| نسخهٔ فعلی |
متن شما |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{جعبه اطلاعات بنا
| | '''ستون مربعةالقبر:''' '''ستونی کنار در خانه حضرت فاطمه''' '''در مسجدالنبی، مکان ورود جبرئيل''' |
| | عنوان = ستون مربعة القبر
| |
| | تصویر = ستون جبرئیل کنار قبر پیامبر.jpg
| |
| | اندازه تصویر =
| |
| | پیوند تصویر =
| |
| | توضیح تصویر =
| |
| | نام‌های دیگر = ستون مقام جبرئیل
| |
| | مکان = مسجدالنبی، داخل [[ضریح پیامبر]]
| |
| | کاربری =
| |
| | بزرگداشت نزد = مسلمانان
| |
| | وابسته به دین/مذهب =
| |
| | باورها =
| |
| | آیین‌ها = نمازگزاری کنار مسجد
| |
| | احکام =
| |
| | زیارت کنندگان =
| |
| | بازدیدکنندگان =
| |
| | زمان پایه‌گذاری =
| |
| | بنیانگذار =
| |
| | رویدادها =
| |
| | بازسازی‌ها =
| |
| | بازسازی کنندگان =
| |
| | بخش‌های از میان رفته =
| |
| | ویژگی‌های تاریخی = محل فرود [[جبرئیل]] بر پیامبر، قرار گرفتن در کنار [[قبر پیامبر]] و درِ ورودی [[خانه فاطمه(س)|خانه فاطمه زهرا]]
| |
| | متولیان =
| |
| | مساحت =
| |
| | طول =
| |
| | عرض =
| |
| | ارتفاع =
| |
| | وضعیت بنا = این ستون در داخل [[ضریح رسول الله|ضریح]] و خارج از دسترس زائران است
| |
| | گنجایش =
| |
| | امکانات =
| |
| | بخش‌های بنا =
| |
| | معمار =
| |
| | سبک =
| |
| | ویژگی‌ها =
| |
| | گنبدها =
| |
| | مناره‌ها =
| |
| | درها =
| |
| | رواق‌ها =
| |
| | صحن‌ها =
| |
| | ایوان‌ها =
| |
| | گرداننده =
| |
| | نهاد وابسته =
| |
| | نهاد نگهدارنده =
| |
| | مدیر =
| |
| | روحانی =
| |
| | نهادهای زیر مجموعه =
| |
| | ثبت در =
| |
| | شماره ثبت =
| |
| | تاریخ ثبت =
| |
| | وبگاه =
| |
| | عرض جغرافیایی =
| |
| | طول جغرافیایی =
| |
| | توضیح نقشه =
| |
| }}
| |
| '''ستون مُربَعَة القبر،''' یکی از [[ستون‌های مسجدالنبی]] که در کنار [[قبر پیامبر]] و در درگاه [[خانه فاطمه(س)|خانه حضرت فاطمه]] قرار دارد. برخی بر این اعتقادند که چون این ستون کنار قبر چهارگوشه پیامبر واقع است، ستون مربعةالقبر نام گرفته است. قرار داشتن این ستون درون ضریح نیز وجه دیگر این نام‌گذاری است. آن را ستون مقام جبرئیل نیز خوانده‌اند؛ زیرا [[جبرئیل]] در این مکان بر پیامبر نازل می‌شد. به این ستون، ستون معرس نیز گفته‌اند. نماز گزاردن در این مکان توصیه شده است. | |
|
| |
|
| == مکان ستون مربعةالقبر ==
| |
| این ستون کنار درِ ورودی [[خانه حضرت فاطمه]] و در ردیف ستون‌های [[ستون وفود|وُفود]] و [[ستون حرس|محرَس]] قرار دارد<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۲.pdf&page=186 . وفاء الوفاء، ج2، ص186.]</ref>و اکنون درون [[ضریح رسول الله|ضریح]] و در انتهای سمت شمالی [[حجره رسول‌الله|حجره شریف]] جای گرفته و در دیدرس زائران نیست.<ref>. تاریخ و آثار اسلامی، ص194.</ref>
