در حال ویرایش محراب عثمانی

{{جعبه اطلاعات بنا
 | عنوان = محراب عثمان
 | تصویر = محراب عثمان.jpeg|File.png|270px|thumb|left|
 | اندازه تصویر = 
 | پیوند تصویر = 
 | توضیح تصویر = 
 | نام‌های دیگر = 
 | مکان = مسجدالنبی
 | کاربری = محل ایستادن امام جماعت در مسجدالنبی
 | بزرگداشت نزد = 
 | وابسته به دین/مذهب = 
 | باورها = 
 | آیین‌ها = 
 | احکام = 
 | زیارت کنندگان = 
 | بازدیدکنندگان = 
 | زمان پایه‌گذاری = 
 | بنیانگذار =عثمان بن عفان
 | رویدادها = 
 | بازسازی‌ها = 
 | بازسازی کنندگان = 
 | بخش‌های از میان رفته = 
 | ویژگی‌های تاریخی = 
 | متولیان = 
 | مساحت = 
 | طول = 
 | عرض = 
 | ارتفاع = 
 | وضعیت بنا = 
 | گنجایش = 
 | امکانات = 
 | بخش‌های بنا = 
 | معمار = 
 | سبک = 
 | ویژگی‌ها = 
 | گنبدها = 
 | مناره‌ها = 
 | درها = 
 | رواق‌ها = 
 | صحن‌ها = 
 | ایوان‌ها = 
 | گرداننده = 
 | نهاد وابسته = 
 | نهاد نگهدارنده = 
 | مدیر = 
 | روحانی = 
 | نهادهای زیر مجموعه = 
 | ثبت در = 
 | شماره ثبت = 
 | تاریخ ثبت = 
 | وبگاه = 
 | عرض جغرافیایی = 
 | طول جغرافیایی = 
}}
'''محراب عثمانی'''، محراب منسوب به عثمان به عفان، سومین خلیفه مسلمانان بعد از درگذشت حضرت محمد(ص)، در مسجدالنبی است که در دیوار قبله قرار دارد. در دوره عثمان در پی گسترش فضای مسجد و پیش‌روی دیوار قبله، محرابی در دیوار جنوبی ایجاد و مقصوره‌ای اطراف آن کشیده شد. پس از دوره عثمان، دیوار قبله جابجا نشد و در همان مکان قبلی مورد بازسازی قرار گرفت. از این روی [[محراب]] همواره در این مکان قرارگرفت و به محراب عثمانی موسوم شد.

در [[بازسازی مسجدالنبی (ولیدبن عبدالملک)|بازسازی ولیدبن عبدالملک]] محراب مجوفی (کنده شده در دیوار) در این مکان ایجاد شد. در [[بازسازی مسجدالنبی (قایتبای)|بازسازی قایتبای]] بالای این محراب گنبدی نهاده شد و در [[بازسازی مسجدالنبی (عبدالمجید اول)|بازسازی سلطان عبدالمجید اول]]، این محراب طلاکاری شد. محرابی که اکنون قرار دارد از دوره قایتبای برجا مانده است. 

==محراب عثمان== 

در دوره [[عثمان بن عفان]]، خلیفه سوم، مسجد پیامبر بازسازی شد. در اثر این بازسازی فضای مسجد گسترش یافت و دیوار قبله از جایی که بود جلوتر برده شد. به‌همین خاطر جایگاه امام از جایگاه نماز خواند پیامبر تغییر یافت و امام جماعت در محل دیوار قبله می‌ایستاد.

در بازسازی مسجدالنبی در زمان عثمان بن عفان اتاقی از خشت در مکان محراب ساخته شده که امام جماعت در هنگام نماز در آن می‌ایستاد. این اتاق را مقصوره می‌نامیدند. این کار پس از قتل [[عمر بن خطاب|عمر]] و به منظور حفاظت از عثمان صورت گرفت.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=65 المدینة المنورة، ص 65-66]</ref><ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%D9%8A_%D8%B9%D8%A8%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE.pdf&page=105 المسجد النبوی عبر التاریخ، ص105]</ref> 

