ویکی حج

در حال ویرایش چاه غرس

هشدار: شما وارد نشده‌اید. نشانی آی‌پی شما برای عموم قابل مشاهده خواهد بود اگر هر تغییری ایجاد کنید. اگر وارد شوید یا یک حساب کاربری بسازید، ویرایش‌هایتان به نام کاربری‌تان نسبت داده خواهد شد، همراه با مزایای دیگر.

این ویرایش را می‌توان خنثی کرد. لطفاً تفاوت زیر را بررسی کنید تا تأیید کنید که این چیزی است که می‌خواهید انجام دهید، سپس تغییرات زیر را ذخیره کنید تا خنثی‌سازی ویرایش را به پایان ببرید.

نسخهٔ فعلی متن شما
خط ۳۲: خط ۳۲:
}}
}}


'''چاه غَرس''' از چاه‌های تاریخی [[مدینه]] است که در [[قبا]] قرار دارد. [[حضرت محمد (ص)|پیامبر اسلام(ص)]] از آب این چاه می‌نوشید و آن گوارا و متبرک می دانست و بنابر روایتی وصیت کرد با آب آن غسل داده شود. امروزه این چاه در باغ غرس واقع شده در شمال خیابان «طریق علی بن ابی طالب» قرار گرفته است.
'''چاه غُرس''' از چاه‌های تاریخی و مذهبی [[مدینه]] است که در [[قبا|منطقه قبا]] قرار دارد و مالک بن نحاط آن را حفر کرد. [[حضرت محمد (ص)|پیامبر اسلام(ص)]] از آب گوارای این چاه می‌نوشید و آن را متبرک می‌دانست و حتی وصیت کرد با آب آن غسل داده شود. امروزه این چاه در باغ غرس واقع شده و با وجود بسته بودن اطراف آن، ساختمان و مسجد کناریش تا حدی پابرجاست.


== نام ==
== نام ==
بنابر گزارشی، چاه غَرس را «مالک بن نُحاط» حفر کرد. مالک برده ای سیاه داشت که سرپرستی آن چاه را بر عهده داشت و لقب «غَرس» داشت و نام چاه از لقب او گرفته شده است.<ref name=":02">انساب الاشراف، ج۱، ص۵۹۱.</ref>
'''چاه غُرس''' را «مالک بن نُحاط» حفر کرد. مالک برده ای سیاه داشت که سرپرستی آن چاه را بر عهده داشت. این غلام  را با لقب «غَرس» صدا می‌کردند و چاه به اسم او  شناخته شد و آن را «چاه غُرس» نامیدند.<ref name=":02">انساب الاشراف (بیروت: چاپ الاعلمی)، ج ۱، احمد بن یحیی بن جابر (بلاذری)، ص ۵۹۱</ref>


غرس در لغت به معنای قلمه درخت یا نهالی است که در زمین می‌نشانند تا بروید.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمعالم_الأثیرة_فی_السنة_والسیرة_-_شراب_-_ط_القلم_والشامیة_p.d.f_کتاب_4047.pdf&page=208 المعالم الأثیرة فی السنة والسیرة، 208.]</ref> بنابر برخی گزارش‌ها مالک از آب چاه، راهی به سوی درختانی که خودش کاشته بود کشید. به همین دلیل آن را  بئر الغرس(به معنای کاشتن) می‌نامیدند.<ref name=":02" /> تعبیرهای دیگر همچون  "بئر غُریس" و «أغرس» نیز درباره نام چاه به کار رفته است.<ref>المساجد والأماکن الأثریة المجهولة لزائر المدینة المیمونة، عبدالرحمن خویلد، ص ۶۱</ref>
غرس در لغت به معناى قلمه درخت يا نهالى است كه در زمين می‌نشانند تا برويد.<ref>المعالم الأثيره في السنة و السيرة ( فرهنگ اعلام جغرافيايى تاريخى در حديث و سيره نبوى ) ( فارسي )، محمد بن محمد حسن شُرَّاب ( مترجم : حميدرضا شيخى )، ص٢٩٠.</ref> بنابر برخی گزارش‌ها مالک از آب چاه، راهی به سوی درختانی که خودش کاشته بود کشید. به همین دلیل آن را  بئر الغرس(به معنای کاشتن) می‌نامیدند.<ref name=":02" /> تعبیر های دیگر همچون "بئر غُریس" و «أغرس» نیز درباره نام چاه شنیده شده است.<ref>المساجد والأماكن الأثرية المجهولة لزائر المدينة الميمونة، عبدالرحمن خويلد، ص ۶۱</ref>


