در حال ویرایش نماز طواف (فتاوای مراجع)

{{مقاله فقهی۲

| عنوان = نماز طواف (فتوای مراجع)

| فیلم = فیلم احکام نماز طواف .mp4

| توضیح فیلم = ببینید: آموزش احکام [[نماز طواف]].

| دسته = اعمال [[عمره]] و [[حج]]

| عمل قبلی =[[طواف]]

==چگونگی==

'''امام خمینی:''' واجب است بعد از تمام شدن [[طواف عمره|طواف]] عمره، دو رکعت نماز بخواند؛ مثل نماز صبح.

* '''زنجانی:''' قرائت سوره‌های سجده در نماز، مانعی ندارد ولی نباید آیه سجده را بخواند.

* '''سیستانی:''' قرائت سوره‌های سجده در نماز جایز است، ولی اگر سجده را انجام داد نماز باطل می‌شود مگر اینکه سهواً سجده کند و اگر سجده نکند نماز صحیح است ولی گناه کرده است و اگر قبل از آیه سجده، به سوره‌ای دیگر عدول کند اشکال ندارد هرچند عمداً شروع کرده باشد.}}

* '''بهجت:''' بعد از استقرار آن به تروّی علی الأحوط، و اظهر اعتبار ظن در رکعات است مثل ظن در افعال؛ چه ظن به وجود باشد یا عدم به مصحّح باشد یا مبطل به رکن باشد یا غیر آن، در محل شک و یا نسیان باشد یا خارج از محل. پس لوازم آن از تدارک یا بطلان یا عدم تدارک را مترتّب می‌کند، اگرچه احتیاط در اعاده است فی الجمله، در صورت تعلّق ظن به فعل که تدارک نمی‌کند مگر در موردی که انجام دادن آن مبطل نباشد یقیناً.}}

* '''مکارم:''' احتیاط واجب اعاده بعد از اتمام است.}}

* '''تبریزی، خویی و سیستانی:''' ظن در افعال حکم شک را دارد.

* '''سبحانی، گلپایگانی و فاضل:''' ظن در افعال معتبر است.}}

* '''تبریزی و خویی:''' بایستی بعد از طواف مبادرت به نماز کند، که در عرف نگویند بین آنها فاصله شده.

* '''خامنه‌ای:''' نباید بین طواف و نماز آن فاصله ایجاد شود.

* '''زنجانی:''' نماز طواف وقت معینی ندارد ولی چون از توابع و ملحقات طواف است موالات بین طواف واجب و نماز معتبر است، یعنی نباید بدون عذر بین آن و طواف، فاصله بیندازد به قدری که عرفاً از توابع آن به حساب نیاید؛ ولی اگر به جهت عذری مانند تشکیل صفوف جماعت یا تجدید وضو به تأخیر بیفتد اشکال ندارد و اگر بدون عذر، نماز را به تأخیر بیندازد باید بعد از خواندن نماز، طواف و نماز را اعاده کند.

* '''سبحانی:''' بایستی بعد از طواف مبادرت به نماز کند و فاصله آن دو زیاد نباشد که موالات به هم بخورد و این یک امر عرفی است.

* '''سیستانی:''' به این معنی که به نظر عرف بین آن دو فاصله‌ای نباشد ولی فاصله به مقدار ده دقیقه برای استراحت یا یافتن جای مناسب و مانند آن اشکال ندارد ولی کاری دیگر مانند نماز قضا به احتیاط واجب نباید انجام دهد.

* '''فاضل:''' اقوی مبادرت به نماز است و در صورتی که عالماً و عامداً اخلال به فوریت کند، بنا بر احتیاط طواف باطل می‌شود.}}

'''امام خمینی:''' واجب است که این نماز نزد [[مقام ابراهیم(ع)|مقام ابراهیم]] واقع شود{{توضیح مساله|۷۷۸|

* '''گلپایگانی:''' بنا بر احتیاط واجب نزد مقام واقع شود.}}

* '''تبریزی، آیة لله خویی:''' احوط بلکه اظهر آن است... .

