بازسازی مسجدالنبی (ولیدبن عبدالملک): تفاوت میان نسخه‌ها
عاطفه فتاحی (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
عاطفه فتاحی (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
بازسازی مسجدالنبی (ولیدبن عبدالملک)، پس از بازسازی مسجد در زمان عثمان، تنها مورد بازسازی و توسعه مسجدالنبی در دوره اموی بشمار می رود. | '''بازسازی مسجدالنبی (ولیدبن عبدالملک)'''، پس از بازسازی مسجد در زمان عثمان، تنها مورد بازسازی و توسعه مسجدالنبی در دوره اموی بشمار می رود. | ||
در این دوره مسجد با کاشی های معرق روم تزیین شد و از کارگران رومی نیز در ساخت مسجد استفاده شد. | در این دوره مسجد با کاشی های معرق روم تزیین شد و از کارگران رومی نیز در ساخت مسجد استفاده شد. | ||
| خط ۶۸: | خط ۶۸: | ||
درباره افزودن درهای جدید در منابع اختلاف نظر وجود دارد برخی افزودن 20 در را به ولید بن عبدالملک منسوب دانسته و برخی آن را متعلق به دوره عباسی می دانند. برخی نیز احتمال ساخته شدن دو در در دیوار شمالی واقع در چپ و راست محراب را به این دوره منتسب می کنند. | درباره افزودن درهای جدید در منابع اختلاف نظر وجود دارد برخی افزودن 20 در را به ولید بن عبدالملک منسوب دانسته و برخی آن را متعلق به دوره عباسی می دانند. برخی نیز احتمال ساخته شدن دو در در دیوار شمالی واقع در چپ و راست محراب را به این دوره منتسب می کنند. | ||
===مقصوره | ===مقصوره === | ||
مقصوره‌ای ساخته شد که امام جماعت در آن نمازبگزارد.<ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 42</ref>به نقل از منابع این مقصوره در اطراف چشمه مقابل محراب قرار داشت.<ref>مدینه منوره، ص 91</ref> مقصوره از چوب ساج ساخته <ref>مدینه منوره، ص 91</ref> و سقف آن با فسیفسا مزین شد. <ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 42</ref> تعاریفی که از فسیفا در منابع آمده چنین است: چیزی شبیه موزاییک با تکه های مرمر<ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 41</ref>، نگین های طلا<ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 42</ref>، کاشی معرق<ref>مدینه منوره، ص 90</ref> | مقصوره‌ای ساخته شد که امام جماعت در آن نمازبگزارد.<ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 42</ref>به نقل از منابع این مقصوره در اطراف چشمه مقابل محراب قرار داشت.<ref>مدینه منوره، ص 91</ref> مقصوره از چوب ساج ساخته <ref>مدینه منوره، ص 91</ref> و سقف آن با فسیفسا مزین شد. <ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 42</ref> تعاریفی که از فسیفا در منابع آمده چنین است: چیزی شبیه موزاییک با تکه های مرمر<ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 41</ref>، نگین های طلا<ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 42</ref>، کاشی معرق<ref>مدینه منوره، ص 90</ref> | ||
| خط ۷۵: | خط ۷۵: | ||
در مورد ارتفاع سقف مقصوره اقوال مختلفی وجود دارد برخی آن را 2 ذراع دانسته و برخی این اندازه را متعلق به سطح خود مقصوره ذکرکرده اند.<ref>مدینه منوره، ص 91-92</ref> | در مورد ارتفاع سقف مقصوره اقوال مختلفی وجود دارد برخی آن را 2 ذراع دانسته و برخی این اندازه را متعلق به سطح خود مقصوره ذکرکرده اند.<ref>مدینه منوره، ص 91-92</ref> | ||
محراب | |||