== موقعیت مکانی ==
== موقعیت مکانی ==
'''چاه غَرس''' یکی از اماکن تاریخی و مذهبی مهم در شهر [[مدینه]] منوره است که در شمال خیابان «طریق علی بن ابی‌طالب» قرار دارد.<ref>[https://www.google.com/maps/place/Ghars+well/@24.4447334,39.6265399,346m/data=!3m1!1e3!4m6!3m5!1s0x15bdbf95c9b0511b:0xdfed1dd10f44ce20!8m2!3d24.4451856!4d39.6272167!16s%2Fg%2F12195n4m?entry=ttu&g_ep=EgoyMDI1MDkzMC4wIKXMDSoASAFQAw%3D%3D نقشه جهان نمای گوگل مپ.]</ref> این چاه در منطقه قبا<ref name=":12">عجائب المخلوقات وغرائب الموجودات زکریای قزوینی ص۱۷۹.</ref> در حدود یک کیلومتری جنوب [[مسجد النبی]] و یک کیلومتری شرق [[مسجد قبا]] واقع شده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aمغانم_المطابه.pdf&page=456 مغانم المطابة فی معالم الطابة، ص456.]؛ مرآه الحرمین، ص۴۸۳.</ref> امروزه چاه غرس مکانی شناخته شده در روستای «قربان» در باغ غرس است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aآثار_المدینه_المنوره.pdf&page=246 آثار المدینه المنوره، ص246.]؛ موسوعة العتبات المقدسة، ج٣، جعفر الخلیلی، ص۶۲.</ref>
'''چاه غُرس''' یکی از اماکن تاریخی و مذهبی مهم در شهر [[مدینه]] منوره است که در شمال خیابان «طریق علی بن ابی‌طالب» قرار دارد.<ref>[https://www.google.com/maps/place/Ghars+well/@24.4447334,39.6265399,346m/data=!3m1!1e3!4m6!3m5!1s0x15bdbf95c9b0511b:0xdfed1dd10f44ce20!8m2!3d24.4451856!4d39.6272167!16s%2Fg%2F12195n4m?entry=ttu&g_ep=EgoyMDI1MDkzMC4wIKXMDSoASAFQAw%3D%3D نقشه جهان نمای گوگل مپ.]</ref> این چاه در منطقه قبا<ref name=":12">عجائب المخلوقات وغرائب الموجودات زکریای قزوینی ص۱۷۹.</ref> در حدود یک کیلومتری جنوب [[مسجد النبی]] و یک کیلومتری شرق [[مسجد قبا]] واقع شده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%BA%D8%A7%D9%86%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B7%D8%A7%D8%A8%D9%87.pdf&page=456 مغانم المطابة فی معالم الطابة، ص456.]؛ مرآه الحرمین، ص۴۸۳.</ref> امروزه چاه غرس مکانی شناخته شده در روستای «قربان» در باغ غرس می‌باشد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87.pdf&page=246 آثار المدینه المنوره، ص246.]؛ موسوعة العتبات المقدسة، ج٣، جعفر الخليلي، ص۶۲.</ref>