| |
|
| |
|
| بنابر نقل منابع، این ستون تا هنگام [[بازسازی مسجدالنبی (قایتبای)|توسعه مسجد به دست قایتبای]] (م. ۸۸۷ق) بیرون ضریح و در دسترس زائران بوده است. اما در این دوره، علی‌رغم اعتراض علما، داخل ضریح قرار گرفت.<ref>. موسوعة مکة المکرمه، ج2، ص447؛ موسوعة مرآة الحرمین، ج3، ص239.</ref>
| |
|
| |
|
| == نام‌ها == | | ==مکان ستون مربعةالقبر== |
| === مُرَبّعَة القبر ===
| |
| سبب این نام‌گذاری آن است که به گزارش [[ابن شهرآشوب]]، هنگامی‌که [[امام علی (ع)|امیر مؤمنان علی (ع)]] به کمک سه تن از [[مهاجران]]، [[عباس بن عبدالمطلب|عباس]] و فرزندش فضل و [[اسامة بن زید]]، خواست بدن شریف پیامبر خدا را به خاک بسپارد، [[انصار]] از امیر مؤمنان خواستند تا یکی از آنان نیز برای دفن بدن حضرت وارد قبر شود. علی أوس بن خولی را درون قبر فرستاد. پس از قرار دادن جسد مبارک پیامبر در قبر، امیر مؤمنان به[[اوس]] گفت: «اُخرُج و رَبّع قبرَه: بیرون شو و قبر را چهار گوشه ساز.»<ref>. المناقب، ج1، ص174؛ المعالم الاثیره، ص39.</ref> وجه دیگر این نام آن است که این ستون درون ضریحی قرار گرفته که قبر چهار گوشه پیامبر در آن قرار دارد.<ref>. المعالم الاثیره، ص39.</ref>
| |
|
| |
|
| === مقام جبرئیل ===
| | اين ستون كنار در خانه حضرت فاطمه زهرا و در رديف ستون‌هاي وُفود و محرَس قرار دارد<ref>. وفاء الوفاء، ج2، ص186.</ref>و اکنون درون ضريح و در انتهای سمت شمالی حجره شريف جاي گرفته و در ديدرس زائران نيست.<ref>. تاريخ و آثار اسلامي، ص194.</ref> اين ستون از ستون‌های مشهور در روضه مطهره است.<ref>. موسوعة مکة المکرمه، ج2، ص446.</ref> |
| این ستون از آن رو به این عنوان شهرت یافت که [[جبرئیل]] از آن‌جا نزد پیامبر فرود می‌آمده است.<ref>موسوعة مکة المکرمه، ج2، ص446.</ref><ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:وفاء_الوفاء_سمهودی_ج۲.pdf&page=186 وفاءالوفا، ج2، ص 186]</ref>
| |
|
| |
|
| === ستون معرس ===
| | بنابر نقل منابع، اين ستون تا هنگام توسعه مسجد به دست قايتبای(م.887ق.) بيرون ضريح و در دسترس زائران بوده است. اما در این دوره، علی‌رغم اعتراض علما، داخل ضریح قرار گرفت و از دسترس مردم خارج شد.<ref>. موسوعة مکة المکرمه، ج2، ص447؛ موسوعة مرآة الحرمين، ج3، ص239.</ref> |
| این ستون در رکن شمال غربی [[قبر نبوی]] و به ادعای صبری پاشا میان دو ستون وفود و قبر نبوی جای گرفته و در خانه فاطمه کنار آن بوده است.<ref>. موسوعة مرآة الحرمین، ج3، ص238-239.</ref> بر پایه گزارش‌هایی، در این مکان، عروسی حضرت فاطمه رخ داده است. از این رو، «استوانة المَعْرَس» نیز نامیده شده است.<ref>. فضائل المدینة المنوره، ج2، ص325؛ موسوعة مکة المکرمه، ج2، ص446.</ref>
