در حال ویرایش مسجد فتح (مدینه)

{{جعبه اطلاعات بنا
| عنوان = 
| تصویر = مسجد_فتح.webp
| اندازه تصویر = 
| پیوند تصویر = 
| توضیح تصویر = 
| نام‌های دیگر = مسجد الاحزاب * مسجد الاعلی
| مکان = [[عربستان]] * [[مدینه]] * حاشیه غربی [[کوه سلع]]
| کاربری = مسجد
| بزرگداشت نزد = مسلمانان
| وابسته به دین/مذهب = اسلام
| باورها = 
| آیین‌ها = 
| زمان پایه‌گذاری = 
| بنیانگذار = 
| رویدادها = 
| بازسازی‌ها = 
| ویژگی‌های تاریخی = 
| مساحت = 
| طول = 
| عرض = 
| ارتفاع = 
| وضعیت بنا = موجود
| گنجایش = 
| امکانات = 
| بخش‌های بنا = 
| ویژگی‌ها = 
| عرض جغرافیایی = 24.477843
| طول جغرافیایی = 39.595598
| توضیح نقشه = 
}}'''مسجد فتح''' از مساجد کهن [[مدینه]] است. [[پیامبر(ص)]] خیمه فرماندهی [[غزوه خندق|غزوه احزاب]] را در بخشی از [[کوه سلع]] که مکان همین مسجد در شمال غربی [[مسجدالنبی]] است قرار داده بود و در این مکان نماز می‌خواند. مسجد از قرن نخست قمری وجود داشته و تا قرن دوم وسوم مکان دعا خواندن پیامبر در صحن مسجد با استوانه‌ای مشخص بوده است.  
== مکان ==
'''مسجد فَتح''' بر روی تکه‌ای از حاشیه غربی [[کوه سلع]] قرار دارد<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=138 مساجد الاثریه، ص138.]</ref>، فتح نام منطقه‌ای است که مجموعه [[مساجد فتح]] در آن قرار گرفته است. مشهورترین این مسجد‌ها که در بالاترین بخش حاشیه کوه قرار دارد، مسجد فتح است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85%D8%A7_%D9%88_%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB%D8%A7.pdf&page=199 تاریخ معالم المدینه المنوره قدیما و حدیثا، ص199.]</ref>
== پیدایش و نام‌ها ==
محل خیمه فرماندهی [[حضرت محمد (ص)|پیامبر(ص)]] در [[غزوه احزاب|جنگ احزاب]] در مکان این مسجد بود<ref name=":1">[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B1%D8%A2%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%86_%D8%AC%DB%B3-%DB%B4.pdf&page=900 موسوعة مرآة الحرمين الشريفين وجزيرة العرب، ج۴، ص900.]</ref> و از این رو این مسجد را مسجد احزاب نامیده‌اند. در این مکان بود که پیامبر از خدا خواست تا «احزاب» را شکست دهد.<ref>صحیح بخاری، ج3، ص234.</ref><ref name=":0" /> پیامبر سه روز دعا کرد و در روز چهارشنبه‌ پس از استجابت دعا، آثار خوشحالی در چهره آن حضرت نمایان بود.<ref>الاستذكار، ج2، ص534.</ref> موضعی که پیامبر در آن دعا کرده بود در قرن دوم و سوم قمری به شکل استوانه‌ای در صحن مسجد مشخص بوده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%B4%D8%A8%D9%87.pdf&page=60 تاریخ المدینة المنورة، ص60.]؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%84%D9%87.pdf&page=142 اخبار المدینه، ابن زباله، ص142.]</ref>

روایت شده که پیامبر در این مکان مسلمانان را به پیروزی بشارت داد و از این رو آن را مسجد فتح خوانده‌اند. همچنین برخی دلیل نامگذاری مسجد به فتح را نزول سوره فتح در این مکان دانسته‌اند.<ref>معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء ۴، مجلد4، ص84.</ref> نام اعلی نیز برای این مسجد اشاره به قرارگرفتن مسجد بر بخش بلندی از کوه سلع دارد.<ref name=":0">[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=139 مساجد الاثریه، ص139.]</ref>
=== نماز پیامبر(ص) در مسجد فتح ===
پیامبر(ص) در محدوده مسجد فتح نماز عصر خوانده است.<ref name=":2">[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%B4%D8%A8%D9%87.pdf&page=59 تاریخ المدینة المنورة، ص59.]؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%84%D9%87.pdf&page=143 اخبار المدینه، ابن زباله، ص143.]</ref> در یکی از شب‌های غزوه احزاب، پیامبر(ص) بر روی بلندی ای که مسجد فتح بر آن قرار دارد، ایستاد و داوطلبی برای خبر گرفتن از لشکر دشمن خواست و حذیفه برای این امر رهسپار شد و پیامبر منتظر ماند تا حذیفه بازگردد.<ref>إعلام الورى بأعلام الهدى، ج1، ص193.</ref>
== تاریخچه بنا ==
بنای اولیه مسجد توسط [[عمربن عبدالعزیز]] (امیر مدینه بین سال‌های 87-93قمری) ساخته شد و یک رواق با سه ستون داشت.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=139 مساجد الاثریه، ص139.]</ref> ساختمان مسجد در 575 قمری توسط حسین‌بن ابی‌الهیجاء (که از وزرای [[فاطمیان مصر]] بود و توسعه هایی در مسجدالنبی نیز ایجاد کرده بود<ref>التحفة اللطيفة في تاريخ المدينة الشريفة، ج1، ص297.</ref>) تجدید بنا شد. بنای فعلی مسجد نیز بازمی‌گردد به بازسازی سال 1270قمری/1853میلادی.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B1%D8%A2%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%86_%D8%AC%DB%B3-%DB%B4.pdf&page=696 موسوعة مرآة الحرمين الشريفين وجزيرة العرب، ج۴، ص696.]</ref> مسجد در 1411 قمری نیز ترمیم شده و ترمیمی که پس از سال 1430قمری/2009میلادی انجام شد، منجر به ظاهر امروزی مسجد شده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=140 مساجد الاثریه، ص140.] ؛ معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء ۴، مجلد4، ص94 و 103.</ref>