== پیامبر(ص) و چاه غرس ==
== پیامبر(ص) و چاه غرس ==
[[پیامبر (ص)]] از آب شیرین آن چاه می‌نوشید<ref>الطبقات الکبری، ج ۱، ابن سعد، ص ۵۰۴</ref> و آب آن را گوارا می‌دانست.<ref name=":12" /> برخی روایات می‌گویند هنگامی که پیامبر (ص) در آستانه وفات بود، به [[امام علی(ع)|علی(ع)]] وصیت کرد که پیکرش را با آب چاه غرس غسل دهد.<ref>الکافی، ج2، ص62.</ref>
[[پیامبر (ص)]] از آب شیرین آن چاه می‌نوشید و برای خانه دستور به استفاده از آن می‌دادند<ref>الطبقات الکبری، ج ۱، ابن سعد، ص ۵۰۴</ref>، آن را گوارا می‌دانست و به آن تبرک می‌جست.<ref>دائرةالمعارف حرمین شریفین، ج ۳، جعفر الخلیلی، ص۶۲.</ref> روایات می‌گویند هنگامی که پیامبر (ص) در آستانه مرگ بود، به [[امام علی(ع)|علی(ع)]] وصیت کرد و فرمود: «وقتی من فوت کردم، مرا با آب چاه غرس، به طول هفت مشک، غسل بده.»<ref>الکافی، ج2، ص62.</ref>


گفته شده است که پیامبر (ص) با آب این چاه وضو گرفته. <ref name=":22">المساجد والأماکن الأثریة المجهولة لزائر المدینة المیمونة، ص۶۱؛ المواهب اللدونیة بالمنحة المحمدیة، ج۳، ص۵۷۷.</ref>و غسل کردند<ref>طبقات الکبری، ج1، ص502.</ref> همچنین در روایتی، آن حضرت این چاه را چاهی بهشتی دانسته اند.<ref>المواهب اللدونیة بالمنحة المحمدیة، ج ۳، شیخ احمد بن محمد قسطلانی، ص ۵۷۷؛  سبل الهدی والرشاد، ج ۳، الصالحی الشامی، ص۳۲۲.</ref> بنابر گزارشی، دورانی آب چاه بسیار کم بود و با معجزه [[پیامبر(ص)]] ناگهان پر آب شد.<ref>سبل الهدی والرشاد، جلد ۹، صفحه ۴۶۰.</ref> گفته شده آب این چاه در درمان برخی بیماری‌ها مؤثر بوده است.<ref name=":22" />  
گفته شده است که پیامبر (ص) با آب این چاه وضو گرفتند،<ref name=":22">المساجد والأماكن الأثرية المجهولة لزائر المدينة الميمونة، عبدالرحمن خويلد، ص۶۱؛ المواهب اللدونیة بالمنحة المحمدیة، ج ۳، شیخ احمد بن محمد قسطلانی، ص ۵۷۷</ref>پیامبر خدا (ص) آب این چاه را خوش‌طعم می‌دانست و آن را تبرک کرده است.<ref name=":12" /> همچنین از پیامبر روایت شده که در آن چاه از چشمه‌های بهشت جریان دارد و آنرا، از چاه‌های بهشت دانسته‌اند.<ref>المواهب اللدونیة بالمنحة المحمدیة، ج ۳، شیخ احمد بن محمد قسطلانی، ص ۵۷۷؛  سبل الهدى والرشاد، ج ۳، الصالحي الشامي، ص۳۲۲.</ref>
 
== فضایل چاه ==
در نقل ها آمده است آبی که از آن کشیده می‌شده در درمان برخی بیماری‌ها مؤثر بوده است.<ref name=":22" /> روایت شده که در دورانی آب چاه بسایر کم بوده و با معجزه [[پیامبر(ص)]] ناگهان چاه از آب جوشان و پرآب شده است<ref>سبل الهدى والرشاد، جلد ۹، صفحه ۴۶۰.</ref>


