در حال ویرایش موصل (بخش)

==نزاع صفویه و عثمانی==
به هنگام روی کار آمدن [[شاه اسماعیل صفوی]]، ترکمانان مستقر در موصل، دم از استقلال می‌زدند. شاه اسماعیل نیز در 913ق با لشکری مجهز و آراسته، موکب خود را به سوی این قلمرو حرکت داد. جنگی سخت درگرفت و لشکر صفوی موصل و دیار بکر را به تصرف درآورد. شاه اسماعیل پس از تسخیر این نقاط، در سال بعد بغداد را فتح کرد و برای زیارت [[آستان مقدس امیر مؤمنان(ع)]] به عتبات عراق آمد.<ref>تاریخ عالم‌‌آرای عباسی، جاول، ص31-32؛ تاریخ ایران زمین، ص268.</ref>

در زمان فرمانروایی [[شاه عباس اول]]، [[حسن‌‌پاشا]] حاکم موصل به قصد تصرف بغداد حرکت کرد که در این میان، سپاه صفوی از راه رسیدند و آنان را محاصره کردند. نیروهای صفوی پیش از آن‌‌‌که امدادگران موصلی برسند، قلعه بغداد را فتح کردند و حسن‌‌پاشا عاقبت مغلوب جنود قزلباش گردید. اکثر نیروهای او کشته شدند و اموالشان به غنیمت گرفته شد.

پس از تسخیر قلعه بغداد و قتل حسن‌‌پاشا در بغداد، شاه عباس یکی از سپهسالار ایران را با فوجی به جانب موصل فرستاد تا آن نواحی را زیر فرمان دولت صفوی درآورد. سرانجام لشکر صفوی به آن منطقه مستولی گردید.<ref>تاریخ عالم آرای عباسی، نیمه دوم، جدوم، ص1006-1009.</ref>

در سال دوم سلطنت [[شاه صفی]] (1038-1052ق) سپاه عثمانی به متصرفات این دولت شیعی هجوم آورد و موصل، ‌کردستان و نواحی غربی ایران را تصرف کرد. اما یک بار دیگر صفویان ولایات اشغال شده را تسخیر کردند.

سرانجام با معاهده صلح بین ایران و عثمانی در 1049ق نبردهای دیرینه این دو دولت اسلامی که یک‌‌ونیم قرن ادامه داشت، پایان یافت و حدود مرزی بین ایران و عراق تعیین گردید که تاکنون با‌اندک تغییری ثابت مانده است. سلطه عثمانی نه تنها بر موصل و جزیره، بلکه بر بین النهرین و توابع آن مورد تائید قرار گرفت و بدین‌‌گونه سرزمین عراق از نظارت ایران عصر صفوی بیرون آمد، تا آن‌‌که دوره سلطنت [[نادرشاه افشار]] فرا رسید.

وی در صدد بود که بین مذاهب اسلامی نوعی اتحاد و انسجام به وجود آورد، اما فرمانروایان عثمانی حاضر نبودند [[مذهب شیعه]] را در ذیل مذاهب اسلامی بپذیرند و آن را [[بدعت]] در دین می‌شمردند. نادر در تابستان 1156ق بعد از لغو معاهده صلح با عثمانی، با سپاه عظیمی به بین‌‌النهرین یورش بُرد و موصل را به محاصره درآورد و کرکوک و بغداد را آماج حملات خود قرار داد، اما این حملات با تحمل خسارات و تلفات سنگین سرکوب شد. سرانجام طرفین به این نتیجه رسیدند که هیچ‌‌کدام نمی‌توانند به پیروزی قطعی دست یابد و از این روی در 1159ق قرارداد صلحی میان آنها منعقد شد. در پیمان جدید، باز هم بین‌‌النهرین علیا و سفلی (موصل و بغداد) در اختیار دولت عثمانی قرار گرفت.<ref>تاریخ امپراتوری عثمانی و ترکیه جدید، استانفورد جی شاو، ج1، ص236، 344 و 424؛ تاریخ ایران زمین، ص280 و 306.</ref>

در هنگام سلطه عثمانی‌ها بر شمال عراق (موصل و جزیره کنونی) به‌ویژه در عصر سلطان سلیم ثانی، ضربه‌های شدیدی بر پیکر شیعیان وارد آمد و پیروان مذهب اهل بیت در ایام فرمانروایی او طعم تلخ انواع آزارها و سختی‌ها را چشیدند و همه‌گونه مصائب و آسیب‌ها را تحمل کردند.