در حال ویرایش قربانی
این ویرایش را میتوان خنثی کرد. لطفاً تفاوت زیر را بررسی کنید تا تأیید کنید که این چیزی است که میخواهید انجام دهید، سپس تغییرات زیر را ذخیره کنید تا خنثیسازی ویرایش را به پایان ببرید.
نسخهٔ فعلی | متن شما | ||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ | {{در دست ویرایش|ماه=[[تیر]]|روز=[[۲۴]]|سال=[[۱۳۹۹]]|کاربر=Kamran }} | ||
{{حج و عمره عمودی}} | |||
}} | |||
قربانی حیوان تقدیمی به پیشگاه خداوند در حج یا عمره | |||
حیوانی است با شرایط خاص که ازدوران سنت [[ابراهیم(ع)|ابراهیم]] حج و پس از جایگزین شدن قوچ به جای اسماعیل ذبیح، به عنوان اثبات بندگی و پرهیزگاری حاجی در حج و عمره برای رضای خدا قربانی می شد. به آیین خاص عبادی که براساس کتب آسمانی از دوران هابیل وجود داشت و تا به امروز در ادیان ابراهیمی و نیز در ادیان دیگر وجود دارد هم گفته می شود. | |||
==مفهومشناسی == | ==مفهومشناسی == | ||
«قربان» به معنای نزدیک شدن است، قربانی نیز که از همین ریشه است، موجب قرب انسان به خدا میباشد.<ref>مقاییس اللغه، ج۵، ص۸۰.</ref> قربانی در حج تمتع را «هدی» میگویند. قربانی که در روز عید «اضحی» صورت میگیرد «اضحیه» نامند. به قربانی ذبیحه نیز گفته میشود. | |||
== قربانی در اقسام حج == | == قربانی در اقسام حج == | ||
قربانی بسته به اینکه در کدام قسم از | قربانی بسته به اینکه در کدام قسم از اقسام حج باشد، احکام خاصی مییابد. | ||
* '''در حج تمتع''': قربانی، از واجبات غیر رکنی | * '''در حج تمتع''': قربانی، از واجبات غیر رکنی حج تمتع است<ref name=":0">الخلاف، ج۲، ص۲۷۲ ؛ جواهرالکلام، ج۱۹، ص۱۱۴-۱۱۸ ؛ سنن ابن داود، ج۲، ص۱۴۹.</ref> و اصل وجوب آن بین فقیهان امامیه<ref name=":1">منتهی المطلب ، ج۱۱،ص۱۱۴؛ ریاض المسائل،ج۶، ص۳۹۵ ؛ الحدائق الناضره،ج۱۷،ص۲۵.</ref> و اهل سنت<ref name=":2">المجموع، ج۷، ص۱۹۱ ؛ فتح العزیز، ج۷، ص۱۲۶.</ref> مسلم است. به اجماع فقیهان امامیه<ref>ریاض المسائل،ج۶، ص۳۷۹ ؛ مستندالشیعه،ج۱۲، ص۲۹۶؛ جواهرالکلام،ج۱۹،ص۱۱۵.</ref> در حج تمتّع، چه حاجی اهل مکه باشد و چه نباشد، قربانی واجب است. در مقابل، فقیهان چهارگانه اهل سنت، قربانی را در حج تمتع فقط برای متمتع غیر مکی واجب میدانند.<ref>حاشیه ابن عابدین، ج۲، ص۵۹۲ ؛ فتح العزیز، ج۷، ص۱۲۶ ؛ المغنی ، ابن قدامه، ج۳، ص۴۹۷.</ref> | ||
* '''در حج قران''': شرط | * '''در حج قران''': شرط حج قران، همراه داشتن قربانی هنگام [[احرام|مُحرم شدن]] است<ref>جواهرالکلام،ج۱۸،ص۵۰.</ref> و به اتفاق همه فقیهان مذاهب،<ref>فقه الامام جعفر الصادق(ع)، ج۱، ۲۳۹.</ref> قربانی کردن در حج قران واجب است. هرگاه فرد در حج قران، قربانی را هنگام احرام [[اشعار و تقلید|اشعار یا تقلید]] کند، قربانی در [[منا]] واجب میشود.<ref>مستندالشیعه، ج۱۲، ص۲۹۶ ؛ جواهرالکلام،ج۱۸،ص ۵۰و ۹۶ ؛ ج۱۹، ص۱۹۲-۱۹۶؛ مهذّب الاحکام، ج۱۴، ص۲۴۶.</ref> انجام قربانی دیگری، همانند قربانی حج تمتع واجب نبوده و فقط استحباب دارد.<ref>جواهرالکلام،ج۱۸،ص۹۶.</ref> | ||
