در حال ویرایش پاکستان (بخش)

===هزینه حج===

هزینه حج از طریق دولت حدود 270 هزار روپیه (3500 دلار آمریکا) و از طریق شرکت‌های خصوصی سیاحتی و زیارتی، بسته به خدمات آن‌ها، مبلغی بیش از 300 هزار روپیه است. معمولاً انتقال زائران با هواپیما صورت می‌پذیرد و گاه نیز از راه زمین و دریا انجام می‌شود. در سال‌های گذشته، زائرانی بسیار از طریق دریا به جده منتقل می‌شدند که 14 روز به طول می‌انجامید. نمایندگان اعزامی از سوی سازمان حج و زیارت وزارت امور مذهبی پاکستان کمی پیش از عزیمت زائران، منازل مورد نیاز آن‌ها را اجاره می‌کنند. دولت پاکستان در شهرهای مکه و مدینه دفتر نمایندگی دائم دارد که برای اجاره مسکن نیز کارهایی را انجام می‌دهد.<ref>میقات حج، ش36، ص121-123.</ref>

وزارت امور مذهبی برنامه‌های آموزشی را یک هفته پیش از سفر حج برای حاجیان برنامه‌ریزی می‌کند و به آن‌ها آموزش‌های فشرده بهداشتی و زیارتی عرضه می‌نماید. این آموزش‌ها به‌صورت غیر متمرکز و محلی و منطقه‌ای است و در آن از امکانات رسانه‌ای کشور پاکستان نیز استفاده می‌شود. وزارت امور مذهبی حدود 2000 نفر را که آموزش‌های لازم را دیده‌اند، به‌عنوان نیروهای بعثه انتخاب می‌کند و در [[ایام حج]] به‌کار می‌گیرد. این افراد وظایفی اجرایی و هماهنگ دارند.<ref>میقات حج، ش36، ص124-125.</ref>

حجاج پاکستان مانند دیگر حاجیان می‌کوشند برای اقوام و نزدیکان خود از شهرهای مقدس سوغات بیاورند و در کنار هدایای دیگر، با آوردن خرما و [[آب زمزم]] این رسم را به بهترین نحو انجام می‌دهند.<ref>شهور فی دیار العرب، ص605.</ref>