محراب مجوف در این دوره ایجاد شد. <ref>مدینه منوره، ص 93</ref>پیش از این محراب به نحوی که در دیوار کنده شده باشد وجود نداشت.<ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 44</ref> طاق محراب دارای قوس هایی بود که از طلا پوشیده شده بود. <ref>مدینه منوره، ص 90، العقد، ج3، ص 365-366</ref> <ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 44</ref>در سمت راست محراب دری قرار داشت که امام جماعت از آن وارد و خارج می شد. در سمت چپ نیز دری بود که با صفحه های آهن محکم شده بود. بین این دو در راهی مسطح قرار داشت.<ref>مدینه منوره، ص 90، العقد، ج3، ص 365-366</ref><ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 44، بحوث تاریخیه، ص 38-39</ref> | |||
===مأذنه=== | ===مأذنه=== | ||
در این دوره مأذنه | در این دوره مأذنه به شکل مجوف ساخته شد. در هر زوایه ای مأذنه ای ساخته شد با پایه 8 در 8 ذراع( در حدود 4در 4 متر). <ref>مدینه منوره، ص 93</ref>درباره ارتفاع مأذنه ها اقوال مختلفی بیان شده، برخی ارتفاع آن ها را 55 ذراع(27متر) یا 60 ذراع(30متر) <ref>مدینه منوره، ص 92</ref>و برخی با بیان جزییات بیشتر ارتفاع مأذنه های جنوب شرقی و شمال شرقی را 55 ذراع و مأذنه شمال غربی را 53 ذراع ذکر کرده اند. <ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 44</ref>به نقل از منابع مأذنه واقع در زاویه جنوب غربی به امر سلیمان بن عبدالملک<ref>مدینه منوره، ص 92</ref> به واسطه اینکه مشرف بر محل سکونتش بود از بین رفت.<ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبویدر طول تاریخ، ص 44</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
نسخهٔ ۶ آوریل ۲۰۲۲، ساعت ۰۰:۵۱
بازسازی مسجدالنبی (ولیدبن عبدالملک)، پس از بازسازی مسجد در زمان عثمان، تنها مورد بازسازی و توسعه مسجدالنبی در دوره اموی بشمار می رود.
در این دوره مسجد با کاشی های معرق روم تزیین شد و از کارگران رومی نیز در ساخت مسجد استفاده شد.
مساحت مسجد به 200 در 200 ذراع و یا 167/5 در 200 ذراع ذکر شده است. در این بازسازی صالح بن کیسان ناظر ساخت و محمد بن جعفر بن وردان مهندس بنا بود.
بازسازی و توسعه
مسجدالنبی از زمان عثمان تا خلافت ولیدبن عبدالملک بدون تغییر باقی ماند.[۱] اما در این زمان، به علت کثرت جمعیت نمازگزار و نیاز به فضای بیشتر[۲]، ولید والی خود در مدینه، عمربن عبدالعزیز را مأمور بازسازی و توسعه مسجد نمود.[۳]
تخریب و بازسازی
کار تخریب از صفر 88ه.ق آغاز شد و تا سال 91ه.ق به طول انجامید.[۴]
استفاده از مصالح و کارگران رومی در ساخت مسجد
ولید بن عبدالملک برای ساخت مسجد، از امپراطور روم تقاضای کارگر و نیز کاشی های معرق نمود.امپراطور روم نیز کاشی های معرق، پول و کارگر برای ولید فرستاد. برخی منابع تعداد کارگران را 20 تن و برخی دیگر 40 نفر از روم و نیز 40 نفر از قبط ذکر کرده اند.[۵]
تعیین قبله
به هنگام تخریب و بازسازی دیوار قبله، عمربن عبدالعزیز، شیوخ مدینه،مهاجرین و انصار و موالی را فراخواند تا بر صحیح قرار گرفتن دیوار جدید نظارت داشته باشند. درباره تاکید بر دقت تعیین قبله در منابع آمده سنگی از دیوار قبله برداشته نمی شد مگر سنگی بر آن قرار می گرفت.[۶]
تخریب خانه های اطراف مسجد
بنابر دستور ولیدبن عبدالملک، خانه های اطراف مسجد خریداری و به محوطه مسجد افزوده شد. در این بین خانه هایی هم بودند که علی رغم تمایل صاحبان به زور گرفته شد . خانه حسن بن حسن(ع) که در واقع خانه حضرت فاطمه(س) بشمار می آمد از این دست خانه ها بود.[۷] همچنین تخریب خانه حفصه همسر پیامبر، با مقاومت عبیدالله بن عبدالله بن عمر روبرو شد.[۸]
سبک معماری و مصالح
در این دوره شکل طاق ها جناغی بود و این طاق ها صحن را دور می زد. بر سر دیوارها نیز گنگره قرارداشت. نصب ناودان بر روی بام نخستین بار در این دوره شکل گرفت.[۹]
- اساس و پی، از سنگ نقش دار ساخته شد و آهک و گچ نیز در ساخت آن بکار رفت.
