در حال ویرایش مسجد بلال بن رباح (مناخه)

{{جعبه اطلاعات بنا
| عنوان = مسجد بلال در محدوده مصلای پیامبر
| تصویر = مسجد_بلال_مناخه.png
| اندازه تصویر = 
| پیوند تصویر = 
| توضیح تصویر = 
| نام‌های دیگر = 
| مکان = مدینه
| کاربری = مسجد
| بزرگداشت نزد = مسلمانان
| وابسته به دین/مذهب = 
| باورها = 
| آیین‌ها = 
| احکام = 
| زیارت کنندگان = 
| بازدیدکنندگان = 
| زمان پایه‌گذاری = 850 قمری
| بنیانگذار = 
| رویدادها = 
| بازسازی‌ها = 
| بازسازی کنندگان = 
| بخش‌های از میان رفته = 
| ویژگی‌های تاریخی = 
| متولیان = 
| مساحت = 130متر
| طول = 13
| عرض = 10
| ارتفاع = 
| وضعیت بنا = نا موجود
| گنجایش = 
| امکانات = 
| بخش‌های بنا = 
| معمار = 
| سبک = 
| ویژگی‌ها = 
| گنبدها = 
| مناره‌ها = 
| درها = 
| رواق‌ها = 
| صحن‌ها = 
| ایوان‌ها = 
| گرداننده = 
| نهاد وابسته = 
| نهاد نگهدارنده = 
| مدیر = 
| روحانی = 
| نهادهای زیر مجموعه = 
| ثبت در = 
| شماره ثبت = 
| تاریخ ثبت = 
| وبگاه = 
| عرض جغرافیایی = 24.464865
| طول جغرافیایی = 39.606488
| ‌ توضیح نقشه = 
}}'''مسجد بِلال بن رَباح''' در محله مُناخه [[مدینه]] با فاصله 350متر در جنوب غربی [[مسجد النبی]] قرار داشته. مسجد بعد از سال 850 قمری در محدوده [[مصلای پیامبر(ص)|مصلای نماز عید]] پیامبر(ص) ساخته شده است. [[بلال بن رباح|بلال حبشی]] از اولین ایمان آورندگان به اسلام و موذن [[حضرت محمد (ص)|حضرت محمد(ص)]] بود و بر اساس برخی گزارش‌ها در مکان این مسجد نماز نافله می‌خوانده و اینجا خانه‌ای برای سکونت بلال و خانواده‌اش بود. از قرن دهم تا چهاردهم مسجد در ذیل ساختمان دارالحکومه به حیات خود ادامه داده و در قرن 15 قمری تخریب شده است.

== نام ==
برخی معتقدند که نام بلال بر مسجد به این علت است که [[بلال بن رباح]]، از نخستین مسلمانان [[مکه]] و موذن پیامبر(ص)،<ref>اسد الغابة، ج1، ص206 و 207.</ref> در این مکان نماز نافله می‌خوانده و اینجا خانه‌ای برای سکونت بلال و خانواده‌اش بوده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85%D8%A7_%D9%88_%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB%D8%A7.pdf&page=148 تاریخ معالم المدینه المنوره قدیما و حدیثا، ص148.]</ref>

== مکان و تاریخچه ==
مسجد بِلال بن رَباح با فاصله 350متر در جنوب غربی [[مسجد النبی]]<ref name=":1">[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%AC%D8%B2%D8%A14_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%AF1.pdf&page=574 معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، ج1، ص573 و 574.]</ref> در محدوده [[مصلای پیامبر(ص)|مصلای نماز عید]] پیامبر(ص) و در نزدیکی شمال [[مسجد عمر در مناخه|مسجد عمر]] قرار داشت.<ref>آثار اسلامى مكه و مدينه، ص294.</ref> 

=== نماز پیامبر(ص) ===
مطابق نقلی پیامبر(ص) یکی از نمازهای عید را در حالی خواند که [[قلعه بنی زریق|قلعه بنی زُریق]] در طرف چپ او بود.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=117 وفاء الوفاء باخبار دارالمصطفی، ج۳، ص117.]</ref> برخی از محققان معاصر بر این باور اند که این مکان مطابق با مکان مسجد بلال است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85%D8%A7_%D9%88_%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB%D8%A7.pdf&page=139 تاریخ معالم المدینه المنوره قدیما و حدیثا، ص139و140.]</ref>