* '''خامنه‌ای:''' واجب است که نماز [طواف] پشت مقام ابراهیم(ع) و ـ در صورت عدم ایجاد زحمت برای دیگران ـ نزدیک به مقام اقامه شود؛ و در صورتی که این امر میسر نشود، می‌تواند آن را در مسجدالحرام، پشت مقام و با فاصله از آن، به جا آورد.

* زنجانی: نماز طواف واجب را باید «پشت مقام» به جا آورد و همچنین باید نزدیک مقام باشد به قدری که مردم بگویند «نزد مقام» نماز می‌خواند.

* '''سبحانی:''' جایگاه نماز طواف نزد مقام ابراهیم است بنابراین پشت مقام و یا دو جانب او مادامی که جلوتر از مقام نباشد از نظر صحت نماز یکسان است. هرگاه به خاطر ازدحام جمعیت نتواند نزد مقام نماز بخواند، نماز را در نزدیک‌ترین نقطه به مقام به جا آورد خواه این نقطه پشت مقام محسوب شود یا دو جانب آن، و لازم نیست برای خلوت شدن مقام صبر کند چه بسا صبر کردن موجب از بین رفتن موالات بین طواف و نماز آن بشود و اگر جمعیت طواف‌کننده چنان‌که در ایام حج و یا بعضی ایام عمره تا شعاع خیلی زیاد از کعبه ادامه دارد، موجب شود نماز را در فاصله دور بخواند، باید جوری بایستد که مقام بین او و خانه باشد نه یکی از دو طرف آن.

* '''سیستانی و فاضل:''' اظهر آن است....

* '''نوری:''' در هر نقطه‌ای از مسجدالحرام نماز طواف را بخواند مجزی است، هرچند بهتر است که نسبت به مقام حضرت ابراهیم، الأقرب فالأقرب (هرچه نزدیک‌تر باشد بهتر است) را مراعات کند.}}

[به طوری] که سنگی که مقام است بین او و خانه [[کعبه]] واقع شود و بهتر آن است که هرچه ممکن باشد نزدیک‌تر بایستد، لیکن نه به طوری که مزاحمت با سایرین کند.

* '''تبریزی:''' نماز باید پشت مقام باشد و در نزدیکی آن و در صورت عدم تمکن از نزدیکی مقام، با مراعات الأقرب فالاقرب به مقام بنا بر احتیاط، پشت مقام می‌تواند به جا آورد.

* '''خامنه‌ای''': به ذیل مسئله قبل مراجعه شود.

* '''خویی:''' در صورت عدم تمکن از نماز نزدیک مقام، می‌تواند با رعایت الأقرب فالأقرب دورتر نماز بخواند ولی به هر حال باید پشت مقام باشد.

* '''زنجانی:''' در مواقع ازدحام طواف‌کنندگان، لازم نیست نماز طواف واجب را نزد مقام بخواند، هرچند بتواند با محافظت همراهان، نزدیک مقام نماز بخواند؛ بنابراین می‌تواند تا جایی که مزاحمت طواف‌کنندگان نباشد عقب برود، اما باید پشت مقام بایستد به طوری که عرفاً رو به مقام و کعبه باشد و نماز در قسمت‌های راست و چپ مقام، صحیح نیست، هرچند به مقام نزدیک‌تر باشد.

* '''سبحانی:''' در این مسئله و مسئله بعدی طبق ذیل مسئله ۷۷۸ عمل شود.

* '''سیستانی:''' و اگر نتواند پشت مقام و نزدیک به آن به جا آورد، احتیاط واجب آن است که هم آن را در نزدیکی اش؛ چه در سمت راست باشد و یا چپ، و هم دور از آن ولی پشت مقام به جا آورد و اگر نتواند آن دو را به جا آورد، هر کدام که ممکن است انجام دهد و اگر نتواند هیچ‌کدام را انجام دهد، در هر جای مسجد که شده انجام دهد و بنا بر احتیاط مستحب رعایت کند هرچه به مقام نزدیک‌تر باشد و اگر پس از آن، تا زمانی که وقت سعی تنگ شود توانست نزدیک به مقام و پشت آن نماز را اعاده کند، احتیاط مستحب اعاده آن است.