* '''در حج افراد''': به اتفاق همه فقیهان مذاهب اسلامی<ref>جواهرالکلام،ج۱۸،ص۹۶ ؛ فقه الامام جعفر الصادق(ع)، ج۱، ۲۳۹؛ المغنی ، ابن قدامه، ج۳، ص۴۹۷.</ref>، قربانی در | * '''در حج افراد''': به اتفاق همه فقیهان مذاهب اسلامی<ref>جواهرالکلام،ج۱۸،ص۹۶ ؛ فقه الامام جعفر الصادق(ع)، ج۱، ۲۳۹؛ المغنی ، ابن قدامه، ج۳، ص۴۹۷.</ref>، قربانی در حج افراد لازم نیست و فقط استحباب دارد. | ||
==قربانی واجب و مستحب== | ==قربانی واجب و مستحب== | ||
قربانی در | '''قربانی مستحب''': اضحیه در عید قربان؛ چه در منا و چه مکانهای دیگر استحباب دارد. به طور کلی، قربانی کردن به اتفاق فقیهان همه مذاهب اسلامی<ref>الحدائق الناضره، ج۱۱، ص۱۹۹ ؛ المغنی،ج۳، ص۸۲؛ ا المجموع شرح المهذب،ج۸، ص۳۵۶، ۴۱۴.</ref>، مستحب و در روایات<ref>وسائل الشیعه، ج۱۴، ص۲۵؛ صحیح مسلم، ج۲، ص۹۵۷.</ref> بسیار بر آن سفارش شده است. | ||
فقیهان | در روایات فریقین<ref>کافی، ج۴، ص۲۴۷، ح۴؛ صحیح مسلم، ج۲، ص۷۲۷، ح۱۲۱۸.</ref> آمده است که پیامبر خدا۹ در حجه الوداع، یکصد شتر قربانی کردند، بنابر نقل روایات<ref>تهذیب الاحکام، ج۵، ص۲۲۷، ح۷۷۰ ؛ وسائل الشیعه، ج۱۰، ص۱۰۱، ح۴ .</ref> از این تعداد، ۳۴ شتر برای حضرت علی۷ و ۶۶ شتر برای خود ایشان بود. | ||
'''قربانی واجب''': قربانی در حج تمتع، قربانی جهت احصار و قربانی در کفارات واجب است.<ref>تذکره الفقهاء، ج۸، ص۲۹۷ ؛ منتهی المطلب، ج۱۱، ص۲۶۳ – ۲۶۵ ؛ الدروس الشرعیه، ج۱، ص۴۴۳.</ref> | |||
وجوب قربانی در حج تمتع، بین قربانی و ده روز روزه، ترتیبی است. بدین سان که ابتدا قربانی واجب است و در صورت عدم امکان، ده روز روزه واجب میشود. وجوب قربانی جهت تراشیدن سر و نیز صید، تخییری است و حاجی مخیر بین قربانی، صدقه و روزه است. اما، وجوب قربانی جهت احصار، تعیینی است، یعنی تنها قربانی، واجب است. | |||
فقیهان امامی،<ref>الخلاف، ج۲، ص۴۲۳-۴۲۴؛ شرائع الاسلام، ج۱، ص۲۱۳؛ مستند الشیعه، ج۱۳، ص۱۴۲ .</ref> شافعی،<ref>الام، ج۲، ص۱۸۰؛ المجموع، ج۸، ص۳۰۲-۳۰۳ .</ref> حنبلی<ref>المغنی، ج۳، ص۳۷۱؛ کشاف القناع، ج۲، ص۶۰۷-۶۰۸.</ref> و حنفی<ref>المبسوط، سرخسی، ج۴، ص۱۰۶.</ref> به استناد آیه ۱۹۶ بقره/۲ برای تحلّلِ محصر، قربانی کردن را لازم میدانند. مالکیان<ref>الموطأ، ج۱، ص۳۶۰-۳۶۱؛ مواهب الجلیل، ج۴، ص۲۹۴؛ حاشیه الدسوقی، ج۲، ص۹۳-۹۴ .</ref> برای تحلّل محصَر قربانی را لازم نشمردهاند. | |||
== شرایط قربانی == | == شرایط قربانی == | ||