== دعای مسجد فتح ==
اين مسجد، از مساجد مورد اعتناى مسلمانان در قرون اوليه اسلامى به شمار می‌رود<ref name=":2" /> برای زائر مسجد دعایی وارد شده که با «لا إله إلا اللّه العظيم الحليم....» شروع می‌شود.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B1%D8%A2%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%86_%D8%AC%DB%B3-%DB%B4.pdf&page=694 موسوعة مرآة الحرمين الشريفين وجزيرة العرب، ج۴، ص694.]</ref> در منابع شیعی نیز دعایی وارد شده و مستحب است در [[مسجد فتح (مدینه)|مسجد فتح]] پس از نماز تحیت مسجد، خوانده شود:{{نقل قول دوقلو
| تیتر = دعای مسجد فتح|یا صَرِیخَ الْمَکْرُوبِینَ، وَیا مُجِیبَ دَعْوَةِ الْمُضْطَرِّینَ، وَیا مُغِیْثَ الْمَهْمُومِینَ، اِکْشِفْ عَنِّی ضُرِّی وَهَمِّی وَکَرْبِی وَغَمِّی، کَما کَشَفْتَ عَنْ نَبِیِّکَ صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ هَمَّهُ، وَکَفَیْتَهُ هَوْلَ عَدُوِّهِ، وَاکْفِنِی ما اَهَمَّنِی مِنْ أَمْرِ الدُّنْیا وَالْاَخِرَةِ، یا أَرْحَمَ الرّاحِمِینَ.|ای فریاد رس گرفتاران و ای اجابت کننده دعای درماندگان و ای دادرس غمزدگان بگشا از من سختی و اندوه و گرفتاری و غمم را چنانچه گشودی از پیامبرت(ص) اندوهش را و هراس دشمن را از او کفایت کردی و از من هم کفایت کن آنچه فکر مرا به خود مشغول داشته از کار دنیا و آخرتم ای مهربانترین مهربانان.
}}

== نگارخانه ==

=== تصاویر جدید ===
<gallery>
پرونده:مسجد فتح 1.jpg|alt=
پرونده:مسجد فتح 2.webp|alt=
پرونده:مسجد فتح 3.webp|alt=
پرونده:مسجد فتح 4.webp|alt=
</gallery>

=== تصاویر قدیمی مسجد مربوط به سال‌های مختلف ===
<gallery>
پرونده:مسجد فتح 8.jpg|alt=
پرونده:مسجد فتح 9.jpg|alt=
پرونده:مسجد فتح 10.png|alt=
پرونده:مسجد فتح 11.jpg|alt=
پرونده:مسجد فتح 12.jpg|alt=
پرونده:مسجد فتح 13.png|alt=
پرونده:مسجد فتح 14.png|alt=
پرونده:مسجد فتح 15.png|alt=
پرونده:مسجد فتح 16.png|alt=
پرونده:مسجد فتح 5.webp|alt=
پرونده:مسجد فتح 6.png|alt=
پرونده:مسجد فتح 17.png|alt=
</gallery>

== پانویس ==
{{پانویس}}

== منابع ==
{{منابع}}
*'''التحفة اللطيفة في تاريخ المدينة الشريفة'''، شمس الدین سخاوی ، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1414ق.
*'''موسوعة مرآة الحرمين الشريفين وجزيرة العرب'''، أيوب صبری باشا، قاهره، دارالآفاق، 1424ق.
*'''صحیح بخاری'''، بخاری، بیروت، دارالفکر، 1401ق.
*'''إعلام الورى بأعلام الهدى'''، شیخ طبرسی، قم، آل بیت، 1417ق.
*'''الاستذکار'''، ابن عبد البر، بی‌جا، دار الكتب العلمية، 2000م.
*''بحار الأنوار'''، العلامة المجلسي، بیروت، داراحیاء التراث، 1403ق.

*'''معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ'''، عبدالعزیز کعکی، مدینه، ناشر:مولف، ۲۰۱۱م.
*'''تاریخ معالم المدینة المنورة قدیما و حدیثا'''، یاسین احمد خیاری، ریاض، المملکة العربیة السعودیة، ۱۴۱۹ق.
*'''اخبار المدینه'''، محمدبن حسن ابن زباله، مدینه، المملکه العربیه السعودی، 1424ق.
*'''تاریخ المدینه المنوره'''، عمر بن شبه نمیری، بی‌تا، بی‌جا، نسخه موجود در ویکی حج
*'''مساجد الاثریه'''، محمد الیاس عبدالغنی، مطابع الرشید بالمدینة المنورة، الطبعة الثانیة، 1419ق.
*'''وصف المدینه المنوره'''، علی بن موسی الافندی، مطبعة نهضة مصر.
*'''المدینة بین الماضی و الحاضر'''، السید ابراهیم العیاشی، مدینه، مکتبة العلمیه، 1972.
*'''الرحله العیاشیة'''، عبدالله بن محمد عیاشی، ابوظبی، دار السویدی، 2006م.
{{پایان}}{{اماکن مدینه}}
[[رده:مسجدهای مدینه]]
[[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]]