* '''فاضل:''' اگر نتواند پشت مقام و نزدیک آن نماز بخواند، احتیاطاً در یکی از دو طرف مقام و هم پشت مقام و دور از آن، نماز بخواند.

* '''مکارم:''' می‌تواند در جایی از دو طرف مقام یا عقب‌تر از مقام نماز بخواند.}}

* '''بهجت:''' و اگر آن هم ممکن نباشد، مراعات می‌کند الأقرب فالأقرب به سوی خلف مقام و دو جانب آن را، با رعایت احتیاط، در صورت دوران امر بین بعض مراتب خلف و اَحَد جانبین به جمع در نماز بلکه به اعاده، پس از تمکن از نماز در پشت سر، اگرچه در آخر وقت امکان باشد و نماز طواف مستحب در هر جای  

* '''تبریزی و خویی:''' حکم آن در مسئله قبل گذشت.

* '''خامنه‌ای:''' به ذیل مسئله ۷۷۸ مراجعه شود.

* '''زنجانی:''' به ذیل مسئله قبل مراجعه شود.  

* '''فاضل:''' احوط نماز خلف مقام است.}}

* '''سبحانی:''' کافی است.}}

* '''تبریزی، خویی و سبحانی:''' اعاده لازم نیست.

* '''فاضل:''' اولی اعاده نماز است.

* '''گلپایگانی:''' بهتر آن است که هر وقت توانست نماز را دوباره پشت مقام رجائاً بخواند.}}

در صورت امکان در پشت مقام تا وقتی که وقت تنگ نشده برای [[سعی]].

'''امام خمینی:''' جایز است نماز طواف مستحب را در هر جای [[مسجد الحرام|مسجدالحرام]] که بخواهد به جا آورد، اگرچه در حال اختیار، بلکه گفته‌اند که آن را می‌تواند عمداً ترک کند.{{توضیح مساله|۷۸۱|

* '''بهجت:''' مورد تأمّل است.

* '''سبحانی:''' نباید عمداً ترک کند.

* '''سیستانی:''' ظاهر آن است که نماز طواف مستحب، مستحب است.  

* '''صافی، گلپایگانی:''' سزاوار نیست ترک کنند.

* '''مکارم:''' ترک آن مشکل است.}}

'''امام خمینی:''' اگر کسی نماز طواف واجب را فراموش کند باید هر وقت که یادش آمد در [[مقام ابراهیم(ع)|مقام ابراهیم]] به جا آورد و به همان دستوری که در مسئله ۷۷۸ به بعد ذکر شده عمل نماید.{{توضیح مساله|۷۸۲|

* '''زنجانی:''' این در صورتی است که در مکه یا حوالی آن یادش بیاید، ولی اگر بعد از دور شدن از مکه یادش آمد می‌تواند همان جا نماز بخواند.

* '''سبحانی:''' باید نماز طواف را به جا بیاورد ولی اعاده اعمال مترتبه واجب نیست و اگر در مکه است باید نماز را در مسجدالحرام نزد مقام ابراهیم به جا آورد و اگر از مکه خارج شده است و بازگشت به مکه مشکل نباشد باید به مکه برگردد و در نزد مقام ابراهیم نماز بخواند و در صورت مشکل بودن، هر کجا متذکر شد، می‌تواند آن را به جا آورد و در این صورت احتیاطاً برای نماز نایب نیز بگیرد که در نزد مقام نیز بخواند.}}

'''امام خمینی:''' اگر نماز طواف را فراموش کند و در بین [[سعی]] بین [[صفا و مروه]] یادش بیاید، از همان جا سعی را رها کند و برگردد، دو رکعت نماز را بخواند، بعد از آن، سعی را از همان جا{{توضیح مساله|۷۸۳|

* '''صافی و گلپایگانی:''' در صورت تجاوز از نصف، بقیه سعی را و در کمتر از نصف، همه آن را مجدداً به جا آورد.}}

* '''بهجت:''' و احوط آن است برگردد به حرم اگر دشوار نباشد و آنها را به جا آورد و بعضی در صورت تعذر برگشتن به مقام، استنابه را لازم دانسته‌اند بنابراین احوط جمع است میان قضای آنها، در هر جا که متذکر شود و گرفتن نایب که آنها را در مقام به جای آورد.