=== تاریخچه بنای مسجد ===
ساختمان مسجد توسط [[محمد بن احمد سلاوی|شمس الدین محمد سلاوی]] بعد از سال 850 قمری ساخته شد و در قرن دهم قمری داخل مدرسه خاسکیه (متعلق به دارالحکومه و امور دولتی و نظامی) قرار گرفت.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%B9%D9%85%D8%AF%D9%87_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D9%81%DB%8C_%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1.pdf&page=169 عمده الاخبار فی مدینه المختار، ص169 و 170]</ref> تا سال 1303 قمری / 1885 میلادی مسجد همچنان با یک مناره درون ساختمان خاسکیه قرار داشت.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D8%B5%D9%81_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87.pdf&page=40 وصف المدینه المنوره، ص40.]</ref> همچنین گزارش شده که بنای مسجد در دوره ای پیش از تخریب بخشی از ساختمان دارالحکومه (که مجموعه ای از ادارات دولتی بود) به حساب می‌آمد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85%D8%A7_%D9%88_%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB%D8%A7.pdf&page=147 تاریخ معالم المدینه المنوره قدیما و حدیثا، ص147.]</ref> در قرن 15قمری ساختمان مذکور به همراه مسجد برای توسعه راه تخریب شد و در بخش کوچکی از محدوده بنای پیشین، ساختمان ارتباطات بنا شده است.<ref name=":0">[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=263 مساجد الاثریه فی المدینة النبویة، ص263 و 264.] /  [https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%AC%D8%B2%D8%A14_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%AF1.pdf&page=571 معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، ج1، ص571.]</ref>

=== توصیف بنا پیش از تخریب ===
براساس گزارش‌ها، مسجد مناخه پیش از ساخت دارالحکومه، گنبدی کوچک و بنایی از جنس سنگ داشته. مسجد پیش از تخریب به همراه دارالحکومه، 130 متر مساحت و بنایی مستطیل شکل(10در13متر) و یک مناره داشته است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%AC%D8%B2%D8%A14_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%AF1.pdf&page=576 معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، ج1، ص576 و 577.]</ref>

== نگارخانه ==
<gallery mode="packed" heights="150px">
پرونده:مسجد بلال قدیمی 1.png|تصویر قدیمی از جهت شمالی ساختمان دارالحکومه. ورودی مسجد و مناره آن دیده می‌شود.
پرونده:مسجد بلال قدیمی 2.png|نقشه هوایی محدوده مسجد
پرونده:مسجد بلال قدیمی 3.png|تصویر هوایی
پرونده:مسجد بلال قدیمی 4.png|ساختمان جدید ارتباطات که در محل مسجد ساخته شد.
پرونده:مسجد بلال قدیمی 5.png|وضعیت کنونی محدوده مسجد در شمال [[مسجد عمر بن خطاب (مدینه)|مسجد عمر]]
</gallery>

== جستارهای وابسته ==

* [[مسجدهای مدینه]]
* [[مسجد قدیمی بلال|مسجد جدید بلال]] در جنوب [[مسجد النبی]]
* [[غزوه بدر]]

== پانویس ==
{{پانویس}}

== منابع ==
{{منابع}}
* '''آثار اسلامی مکه و مدینه'''، رسول جعفریان، تهران، مشعر، ۱۳۹۱ش.
* '''عمدة الاخبار فی مدینة المختار'''، احمد عباسی، قاهره، اسعد طرابزونی، بی‌تا.
* '''المساجد الاثریة فی المدینة المنورة'''، محمد الیاس عبدالغنی، مدینه، مطابع الرشید، ۱۴۱۹ق، ۱۹۹۹م.
*'''وفاء الوفا باخبار دار المصطفی'''، علی بن عبدالله سمهودی، لندن، موسسه التراث، ۲۰۰۱م.
*'''المعالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ'''، عبدالعزیز بن عبدالرحمن کعکی، جزء الرابع، بیروت، ۲۰۱۱.
*'''وصف المدینه المنوره'''، علی بن موسی الافندی، مطبعة نهضة مصر.
*'''أسد الغابة'''، ابن اثیر، بیروت، درالکتاب العربی، بی‌تا.{{پایان}}{{اماکن مدینه}}{{مساجد}}
[[رده:مسجدهای مدینه]]
[[رده:مکان‌های تاریخی مدینه]]
[[رده:مکان‌های تاریخی عربستان]]
[[رده:مکان‌های تاریخی حجاز]]
[[رده:مکان‌های منتسب به پیامبر اسلام(ص)]]
[[رده:مکان‌های مذهبی مدینه]]
[[رده:مکان‌های مذهبی عربستان]]
[[رده:مسجدهای تخریب شده مدینه]]
[[رده:مقاله‌های آماده ترجمه]]
[[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[ar:مسجد بلال بن رباح (مناخة)]]