== تاریخچه ==
== تاریخچه ==
مطابق نقل [[مطری|محمد مطری]]، مدینه شناس (م.741ق.) این چاه تا پیش از دوران او، قرن‌ها مخروبه بود، ولی بعد از آن تعمیر شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالتعریف_بما_انست_الهجرة.pdf&page=153 التعریف بما انست الهجرة، ص153.]</ref> این چاه بعدا دوباره تخریب شد و سپس آن را شخصی به نام خواجه حسین خرید و باغی دور آن ساخت و کنار آن مسجد کوچکی ساخت و این مکان را در سال ۸۸۲ هجری وقف کرد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=392 وفاء الوفاء باخبار دارالمصطفی، ص392.]</ref>
مطابق نقل محمد مطری، مدینه شناس (م.741ق.) این چاه تا پیش از دوران اون، قرن‌ها به صورت مخروبه بود، ولی بعد از آن تعمیر شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B9%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%A8%D9%85%D8%A7_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%AC%D8%B1%D8%A9.pdf&page=153 التعریف بما انست الهجرة، ص153.]</ref> نقل شده که این چاه بعداً باز هم خراب شد و سپس آن را شخصی به نام خواجه حسین خرید و باغی دور آن ساخت و یک راه‌پله از داخل و بیرون باغ به چاه ایجاد کرد و کنار آن مسجد کوچکی ساخت و این مکان را در سال ۸۸۲ هجری وقف کرد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=392 وفاء الوفاء باخبار دارالمصطفی، ص392.]</ref>


== وضعیت کنونی ==
== وضعیت کنونی ==
این چاه در شمال غرب باغ غرس قرار دارد. قطر و عمق آن حدود ۴ متر است و روی آن بنایی وجود دارد. باغ مجاور این چاه که به نام «غرس» شناخته می‌شود، هنوز وجود دارد و وقف است. مسجد مربع شکلی که از سنگ ساخته شده و در کنار چاه است تا حدی باقی مانده و در سمت شمال شرق آن قرار دارد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aآثار_المدینه_المنوره.pdf&page=246 آثار المدینه المنوره، ص246.]؛ [https://www.google.com/maps/place/Ghars+well/@24.4447334,39.6265399,346m/data=!3m1!1e3!4m6!3m5!1s0x15bdbf95c9b0511b:0xdfed1dd10f44ce20!8m2!3d24.4451856!4d39.6272167!16s%2Fg%2F12195n4m?entry=ttu&g_ep=EgoyMDI1MDkzMC4wIKXMDSoASAFQAw%3D%3D نقشه جهان نمای گوگل مپ.]</ref>
این چاه در شمال غرب باغ غرس قرار دارد و با یک پلکان سنگی به داخل آن می‌رسد. اگرچه این چاه قدیمی و تاریخی است، و آب آن فراوان و نزدیک سطح زمین است، اما امروزه اطراف آن بسته شده است. قطر و عمق آن حدود ۴ متر می‌باشد و روی آن بناییُ وجود دارد. این باغ که به نام «غرس» شناخته می‌شود، هنوز وجود دارد و وقف است. مسجد مربع شکلی که از سنگ ساخته شده و در کنار چاه است تا حدی باقی مانده و در سمت شمال شرق آن قرار دارد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87.pdf&page=246 آثار المدینه المنوره، ص246.]؛ [https://www.google.com/maps/place/Ghars+well/@24.4447334,39.6265399,346m/data=!3m1!1e3!4m6!3m5!1s0x15bdbf95c9b0511b:0xdfed1dd10f44ce20!8m2!3d24.4451856!4d39.6272167!16s%2Fg%2F12195n4m?entry=ttu&g_ep=EgoyMDI1MDkzMC4wIKXMDSoASAFQAw%3D%3D نقشه جهان نمای گوگل مپ.]</ref>


==نگارخانه==
== جستارهای وابسته ==
<gallery mode="packed" heights="150px">
پرونده:چاه غرس3.png
پرونده:چاه غرس2.png
</gallery>


== جستارهای وابسته ==
* [[قبا|منطقه قبا]]
* [[قبا|منطقه قبا]]