| | ==نام‌های مختلف ستون مربعةالقبر و دلائل نام‌گذاری== |
| | ===مُرَبّعَة القبر=== |
| | سبب اين نام‌گذاری آن است که به گزارش ابن شهرآشوب، هنگامی‌كه امير مؤمنان علي بن ابي‌طالب به كمك سه تن از مهاجران، عباس و فرزندش فضل و اسامة بن زيد، خواست بدن شريف پيامبر خدا را به خاك بسپارد، انصار از امير مؤمنان خواستند تا يكي از آنان نيز براي دفن بدن حضرت وارد قبر شود. علي أوس بن خولي را درون قبر فرستاد. پس از قرار دادن جسد مبارك پيامبر در قبر، امير مؤمنان به اوس گفت: «اُخرُج و رَبّع قبرَه: بيرون شو و قبر را چهار گوشه ساز.»<ref>. المناقب، ج1، ص174؛ المعالم الاثيره، ص39.</ref> وجه ديگر اين نام آن است كه اين ستون درون شبکهای جاي گرفته كه قبر چهار گوشه پيامبر در آن قرار دارد.<ref>. المعالم الاثيره، ص39.</ref> |
|
| |
|
| == فضیلت ستون مربعةالقبر == | | ===مقام جبرئیل=== |
| روایاتی در فضیلت این ستون نقل شده و به نماز گزاردن<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:وفاء_الوفاء_سمهودی_ج۲.pdf&page=187 . وفاء الوفاء، ج2، ص187.]</ref> در این مکان توصیه شده و تبرک جستن به آن مستحب دانسته شده است.<ref>. الغدیر، ج5، ص124؛ الزیارة فی الکتاب و السنه، ص40.</ref>
| | اين ستون از آن رو به اين عنوان شهرت يافت که جبرئيل از آن‌جا نزد پيامبر فرود مي‌آمده است.<ref>. وفاء الوفاء، ج2، ص186؛ موسوعة مکة المکرمه، ج2، ص446.</ref> |
|
| |
|
| بنابر روایتی، پیامبر خدا ۴۰ روز در کنار این ستون بر چارچوب در خانه فاطمه دست می‌گذاشت و می‌فرمود: «السّلام علیکم یا أهل البیت» و سپس [[آیه تطهیر]]<ref>آیه 33 سوره احزاب</ref> را می‌خواند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:وفاء_الوفاء_سمهودی_ج۲.pdf&page=187 وفاءالوفا، ج2، ص 187]</ref>به روایتی دیگر، رسول خدا هر روز درِ خانه فاطمه و علی را می‌زد و می‌فرمود: «الصلاة، الصلاة.»<ref>موسوعة مرآة الحرمین، ج3، ص239.</ref><ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:وفاء_الوفاء_سمهودی_ج۲.pdf&page=187 وفاءالوفا، ج2، ص187]</ref>
| | ===ستون معرس=== |
| | اين ستون در رکن شمال غربی قبر نبوی و به ادعاي صبری پاشا ميان دو ستون وفود و قبر نبوی جای گرفته و در خانه فاطمه3 کنار آن بوده است.<ref>. موسوعة مرآة الحرمين، ج3، ص238-239.</ref> بر پايه گزارش‌هایی، در اين مکان، عروسي حضرت فاطمه رخ داده است. از اين رو، «استوانة المَعْرَس» نيز ناميده شده است.<ref>. فضائل المدينة المنوره، ج2، ص325؛ موسوعة مکة المکرمه، ج2، ص446.</ref> |
