در حال ویرایش مسجد امام علی در خندق

'''مسجد امام علی(ع)''' جزو مساجد قدیمی مدینه و دارای پیشینه تاریخی مربوط به [[غزوه احزاب]] است و یکی از [[مساجد سبعه|مساجد هفتگانه فتح]] محسوب می‌شود. نقل‌هایی درباره نمازخواندن [[رسول خدا(ص)]] در محدوده این مسجد در میانه [[غزوه خندق]] در کتب مختلف نقل شده است. مکان مسجد در جنوبی‌ترین بخش منطقه خندق در بلندی [[کوه سلع]] است و در فاصله 43 متری شرق آن، [[مسجد فاطمه زهرا (س)|مسجد حضرت زهرا]] قرار دارد.

آن چنان که برخی از محققان نوشته‌اند در سال های اخیر در محدوده خندق، نام [[مسجد ابوبکر(خندق)|مسجد ابوبکر]] و علی(ع)، جابجا شده است. مسجد امام علی(ع) کنونی، که سالها پیش بر اساس نقشه‌های قدیمی مدینه (مربوط به سال1947م/1366ه) نام ابوبکر را بر خود داشته، در حال حاضر دارای بنایی بدونه ماذنه و یک محراب کوچک است.
[[رده:مقاله‌های در حال ویرایش]]

{{جعبه اطلاعات بنا
| عنوان = مسجد حضرت علی(ع) در خندق
| تصویر = مسجد علی1.png
| اندازه تصویر = 
| پیوند تصویر = 
| توضیح تصویر = 
| نام‌های دیگر = 
| مکان = [[عربستان]] * [[مدینه]] * در بخش غربی [[کوه سلع]]
| کاربری = مسجد
| بزرگداشت نزد = مسلمانان
| وابسته به دین/مذهب = اسلام
| باورها = 
| آیین‌ها = 
| زمان پایه‌گذاری = 
| بنیانگذار = 
| رویدادها = نمازخواندن [[رسول خدا(ص)]] در محدوده این مسجد در میانه [[غزوه خندق]]
| بازسازی‌ها = 
| ویژگی‌های تاریخی = 
| مساحت = 
| طول = 
| عرض = 
| ارتفاع = 
| وضعیت بنا = موجود
| گنجایش = 
| امکانات = 
| بخش‌های بنا = صحن غیر مسقف در جهت شمال - محراب
| ویژگی‌ها = از جمله مساجد موجود در محدوده [[مساجد فتح]]
| عرض جغرافیایی = 24.475673
| طول جغرافیایی = 39.595473
| توضیح نقشه = 
}}
== مکان ==

'''مسجد امام علی(ع)''' در شهر مدینه و در محدوده [[مساجد فتح]] قرار دارد، این مجموعه مساجد، ارتباط خود را با واقعه تاریخی [[غزوه خندق]] حفظ کرده اند.<ref name=":0">مغازی، واقدی، ج1، ص488.</ref> مسجد امام علی(ع) منتسب به حضرت امیرالمومنین علی بن ابی‌طالب(ع) است و در انتهای جنوبی مساجد هفتگانه فتح، در بخش مرتفع [[کوه سلع]] قرار دارد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=146 مساجد الاثریه، عبدالغنی، ص146.]</ref> این مسجد در جهت غرب خود، بسیار نزدیک به [[مسجد فاطمه زهرا (س)|مسجد حضرت زهرا(س)]] می‌باشد و با آن 43 متر فاصله دارد.<ref>معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، کعکی، جزء الرابع، المجلد الرابع، ص163و165.</ref>

== توصیف بنا ==
مسجد زمینی مستطیلی شکل دارد و دیوارهای آن از جنس سنگ بازالت است و همچنین دارای سقفی است که به سمت حیاط شمالی روبروی مسجد، باز می‌شود.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=147 مساجد الاثریه، عبدالغنی، ص147.]</ref> این توصیف از مسجد مربوط به الیاس عبدالغنی پیش از سال 1418ه می‌باشد و به نظر میرسد مسجد در این اوصاف تا 1432هجری<ref>معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، کعکی، جزء الرابع، المجلد الرابع، ص171و166.</ref> و بعد از آن تا امروز تغییری نداشته است. 