== پانویس ==
== پانویس ==
{{پانویس}}
<references />
<references />


== منابع ==
== منابع ==
{{منابع}}
{{منابع}}
*'''أنساب الأشراف'''، أحمد بن یحیی بلاذری، مصر، دارالمعارف، 1959م.
* '''سبل الهدی و الرشاد فی سیره خیر العباد'''، محمد بن یوسف الشمس الشامی (م. ۹۴۲ق)، به کوشش عادل احمد عبدالموجود و علی محمد معوض، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۴ق.
* '''سبل الهدی و الرشاد فی سیره خیر العباد'''، محمد بن یوسف الشمس الشامی، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۴ق.
*'''الکافی'''، شیخ کلینی، بی‌جا، انتشارات علمیه اسلامیه، بی‌تا.
*'''الکافی'''، شیخ کلینی، بی‌جا، انتشارات علمیه اسلامیه، بی‌تا.
*'''السيرة النبوية'''، ابن هشام الحميری، مصر، مكتبة محمد علي صبيح، 1963م.
*'''تاریخ مدینه منوره'''، عمر بن شبه نمیری، تهران، نشر مشعر، 1380ش.
*'''تاریخ معالم المدینة المنورة قدیما و حدیثا'''، خیاری، احمد یاسین احمد، ریاض، المملکة العربیة، ۱۴۱۹ق.
*'''المدینه بین الماضی و الحاضر'''، ابراهیم بن علی العیاشی، 1972ق.
*'''المعالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ'''،‌ عبدالعزیز بن عبدالرحمن کعکی،‌ جزء الرابع، بیروت، 2011
*'''وفاء الوفا باخبار دار المصطفی'''، علی بن عبدالله السمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، لندن، موسسه الفرقان للتراث الاسلامی، ۲۰۰۱م.
*'''وفاء الوفا باخبار دار المصطفی'''، علی بن عبدالله السمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، لندن، موسسه الفرقان للتراث الاسلامی، ۲۰۰۱م.
*'''طبقات الکبری(فارسی)'''، ابن سعد، تهران، فرهنگ و اندیشه، بی‌تا.
*'''أنساب الأشراف'''، أحمد بن يحيى بلاذری، مصر، دارالمعارف، 1959م.
* '''المعالم الاثیره'''، محمد محمد حسن شراب، بیروت، دارالقلم، ۱۴۱۱ق.
*'''مساجد الاثریه'''، محمد الیاس عبدالغنی، مطابع الرشید بالمدینة المنورة، الطبعة الثانیة، 1419 ق.{{پایان}}{{چاه‌ها و برکه‌های حرمین}}{{اماکن مدینه}}
* '''موسوعه مرآة الحرمین الشریفین'''، ایوب صبری باشا، القاهره، دارالآفاق العربیه، ۱۴۲۴ق.
* '''مغانم المطابه فی معالم الطابه'''، محمد بن یعقوب فیروزآبادی، تحقیق حمد جاسر، ریاض، دارالیمامه، 1969م.
*'''المساجد والأماکن الأثریة المجهولة لزائر المدینة المیمونة'''، عبد الرحمن خویلد، مشعر - تهران - ایران، 1420ق.
* '''موسوعة العتبات المقدسة'''، جعفر خلیلی، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، ۱۴۰۷ق/ ۱۹۸۷م.
* '''عجائب المخلوقات وغرائب الموجودات'''، زکریای قزوینی، اسکندریه، دار ابن خلدون، بی‌تا.{{پایان}}{{چاه‌ها و برکه‌های حرمین}}{{اماکن مدینه}}
[[رده:چاه‌های مدینه]]
[[رده:چاه‌های مدینه]]
[[رده:مکان‌های تاریخی حجاز]]
[[رده:مکان‌های تاریخی حجاز]]
لطفاً توجه داشته باشید که همهٔ مشارکت‌ها در ویکی حج منتشرشده تحت Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike در نظر گرفته‌می‌شوند (برای جزئیات بیش‌تر ویکی حج:حق تکثیر را ببینید). اگر نمی‌خواهید نوشته‌هایتان بی‌رحمانه ویرایش و توزیع شوند؛ بنابراین، آنها را اینجا ارائه نکنید.
شما همچنین به ما تعهد می‌کنید که خودتان این را نوشته‌اید یا آن را از یک منبع با مالکیت عمومی یا مشابه آزاد آن برداشته‌اید (برای جزئیات بیش‌تر ویکی حج:حق تکثیر را ببینید). کارهای دارای حق تکثیر را بدون اجازه ارائه نکنید!
لغو راهنمای ویرایش (در پنجرهٔ تازه باز می‌شود)

الگوهای به‌کاررفته در این صفحه:

برگرفته از «https://wikihaj.com/view/چاه_غرس»