به اتفاق فقیهان | الف. شرایط عمومی: به اتفاق فقیهان امامیه<ref>مستندالشیعه، ج۱۲، ص۳۰۷ ؛ جواهرالکلام،ج۱۹، ص۱۳۶-۱۳۸ ؛ الحدائق الناضره ج۱۷، ص۸۸-۹۱. </ref> و اهل سنت<ref>المغنی ۱۱ / ۹۹، ۱۰۰ ؛ حاشیه الدسوقی علی الشرح الکبیر،ج۲، ص۱۱۹ ؛ المجموع،ج۸، ص۳۹۴. </ref> باید حیوانی که به عنوان قربانی ذبح میشود شرایطی داشته باشد. فقیهان فریقین،<ref>شرائع الاسلام، ج۱، ص۲۶۰ ؛ جواهرالکلام، ج۱۹، ص۱۳۹؛ سنن الترمذی،ج۴، ص۸۷ .</ref> در بسیاری از صفات و ویژگیهای قربانی، اتفاق نظر دارند، از جمله آنکه: خیلی پیر، ناقص العضو و لاغر نباشد، همچنین باید سالم بوده و سن آن کامل باشد. | ||
به | رسول خدا۹ فرمود: حیوانی که قربانی میشود نباید لنگ، لاغر، کچل، گوشبریده، دمبریده و شاخ شکسته باشد. <ref>وسائل الشیعه، ج۱۰، ص۱۲۰.</ref> آنچه به عنوان قاعده کلی از پاسخ امام موسی بن جعفر۷ در صحیح علی بن جعفر فهمیده میشود، آن است که قربانی نباید ناقص باشد.<ref>وسائل الشیعه، ج۱۰.، باب۲۱ از ابواب ذبح، ح ۱.</ref> بهنظر فقیهان امامیه<ref>مستند الشیعه، ج۱۲، ص۳۱۰- ۳۱۶.</ref>، به استناد صحیح عبدالرحمن بن الحجاج<ref>وسائل الشیعه، ج۱۰.، باب ۱۲ از ابواب ذبح، ح ۳ و ۴.</ref> قربانی حیوانی که در اصل خلقت بی بیضه است، یا بیضههایش را بیرون کشیده و یا کوبیده باشند، کفایت نمیکند. <ref>مناسک حج(مراجع)، مساله ۱۰۲۳.</ref> فقهای اهل سنّت قربانی کردن حیوان خصی را در حج تمتع تجویز کردهاند. <ref>الموسوعه الفقهیه الکویتیه، ج۱۹، ص۱۲۵_۱۲۶ .</ref> | ||
قربانی حیوان صمعاء –در اصل خلقت فاقد گوش و یا دارای گوش کوچک و غیر طبیعی- به جهت اختلاف در برداشت روایت بزنطی<ref>وسائل الشیعه، ج۱۰.، باب ۲۳ از ابواب ذبح، ح ۱.</ref> و صحیح حلبی<ref>وسائل الشیعه، ج۱۰.، باب ۲۳ از ابواب ذبح، ۲.</ref>، در اینکه مصداق حیوان ناقص است یا تام، اختلاف است. <ref>الدروس الشرعیه، ج۱، ص۴۳۷ ؛ مدارک الاحکام، ج۸، ص۳۳ ؛ ذخیره المعاد، ج۳، ص۶۶۷.</ref> | |||
به | ب.شرایط اختصاصی: به استناد روایت صحیح عیص بن القاسم<ref>وسائل الشیعه، ج۱۰، باب ۱۱ از ابواب ذبح، ح۱.</ref> اگر قربانی شتر، گاو یا بز است، باید «ثنی» باشد. همانگونه که لغویون<ref>الصحاح، ج۶، ص۱۴۱؛ اللسان، ج۲، ماده ثنی؛ النهایه، ج۱، ص۲۲۶.</ref> گفتهاند و بنابر قول مشهور فقیهان شیعه<ref>المبسوط ج۱، ص۳۸۷؛ مدارک الاحکام ج۵، ص۹۴ ؛ جواهر الکلام ج۱۵، ص۱۳۲ ؛ ج۱۹، ص۱۳۶. </ref> ثنی در شتر، زمانی است که از نظر سن، سال پنجم را تمام و داخل سال ششم شده باشد؛ گاو و گوسفند(بز) نیز کمتر از دو ساله نباشند و گوسفند(میش) نیز به احتیاط واجب کمتر از یک سال نباشد. | ||
== مکان قربانی == | == زمان و مکان قربانی == | ||