* '''تبریزی و خویی:''' احوط و اولی این است برگشته و نماز را در حرم به جا آورد.

* '''خامنه‌ای:''' اگر پیش از خروج از مکه به یاد آورد و برگشت به مسجدالحرام برای او حرجی نباشد، باید برگردد به مسجدالحرام برای انجام نماز طواف، و اگر پس از خروج از مکه مکرمه به یادش آمد که نماز طواف را نخوانده است، باید آن را در همان محلی که به یاد آورده اقامه کند.

* '''زنجانی:''' مطابق ذیل مسئله ۷۸۲ عمل شود.

* '''سبحانی:''' مطابق ذیل مسئله ۷۸۲ عمل شود و اگر بازگشت مشکل نباشد باید برگردد.

* '''سیستانی:''' اگر بعد از بیرون رفتن از مکه یادش بیاید، احتیاط واجب آن است که برگردد و نزد مقام نماز به جای آورد و اگر برگشتن برای او مشقت دارد نماز را در همان موضعی که یادش آمده انجام دهد و لازم نیست برای انجام نماز به حرم برگردد، گرچه میسور باشد.

* '''صافی و گلپایگانی:''' و بهتر است نایب هم بگیرد تا خلف مقام برای او به جا آورد.

* '''فاضل:''' اگر در منا باشد مخیر است بین خواندن نماز در منا و استنابه والاّ در هر جا که هست همان جا نماز بخواند گرچه جوازِ گرفتنِ نایب هم بعید نیست.

* '''مکارم:''' منظور برگشتن به حرم، خارج از مسجدالحرام است.}}

* '''بهجت:''' بر ولی او لازم است آن را قضا کند.}} او، که آن را قضا کند؛ به نحوی که در کتاب «صلاة» تفصیل داده شده است.

* '''تبریزی:''' اگر با فرض تمکن به طور ملحون نماز بخواند نمازش باطل است مگر اینکه جاهل قاصر یا معتقد به صحت قرائت باشد و در فرض تعمّد حجش باطل می‌شود.

* '''خویی:''' اگر در زمانی که نماز خواند می‌توانست صبر کند و قرائتش را تصحیح نماید و مع ذلک با قرائت ملحون نماز بخواند نمازش باطل است مگر جاهل قاصر باشد و در فرض تعمّد حجش باطل می‌شود.

* '''زنجانی:''' کسی که می‌تواند همه یا برخی از اشتباه‌های نمازش را تصحیح کند باید طواف را به تأخیر بیندازد و پس از تصحیح قرائت، طواف و نماز آن را به جا آورد، ولی اگر بدون اطلاع از این امر طواف و اعمال بعدی را به جا آورد، هر وقت متوجه شود باید قرائتش را یاد بگیرد و نماز طوافش را به تفصیلی که در مسئله ۷۸۲ گذشت بخواند، ولی طواف و اعمال بعدی او صحیح است.   

* '''سبحانی:''' اگر کسی با احرام عمره وارد مکه شد و عمداً از یادگیری قرائت صحیح سرباز زد، معصیت‌کار است و در صورتی که برای او حرجی نباشد باید در احرام بماند و قرائت نماز را اصلاح کند و در صورت حرجی بودن طواف و نماز را به جا آورده و سپس نماز را یاد بگیرد و به طور صحیح اعاده کند و اگر نتوانست یاد بگیرد احتیاطاً نایب بگیرد.}}  

چون بعضی گفته‌اند اگر نماز او درست نباشد عمره او باطل است و همچنین حج نیز باطل است. پس علاوه بر آنکه به این قول، از [[حجة الاسلام]] برائت ذمه پیدا نمی‌کند، ممکن است چیزهایی که در احرام بر او حرام شده بود؛ مثل زن و چیزهایی که گذشت، بر او حلال نشود.