|
| |
|
| == جستارهای وابسته == | | ==فضیلت ستون مربعةالقبر== |
| * [[مسجدالنبی]]
| | اکنون اين ستون درون شُبّاک (پنجره‌ها) قرار دارد و مردم از تبرک جستن به آن که مستحب شمرده شده<ref>. الغدير، ج5، ص124؛ الزيارة في الکتاب و السنه، ص40.</ref>، محروم هستند.<ref>. وفاء الوفاء، ج2، ص186-187.</ref> |
| * [[ستون‌های مسجدالنبی]]
| | در فضيلت اين مکان، در روايتي مشهور آمده كه پيامبر خدا 40 روز با نهادن دست مباركش بر چارچوب در، مي‌فرمود: «السّلام عليكم يا أهل البيت» و بدين سان، بر فاطمه و علي و حسنين درود مي‌فرستاد. سپس آيه تطهير: {إِنَّما يُرِيدُ اللهُ لِيُذهِبَ عَنكُمُ الرِّجسَ أَهلَ البَيتِ وَ يُطَهِّرَكُم تَطهِيراً...} (احزاب/33، 41) را تلاوت می‌كرد.<ref>. وفاء الوفاء، ج2، ص187؛ تعمير و توسعه مسجد شريف نبوي، ص75-76.</ref> به روايتی ديگر، رسول خدا هر روز درِ خانه فاطمه و علي را می‌زد و می‌فرمود: «الصلاة، الصلاة.»<ref>. وفاء الوفاء، ج2، ص187؛ موسوعة مرآة الحرمين، ج3، ص239.</ref> |
|
| |
|
| == پانویس == | | |
| | ==پانویس== |
| {{پانویس}} | | {{پانویس}} |
|
| |
| == منابع ==
| |
| {{منابع}}
| |
| * '''اخبار المدینه'''، ابن زباله (م. ۱۹۹ق)، به کوشش صلاح عبدالعزیز، السعودی، مرکز بحوث و دراسات المدینه، ۱۴۲۴ق؛
| |
| * '''تاریخ و آثار اسلامی مکه مکرمه و مدینه منوره'''، اصغر قائدان، مشعر، ۱۳۸۶ش؛
| |
| * '''التعریف بما آنست الهجره من معالم دار الهجره'''، محمد المطری (م. ۷۴۱ق)، به کوشش محمد عبدالمحسن، مدینه، دار الهجره، ۱۴۲۶ق؛
| |
| * '''الدره الثمینه فی اخبار المدینه'''، محمد بن محمود النجار (م. ۶۴۳ق)، به کوشش صلاح الدین، مرکز بحوث و دراسات المدینه، ۱۴۲۷ق؛
| |
| * '''الزیاره فی الکتاب و السنه'''، جعفر سبحانی؛
| |
| * '''الغدیر'''، الامینی (م. ۱۳۹۰ق)، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۶۶ش؛
| |
| * '''المعالم الاثیره'''، محمد محمد حسن شراب، ترجمه: شیخی، مشعر، ۱۳۸۳ش.
| |
| * '''المعجم الاوسط'''، الطبرانی (م. ۳۶۰ق)، قاهره، دار الحرمین، ۱۴۱۵ق.
| |
| * '''جمع الزوائد'''، الهیثمی (م. ۸۰۷ق)، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۰۸ق؛
| |
| * '''عمارة و توسعة المسجد النبوی الشریف عبر التاریخ'''، ناجی محمد حسن عبدالقادر الانصاری، نادی المدینه المنوره الادبی، ۱۹۹۶م.
| |
| * '''موسوعه مکه المکرمه و المدینه المنوره'''، احمد زکی یمانی، مؤسسه الفرقان، ۱۴۲۹ق؛
| |
| * '''وفاء الوفاء'''، السمهودی (م. ۹۱۱ق)، به کوشش السامرائی، مؤسسه الفرقان، ۱۴۲۲ق.
| |
|
| |
| [[رده:ستون‌های مسجدالنبی]]
| |
|
| |
| [[en:Murabba'at al-Qabr Pillar]]
| |