قربانی، از واجبات غیر رکنی حج تمتع است<ref name=":0" /> که در روز دهم ذیحجه، بعد از رمی جمره عقبه در راه خدا به عنوان یکی از اعمال حج انجام میپذیرد. اصل وجوب قربانی برای متمتع در روز عید قربان به استناد قرآن<ref>بقره، ۱۹۶.</ref> و روایات،<ref>وسائل الشیعه، ج۸، ابواب اقسام الحج، باب ۲، حدیث ۴؛ ج۱۰، باب ۱۴از ابواب رمی جمره العقبه، حدیث ۱و۷ ، باب ۱۵، حدیث ۱و۳، باب ۱۷ .</ref> مسلم بین فقیهان امامیه<ref name=":1" /> و اهل سنت<ref name=":2" /> است. | |||
زمان قربانی: برخی از روایات قربانی حج تمتع را تا سه روز،<ref>وسائل الشیعه، ج۱۰، باب ۶ ، ابواب ذبح، ح ۴، ۵، ۶، ۷.</ref> برخی چهار روز،<ref>وسائل الشیعه، ج۱۰، باب ۶ ، ابواب ذبح، ح۱، ۲ ، ۳.</ref> برخی تا آخر ذیحجه<ref>وسائل الشیعه، ج۱۰، باب ۳۹ ، ابواب ذبح، ح۵؛ باب ۴۴، ح۱ و ۲؛ باب ۴۵، ح۲.</ref> و برخی قربانی را فقط در روز عید میدانند. <ref>وسائل الشیعه، ج۱۰، باب ۳۹، ابواب ذبح، ح۱ و ۲.</ref> مطابق دیدگاه مشهور فقیهان امامیه<ref>مدارک الاحکام، ج۸، ص۲۷ ؛ مستندالشیعه، ج۱۲، ص۲۹۹؛ جواهرالکلام، ج۱۹، ص۲۲۳.</ref> جمع بین روایات بدین گونه است که قربانی در روز عید، واجب تکلیفی است و اگر بی دلیل تاخیر انداخت گناه کرده و تا آخر ذیحجه صحیح است. پس اگر کسی عمدا یا بهواسطه عذری روز عید قربانی نکرد واجب است آن را در ایام تشریق، یعنی یازده و دوازده و سیزده ذیحجه ذبح کند و در صورت عدم امکان در بقیه ماه ذیحجه قربانی نماید.<ref>الحدائق الناضره، ج۱۷، ص۷۶ ؛ ریاض المسائل، ج۶، ص۴۰۹ ؛ جواهرالکلام، ج۱۹، ص۲۲۳.</ref> | |||
برخی اساسا قربانی در روز عید را افضل دانسته و آن را در تمام ایام ذیحجه جایز دانستهاند. <ref>جواهر الکلام ج۱۹، ص۱۳۳-۱۳۴ ؛ جامع المدارک ج۲، ص۴۵۴-۴۵۵ ؛ براهین الحج ج۳، ص۲۹۴-۲۹۶.</ref> | |||
به باور فقیهان حنفی، مالکی و حنبلی قربانی باید در ایام نحر- روزهای دهم و یازدهم و دوازدهم ذیحجه – صورت پذیرد ولی فقیهان شافعی زمان خاصی را تعیین نکردهاند، هرچند افضل را روز عید قربان دانستهاند.<ref>الموسوعه الفقهیه الکویتیه، ج۴۲، ص۲۴۹.</ref> حنابله و حنفیان تقدیم قربانی حج واجب قبل از عید را جایز نمیدانند و در صورت ذبح قبل از عید، حکم به تجدید آن در عید کردهاند. <ref>بدایه المجتهد،ج۱، ص۳۷۸ ؛ المجموع فی شرح المهذب، ج۸، ص۳۸۱؛ المغنی ، ج۳، ص۴۶۴.</ref> | |||
فقیهان | |||
فقیهان | به اعتقاد فقیهان امامیه و شافعیان، زمان قربانی «مستحب» برای کسی که در منا است، روز عید و سه روز پس از آن و به باور فقیهان حنفیان، مالکیان و حنابله، ایام قربانی مستحبی در منا روز عید و دو روز پس از آن است. به اتفاق همه فقیهان اسلامی، وقت قربانی استحبابی برای کسی که در منا نیست، روز عید و دو روز پس از آن است. <ref>الفقه علی المذاهب الاربعه، ج۱، ص۵۸۷ ؛ فقه الامام جعفر الصادق(ع)، ج۱، ص۲۳۸.</ref> | ||