- ستون‌ها، از قطعات سنگ نقش دار ساخته شد و در آن ها آهن پوشیده از سرب استعمال شد. پای ستون ها مربع شکل و سر ستون ها طلا کاری شده بود. بدنه ستون ها با رنگ سفید صیقلی شده و رنگ سنگ مرمر یافته بود.
- سقف مسجد، از ساج ساخته و روی پل های چوبی متکی به ستون ها قرار گرفته بود.[۱۰]
- روی دیوار قبله سوره فاتحه و نیز از سوره شمس تا آخر سوره الناس، به فرمان عبدالعزیز و توسط سعد حویطب از موالی نگاشته شد.[۱۱]
ناظر و مهندس ساخت
در منابع صالح بن کیسان به عنوان ناظر انهدام مسجد و بازسازی آن ذکر شده است. نام مهندس بنا نیز محمدبن جعفربن وردان گفته شده است.[۱۲]
خانه همسران پیامبر پس از بازسازی
در این دوره حجره همسران پیامبر تخریب و در مسجد ادغام شد.[۱۳] این کار ناراحتی مردم را به واسطه علقه‌ای که به پیامبر داشتند، موجب شد.[۱۴]
گسترش فضا و مساحت مسجد
زمین های اطراف خریداری و به مسجد اضافه شد. در برخی منابع افزایش مساحت مسجد به ابعاد 200در 200 ذراع ذکر شده است.[۱۵]
اما سمهودی عرض مسجد در جهت قبله را 167/50 ذراع و طول مسجد (دیوار غربی که شبه عمود بر دیوار جنوبی است) را 200 ذراع برشمرده است.[۱۶]
رواق ها
- در سمت قبله، پنج رواق موازی جهت جنوبی و 18 رواق در جهت عمود بر دیوار جنوبی قرار داشت.
- در سمت شرقی، سه رواق موازی دیوار شرقی قرار داشت.
- در سمت غربی، چهار رواق موازی دیوار غربی قرار داشت.
- در سمت شمالی، پنج رواق موازی دیوار شمالی قرار داشت.[۱۷]
هریک از جهات جنوبی و شمالی به واسطه 11 طاق که بر 10 ستون قرار داشت، به صحن گشوده می‌شد. جهت شرقی و غربی نیز با 14 طاق متکی بر 13 ستون به صحن گشوده می‌شد.[۱۸]
دیوارها
دیوار غربی کمی کمتر از 2 ذارع (حدود95 سانتی متر) و دیوار شرقی 2 ذراع و چها انگشت (حدود110 سانتی متر) ذکر شده است. علت این اختلاف ارتفاع نیز این بوده که دیوار شرقی در جهت جریان سیل واقع بود.
سقف
مسجددارای دو سقف بود، یکی در بالای آن دیگری قرار داشت. سقف زیرین به ارتفاع 23 ذراع(11/45متر) و سقف بالایی به ارتفاع 25 ذراع(12/45متر) بود.[۱۹][۲۰]
درها
مسجد دارای چهار باب اصلی: باب السلام، باب الرحمه در دیوار غربی و باب النسا، باب جبرئیل در دیوار شرقی بود.
درباره افزودن درهای جدید در منابع اختلاف نظر وجود دارد برخی افزودن 20 در را به ولید بن عبدالملک منسوب دانسته و برخی آن را متعلق به دوره عباسی می دانند. برخی نیز احتمال ساخته شدن دو در در دیوار شمالی واقع در چپ و راست محراب را به این دوره منتسب می کنند.
