در حال ویرایش مسجد نَمِرة (بخش)

==تاریخچه بنا==
گفته شده که مسجد نَمِرة در محل خطبه‌خوانی پیامبر(ص) در حجة الوداع ساخته شده است. در صدر اسلام در این مکان «[[منبر عرفه]]» نصب شده بود. [[محمد بن اسحاق فاکهی|فاکهی]] به سند خود نقل کرده است که [[پیامبر(ص)]] در عرفه به منبر رفت و آنجا بین دو نماز ظهر و عصر جمع کرد.<ref name=":1">اخبار مکه فی قدیم الدهر وحدیثه، فاکهی، محمد بن اسحاق، 1407ق، ج5 ، ص34.</ref>به گفته [[عمرو بن دینار]] (درگذشته 126ق.)، تا زمان [[عبدالله بن زبیر| ابن زبیر]]، این منبر ساخته شده از سنگ‌های کوچکی بود که سیل آن را ویران کرد و ابن زبیر، منبر جدیدی از عود در آنجا نصب کرد.<ref name=":2">اخبار مکه فی قدیم الدهر وحدیثه، فاکهی، محمد بن اسحاق، 1407ق، ج5، ص34 ؛ اخبار مکه وما جاء فیها من الآثار، ازرقی، محمدبن عبدالله، 1403ق، ج2، ص195.</ref>

==== ساخت مسجد ====
بر اساس یک دیدگاه مسجد عرفه در قرن دوم هجری و در دوره [[منصور عباسی]] بنا شد.<ref name=":0">الغازی، ج۲، ص 88</ref> بر اساس گزارش [[ازرقی]]، تاریخ‌نگار مکه در سده سوم قمری، مسجدعرفه با طول ۱۶۳ و عرض ۲۱۳ ذراع وجود داشت و ۹ در داشت و در ضلع قبله مسجد نیز محرابی برروی سکویی به ارتفاع 2 ذراع قرار داشته که امام و برخی دیگر روی آن، و سایر نمازگزاران، در پایین آن نماز می‌خواندند.<ref>اخبار مکه وما جاء فیها من الآثار، ازرقی، محمدبن عبدالله، 1403ق، ج2، صص188-187؛ کتاب المناسک واماکن طرق الحجّ ومعالم الجزیره، حربی، ابواسحاق، 1401ق، صص510-509.</ref> 

به گزارش رساله وصف مکه و مدینه، بیشتر مسجد در آن زمان فرو ریخته و تنها دیوار قبله باقی مانده بود و در سمت راست کسی که به سمت [[محراب]] ایستاده، سه طاق به عنوان ورودی‌های بنا وجود دارد که محراب نیز همانجا واقع است.<ref>«رساله فی وصف مکة والمدینة و بیت المقدس»، ص 349.</ref>به گفته [[ناصرخسرو]] (م.481ق.)، در زمان وی از این مسجد تنها منبری خراب از خشت،<ref>سفرنامه، ناصرخسرو، 1389ش، ص138.</ref> و به گفته [[ابن جبیر]](م.۶۱۴ق.)، در زمان وی تنها دیوار ضلع قبله آن باقی مانده بود.<ref>رحله ابن جبیر، ابن جبیر، محمد بن احمد، ص152.</ref>

==== بازسازی مسجد در سده نهم ====
[[تقی‌الدین فاسی]] (م.832ق.)، مورخ مکّه، اشاره کرده که در زمان وی (اوایل سده نهم)، مسجد فاقد رواق و بدون سقف بوده است،<ref>شفاء الغرام بأخبار البلد الحرام، فاسی، محمد بن احمد، 1999م، ج1، ص567.</ref> اما در سال 874ق، در دوره [[سلطان قایتبای مملوکی]]، این مسجد به شکل گسترده‌ای بازسازی شد و در این بازسازی دو رواق بزرگ در سمت قبله برای ایجاد سایه برای حاجیان ایجاد شد که این رواق‌ها دارای 50 ستون مربع، با 83 طاق بر فراز آنها بود. در وسط مسجد نیز سکویی با چهار ستون مرّبع وجود داشت.<ref>اِتحاف الوری بأخبار اُمّ القری، ابن فهد، عمربن محمد، ج4، صص514-513.</ref>[[پرونده:مسجد عرفه یا نمره.jpg|بندانگشتی|مسجد عرفه یا نمره]]

==== دوره عثمانی ====
از سده دهم این مسجد را به نام مسجد نمره می‌شناسند.<ref>فتوح الحرمین، محیی لاری، 1373، ص64 ؛ الرحله السامیه الی الاسکندریه ومصر والحجاز والبلاد الشامیه، َکتّانی، محمد بن جعفر، 1426ق، ص184.</ref> [[رفعت پاشا]] در اواخر دوره عثمانی، آن را مسجد بزرگی به طول 90 و عرض 80 متر، با رواق‌هایی در گرداگرد آن توصیف کرده که دارای محرابی به ارتفاع 3 و عرض 5/1 و عمق 1 متر و منبری با 10 پله و به ارتفاع 5/10 متر بوده است.<ref>مرآه الحرمین، رفعت پاشا، ابراهیم، 1344ق، ج1، ص336.</ref>

==== بازسازی دوره آل سعود ====
مسجد نمره در دوره سعودی توسعه یافت. طول ساختمان جدید آن (از شرق به غرب) 340 متر، و عرض آن (از شمال به جنوب) 240 متر و مساحت آن بیش از 110،000 متر مربع است و حدود 350،000 نمازگزار گنجایش دارد. در گرداگرد مسجد 10 ورودی اصلی وجود دارد که هر یک دارای چندین در، و در مجموع تعداد درهای مسجد 54 در است. همچنین بر فراز سقف مسجد، به موازات ضلع قبله (غربی) مسجد، سه گنبد، و در نقاطی از اضلاع چهارگانه مسجد نیز شش مناره به ارتفاع 60 متر ایجاد شده است که در هریک از دو ضلع غربی و شرقی، دو مناره، و در هر یک از دو ضلع شمالی و جنوبی آن، یک مناره وجود دارد.<ref>[https://miqat.hajj.ir/article_80532_2d2e63578a1de438641522822e0bbda9.pdf «عرفات و بناهای آن در گذر تاریخ»، ص119]</ref><ref>[https://syrianhajj.org/%d9%85%d8%b9%d8%a7%d9%84%d9%85-%d9%85%d9%83%d8%a9-%d8%a7%d9%84%d9%85%d9%83%d8%b1%d9%85%d8%a9-%d9%85%d8%b3%d8%ac%d8%af-%d9%86%d9%8e%d9%85%d9%90%d8%b1%d8%a9/ معالم مكة المكرمة || مسجد نَمِرة]</ref>