مکان قربانی : مطابق دیدگاه فقیهان امامیه<ref>تذکره الفقهاء ، ج۸، ص۲۵۲ ؛ ریاض المسائل، ج۶، ص۴۰۰ ؛ جواهرالکلام، ج۱۹، ص۱۲۰ .</ref> به پشتوانه احادیث فراوان<ref>وسائل الشیعه، ج۱۰، باب ۲۸ از ابواب ذبح، ح۲ ؛ باب ۴ از ابواب ذبح، ح۱ و ۵و۶ و ۷.</ref> و صحیح، قربانی باید در سرزمین منا انجام پذیرد، البته در حالت ضرورت قربانی خارج از منا اشکال ندارد. فقیهان حنفی، شافعی و حنبلی بر این باورند که در تمامی منطقه حرم میتوان قربانی انجام داد ولی فقیهان مالکی معتقدند قربانی را با شرایطی در منا و در غیر این صورت باید در مکه ذبح کرد.<ref>بَدَائِع الصَّنَائِع،ج۲، ص۱۷۹؛ مغنی الْمُحْتَاج،ج۱، ص۵۳۱ ؛ مواهب الْجَلِیل، ج۳، ص۱۸۶.</ref> | |||
عمره گزاری که قربانی همراه خود آورده یا قربانی- به جهت کفاره صید و غیر آن- بر عهدهاش آمده، واجب است قربانی را در مکه ذبح یا نحر کند. <ref>کشف اللثام، ج۶، ص۲۰۶ ؛ الحدائق الناضره، ج۱۵، ص۳۲۸ ؛ جواهر الکلام، ج۱۹، ص۱۹۶-۱۹۷.</ref> | |||
== | ==مصرف قربانی== | ||
مشهور فقیهان امامیه<ref>النهایه، ص۲۶۱ ؛ ریاض المسائل، ج۶، ص۴۲۸ ؛ جواهرالکلام، ج۱۹، ص۱۵۷ .</ref> به استناد آیه ۲۸ حج/۲۲ معتقدند، استحباب دارد حاجی ذبیحه را سه قسمت؛ بخشی را هدیه و بخش دیگر را صدقه و قدری را هم بخورد. امام صادق۷ فرمود: «امام زین العابدین۷ و امام باقر۷ یک ثلث قربانی را به همسایگان و ثلث دیگر را به فقیران و ثلث آخر را به مصرف اهل بیت خودشان میرسانیدند.» <ref>علل الشرائع، ج۲، ص۴۳۸.</ref> | |||
فقیهان مالکی، حنبلی و حنفی معتقدند<ref>الْبَحْر الرَّائِق، ج۳، ص۷۶، الشرح الْکَبِیر، ج۲، ص۸۹ .</ref> حاجی میتواند گوشت قربانی حج تمتع و قران را بخورد ولی فقیهان شافعی برعدم جواز خوردن گوشت هدی واجب اعتقاد دارند. <ref>مُغْنِی الْمُحْتَاج، ج۱، ص۵۳۱.</ref> همگی بر خوردن گوشت قربانی مستحب اتفاق دارند، مگر آنکه فقیهان مالکی گفتهاند در صورتی اکل گوشت قربانی جایز است که هدی معین نبوده باشد. <ref>الْبَحْر الرَّائِق، ج۳، ص۷۶، المغنی،ج۳، ص۵۴۱، الشرح الْکَبِیر، ج۲، ص۸۹ .</ref> | |||
فقیهان شافعی و حنبلی معتقدند تقسیم گوشت هر قربانیای که ذبحش در حرم واجب باشد، بین مساکین حرم واجب است ولی فقیهان حنفی حکم به جواز تقسیم گوشت قربانی در حرم و غیر حرم کردهاند. <ref>سنن الترمذی، ج۳، ص۲۰۶؛ مختصر تفسیمر ابن کثیر، ج۲، ص۵۴۵ ؛ بدایه المجتهد، ج۱، ص۳۰۳.</ref> | |||
== دیگر احکام == | == دیگر احکام == | ||
=== آنچه باید قربانی کرد === | |||