* '''تبریزی، خویی و مکارم:''' قرائت به همین مقدار که عربی صحیح بر آن صدق کند کافی است و کسی که اصلاً امکان صحیح خواندن برایش وجود ندارد، مثل کسی که لکنت زبان دارد، به همان نحو اگر بخواند صحیح است و تکلیف دیگری ندارد.

* '''سبحانی:''' و اگر موفق نشد، کسی را وادار کند که قرائت صحیح را به او تلقین کند و اگر امکان نداشت به هر نحو که می‌تواند به جا آورد و احتیاطاً نایب هم بگیرد.}}

* '''بهجت:''' و اگر ممکن شود نماز طواف را در مقام به جماعت بخواند و در صورت عدم امکان جماعت، عمل به وظیفه یومیّه کافی است.

* '''خامنه‌ای:''' جایز بودن اقامه نماز طواف به جماعت معلوم نیست.

* '''زنجانی:''' نماز جماعت و گرفتن نایب لزومی ندارد.

* '''سیستانی:''' اگر نتواند قرائت خود را تصحیح کند، هرچند در اثر مسامحه و سهل انگاری، ولی مقدار زیادی از سوره حمد را بتواند به طور صحیح بخواند، خواندن حمد به همین صورت کافی است و اگر نتواند، به احتیاط واجب مقداری از قرآن را که می‌تواند صحیح بخواند به آن اضافه کند و اگر نتواند، تسبیح بگوید و اگر وقت برای یادگرفتن همه حمد نباشد اگر به مقدار معتنابه یاد بگیرد کافی است و اگر نتواند، مقداری از قرآن را بخواند که عرفاً قرآن خواندن صدق کند و اگر نتواند، تسبیح بگوید و اما سوره از جاهلی که نتواند یاد بگیرد ساقط است.

* '''صافی و گلپایگانی:''' اگر یاد گرفتن قرائت و احکام واجبه نماز ممکن نشود، نماز طواف را به جماعت بخواند ولی اکتفا به آن اشکال دارد و واجب است به طور فرادی نیز بخواند و اگر نایب هم بگیرد جهت نماز، بهتر و مطابق با احتیاط است.  

* '''مکارم:''' بنا بر احتیاط واجب، جماعت در نماز طواف مشروع نیست.}}

* '''زنجانی:''' و همچنین است اگر مزاحمت کند با واجب اهم دیگری، و در هر حال اگر نافرمانی کرده نماز طواف را بخواند صحیح است.}}

'''امام خمینی:''' اگر کسی از روی بی‌مبالاتی مسامحه کرد در یاد گرفتن قرائت و ذکر واجب نماز تا وقت تنگ شد، نماز را به هر نحو که می‌تواند باید بخواند و صحیح است، لیکن معصیت‌کار است و احتیاط آن است که به دستور مسئله ۷۸۹ عمل کند و اگر ممکن است کسی را وادار کند که تلقین او کند.{{توضیح مساله|۷۹۱|

* نظر آیات عظام در ذیل مسئله ۷۸۹ گذشت.

* '''تبریزی و خویی:''' بنا بر احتیاط واجب به هر نحوی که خودش می‌تواند بخواند و با جماعت هم بخواند و نایب هم بگیرد.

* '''زنجانی:''' به کامل‌ترین شکلی که می‌تواند ـ ولو با تلقین ـ بخواند و کفایت می‌کند و به جماعت خواندن، مطابق احتیاط استحبابی است.

* '''سیستانی:''' احتیاط مستحب در صورت مقصر بودن، این است که هم نماز را به کیفیتی که بیان آن گذشت به جا آورد و هم آن را به جماعت بخواند و هم نایب جهت انجام آن از طرفش بگیرد.}}