در حال ویرایش چاه غرس


{{جعبه اطلاعات بنا
| عنوان = 
| تصویر = چاه_غرس.png
| اندازه تصویر = 
| پیوند تصویر = 
| توضیح تصویر = 
| نام‌های دیگر = 
| مکان = [[عربستان]] * [[مدینه]] *
| کاربری = چاه
| بزرگداشت نزد = مسلمانان
| وابسته به دین/مذهب = اسلام
| باورها = وضو گرفتن پیامبر(ص) در محدوده این چاه
| آیین‌ها = 
| زمان پایه‌گذاری = قرن اول هجری
| بنیانگذار = 
| رویدادها = 
| بازسازی‌ها = 
| ویژگی‌های تاریخی = 
| مساحت = 
| طول = 
| عرض = 
| ارتفاع = 
| وضعیت بنا = موجود
| گنجایش = 
| امکانات = 
| بخش‌های بنا = مسجد در کنار چاه
| ویژگی‌ها = 
| عرض جغرافیایی = 24.445064
| طول جغرافیایی = 39.627111
| توضیح نقشه = 
}}

'''چاه غَرس''' از چاه‌های تاریخی [[مدینه]] است که در [[قبا]] قرار دارد. [[حضرت محمد (ص)|پیامبر اسلام(ص)]] از آب این چاه می‌نوشید و آن گوارا و متبرک می دانست و بنابر روایتی وصیت کرد با آب آن غسل داده شود. امروزه این چاه در باغ غرس واقع شده در شمال خیابان «طریق علی بن ابی طالب» قرار گرفته است.

== نام ==
بنابر گزارشی، چاه غَرس را «مالک بن نُحاط» حفر کرد. مالک برده ای سیاه داشت که سرپرستی آن چاه را بر عهده داشت و لقب «غَرس» داشت و نام چاه از لقب او گرفته شده است.<ref name=":02">انساب الاشراف، ج۱، ص۵۹۱.</ref>

غرس در لغت به معنای قلمه درخت یا نهالی است که در زمین می‌نشانند تا بروید.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمعالم_الأثیرة_فی_السنة_والسیرة_-_شراب_-_ط_القلم_والشامیة_p.d.f_کتاب_4047.pdf&page=208 المعالم الأثیرة فی السنة والسیرة، 208.]</ref> بنابر برخی گزارش‌ها مالک از آب چاه، راهی به سوی درختانی که خودش کاشته بود کشید. به همین دلیل آن را  بئر الغرس(به معنای کاشتن) می‌نامیدند.<ref name=":02" /> تعبیرهای دیگر همچون  "بئر غُریس" و «أغرس» نیز درباره نام چاه به کار رفته است.<ref>المساجد والأماکن الأثریة المجهولة لزائر المدینة المیمونة، عبدالرحمن خویلد، ص ۶۱</ref>

== موقعیت مکانی ==
'''چاه غَرس''' یکی از اماکن تاریخی و مذهبی مهم در شهر [[مدینه]] منوره است که در شمال خیابان «طریق علی بن ابی‌طالب» قرار دارد.<ref>[https://www.google.com/maps/place/Ghars+well/@24.4447334,39.6265399,346m/data=!3m1!1e3!4m6!3m5!1s0x15bdbf95c9b0511b:0xdfed1dd10f44ce20!8m2!3d24.4451856!4d39.6272167!16s%2Fg%2F12195n4m?entry=ttu&g_ep=EgoyMDI1MDkzMC4wIKXMDSoASAFQAw%3D%3D نقشه جهان نمای گوگل مپ.]</ref> این چاه در منطقه قبا<ref name=":12">عجائب المخلوقات وغرائب الموجودات زکریای قزوینی ص۱۷۹.</ref> در حدود یک کیلومتری جنوب [[مسجد النبی]] و یک کیلومتری شرق [[مسجد قبا]] واقع شده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aمغانم_المطابه.pdf&page=456 مغانم المطابة فی معالم الطابة، ص456.]؛ مرآه الحرمین، ص۴۸۳.</ref> امروزه چاه غرس مکانی شناخته شده در روستای «قربان» در باغ غرس است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aآثار_المدینه_المنوره.pdf&page=246 آثار المدینه المنوره، ص246.]؛ موسوعة العتبات المقدسة، ج٣، جعفر الخلیلی، ص۶۲.</ref>

== پیامبر(ص) و چاه غرس ==
[[پیامبر (ص)]] از آب شیرین آن چاه می‌نوشید<ref>الطبقات الکبری، ج ۱، ابن سعد، ص ۵۰۴</ref> و آب آن را گوارا می‌دانست.<ref name=":12" /> برخی روایات می‌گویند هنگامی که پیامبر (ص) در آستانه وفات بود، به [[امام علی(ع)|علی(ع)]] وصیت کرد که پیکرش را با آب چاه غرس غسل دهد.<ref>الکافی، ج2، ص62.</ref>