=== آنچه باید قربانی کرد === | به اجماع فقیهان امامیه<ref>شرائع الاسلام، ج۱، ص۲۶۰ ؛ منتهی المطلب، ج۱۱، ص۱۸۳ ؛ جواهرالکلام،ج۱۹،ص۱۳۶.</ref> و اهل سنت،<ref>البدائع،ج۵، ص۶۹، المجموع،ج۸، ص۳۹۸، المغنی، ج۱۱، ص۹۶، ۱۱۸.</ref> و به پشتوانه احادیث<ref>صحیح مسلم، ج۲، ص۹۵۵ ؛ وسائل الشیعه، ج۱۰، باب ۱۰ از ابواب ذبح، ح۱ و ۲ و۵. </ref> حج گزار باید بهیمۀ الانعام<ref>حج، آیه ۲۸.</ref> که انصراف به شتر، گاو و گوسفند دارد، قربانی کند. قربانی سایر حیوانات غیر از سه حیوان مذکور کافی نیست. | ||
به اجماع فقیهان | |||
=== شراکت در قربانی === | === شراکت در قربانی === | ||
به | به باور مشهور فقیهان امامیه<ref>المبسوط، ج۱، ص۳۷۲ ؛ المختلف، ج۴، ۲۷۹ ؛ کشف اللثام، ج۶، ص۱۳۱.</ref> به استناد صحیح محمدبن مسلم<ref>وسائل الشیعه، ج۱۰.، باب ۱۸ از ابواب ذبح، ح ۱.</ref> در حال اختیار هر نفر باید حداقل یک حیوان در حج تمتع قربانی کند و شرکت چند نفر در یک قربانی مجزی نیست. هر چند روایاتی<ref>وسائل الشیعه، ج۱۰.، باب ۱۸ از ابواب ذبح، ح ۱۰ و ۱۱ و ۱۳.</ref> بر جواز شراکت در قربانی در حال اضطرار داریم ولی ظاهرا اینگونه قربانی کردن مسقط روزه نبوده و حجگزار علاوه بر ذبح مشترک باید روزه هم بگیرد.<ref>مناسک حج(مراجع)، مساله ۱۰۲۱.</ref> | ||
=== نیابت در قربانی === | به دیدگاه مذاهب چهارگانه اهل سنت، در شراکت قربانی میان گوسفند با شتر و گاو تفاوت وجود دارد؛ بدینسان که قربانی گوسفند برای یک نفر ولی شتر و گاو برای هفت نفر کفایت میکند. <ref>البدائع،ج۵، ص۷۱ - ۷۲، حاشیه ابن عابدین علی الدر المختار،ج۵، ص۲۰۱؛ الموسوعه الفقهیه الکویتیه، ج۵، ص۹۰.</ref> | ||
=== نیابت در قربانی === | |||
مشهور فقیهان مذاهب اسلامی<ref>جواهرالکلام،ج ۱۹، ص۱۱۸ ؛ البدائع،ج۵، ص۶۷، حاشیه الدسوقی، ج۲، ص۱۲۳، نهایه المحتاج، ج۸، ص۱۲۵.</ref> اتفاق دارند، نیابت در قربانی جایز است، هرچند فرد، خود توانایی داشته باشد. استناد جواز نیابت و وکالت، سیره و احادیث معتبر میباشد. <ref>وسائل الشیعه، ج۱۰، باب ۱۷ از ابواب وقوف بالمشعر، ح۶؛ المستدرک علی الصحیحین، ج۴، ص۲۱۷.</ref> | |||
وکیل باید از طرف منوب عنه به هنگام ذبح نیت نماید، هر چند افضل آن است که هر دو نیت کنند.<ref>دروس فی الفقه المقارن، ص۵۵۶ ؛ الفقه علی المذاهب الخمسه، ص۲۶۸؛ سنن ابن داود، ج۲، ص۱۵۱.</ref> | |||
برخی از فقیهان متاخر برآنند ایمان شرط صحت عمل است، پس ذابح باید شیعه باشد، اما برخی دیگر معتقدند در این رابطه نصی از معصومین نداشته و اساس ایمان شرط قبولی عمل است، پس اسلام ذابح کفایت میکند. <ref>الحج فی الشریعه الاسلامیه الغراء، ج۵، ص۱۲۳؛ مناسک حج(مراجع)، مساله۱۰۴۲.</ref> | |||
=== ترتیب اعمال === | === ترتیب اعمال === | ||
