در حال ویرایش عرب قحطانی

'''عرب قحطانی''' گروهی از قبایل عرب‌اند که زیستگاه اصلی‌ آنان جنوب [[جزیرةالعرب|شبه‌جزیره عربی]] بوده است. این گروه از عرب‌ها را فرزندان قحطان دانسته‌اند و از این رو به آنان عرب قحطانی گفته اند. قبایلی همچون [[سبأ]] و [[حمیر]] که در جنوب عربستان حکومت‌های بزرگی تاسیس کردند و نیز برخی قبایل که از جنوب به مناطق شمالی [[جزیرةالعرب|جزیرة العرب]] مهاجرت کردند از جمله قبایل [[جرهم|جُرهم]] و [[خزاعه|خُزاعه]] در [[مکه]] و [[اوس]] و [[خزرج]] در [[مدینه]] از قبایل قحطانی بودند.

== نسب قحطانی‌ها ==
عرب قحطانی منسوب به قحطان و از نسل او هستند. گفته شده نام او در کتاب مقدس به صورت یقطان آمده است.<ref>المفصل فی تاریخ العرب، ج۱، ص 354</ref> درباره نسب قحطان اختلاف نظر وجود دارد. برخی او را پسر عابر بن شالخ بن ارفخشد بن سام دانسته‌اند.<ref>مروج الذهب، ج۲، ص439

</ref> برخی دیگر گفته اند او قحطان پسر یمن بن قیدار بوده است<ref>تاریخ ابن خلدون، ج۲، ص 656</ref> برخی روایات قحطان را فرزند هود بن عبدالله بن الخلود بن عاد بن ارم بن سام ابن نوح دانسته‌اند.<ref>المفصل فی تاریخ العرب الاسلام، ج۱، ص355</ref> برخی گفته‌اند که قحطان از نسل اسماعیل بود اما برخی نسب شناسان این نظر را پذیرفته ندانسته‌اند.<ref>مروج الذهب، ج۲، ص45؛ السیرة النبویه، ابن کثیر، ص 4</ref>

== قحطانی‌ها در جنوب جزیرة العرب ==
منابع نسب‌شناسی، عرب‌های جنوب عربستان از فرزندان قحطان می‌دانند. قحطان از بابِل به [[یمن]] آمد و پادشاه شد. پسر او، یَعرُب، زبان عربی را از قوم [[عاد]] یاد گرفت. بنابر روایات افسانه‌آمیز، یعرب از بزرگترین پادشاهان عرب بود و بر [[یمن]] حکومت داشت و او بود که برادرانش را بر جاهای دیگر [[جزیرةالعرب|جزیرة العرب]] حکومت داد. از جمله یکی از برادرانش به نام جرهم را بر [[حجاز]] حاکم کرد.<ref>المفصل فی تاریخ العرب، ۱، ص 53</ref> عبدالشمس که همان سبأ و بنیانگذار حکومت [[سباییان]] است پسر یعرب بود و همو بود که [[سد مأرب]] را ساخت.<ref>المفصل فی تاریخ العرب، ج۱، ص 53
</ref> حمیر (که حکومت [[حمیریان]] منسوب به اوست) و کهلان نیز دوتن از پسران عبد شمس بودند که اقوام یمنی از نسل آنانند.<ref>المفصل فی تاریخ العرب، ج۱، ص 54</ref> همچنین گفته شده پدر قحطان یمن نام داشت. یا اینکه پسرش یعرب ملقب به یمن بود و سرزمین [[یمن]]  از او نام گرفته است.<ref>تاریخ ابن خلدون، ج۲، ص 656</ref>

==== عاربه یا مستعربه ====
درباره اینکه فرزندان قحطان از [[عرب عاربه]] بوده‌اند یا [[مستعربه]] اختلاف نظر وجود دارد. از نظر برخی، عرب عاربه همان قحطانی‌ها هستند اما برخی برآنند که قحطانی‌ها و عدنانی‌ها هر دو عرب مستعربه هستند چون هر دو گروه از جای دیگری به جزیرة العرب آمدند و عرب شدند.<ref>نهایه الارب، ص19</ref>

== قبایل عرب قحطانی ==
مشهورترین قبایل قحطانی که موطن اولیه آنها جنوب عربستان بوده است عبارتند از<ref>تاریخ صدر اسلام، ص22</ref>: 
{{ستون-شروع|۳}}
* [[سبأ]]
* [[حمیر|حِمیر]]
* حَضَرَموت
* کَهلان
* [[اوس]]
* [[خزرج]]
* [[خزاعه|خُزاعه]]
* اَزد
* هَمْدان
* مِذحَج
* طَیء
* اشعریان
* لَخم
* جُذام
* عامِله
* خُولان
* [[جرهم|جُرهم]]
{{پایان}}

== قحطانیان در مکه و مدینه ==
برخی از قبایل قحطانی در طول زمان به مناطق شمالی‌تر [[جزیرةالعرب|جزیرة العرب]] مهاجرت کردند. از جمله [[جرهم|جُرهمیان]] که به [[مکه]] آمدند و عَمالقه را شکست دادند و در مکه ساکن شدند.<ref>تاریخ یعقوبی، ج۱، ص 222؛ اخبار الطوال،ص8</ref> قبیله [[خزاعه|خُزاعه]]، که در حدود سده سوم یا چهارم پیش از میلاد به مکه آمدند و بر جرهمیان غلبه پیدا کردند و قدرت را در شهر مکه به دست گرفتند، نیز از قبایل قحطانی بودند.<ref>السیرة النبویه، ج1، ص245 وص74</ref> عمرو بن لحی از افراد مشهور قبیله خزاعه است که گفته شده رواج دهنده بت‌پرستی در مکه بود.<ref>الاصنام، ص 8</ref> [[بنی‌مصطلق|بنی مصطلق]] که در صدر اسلام در میانه مکه و مدینه در عسفان سکونت داشتند یکی از شاخه‌های خزاعه بودند.<ref>معجم قبائل العرب، ج3، ص1104-1105</ref> از دیگر قبایل قحطانی که به [[حجاز]] مهاجرت کردند، [[اوس]] و [[خزرج]] بودند که در [[مدینه]] (یثرب) ساکن شدند و بعد از [[مهاجرت]] پیامبر(ص) به مدینه به [[انصار]] مشهور شدند.

==پانویس==
{{پانویس}}
==منابع==
* الاصنام، ابن کلبی، ابی‌المنذر هشام بن محمد، تحقیق احمد زکی پاشا، قاهره، بی‌نا، ۱۹۲۴م
*الاخبار الطوال: ابن داود الدینوری (م. 282ق.)، به کوشش عبدالمنعم، قم، الرضی، 1412ق؛
* تاریخ ابن خلدون، عبدالرحمن ابن خلدون، تصحیح سهیل زکار، بیروت، دارالفکر، 1408ق.
* تاریخ الیعقوبی: احمد بن یعقوب (م. 292ق.)، بیروت، دار صادر، 1415ق؛
* تاریخ صدر اسلام، غلامحسین زرگری‌نژاد، تهران، سمت، 1385ش.
* السیرة النبویه، ابی‌محمد عبدالملک ابن هشام، تحقیق عبدالرووف سعد، بیروت، دارالجیل، چاپ دوم. ۱۴۱۸ق
* مروج الذهب، علی بن حسین مسعودی، تحقیق یوسف اسعد داغر، قم، 1409
* المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، جواد علی، بیروت، دارالعلم، 1391ق.

== پانویس ==

[[رده:تاریخ پیش از اسلام]]
[[رده:قبایل عرب]]
[[رده:جزیرة العرب]]