مزار فاطمه صغری (دمشق)

امامزاده

فاطمه صغری
نام	فاطمه صغری
زادروز	سال 30ه.ق
زادگاه	مدینه
درگذشت	سال 110ه.ق
مدفن	قبرستان باب الصغیر و یا بقیع
محل زندگی	مدینه
پدر	امام حسین(ع)
مادر	ام اسحاق بنت طلحه
همسر(ان)	حسن مثنی
طول عمر	80سال

فاطمه صغری دختر امام حسین(ع) و زنی بزرگوار که دارای مقام عالی دینی وعلمی و ادبی بوده است. ایشان در واقعه کربلا حضور داشته است.وقبری در قبرستان باب الصغیر دمشق منسوب به ایشان است.

معرفی اجمالی

فاطمه صغری از پدر به امام حسین (ع) و از مادر به إِسحَاق بِنت طَلحَةِ بن عُبَیدُاللهِ تمیمی می رسد. ایشان درواقعه کربلا سی سال سن داشته است لذا فرزند ارشد امام بوده است. همانند حضرت زینب(س) پناهگاه اهل البیت بوده و در مجلس عبیدلله بن زیاد و یزید خطبه ای غراء خوانده است. فاطمه صغری ابتدا در منزل مادر بزرگش حضرت فاطمه(س) می زیست اما وقتی ولید دستور تخریب خانه های کنار مسجد النبی(ص) را صادر کرد او به خارج مسجد رفت.

موقعیت جغرافیای مرقد

قبر منسوب، به فاطمه بنت الحسین(ع) در قبرستان باب الصغیر در شهر دمشق واقع شده است واین مرقد پشت قبر سکینه و أُم کلثوم علیهما السلام قرار گرفته است.

فضائل

هنگامی که حسن مثنی برادر زاده او برای خواستگاری نزد امام می رود حضرت به او می فرماید:من فاطمه را برای تو بر می گزینم که در ظاهر،به مادرم فاطمه دختر رسول الله بسیار شبیه؛و در عبادت،شب ها نمازگذار و روزها روزه دار؛و درشکل، مشابه حورالعین است.

بعد از تخریب مسجد النبی(ص) بیرون از مسجد خانه ای ساخت و درآن چاهی حفر کرد که برکت فراوانی داشت به طوری که مردم این چاه را زمزم می خواندند واز آن تبرّک می جستند.

روایت حدیث

فاطمه از تابعین و از راویان حدیث بوده است او از پدرش امام حسین(ع) و عبدالله بن عباس و اسماء بنت عُمَیس، روایت کرده است. نقل شده است که وی از مادر بزرگش حضرت فاطمه(س)، دختر پیامبر(ص)، به‌صورت مرسل روایت کرده است، و نیز از پدرش حسین بن علی(ع) و عمه‌اش زینب(س) دختر امام علی(ع) و برادرش علی بن الحسین(ع) و عبدالله بن عباس و عایشه و اسما بنت عمیس و بلال نیز به‌گونه مرسل، روایت کرده است. پسران فاطمه، عبدالله، حسن و ابراهیم، پسران حسن بن حسن (نوه‌های فاطمه)، محمد بن عبدالله بن عمرو، شیبه بن نعامه، یعلی بن ابی یحیی، عایشه دختر طلحه، عماره بن غزیه، ام ابی مقداد هشام بن زیاد، و ام الحسن دختر جعفر بن حسن بن حسن، از او روایت کرده‌اند. امّ جعفر، ابو المقدام و زهیر بن معاویه نیز از او حدیث نقل کرده اند. احادیث او در کتب حدیثی اهل سنت از جمله در سنن ترمذي، ابوداود، ابن ماجه، نسائی و تألیفات ابن حجر آمده است.

فاطمه را ثقه و از طبقه چهارم راویان دانسته‌اند.

بررسی انتساب مزار

قبر ایشان در داخل یک حجره و اتاقک کوچکی قرار دارد. گنبد آن به رنگ سبز و دیوارههاي آن به وسیله سنگهاي سیاه و سفید بر پا شده است. در داخل آن تابوتی چوبین، که به وسیله پارچهاي سبز پوشیده، دیده میشود و در کنار اتاق پلکانی است که به زیر زمین باز میشود. در آنجا بر سنگ قبر او آیۀالکرسی با خط کوفی حجاري شده است. در پایین این کتیبه جمله اي با عنوان « هذا قبُر فاطِمۀ بِنْت أَحْمَد بنِ الحُسَینْ الشهید علیه السلام » و تاریخ 439 هجري به چشممی خورد. این امر ما را در اینکه قبر یاد شده به فاطمه بنت الحسین تعلّق داشته باشد با تردید مواجه می سازد، اگرچه عبارت کوفی نیز صحیح نیست؛ زیرا امام حسین علیه السلام فرزند پسري به نام احمد نداشته است. البته در میان فرزندان ایشان به محمّد نامی نیز اشاره شده که شاید این احمد فرزند او یا یکی از نوادگان امام حسین علیه السلام باشد که واسطه هاي آن حذف شده است. از سوي دیگر، بیشتر منابع روایت می کنند که فاطمه صغري در منزل خود؛ یعنی در پشت مسجد النبی صلی الله علیه و آله وفات یافت ودر بقیع به خاک سپرده شد.

پس به احتمال زیاد، چون روایتی هم مبنی بر سکونت فاطمه صغري در دمشق نداریم، قبر مذکور باید متعلق به نواده امام حسین علیه السلام نه دختر او باشد، واللَّه العالم.

منابع

این مقاله برگرفته از کتاب اماکن زیارتی سیاحتی سوریه؛اصغر،قائدان، است.

• کتاب نسب قریش تصحیح و تألیف لیفی. بروفنسال، مصر، دارالمعارف، چاپ دوم [بی تا].
• . تاریخ و آثار اسلامی مکه مکرمه و مدینه منوره قائدان، اصغر، تهران، سازمان و زیارت، نشر مشعر 1372 ش.
• . بحارالانوار. مجلسی، محمد باقر تهران، اسلامیه [بی تا].
• . مقتل سید الشهداء حسین بن علی علیه السلام. سید علیخان، سید عبدالکریم بیروت، دارالزهرا، چاپ اول 1402 ق.
• وفاء الوفاء باخبار دارالمصطفی.سمهودي، ابوالحسن علی بن احمد ( 911 ق.).
• دائرة المعارف الاسلامیۀ الشیعیه. الامین، حسن. بیروت، دارالتعارف للمطبوعات 1410 ق.
• تاریخ مدینة دمشق، بن‌عساکر، چاپ علی شیری، بیروت ،۱۴۲۱ق.
• تقریب التهذیب،عسقلانی، ابن حجر، دمشق، دار الرشید، ۱۴۱۲ق.