در حال ویرایش مسجد ثنایا

{{جعبه اطلاعات بنا
 | عنوان = مسجد ثنایا 
 | تصویر = قبه الثنايا.jpg
 | اندازه تصویر = 
 | پیوند تصویر = 
 | توضیح تصویر = 
 | نام‌های دیگر = قبة الثنایا 
 | مکان = شهر [[مدینه]] شمال [[مقبرة الشهداء]]
 | کاربری = مسجد
 | بزرگداشت نزد = 
 | وابسته به دین/مذهب = 
 | باورها = 
 | آیین‌ها = 
 | احکام = 
 | زیارت کنندگان = 
 | بازدیدکنندگان = 
 | زمان پایه‌گذاری = 
 | بنیانگذار = 
 | رویدادها = دندان رباعی پیامبر(ص) در جنگ احد، در این مکان شکسته شد.
 | بازسازی‌ها = 
 | بازسازی کنندگان = 
 | بخش‌های از میان رفته = 
 | ویژگی‌های تاریخی = 
 | متولیان = 
 | مساحت = 
 | طول = 
 | عرض = 
 | ارتفاع = 
 | وضعیت بنا = از بین رفته 
 | گنجایش = 
 | امکانات = 
 | بخش‌های بنا = 
 | معمار = 
 | سبک = 
 | ویژگی‌ها = 
 | گنبدها = 
 | مناره‌ها = 
 | درها = 
 | رواق‌ها = 
 | صحن‌ها = 
 | ایوان‌ها = 
 | گرداننده = 
 | نهاد وابسته = 
 | نهاد نگهدارنده = 
 | مدیر = 
 | روحانی = 
 | نهادهای زیر مجموعه = 
 | ثبت در = 
 | شماره ثبت = 
 | تاریخ ثبت = 
 | وبگاه = 
 | عرض جغرافیایی =
 | طول جغرافیایی =  
}}
'''مسجد الثَّنایا''' یا '''قُبة''' '''الثَّنایا''' یکی از مسجدهای قدیمی [[شهر مدینه]] که در جایگاه شکسته شدن دندان‌های پیامبر(ص) در  [[جنگ احد]]، ساخته شده بود. این مسجد در جهت شمال [[مقبره شهدای احد]]، در نزدیکی [[کوه احد]] واقع بود اما امروزه اثری از آن بر جای نیست.
== سرگذشت مسجد ثنایا==
درباره این مسجد، در متون قدیمی تاریخ و جغرافیای مدینه، سخنی به میان نیامده است. اما منابع جدیدتر به وجود مسجدی بر روی [[کوه احد]] اشاره کرده‌اند که در محل شکسته شدن دندان رباعی پیامبر در [[غزوه احد]]<ref>درباره این واقعه نک:‌ السیره النبویه، ج2، ص80.</ref> ساخته شده بود.  

==== گزارش‌هایی از پایان سده سیزدهم قمری ====
بنابر گزارش محمدرضا طباطبايی تبریزی در سال 1296 قمری (1258ش.) اين مسجد در فاصله 150 گام بعد از قبر شهيدان احد، قرار داشت.<ref>هدايه الحجاج،  ص 213.</ref> 

[[حسام السلطنه]] که در سال 1297 قمری به حج رفته است خبر می‌دهد که به مسجد ثنايا وارد شده و در آن نماز خوانده است. به گفته او این مسجد دارای صحن کوچک و گنبد بود و در جهت شمال، بالاتر از [[مرقد حضرت حمزه سید الشهدا(ع)]]، قرار داشت.<ref>سفرنامه مکه، حسام السلطنه، ص١54.</ref>

بنابر گزارش ديگری از سال ۱۳۰۳ قمری (1265ش.) اين مسجد توسط حاج رامز پاشا، داماد سلیم بیگ ماینجی، تجدید بنا شده بود.<ref>رسائل فی تاریخ المدینه، ص14.</ref> 

