در حال ویرایش مولد النبی(ص)

{{جعبه اطلاعات بنای مذهبی

| عنوان =مولِدُ النبی(ص)

| تصویر =مکتبه مکه المکرمه.jpg

| اندازه تصویر =300

| بنيانگذار =[[خیزران]] مادر‌ [[هارون الرشید]]

| تأسیس =قرن دوم هجری

| کاربری =مسجد

| مکان =[[شعب ابی‌طالب]] - [[سوق اللیل]]- [[مکه]]

| نام‌های دیگر =

| وقایع مرتبط =

| ظرفیت =

| وضعیت =تخریب و تبدیل به کتابخانه شده است

| مساحت =

| امکانات =

| شماره ثبت =

| معمار =

| سبک =

| بازسازی =در [[دوره ممالیک]]

| وبگاه =  

'''مولِدُ النبی(ص)''' خانه‌ عبدالله بن عبدالمطلب است که [[رسول خدا(ص)]] در آن متولد شد؛ این مکان در [[کشور عربستان]]، در [[مکه|شهر مکه]] در محل [[شعب ابی‌طالب]] در محله [[سوق اللیل]] قرار داشت. در قرن دوم هجری، [[خیزران]]، مادر‌ [[هارون الرشید]]، آن محل را خرید و به مسجد تبدیل کرد.  

گزارش‌ها از قرن ششم به بعد نشان می‌دهد که یادمانی از سنگ مرمر زینت شده به نشانه جایگاه تولد پیامبر در گوشه‌ای از مسجد ساخته شده بود. در بازسازی‌ سال ۱۰۰۹ قمری، گنبد و مناره بزرگی برای این مسجد ساخته شد.   

 

با توجه به اهمیت و شهرت مولد النبی، بنای آن بارها به امر سلاطین و امرا بازسازی شده است اما در دولت [[آل سعود]] این بنا هم مانند بسیاری از امکان متبرک مکه تخریب شد‌(سال 1343ق.). در سال ۱۳۷۰ق. با هدف زنده نگه داشتن خاطره این مکان، کتابخانه‌ای در آن ساخته شد که همچنان باقی است و «مکتبة المکة المکرمة» نام دارد.  

خانه‌ای را که رسول خدا(ص) در آن متولد شد و در محل [[شعب ابی‌طالب]] یا به عبارت دقیق‌تر سوق اللیل قرار داشت، «مولد النبی(ص)» یا محل ولادت پیامبر دانسته‌اند. در برخی منابع تاریخی، از اماکن دیگری نیز به عنوان مکان احتمالی تولد پیامبر یاد شده است که مورد تایید تاریخ‌نگاران مکه قرار نگرفته است.<ref>نویسنده شفاء الغرام این احتمالات را طرح و تضعیف کرده است. ج۱، ص ۲۷۰</ref>

به گزارش [[ازرقی]] که در قرن سوم میزیست، مَولِد پیامبر یعنی خانه‌ای که پیامبر در آن متولد شد، بعد از هجرت آن حضرت، به دست [[عقیل بن ابی‌ طالب|عقیل پسر ابوطالب]] افتاد و به فرزندان عقیل منتقل شد تا اینکه آن را به محمد بن یوسف ثقفی فروختند و او آن را به خانه خود که به خانه سپید معروف بود ضمیمه کرد. وقتی [[خیزران]] مادر [[هارون الرشید]] در سال ۱۷۱ قمری حج گزارد، آن را خرید و مسجدی در آن ساخت که در آن نماز می‌گزارند. ازرقی تصریح می‌کند که اهل مکه درباره مکان مولد النبی اختلافی ندارند.<ref>تاریخ مکه، ازرقی، ج٢، ص١٩٨.</ref> همین گزارش را فاکهی(م۲۴۵ق.)، دیگر تاریخ‌نگار قدیمی تاریخ مکه، نیز آورده است.<ref>اخبار مکه فی قدیم الدهر و حدیثه، ج ۴، ص ۵</ref>

به گفته ابن جبیر محل تولد پیامبر در این مسجد، به شکل حوضچه‌ای به پهنای سه وجب ساخته شده که در میان آن سنگ مرمر سبز رنگی به پهنای دو سوم وجب قرار دارد که اطراف آن را نقره گفته اند. محراب مسجد در مقابل این جایگاه قرار دارد.<ref>رحله ابن جبیر، ص ۱۲۶ - ۱۲۷</ref>  

بیش از دو قرن بعد، تقی الدین فاسی(م۸۳۲ق.) تاریخ‌نگار مکه از این مکان که مورد احترام و گرامی‌داشت مردم مکه بوده، توصیفی ارائه کرده است. بنای مسجد را مربع شکل با دو طاق قوسی تصویر نموده است که در گوشه جنوب غرب آن زاویه بزرگی قرار گرفته است.<ref>شفاء الغرام، ج١، ص۲۶۸</ref>

دو سده و نیم بعد، در سال ۱۰۸۱ مولد النبی را دیده و توصیف آن را در کتابش آورده است. او این بنا را مسجدی بزرگ و زیبا توصیف کرده است که بنایی چهارگوش با گنبدی بلند و پوشیده از سرب بوده است. چلبی به تزیینات داخل مسجد از جمله فرش قیمتی و منبر پوشیده از پارچه‌های ابریشی و درب طلا کوب اشاره کرده است. به گفته او مکان تولد پیامبر سنگی در حفره‌ای زرد رنگ بوده که جای بدن پیامبر بر آن نقش بسته است.<ref>رحله الحجازیه،‌اولیا چلبی، ص ۲۵۵-۲۵۶</ref>

