خولان بن ابراهیم نخعی

خولان بن ابراهیم نخعی، یکی از فرزندان ابراهیم است که پس از کشته شدن پدرش به ریاست رسید.

وی جد مادری سیدرضی‌الدین علی بن طاووس بوده و نسل بسیاری داشته که از آن جمله «ابوالحسین ورام» است. همچنین خاندان دیلمی قزوین خود را از نسل مالک اشتر نخعی می‌دانسته‌اند.

از نسل خولان بن ابراهیم، خاندان‌هایی به هویزه در خوزستان کوچ کرده‌اند، در ری نیز کسانی از نسل ابراهیم مقیم بوده‌اند.

در عراق نیز قبایلی با نام بنی‌مالک و بنی‌ابراهیم شناخته می‌شوند؛ که برخی نسب آنان را به مالک اشتر می‌رسانند. افزون بر این برخی از نوادگان ابراهیم، به اندلس رفته بودند.

معرفی اجمالی

بنابر نقل برخی منابع، خولان بن ابراهیم، یکی از فرزندان ابراهیم است که پس از کشته شدن پدرش به ریاست رسید و پس از او ریاست به پسرش حمدان منتقل شد. در زمان او نسل مالک اشتر چند گروه شدند برخی به حجاز رفتند، برخی به یمن و عده‌ای نیز در اطراف کوفه ماندند. «ابوالنجم بن حمدان» از کسانی است که در کوفه ماند.

نسل خولان و ابراهیم

خولان بن ابراهیم، جد مادری سیدرضی‌الدین علی بن طاووس بوده و نسل بسیاری داشته که از آن جمله «ابوالحسین ورام» فرزند «ابوفراس عیسی بن ابی‌النجم بن ورّام بن حمدان بن خولان بن ابراهیم بن مالک اشتر نخعی» است و کتاب «تنبیه الخواطر» که گاهی مجموعه ورام نیز گفته می‌شود از تالیفات اوست.

در ایران

خاندان دیلمی قزوین که از خاندان‌های اصیل شیعی آن سرزمین بودند و بزرگانی همچون «ملک محمود خان دیلمی» وزیر «یعقوب بیک آق قویونلو» و دو فرزند او «شاه میر» (شاگرد شاه محمود نیریزی) و «امیر بیک» وزیران شاه اسماعیل اول صفوی، خود را از نسل مالک اشتر نخعی صحابی بزرگ و بزرگوار حضرت علی(ع) می‌دانسته‌اند.

همچنین از نسل خولان بن ابراهیم، خاندان‌هایی به هویزه در خوزستان کوچ کرده‌اند. اکنون بازماندگان آنان وبلاگ‌ها و سایت‌های اینترنتی دارند و به معرفی خاندان‌های خود می‌پردازند.

در ری نیز کسانی از نسل ابراهیم مقیم بوده‌اند. ابوالمشهور معروف بن محمد بن معروف بن فیض بن ایوب بن اعین ابن عدی بن عبیدالله بن ابراهیم بن مالک اشتر از آنان است.

شیخ محمد بن عبدالحسن بن الحسن قرمیسینی نجفی مشهور به جزائری در پایان کتابش فتوحات عباسی که به زبان فارسی تالیف شده خود را از ذریه مالک اشتر معرفی کرده است.

در عراق

در عراق نیز قبایلی با نام بنی مالک و بنی ابراهیم شناخته می‌شوند؛ مانند بنی مالک در جنوب عراق که برخی نسب آنان را به مالک اشتر می‌رسانند. در منطقه فرات میانی نیز عشیره آل‌ابراهیم به ابراهیم بن مالک اشتر نسب می‌برند.

اکنون در عراق خانواده‌های شریفی چون خاندان آل کاشف الغطاء و آل شیخ راضی به مالک اشتر منتسب هستند.

در اندلس

افزون بر آن از نسل ابراهیم برخی به‌ اندلس رفتند. احمد بن ابراهیم حسن بن حارث بن عمرو بن جریر بن ابراهیم بن مالک اشتر از آن جمله است. وی در امارت «محمد بن عبد الرحمن» وارد‌ اندلس شد و بسیار حدیث نقل می‌کرد.

منابع

این مقاله برگرفته از کتاب ابراهیم بن مالک اشتر نخعی، محمود سامانی. بخش «نسل ابراهیم»، ص124. است.

• اعیان الشیعه، سیدمحسن امین، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، ١4٠6ه. ق.
• نفح الطیب من غصن الاندلس الرطیب، احمد بن محمد تلمسانی، بیروت، دار الفکر، ١4١٩ ه. ق.
• تاریخ بغداد، خطیب بغدادی، احمد بن علی، ناشر: دار الکتب العلمية، منشورات محمد علي بيضون.