در حال ویرایش مسجد امام علی (مناخه)

{{اشتباه نشود|مسجد امام علی در تنعیم|مسجد امام علی در خندق}}
{{جعبه اطلاعات بنا
 | عنوان = مسجد امام علی (از مسجدهای مصلی)
 | تصویر = مسجد امام علی.jpg
 | اندازه تصویر = 
 | پیوند تصویر = 
 | توضیح تصویر = 
 | نام‌های دیگر = 
 | مکان = مناخه در غرب مسجدالنبی در شهر مدینه
 | کاربری = مسجد
 | بزرگداشت نزد = 
 | وابسته به دین/مذهب = 
 | باورها = 
 | آیین‌ها = 
 | احکام = 
 | زیارت کنندگان = 
 | بازدیدکنندگان = 
 | زمان پایه‌گذاری = 
 | بنیانگذار = 
 | رویدادها = 
 | بازسازی‌ها = 
 | بازسازی کنندگان = 
 | بخش‌های از میان رفته = 
 | ویژگی‌های تاریخی = محل نماز عید پیامبر و امام علی
 | متولیان = 
 | مساحت = 
 | طول = 
 | عرض = 
 | ارتفاع = 
 | وضعیت بنا = 
 | گنجایش = 
 | امکانات = 
 | بخش‌های بنا = 
 | معمار = 
 | سبک = 
 | ویژگی‌ها = 
 | گنبدها = 
 | مناره‌ها = 
 | درها = 
 | رواق‌ها = 
 | صحن‌ها = 
 | ایوان‌ها = 
 | گرداننده = 
 | نهاد وابسته = 
 | نهاد نگهدارنده = 
 | مدیر = 
 | روحانی = 
 | نهادهای زیر مجموعه = 
 | ثبت در = 
 | شماره ثبت = 
 | تاریخ ثبت = 
 | وبگاه = 
 | عرض جغرافیایی = 24.467055583164395
 | طول جغرافیایی = 39.606326617068355
 |‌ توضیح نقشه = 
}}

'''مسجد امام علی (ع)''' یکی از مساجد تاریخی [[مدینه]] است که در محل [[مصلای پیامبر(ص)]]، ساخته شده است. مصلی، مکانی باز بود که پیامبر و مردم مدينه در آن نماز عید قربان و فطر را می‌خواندند. این مسجد در محله [[مناخه]]، در غرب [[مسجد النبی]] قرار دارد. بنابر گزارش‌هایی، امام علی(ع) در زمانی که [[عثمان بن عفان|عثمان]] در حصر مخالفانش بود، در این مکان [[نماز عید]] را برپا کرد. 
==موقعیت جغرافیایی==
مسجد علی بن ابی‌ طالب(ع) و [[مسجد غمامه|مسجد مصلی]] و [[مسجد ابوبکر(مدینه)|مسجد ابوبکر]]، سه مسجدی است که به عنوان مسجدهای مصلای پیامبر در محله مناخه شناخته می‌شوند. این مسجدها در نزدیکی هم، در غرب مسجدالنبی قرار دارند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aمساجد_الاثریه.pdf&page=223 مساجد الاثریه، ص 223]</ref> مسجد امام علی در شمال مسجد مصلی و مسجد ابوبکر قرار گرفته و با مسجد مصلی 122، با مسجد ابوبکر 80 و با مسجدالنبی 290 متر فاصله دارد. <ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=242 مساجد الاثریه، ص 242ِ]؛ معالم المدینه المنوره بین العماره والتاریخ، ج 1، ص486.</ref> 

به نوشته سمهودی (درگذشت: 911ق)، تاریخ‌نگار مدینه، این مسجدها در جايى ساخته شده‌اند که پیامبر در آنها، نماز عید برپا مى‌کرده است. اين اماکن در ابتدا مسجد نبوده؛ بلکه فضایى باز یا صحرا بوده و بعدها به مسجد تبدیل شده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:وفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=122 وفاء الوفاء، ج3، ص 122]</ref>

== وجه تسمیه ==
بنابر روایاتی، در زمانی که عثمان در خانه‌اش در محاصره مخالفان بود، [[امام علی(ع)]] در مکان این مسجد، نماز عید خواند. بنابر نظر برخی از تاریخ‌نگاران مدینه، همین گزارش، علت نام‌گذاری اين مسجد بوده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:وفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=121 وفاء الوفاء، ج3، ص 121]</ref> آنان تاکید کرده‌اند که امام علی(ع) و خلفا، تنها در نمازگاه‌های پیامبر(ص) نماز عيد می‌خواندند؛ بنابراين مسجد علی بن ابیطالب نیز یکی از مصلاهای پیامبر بوده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالتعریف_بما_انست_الهجرة.pdf&page=147 التعریف بما انست الهجرة، ص 147]</ref>

==تاریخ بنای مسجد==
بنابر دیدگاه سمهودی، این مسجد نخستین بار در زمان عمر بن عبدالعزیز (حک:87-93ق.) ساخته شد؛ اما بعدها از میان رفت و مکان آن، محل دفن برخی  حاجیانی شد که در [[ایام الحج|موسم حج]] وفات می‌کردند. در سال 881ق زین‌الدین ضیغم منصوری، امیر مدینه، آن را بازسازی کرد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=123 وفاء الوفاء، ج3، ص 123]</ref>