برخی از فقیهان | برخی از فقیهان امامیه<ref>شرائع الاسلام، ج۱،ص۲۴۰ ؛ قواعد الأحکام،ج۱، ص۴۳۸ ؛ جامع المقاصدج۳، ص۲۳۲.</ref> و فقیهان حنفی و مالکی<ref>المغنی، ج۳، ص۴۴۸ ؛ بدائع الصنائع،ج۲، ص۱۵۸ – ۱۵۹ ؛ الشرح الکبیر، ج۲، ص۴۷ – ۴۸.</ref> براین باورند که در روز عید قربان به تاسی<ref>مختلف الشیعه، ج۱، ص۷۹؛ تذکره الفقهاء، ج۸، ص۸۳ ؛ مسند احمد، ج۳، ص۳۱۸ .</ref> از حضرت رسول۹ و به استناد آیات<ref>سوره بقره، ـیه ۱۹۶ ؛ سوره حج، آیه۲۸-۲۹.</ref> و احادیث خاص<ref>الکافی،ج۴، ص۴۷۵ و۴۹۱ ؛ تهذیبالأحکام،ج۵، ص۱۹۵ ؛ وسائل الشیعه، ج۱۰، ح ۱ و ۲، باب ۳۹ از ابواب الذبح ؛ مسلم، ج۲، ص۹۴۷.</ref> و عام<ref>تهذیبالأحکام،ج۵، ص۴۵۷؛ وسائل الشیعه، ج۸، ح ۴، باب ۲ از ابواب اقسام حج.</ref> باید پس از رمی جمره عقبه و پیش از حلق یا تقصیر، قربانی انجام پذیرد. ابوحنیفه و شماری دیگر از فقیهان اهل سنت، رعایت نکردن ترتیب بین این اعمال را سبب وجوب کفاره (گوسفند) شمردهاند.<ref>المبسوط، سرخسی، ج۴، ص۴۱-۴۲؛ بدائع الصنائع، ج۲، ص۱۵۸؛ البحرالرائق، ج۳، ص۴۲.</ref> برخی دیگر از فقیهان امامیه و اهل سنت<ref>المغنی، ج۳، ص۴۷۱.</ref> به استناد احادیث دیگر<ref>وسائل الشیعه، ج۱۰، ح ۴ و ح۶، باب ۳۹ از ابواب الذبح ؛ البخاری ، الفتح، ج۳، ص۵۶۹ ؛ صحیح مسلم، ج۲، ص۹۴۸.</ref> و اصل عدم وجوب<ref>مستندالشیعه، ج۱۲، ص۲۸۹.</ref>، رعایت این ترتیب را لازم نشمردهاند. مشهور<ref>شرائع الاسلام، ج۱، ص۲۶۵.</ref> بر این باورند که هر چند رعایت این ترتیب الزامی است اما عدم رعایت آن موجب بطلان عمل و وجوب اعاده نمیشود.(وجوب وضعی) | ||
=== بدل قربانی === | === بدل قربانی === | ||
فقیهان مذاهب اسلامی<ref>.الحدائق الناضره، ج۱۷، ص۱۱۷ ؛ جواهرالکلام، ج۱۹، ص۱۲۶؛ الفقه علی المذاهب الخمسه، ج۱، ص۴۰۰</ref> به تصریح | فقیهان مذاهب اسلامی<ref>.الحدائق الناضره، ج۱۷، ص۱۱۷ ؛ جواهرالکلام، ج۱۹، ص۱۲۶؛ الفقه علی المذاهب الخمسه، ج۱، ص۴۰۰</ref> به تصریح آیه ۱۹۶، بقره/۲ ؛ «فَمَن لَّمْ یَجِدْ فَصِیَامُ ثَلاثَه أَیَّامٍ فِی الْحَجِّ وَسَبْعَه إِذَا رَجَعْتُمْ تِلْکَ عَشَرَه کَامِلَه.» برآنند که اگر کسی از قربانی کردن ناتوان شد، باید به جای آن، سه روز پیاپی در حج و هفت روز پس از مراجعت از حج، روزه بگیرد. | ||
واجب است روزه سه روز در ذیحجه باشد و مستحب است روزهای هفتم، هشتم و نهم ذیحجه روزه گیرد. <ref>مستندالشیعه، ج۱۲، ص۳۴۳.</ref> | |||
==فلسفه قربانی== | ==فلسفه قربانی== | ||
بر اساس | بر اساس قرآن، خداوند قربانی را از شعائر و نشانههای الهی<ref>مائده، آیه ۲ ؛ حج آیه ۳۶.</ref> معرفی و وسیله قیام<ref>مصباح المنیر، ریشه قوم.</ref> و برپا بودن مردم شمرده است.<ref>تفسیر کبیر، ج۱۲، ص۱۰۰ ؛ تفسیر المیزان، ج۶، ص۱۴۲ ؛ تفسیر نمونه، ج۵، ص۹۰.</ref> آنچه از قربانی به حج گزار میرسد، تقوا و پرهیزکاری و پاکی اعمال است<ref>حج، آیه ۳۷.</ref>، هر چند که به خوردن آن و اطعام به مستمندان قانع و فقیر سفارش شده است.<ref>حج، آیه ۳۶.</ref> | ||