یک زائر که در سال 1315 قمری به زیارت این خانه توفیق یافته، می‌نویسد: «روز جمعه، چهاردهم، به [[زیارت]] [[حضرت رسول(ص)]] در موضعی که مشهور به مولد النبی(ص) است، رفتیم و آن موضع واقع است در سوق اللیل. از در داخل شدیم و تخمیناً چهارده پله پایین رفتیم. وارد اتاقی شدیم که مسمّی به مسجد است. بعد از آن، به اتاق دیگر رفتیم. در این اتاق ضریحی است. درِ ضریح را خادم باز کرد. داخل در این ضریح گودالی واقع است. در وسط آن سنگ سبزی بود که محل تولد حضرت ختمی مرتبت بود. آن موضع مطهّر را تقبیل نموده و صورت را بر آن مالیده و به خاک پاک و غبار نور آثار آن مکان رفیع البنیان، که رشک کحل الجواهر است، دیده را منوّر نموده، پس از آن در مسجد آمده هر یک دو رکعت [[نماز تحیت|نماز تحیّت]] بجا آوردیم و از آن مکان بیرون آمدیم.»<ref name=":1" />[[پرونده:نقشه مولد النبی.jpg|وسط|بی‌قاب|400x400px|جایگزین=]]محمد لبیب بتنونی که در سال ۱۳۲۷ق/۱۹۰۹م. به مکه سفر کرده نیز بنا را اینچنین توصیف کرده است: «هنگام ورود به آن نخست به فضای بازی به طول ۱۲ متر و عرض ۶ متر وارد می‌شوید که در دیوار سمت راست آن دری قرار دارد، پس از عبور از آن به فضایی وارد می‌شوید که بر روی آن گنبدی قرار گرفته است، در میانه این فضا و در زیر گنبد متمایل به دیوار غربی مقصوره ای از چوب وجود دارد که درون آن سنگ مقعر مرمری که وسط آن کمی فرو رفته است دیده می‌شود. این جایگاه نشان دهنده محل تولد پیامبر است»<ref>سفرنامه حجاز، ترجمه رحله الحجازیه محمد لیبی بتنونی، ص ۱۴۶</ref>

== بازسازی‌های بنا ==

* آخرین تعمیر گویا زمان عبدالمجید خان بوده است.<ref>افادة الانام، ج٢، ص٧١.</ref>

==تخریب مولد النبی ==

بنای مولد النبی در سال ۱۳۴۳ قمری تخریب شد. بعدها با توجه به اینکه در این مکان قبری قرار نداشته برخی تلاش کردند تا مجوز بازسازی آن را اخذ کنند. در سال ۱۳۷۰ مجوز ساخت کتابخانه‌ای در این مکان صادر شد. سرمایه ساخت بنا را  فاطمه دختر یوسف قطان پرداخت کرد و برادرش شیخ عباس قطان(م۱۳۷۰) ناظر بر ساخت بنا شد و بعد از وفاتش پسرانش کار ساخت بنا را به پایان رساندند. بدین ترتیب «مکتبة مکة المکرمة» در این مکان ساخته شد. <ref>التاریخ القویم، ص١٧٣ – ١٧١؛ مکتبة مکة‌ المکرمة قدیما و حدیثا، ص ۸۰</ref>

== جشن تولد پیامبر در مسجد مولدالنبی ==

</ref> حدود یک و نیم قرن بعد یک سفرنامه‌نویس که به مکه رفته همین گزارش نهروالی را نقل کرده و این مراسم را از بزرگترین تجمعاتی که بسیاری از بدویان و ساکنان شهرهای دیگر (غیر از مکه) در آن شرکت می‌کردند توصیف کرده است.

یک زائر که در سال 1315 قمری به زیارت این خانه توفیق یافته، می‌نویسد: «روز جمعه، چهاردهم، به [[زیارت]] [[حضرت رسول(ص)]] در موضعی که مشهور به مولد النبی(ص) است، رفتیم و آن موضع واقع است در سوق اللیل. از در داخل شدیم و تخمیناً چهارده پله پایین رفتیم. وارد اتاقی شدیم که مسمّی به مسجد است. بعد از آن، به اتاق دیگر رفتیم. در این اتاق ضریحی است. درِ ضریح را خادم باز کرد. داخل در این ضریح گودالی واقع است. در وسط آن سنگ سبزی بود که محل تولد حضرت ختمی مرتبت بود. آن موضع مطهّر را تقبیل نموده و صورت را بر آن مالیده و به خاک پاک و غبار نور آثار آن مکان رفیع البنیان، که رشک کحل الجواهر است، دیده را منوّر نموده، پس از آن در مسجد آمده هر یک دو رکعت [[نماز تحیت|نماز تحیّت]] بجا آوردیم و از آن مکان بیرون آمدیم.»<ref name=":1">سفرنامه ملا ابراهیم کازرونی، میراث اسلامی ایران، دفتر پنجم، ص٣66.</ref>  

*'''تاريخ مكة'''، ابوالوليد محمد بن عبدالله الازرقى، قم، مكتبة الشريف الرضى.

 

*'''شفاء الغرام بأخبار البلد الحرام'''، تقى الدين احمد الفاسى، مكه، داراحياء الكتب العربية، ١٩۵۶.