در حال ویرایش ناخن گرفتن

ناخن گرفتن یکی از اعمالی است که حج‌گزار در حال احرام باید از آن پرهیز کند. در حرمت ناخن گرفتن فرقی ندارد که حج‌گزار مرد باشد یا زن، ناخن دست را بگیرد یا پا را، قسمتی از ناخن را بگیرد یا تمام ناخن را، ناخن را با ناخن‌گیر بگیرد یا با قیچی یا چاقو.

یکی از اعمالی که حج‌گزار در حال احرام باید از آن پرهیز کند، «ناخن گرفتن» است. در حرمت ناخن گرفتن فرقی ندارد که حج‌گزار مرد باشد یا زن، ناخن دست را بگیرد یا پا را، قسمتی از ناخن را بگیرد یا تمام ناخن را، ناخن را با ناخن‌گیر بگیرد یا با قیچی یا چاقو<ref>. انوار الفقهاهۀ (کتاب الحج)، ص 112؛ مناسک الحج (للخوئی)، ص 119؛ احکام و مناسک حج (منتظری)، ص 129</ref>. لکن اگر محرم، ناخن شخص غیر محرم را بگیرد، اشکال ندارد<ref>. احکام و مناسک حج (منتظری)، ص 129</ref>.

آن چیزی که حرام است، گرفتن ناخن است و بنابراین حرمت، شامل سوهان کردن و مانند آن نیز می‌شود<ref>. کتاب الحج (للمحقق الداماد)، ج 2، ص 563</ref>. البته به نظر برخی، احتیاط واجب در ترک سوهان کردن و مانند آن است.<ref>. تحریر الوسیلۀ، ج 1، ص 427؛ احکام و مناسک حج (منتظری)، ص 129</ref>

در صورتی که شخص یک یا چند انگشت اضافه داشته باشد، احتیاط واجب آن است که ناخن آن¬ها را کوتاه نکند و در صورت کوتاه کردن باید کفاره بپردازد<ref>. انوار الفقهاهۀ (کتاب الحج)، ص 112؛ تحریر الوسیلۀ، ج 1، ص 427؛ احکام و مناسک حج (منتظری)، ص 129</ref>.

اگر محرم تمام ناخن¬های دست را در یک مجلس و تمام ناخن¬های پا را در مجلس دیگر بگیرد، دو گوسفند باید ذبح کند. ولی اگر تمام ناخن¬های دست و پا را در یک مجلس بگیرد، یک گوسفند کفایت می¬کند<ref>. المهذب، ج 1، ص 224؛ مختلف الشیعۀ، ج 4، ص 165؛ احکام و مناسک حج (منتظری)، ص 130</ref>، مگر اینکه بعد از اتمام تمام ناخن¬های دست، فورا کفاره آن را بدهد و سپس در همان مجلس ناخن¬های پا را کوتاه کند، در این صورت یک گوسفند دیگر باید ذبح کند<ref>. تحریر الوسیلۀ، ج 1، ص 427؛ احکام و مناسک حج (منتظری)، ص 130</ref>.

ولی اگر ناخن تمام انگشتان دست یا پا را نگیرد، فقط باید به ازای هر انگشت، یک مد طعام بپردازد، اگرچه مجموع انگشت¬های دست و پا بیشتر از ده مورد باشد؛ مثلا اگر نه ناخن از دست و نه ناخن از پا را کوتاه کند، قربانی لازم نیست، بلکه به ازای هر ناخن، یک مد طعام واجب خواهد شد<ref>. الروضۀ البهیۀ، ج 2، ص 360؛ ریاض المسائل، ج 7، ص 339؛ تحریر الوسیلۀ، ج 1، ص 427؛ مناسک الحج (للخوئی)، ص 119.</ref>. مستند این فتوی روایاتی است که مرحوم شیخ حر عاملی آنها را در باب «باب ان المحرم اذا تعمد قص الافظار ...» جمع کرده است<ref>. وسائل الشیعۀ، ج 13، ص 162، کتاب الحج، ابواب بقیۀ کفارات الاحرام، باب 12.</ref>. از جمله از آن¬ها می¬توان به صحیحه ابو¬بصیر از امام صادق (ع) اشاره کرد<ref>. تهذیب الاصول، ج 5، ص 332؛ الاستبصار، ج 2، ص 194؛ وسائل الشیعۀ، ج 13، ص 162.</ref>.

==کفاره قسمتی از ناخن==

اگر محرم، قسمتی از یک ناخن خود را بگیرد، -و لو اینکه ناچار به گرفتن ناخن باشد- حکم گرفتن تمام ناخن را دارد و کفاره دارد<ref>. الروضۀ البهیه، ج 2، ص 360</ref>. اگرچه گروهی از فقها وجوب کفاره را احتیاط واجب دانسته اند. البته در صورتی که ناچار باشد، بعید نیست به جای یک مد طعام، یک مشت طعام نیز کفایت کند<ref>. انوار الفقهاهۀ (کتاب الحج)، ص 112؛ احکام و مناسک حج (منتظری)، ص 130</ref>؛ چنانچه مرحوم ابن¬عقیل همین مقدار را کافی می¬دانند<ref>. مختلف الشیعۀ، ج 4، ص 165</ref>.

==حکم جاهل و ناسی==

اگر شخص به خاطر فراموشی یا جهل به مساله، ناخن¬های خود را بگیرد، چنانچه حرمتی ندارد، کفاره نیز لازم نیست<ref>. المهذب، ج 1، ص 224؛ انوار الفقهاهۀ (کتاب الحج)، ص 112؛ احکام و مناسک حج (منتظری)، ص 130</ref>.

==حکم مفتی==

اگر کسی برای محرم فتوی دهد که می¬تواند ناخن خود را بگیرد و او نیز ناخن خود را بگیرد، به نحوی که خون بیرون بیاید، مفتی باید یک گوسفند ذبح کند<ref>. المهذب، ج 1، ص 224؛ احکام و مناسک حج (منتظری)، ص 130</ref>. البته مستند این حکم ضعیف است ولی عمل اصحاب، ضعف آن را جبران کرده است<ref>. ریاض المسائل، ج 7، ص 440</ref>. و لذا برخی از فقها حکم به احتیاط داده¬اند<ref>. مناسک الحج (للخوئی)، ص 119</ref>.