قربانی در روز عید قربان، گوئی به تاسی از ابراهیم خلیل(ع) است، آنگاه که تسلیموار، اسماعیل یگانه فرزند را به قربانگاه فرستاد و خداوند «ذبح عظیمی را فدای او کرد.»<ref>صافات، آیه ۱۰۷.</ref> | |||
امام صادق۷ در پاسخ به فلسفه قربانی فرمود: «هنگامی که اولین قطره خون قربانی به زمین میریزد گناهان صاحبش بخشیده میشود و به وسیله قربانی معلوم میشود چه کسی تقوای الهی دارد.» <ref>بحارالانوار، ج۹۶، ص۲۹۶ـ۲۹۸.</ref> | |||
حضرت علی ۷ میفرمایند: «اگر مردم میدانستند چه فوایدی در قربانی است، هر آینه قربانی میکردند و لو با قرض گرفتن باشد.» <ref>همان.</ref> | |||
قربانی کردن، رمز گذشت از همه چیز در راه معبود است، قربانی کردن مظهری است برای تهی نمودن قلب از غیر یاد خداوند و هنگامی میتوان از این مناسک بهره تربیتی کافی گرفت که تمام صحنه ذبح اسماعیل علیه السلام و روحیات این پدر و پسر به هنگام قربانی در نظر مجسم شود و آن روحیات در وجود انسان پرتو افکن شود. | |||
==اِشعار و تقلید== | |||
{{اصلی|اشعار و تقلید}} | |||
==قربانگاه مُعَیصم== | |||
{{اصلی|قربانگاه معیصم}} | |||
== مستحبات قربانی == | == مستحبات قربانی == | ||
* به استناد روایت صحیح زراره از امام باقر۷ افضل در قربانی شتر و پس از آن گاو و در پایان گوسفند است. <ref>وسائل الشیعه، ج۱۰، باب ۱۰ از ابواب ذبح، ح۵.</ref> | |||
* فقیهان امامیه<ref>الخلاف، ج۲، ص۴۱؛ جواهرالکلام، ج۱۹، ۱۳۶. </ref> به استناد روایات<ref>وسائل الشیعه، ج۱۰، باب ۹ از ابواب ذبح.</ref> برآنند ذکوریت در هدی شرط نیست، ولیکن اگر شتر یا گاو بود، ماده آن بهتر است ولی در گوسفند و بز، نر بودن بهتر است. فقیهان اهل سنت<ref>المبسوط(سرخسی)، ج۱، ص۳۸۷؛ مختصر تفسیر ابن کثیر، ج۲، ص۵۴۴.</ref>، ذبیحه نر و ماده را یکسان میدانند. | |||
* | * به استناد روایات مستحب است قربانی بسیار فربه باشد.<ref>وسائل الشیعه، ج۱۰، باب ۱۳ از ابواب ذبح.</ref> | ||
* به استناد | * به استناد روایات<ref>وسائل الشیعه، ج۱۰، باب ۳۶ از ابواب ذبح.</ref> مستحب<ref>جواهرالکلام،ج ۱۹، ص۱۱۸ ؛ نهایه المحتاج، ج۸، ص۱۲۵.</ref> است حاجی خودش قربانی را ذبح یا نحر کند، و اگر نتواند دست خود را بالای دست کسی که ذبح میکند، بگذارد. | ||
* مستحب است حاجی خودش قربانی را ذبح یا نحر | * بهترین اوقات قربانی کردن، پس از طلوع آفتاب روز عید، به گونهای است که بتوان نماز عید و دو خطبه آن را ادا کرد. <ref>مسالک الافهام،ج۲، ص۳۱۸ ؛ جواهرالکلام، ج۱۹، ص۲۱۹؛ سنن الترمذی، ج۳، ص۲۴۱.</ref> | ||
* بهترین اوقات قربانی کردن، پس از طلوع آفتاب روز | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
خط ۱۲۸: | خط ۱۱۵: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
[[رده:مقالههای در دست ویرایش]] | |||
[[رده:مناسک منا]] | [[رده:مناسک منا]] | ||