علی بن موسی در 1303ق/ 1885م از اين مسجد، به عنوان مسجدى که یک مناره دارد، یاد کرده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوصف_المدینه_المنوره.pdf&page=1 وصف المدینه المنوره، ص 17]</ref> ابراهیم رفعت پاشا نیز در سفرش در سال 1318ق به اين مسجد، اشاره کرده است.<ref>[https://wikihaj.com/images/9/9e/مرآة_الحرمین_ابراهیم_رفعت_پاشا_ج1.pdf مراة الحرمین، ج1، ص 422]</ref>

===بازسازی مسجد در سده سیزدهم قمری===
در کتیبه‌ای که بنابر گزارشی تا سال‌های ابتدای قرن بیستم میلادی بر دیوار مسجد بود، اشعاری درج شده بود که نشان می‌داد این مسجد در تاریخ 1269ق/1852م (دوران حکومت سلطان عبدالمجید اول عثمانی) بازسازی شده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدینه_المنوره_تطورها_العمرانی.pdf&page=158 المدینه المنوره، ص 158]؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:معالم_المدینه_المنوره_بین_العمارة_و_التاریخ_جزء4_المجلد1.pdf&page=489 معالم المدینه المنوره، جزء4، مجلد1، ص 489]
</ref> این بنا تا پیش از بازسازی آن در۱۴۱۱ق/ 1991م، به این شکل بود:  

[[پرونده:نمای مسجد امام علی پیش از بازسازی 1991.png|وسط|بی‌قاب|593x593px|جایگزین=نمایی از بنای سال 1269 قمری]]

===بازسازی سال 1991 میلادی===
مسجد امام علی در مناخه در سال 1411ق (1991م) به دلیل فرسودگی، پس از تخریب کامل، به همان شکل و معمارى قبلى‌اش، بازسازی شده<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aمساجد_الاثریه.pdf&page=243 مساجد الاثریه، ص 243]؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:معالم_المدینه_المنوره_بین_العمارة_و_التاریخ_جزء4_المجلد1.pdf&page=490 معالم المدینه المنوره، جزء4، مجلد1، ص 490]</ref> و محل نماز زنان و سرویس بهداشتی به آن اضافه شد.<ref name=":0">[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:معالم_المدینه_المنوره_بین_العمارة_و_التاریخ_جزء4_المجلد1.pdf&page=490 معالم المدینه المنوره، جزء4، مجلد1، ص 490]</ref> در سال 1429ق/2009م نیز تعمیراتی در اين مسجد انجام شد.<ref name=":0" />
[[پرونده:نمای مسجد علی بن ابیطالب بعد از بازسازی 1991.tif|وسط|بی‌قاب|500px|نمای مسجد علی بن ابی‌طالب بعد از بازسازی ۱۹۹۱م.]]

==ویژگی‌های ساختمان مسجد==
شکل بنای مسجد امام علی(ع) مستطیل است. در سمت شمال، یک صحن روباز و در سمت جنوبی، رواقی (بخش سقف‌دار) با  هفت گنبد قرار دارد که بزرگترین آنها گنبد محراب است. این رواق 30 متر طول و 6 متر عرض داشته و درهای آن به صحن مسجد باز می‌شود. این مسجد یک گلدسته نیز دارد که در گوشه جنوب شرقی آن قرار گرفته است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aمعالم_المدینه_المنوره_بین_العمارة_و_التاریخ_جزء4_المجلد1.pdf&page=490 معالم المدینه المنوره بین العماره والتاریخ جلد1 ص490]</ref>

== نگارخانه ==
<gallery mode="packed" heights="200px">
پرونده:مسجد امام علی (ع).jpg
پرونده:مسجد امام علی (ع)2.jpg
پرونده:کتیبه مسجد امام علی.webp
پرونده:مسجد امام علی در ورودی.webp
</gallery>تصویر زیر، فاصله مسجدهای مصلی را تا یکی از گوشه‌های ساختمان فعلی مسجدالنبی نشان می‌دهد.
[[پرونده:نقشه_مسجدهای_مصلا.png|جایگزین=مسجدهای مصلا در مناخه|وسط|بی‌قاب|593x593پیکسل]]

==پانویس==
{{پانویس}}
==منابع ==
{{منابع}}
*'''معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ'''،عبدالعزیز کعکی،بیروت، دار مکتبه الهلال، 2007. 
* '''وفاء الوفاء‌ باخبار دار المصطفی'''، علی بن عبدالله سمهودی، تصحیح قاسم السامرائی، لندن، الفرقان، 2001م
*'''التعريف بما آنست الهجرة،''' جمال الدین محمد بن احمد المطری، تصحیح سلیمان الرحیلی، ریاض، اداره الملک عبد العزیز، 1426ه ق.
*'''مساجد الاثریه فی المدینه النبویه'''، محمد الیاس عبدالغنی، مدینه، ناشر: مولف.
* '''وصف المدینه المنوره'''
* '''المدینه المنوره تطورها العمرانی و تراثها المعماری'''، صالح لمعی مصطفی، بیروت، دار النهضة العربیة، 1981
* '''مراة الحرمین'''، ابراهیم رفعت پاشا،

{{پایان}}{{اماکن مدینه}}
{{مساجد}}

[[رده:مسجدهای مدینه]]
[[رده:مکان‌های تاریخی مدینه]]
[[رده:مکان‌های مذهبی مدینه]]
[[رده:مکان‌های منسوب به امام علی در مدینه]]