مقصوره
مقصوره‌ای ساخته شد که امام جماعت در آن نمازبگزارد.[۲۱]به نقل از منابع این مقصوره در اطراف چشمه مقابل محراب قرار داشت.[۲۲] مقصوره از چوب ساج ساخته [۲۳] و سقف آن با فسیفسا مزین شد. [۲۴] تعاریفی که از فسیفا در منابع آمده چنین است: چیزی شبیه موزاییک با تکه های مرمر[۲۵]، نگین های طلا[۲۶]، کاشی معرق[۲۷]
این سقف مقابل محراب قرار داشت و از دیگر سقف های جناح جنوبی متمایز بود.[۲۸]
در مورد ارتفاع سقف مقصوره اقوال مختلفی وجود دارد برخی آن را 2 ذراع دانسته و برخی این اندازه را متعلق به سطح خود مقصوره ذکرکرده اند.[۲۹]
محراب
محراب مجوف در این دوره ایجاد شد. [۳۰]پیش از این محراب به نحوی که در دیوار کنده شده باشد وجود نداشت.[۳۱] طاق محراب دارای قوس هایی بود که از طلا پوشیده شده بود. [۳۲] [۳۳]در سمت راست محراب دری قرار داشت که امام جماعت از آن وارد و خارج می شد. در سمت چپ نیز دری بود که با صفحه های آهن محکم شده بود. بین این دو در راهی مسطح قرار داشت.[۳۴][۳۵]
مأذنه
در این دوره مأذنه به شکل مجوف ساخته شد. در هر زوایه ای مأذنه ای ساخته شد با پایه 8 در 8 ذراع( در حدود 4در 4 متر). [۳۶]درباره ارتفاع مأذنه ها اقوال مختلفی بیان شده، برخی ارتفاع آن ها را 55 ذراع(27متر) یا 60 ذراع(30متر) [۳۷]و برخی با بیان جزییات بیشتر ارتفاع مأذنه های جنوب شرقی و شمال شرقی را 55 ذراع و مأذنه شمال غربی را 53 ذراع ذکر کرده اند. [۳۸]به نقل از منابع مأذنه واقع در زاویه جنوب غربی به امر سلیمان بن عبدالملک[۳۹] به واسطه اینکه مشرف بر محل سکونتش بود از بین رفت.[۴۰]
پانویس
- ↑ مدینه منوره، ص 85
- ↑ تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 41
- ↑ مدینه منوره، ص 85
- ↑ مدینه منوره، ص 85
- ↑ مدینه منوره، ص 85-86
- ↑ تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 41
- ↑ وفاءالوفا، ج2، ص262-263
- ↑ وفاءالوفا، ج 2، ص 265
- ↑ تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 41
- ↑ مدینه منوره، ص 88
- ↑ تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 41
- ↑ مدینه منوره، ص 93
- ↑ مدینه منوره، ص 88
- ↑ تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 41
- ↑ مدینه منوره، ص 86
- ↑ مدینه منوره 87
- ↑ مدینه منوره، ص 88
- ↑ مدینه منوره، ص 88
- ↑ مدینه منوره، ص 91
- ↑ تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 42
- ↑ تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 42
- ↑ مدینه منوره، ص 91
- ↑ مدینه منوره، ص 91
- ↑ تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 42
- ↑ تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 41
- ↑ تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 42
- ↑ مدینه منوره، ص 90
- ↑ مدینه منوره، ص 91
- ↑ مدینه منوره، ص 91-92
- ↑ مدینه منوره، ص 93
- ↑ تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 44
- ↑ مدینه منوره، ص 90، العقد، ج3، ص 365-366
- ↑ تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 44
- ↑ مدینه منوره، ص 90، العقد، ج3، ص 365-366
- ↑ تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 44، بحوث تاریخیه، ص 38-39
- ↑ مدینه منوره، ص 93
- ↑ مدینه منوره، ص 92
- ↑ تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 44
- ↑ مدینه منوره، ص 92
- ↑ تعمیر و توسعه مسجد شریف نبویدر طول تاریخ، ص 44