همچنین مسجد بدون ماذنه و دارای یک محراب کوچک در داخل دیواری که به سمت قبله است می‌باشد. ورودی مسجد در جهت شمال است و به حیاطی بدون سقف منتهی می‌شود. پیشینه ساختمان فعلی مسجد به زمان سلطان عبدالمجید اول (به سال 1270ه/1854م) باز می‌گردد.<ref>معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، کعکی، جزء الرابع، المجلد الرابع، ص166.</ref>

== جابجا شدن نام مسجد با مسجد ابوبکر ==
آن چنان که برخی از محققان نوشته‌اند در سال های اخیر در محدوده خندق، نام [[مسجد ابوبکر(خندق)|مسجد ابوبکر]] و علی(ع)، جابجا شده است و بر اساس نقشه های قدیمی مدینه، این جابجایی مربوط به پس از سال 1947م/1366ه<ref name=":1">معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، کعکی، جزء الرابع، المجلد الرابع، ص162.</ref> و پیش از سال 1981میلادی می‌باشد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=193 المدینه المنوره تطورها العمرانی،ص 193.]</ref> به این ترتیب پس از این تاریخ در دوره معاصر، نام مسجد امام علی از مسجد نزدیک خیابان به مسجد نزدیک [[کوه سلع]] منتقل شده است<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص 297</ref>

لمعی مصطفی از مورخان معاصر، در تحقیقی با مقایسه نقشه مدینه در سال 1947م و منابع قدیمتر از جمله [https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=189 وفاءالوفاء] و [[:پرونده:عمده الاخبار فی مدینه المختار.pdf|عمدة الاخبار]](قرن دهم هجری) بر جابجا شدن نام مساجد ابوبکر و علی در دوران معاصر تأکید می‌کند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=192 المدینه المنوره تطورها العمرانی،ص 192 و 191]</ref>

== نماز خواندن پیامبر در محدوده مسجد ==
مسجد امام علی(ع) جزو مساجد قدیمی و دارای پیشینه تاریخی مربوط به [[غزوه احزاب]] است و یکی از [[مساجد سبعه|مساجد هفتگانه فتح]] محسوب می‌شود.<ref name=":1" /> واقدی(متوفی207هجری) در کتاب مغازی خود، روایتی درباره نماز خواندن [[حضرت محمد (ص)|پیامبر(ص)]] در تمامی مساجد [[خندق (غزوه)|منطقه خندق]] ارائه کرده و سپس تاکید می‌کند که این از قطعی‌ترین احادیث است.<ref name=":0" />

== تصاویر ==

=== وضعیت امروزی مسجد ===
<gallery>
پرونده:مسجد علی11.png|فضای بیرونی مسجد
پرونده:مسجد علی3.png|alt=
پرونده:مسجد علی12.png|محراب
پرونده:مسجد علی 13.png|طراحی متفاوت سقف مسجد که در برخی منابع با عنوان سقف متقاطع توصیف شده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=147 مساجد الاثریه، عبدالغنی، ص147.]</ref>
</gallery>

=== تصاویر پیش از سال 2022 ===
<gallery>
پرونده:مسجد علی14.png|alt=
پرونده:مسجد علی5.png|alt=
پرونده:مسجد علی6.png|alt=
پرونده:مسجد علی2.png|alt=
پرونده:مسجد علی8.png|alt=
</gallery>
=== تصاویر قدیمی‌تر مسجد ===
<gallery>
پرونده:مسجد علی7.jpg|alt=
پرونده:مسجد علی15.png|alt=
پرونده:مسجد علی16.png|خروجی حیاط مسجد
پرونده:مسجد علی17.png|alt=
پرونده:مسجد علی18.png|alt=
پرونده:مسجد علی9.jpg|در تصاویر هوایی، مسجد قبلی امام علی(ع) که هم اکنون تخریب شده و پیش از تخریب به نام ابوبکر تغییر نام داده بود، مشخص می‌باشد.
پرونده:مسجد علی10.jpg|alt=
</gallery>

== جستارهای وابسته ==

* [[کوه سلع]]
* [[غزوه خندق]]
* [[مساجد فتح]]

== پانویس ==
{{پانویس}}

== منابع ==
{{منابع}}
*'''المغازی'''، واقدی، نشر دانش اسلامی، 1405ه.
*'''مساجد الاثریه'''، محمد الیاس عبدالغنی، مطابع الرشید بالمدینة المنورة، الطبعة الثانیة، 1419ق.
*'''معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ'''، عبدالعزیز کعکی، مدینه، ناشر:مولف، ۲۰۱۱م.
*'''المدینه المنوره تطورها العمرانی و تراثها المعماری'''، صالح لمعی مصطفی، بیروت، دارالنهضه العربیه، 1981م.
*'''آثار اسلامی مکه و مدینه'''، رسول جعفریان، مشعر، 1390.
{{پایان}}{{مساجد}}
[[رده:مسجدهای مدینه]]
[[رده:مکان‌های تاریخی مدینه]]
[[رده:مکان‌های منتسب به امام علی(ع)]]
[[رده:مکان‌های منتسب به پیامبر اسلام(ص)]]