در حال ویرایش مستحب

'''مُستَحَب'''، یکی از [[احکام پنجگانه تکلیفی]] است. در [[فقه]]، عملی که انجامش [[ثواب]] داشته و ترک آن [[مجازات|عِقاب]] و [[گناه]] نداشته باشد؛ مستحب نامیده می‌شود که دارای اقسام و درجاتی است. مادّۀ «امر» و مشتقات آن و نيز هيئت امر در صورت وجود قرينه بر عدم ارادۀ وجوب از آن‌ها، بر استحباب دلالت مى‌كنند. 

 

[[حج]] و [[زیارت]] مانند سایر اعمال، دارای مستحباتی است که فقیهان در بخش حج در کتاب‌های فقهی به آن اشاره کرده‌اند.  

برخی از دانشمندان علم اصول فقه برآنند که حکم دینی بستگی به خواسته و اراده شارع یا به چیزی که از نحوه بیان اراده او استخراج می‌شود، دارد. اگر این خواسته خیلی قوی باشد، حکم به صورت واجب درمی‌آید؛ اما اگر خواسته ضعیف باشد، حکم به صورت مستحب خواهد بود.<ref>فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم السلام، ج‌1، صص 424-425.</ref>

 

* '''مستحب نفسى(ذاتى):''' عملی است که خودش مستحب است؛ مثل: نافله‌های روزانه و روزه عید غدیر

* '''مستحب غيرى''': خودش مستحب نیست اما به خاطر عمل دیگری مستحب است؛ مثلا غسل که برای زیارت مستحب است.<ref>فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم السلام، ج‌1، ص 425.</ref>

* '''مستحب عينى''': انجام مستحب عینی، بر هر شخص مسلمان مستحب است، مثل نمازهای مستحب.

* '''مستحب كِفايى''': عملى كه با انجام دادن آن توسّط ديگران، استحبابش از عهده فرد برداشته مى‌شود؛ مانند: اذان اعلام و امر به مستحب و نهى از [[مكروه]].<ref>فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم السلام، ج‌1، ص 425.</ref>

* '''مستحب تعبُّدی:''' این نوع اعمال مستحب، اعمال عبادی هستند که فقط وقتی صحیح هستند که قصد قربت (نیت نزدیک شدن به خدا) در آنها باشد مانند وضو، غسل و نمازهاِی مستحب.<ref>فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم السلام، ج7، ص685.  </ref>

* '''مستحب توصُّلی:''' این اعمال مستحب، اعمال عادی هستند و نیازی به نیت قربت ندارند، اما اگر با قصد قربت انجام شوند، ثواب دارند. مانند ازدواج و نِیابت در حج.<ref>فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم السلام، ج7، ص686.  </ref>

اعمال مستحب مراتبی دارند؛ بر انجام پاره‌اى اعمال مستحب تاکید شده كه از آن به «مستحب مؤكّد» تعبير مى‌شود.<ref>فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم السلام، ج‌1، ص426.</ref> از جمله روزه در روزهای [[دحو الارض]] (25ذى‌قعده)؛ 1تا9 [[ذى حجه]]؛ روز عرفه؛ [[عید غدیر خم|روز غدير]](18 ذى حجه)؛ روز مباهله (24ذى حجه).<ref>تحریر الوسیله، ج1، صص553-554.</ref>

پیش از شروع سفر انجام کارهایی مانند غسل، اعلام سفر به برادران دینی، وصیت کردن، صدقه و خواندن حمد و آیة الکرسی سفارش شده است.<ref>فرهنگ فقه مطابق با مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج4، ص482.</ref><ref>مناسك عمره مفرده، صص278-279؛ مناسك جامع حج، صص405-406؛ مناسك حج و عمره، ص215.</ref> همچنین در طول سفر همراه داشتن مقدارى تربت امام حسين عليه السّلام، همراه داشتن وسايل مورد نياز؛ خوش‌رفتارى با هم‌سفران و بذل توشه سفر به آنان؛ برگزيدن رفيق؛<ref>فرهنگ فقه مطابق با مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج4، ص482.</ref> و مشورت کردن با هم سفران در کارها<ref>فرهنگ فقه مطابق با مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج8، ص56.</ref> توصیه شده است.{{بیشتر|عمره|حج}}

زیارت خانه خدا در مکه و زیارت [[حضرت محمد (ص)|پیامبر اکرم (ص)]] و ائمه بقیع (علیهم السلام) در [[مدینه]] دارای آداب مستحبی است که فقها به آن اشاره کرده اند.