در ادوار بعد بخاطر اهمیت حفظ مکان قبله، دیوار قبله تغییر نیافت و محراب مسجد در محل محراب عثمان بازسای شد. به همین‌خاطر این محراب، محراب عثمانی نام گرفت.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%B9%D8%A8%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE.pdf&page=89 عمارة و توسعه المسجد النبوی الشریف عبرالتاریخ، ص 89]</ref>

==محراب درون دیوار (مجوف)==

در دوره [[بازسازی مسجدالنبی (ولیدبن عبدالملک)|ولیدبن عبدالملک]]، توسط والی او در [[مدینه]]، [[بازسازی مسجدالنبی (ولیدبن عبدالملک)|عمربن عبدالعزیز]]، برای نخستین بار محرابی به شکل مجوف و درون دیوار در محل محراب عثمانی ایجاد شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=73 المدینه المنوره، ص 73]</ref> همچنین در این دوره تزییناتی در محراب صورت گرفت.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%B9%D8%A8%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE.pdf&page=108 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 108]</ref> 

بر اساس توصیفی که از مسجدالنبی در کتاب عقدالفرید (م.۳۲۸ق.) ابن عبد ربه ثبت شده است، طاق محراب قوس‌هایی داشت که از طلا پوشیده شده بود.<ref>العقد الفرید، ج۷، ص ۲۸۹</ref> گفته شده آینه‌‌ای مربعی شکل در وسط محراب قرار داشت که از آن [[عایشه]] دانسته شده بود.<ref>العقد الفرید، ج۷، ص ۲۸۸</ref> سمت راست  این محراب دری قرار داشت که امام جماعت از آن وارد و خارج می‌شد. سمت چپ آن نیز دری بود که با صفحه‌های آهن محکم شده بود. بین این دو در راهی مسطح قرار داشت.<ref>العقدالفرید، ج۷،ص ۲۸۹</ref>

==گنبد بالای محراب ==
[[پرونده:گنبد محراب عثمانی.jpg|File.png|270px|thumb|left| گنبد محراب عثمانی]]

این محراب در [[بازسازی مسجدالنبی (قایتبای)|بازسازی دوران قایتبای]] مملوکی توسعه یافت و گنبدی بر بالای آن ساخته شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%D9%8A_%D8%B9%D8%A8%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE.pdf&page=146 المسجد النبوی عبر التاریخ، ص146-147]</ref>در این دوره آتش‌سوزی در مسجد رخ داد و مسجد به‌شکل گسترده‌ای بازسازی شد. [[گنبد مسجدالنبی|گنبد خضرا]] در این دوره به شکل گنبد بزرگی در راستای قبر نبوی بالای سقف قرار گرفت و در دیوار جنوبی گنبدی بر بالای محراب عثمانی ایجاد شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B2.pdf&page=421 وفاءالوفا، ج2، ص 421]</ref>

==طلاکاری محراب==

در  [[بازسازی مسجدالنبی (عبدالمجید اول)|بازسازی عبدالمجید اول]]، سلطان عثمانی، محراب عثمانی نیز طلاکاری شد و به آیات قرآن منقش گشت.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=96 المدینه المنوره، ص 96]</ref> و تاکنون به همان شکل باقی است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%B9%D8%A8%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE.pdf&page=170 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 170]</ref>

==جستارهای وابسته==

* [[مسجدالنبی]]
* [[محراب‌های مسجدالنبی]]

==پانویس==
{{پانویس}}

==منابع==
{{منابع}}

* '''العقد'''، ابن عبد ربه، قاهره، 1293ه.ق

* '''بحوث تاریخیه: عماره المسجد النبوی الشریف'''، محمد حمزه اسماعیل الحداد، 1419ه.ق- 1999

* '''عمارة و توسعة المسجد النبوی الشریف عبر التاریخ'''، ناجی محمد حسن عبدالقادر الانصاری، نادی المدینه المنوره الادبی، ۱۹۹۶م.

* '''المدينه المنوره تطورها العمراني و تراثها فی المعماری'''،‌صالح لمعی مصطفی، دارالنهضه العربیه، بیروت، 1981م.

* '''وفاءالوفا باخبار دارالمصطفی'''،علی بن عبدالله سمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، ج2، موسسه الفرقان للتراث الاسلامی، 1422ه.ق -2001

[[رده:محراب‌های مسجدالنبی]]