گفته شده است که پیامبر (ص) با آب این چاه وضو گرفته. <ref name=":22">المساجد والأماکن الأثریة المجهولة لزائر المدینة المیمونة، ص۶۱؛ المواهب اللدونیة بالمنحة المحمدیة، ج۳، ص۵۷۷.</ref>و غسل کردند<ref>طبقات الکبری، ج1، ص502.</ref> همچنین در روایتی، آن حضرت این چاه را چاهی بهشتی دانسته اند.<ref>المواهب اللدونیة بالمنحة المحمدیة، ج ۳، شیخ احمد بن محمد قسطلانی، ص ۵۷۷؛  سبل الهدی والرشاد، ج ۳، الصالحی الشامی، ص۳۲۲.</ref> بنابر گزارشی، دورانی آب چاه بسیار کم بود و با معجزه [[پیامبر(ص)]] ناگهان پر آب شد.<ref>سبل الهدی والرشاد، جلد ۹، صفحه ۴۶۰.</ref> گفته شده آب این چاه در درمان برخی بیماری‌ها مؤثر بوده است.<ref name=":22" /> 

== تاریخچه ==
مطابق نقل [[مطری|محمد مطری]]، مدینه شناس (م.741ق.) این چاه تا پیش از دوران او، قرن‌ها مخروبه بود، ولی بعد از آن تعمیر شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالتعریف_بما_انست_الهجرة.pdf&page=153 التعریف بما انست الهجرة، ص153.]</ref> این چاه بعدا دوباره تخریب شد و سپس آن را شخصی به نام خواجه حسین خرید و باغی دور آن ساخت و کنار آن مسجد کوچکی ساخت و این مکان را در سال ۸۸۲ هجری وقف کرد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=392 وفاء الوفاء باخبار دارالمصطفی، ص392.]</ref>

== وضعیت کنونی ==
این چاه در شمال غرب باغ غرس قرار دارد. قطر و عمق آن حدود ۴ متر است و روی آن بنایی وجود دارد. باغ مجاور این چاه که به نام «غرس» شناخته می‌شود، هنوز وجود دارد و وقف است. مسجد مربع شکلی که از سنگ ساخته شده و در کنار چاه است تا حدی باقی مانده و در سمت شمال شرق آن قرار دارد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aآثار_المدینه_المنوره.pdf&page=246 آثار المدینه المنوره، ص246.]؛ [https://www.google.com/maps/place/Ghars+well/@24.4447334,39.6265399,346m/data=!3m1!1e3!4m6!3m5!1s0x15bdbf95c9b0511b:0xdfed1dd10f44ce20!8m2!3d24.4451856!4d39.6272167!16s%2Fg%2F12195n4m?entry=ttu&g_ep=EgoyMDI1MDkzMC4wIKXMDSoASAFQAw%3D%3D نقشه جهان نمای گوگل مپ.]</ref>

==نگارخانه==
<gallery mode="packed" heights="150px">
پرونده:چاه غرس3.png
پرونده:چاه غرس2.png
</gallery>

== جستارهای وابسته ==
* [[قبا|منطقه قبا]]

== پانویس ==
{{پانویس}}
<references />

== منابع ==
{{منابع}}
*'''أنساب الأشراف'''، أحمد بن یحیی بلاذری، مصر، دارالمعارف، 1959م.
* '''سبل الهدی و الرشاد فی سیره خیر العباد'''، محمد بن یوسف الشمس الشامی، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۴ق.
*'''الکافی'''، شیخ کلینی، بی‌جا، انتشارات علمیه اسلامیه، بی‌تا.
*'''وفاء الوفا باخبار دار المصطفی'''، علی بن عبدالله السمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، لندن، موسسه الفرقان للتراث الاسلامی، ۲۰۰۱م.
*'''طبقات الکبری(فارسی)'''، ابن سعد، تهران، فرهنگ و اندیشه، بی‌تا.
* '''المعالم الاثیره'''، محمد محمد حسن شراب، بیروت، دارالقلم، ۱۴۱۱ق.
* '''موسوعه مرآة الحرمین الشریفین'''، ایوب صبری باشا، القاهره، دارالآفاق العربیه، ۱۴۲۴ق.
* '''مغانم المطابه فی معالم الطابه'''، محمد بن یعقوب فیروزآبادی، تحقیق حمد جاسر، ریاض، دارالیمامه، 1969م.
*'''المساجد والأماکن الأثریة المجهولة لزائر المدینة المیمونة'''، عبد الرحمن خویلد، مشعر - تهران - ایران، 1420ق.
* '''موسوعة العتبات المقدسة'''، جعفر خلیلی، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، ۱۴۰۷ق/ ۱۹۸۷م.
* '''عجائب المخلوقات وغرائب الموجودات'''، زکریای قزوینی، اسکندریه، دار ابن خلدون، بی‌تا.{{پایان}}{{چاه‌ها و برکه‌های حرمین}}{{اماکن مدینه}}
[[رده:چاه‌های مدینه]]
[[رده:مکان‌های تاریخی حجاز]]
[[رده:مکان‌های تاریخی مدینه]]
[[رده:مکان‌های تاریخی عربستان]]
[[رده:اماکن مدینه]]