ابراهیم رفعت پاشا این مسجد را در 1319 قمری دیده و از آن بدین شرح سخن گفته است: «در نزدیکی قبور شهدا چشمه آبی است به نام عین الثنایا که آب گوارایی داشته و با چند پله بدان می‌توان دست یافت. در آنجا گنبد ثنایا قرار دارد.»<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aمرآة_الحرمین_ابراهیم_رفعت_پاشا_ج1.pdf&page393 مرآة الحرمین، ص 393]</ref> او در کتاب خود دو تصویر از این گنبد را منتشر کرده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B1%D8%A2%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85_%D8%B1%D9%81%D8%B9%D8%AA_%D9%BE%D8%A7%D8%B4%D8%A7_%D8%AC1.pdf&page=599 مرآة الحرمین، ص 599]</ref> 

==== تخریب شدن مسجد ====
چون این مسجد در وسط شعب و در مسير روان‌آب‌هايى که در زمستان و بهار از کوه احد جارى مى‌شدٰ قرار داشت، به مرور زمان، ابتدا گنبد آن فرو ريخت و تنها ديوارهاى دور بنا باقی ماند و پس از مدتى، به دليل بازسازى نشدن آن، به طور کامل از بين رفت.<ref>معالم المدينه المنوره بين العماره و التاريخ، جزء1: المعالم الطبيعيه، ج1: الجبال،، ص 186.</ref> [[سیداحمد یاسین خیاری|سید احمد یاسین خیاری]] (۱۳۲۱ - ۱۳۸۰ق) اين مطلب را در کتابش تاييد کرده که گنبد مسجد ثنایا از بین رفته و تنها بقایای ساختمان آن وجود داشته است.<ref>تاریخ معالم المدینة المنوره قدیما و حدیثا، ص192.</ref>

بنابر گزارش [[رسول جعفریان]] در سال ۱۴۱۶ق. (۱/۵/  ۱۳۷۵) اثری از این مسجد در این مکان وجود نداشته است.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص433.</ref>

==گالری==
<gallery mode="packed" heights="150px">
پرونده:قبه الثنايا 2.jpg
پرونده:قبه الثنايا 3.jpg|تصویر اولی که ابراهیم رفعت پاشا در مرآة الحرمین منتشر کرده است. این عکس در سال 1319قمری گرفته شده  است. 
پرونده:قبه الثنايا 4.jpg|تصویر دومی که ابراهیم رفعت پاشا در مرآة الحرمین منتشر کرده است. این عکس در سال 1319قمری گرفته شده  است. 
پرونده:مسجد ثنایا تصویر قدیمی.jpg
</gallery>

==پانویس==
{{پانویس}}
==منابع ==
{{منابع}}
*'''آثار اسلامي مکه و مدينه'''، رسول جعفريان، تهران، مشعر، 1392.
*'''تاریخ معالم المدینة المنورة قدیما و حدیثا'''، سید احمد یاسین خیاری، ریاض، الامانة العامة للاحتفال بمرور مائة عام علی تأسیس المملکة العربیة السعودیة، ۱۴۱۹ / ۱۹۹۹م.
*'''رسائل فى تاريخ المدينه'''، على بن موسى، تحقيق حمد الجاسر، رياض، دار اليمامه.
*'''سفرنامه مکه'''، حسام السلطنة، به کوشش رسول جعفریان، تهران، نشر مشعر، ۱۳۷۴.
*'''السیره النبویه'''، ابن هشام، تحقیق مصطفی السقا و ابراهیم الأبیاری و عبدالحفیظ شلبی، بیروت، دارالمعرفة، بی‌تا.
*'''مرآة الحرمین'''، ابراهیم رفعت پاشا،‌ قاهره، دارالکتب المصریه، 1925
*'''معالم المدينه المنوره بين العماره و التاريخ، جزء1: المعالم الطبيعيه، ج1: الجبال'''، عبدالعزيز کعکى، بيروت، مولف، 1419.
*'''هدايه الحجاج'''، محمدرضا طباطبايي تبريزى، قم، مورخ. 
{{پایان}}
{{مساجد}}

[[رده:مکان‌های تاریخی مدینه]]
[[رده:مسجدهای مرتبط با جنگ احد]]
[[رده:مکان‌های منتسب به پیامبر اسلام(ص)]]
[[رده:مسجدهای تخریب شده  مدینه]]
[[رده:مکان‌های مذهبی مدینه]]
[[رده:مسجدهای مدینه]]
[[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[ar:مسجد الثَّنایا]]