جدال (فتاوای مراجع): تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی حج
دیداریویکی‌متن
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۱۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
جدال از جمله [[محرمات احرام]] است. در اینجا فتوای پاره‌ای از مراجع تقلید شیعه را می‌بینید. برای آشنایی با مفهوم [[جدال]] به [[جدال|این مقاله نگاه]] کنید.  
{{مقاله فقهی۲
| جدال|جدال}}
{{سخ}}
{{جعبه اطلاعات اعمال
| عنوان = جدال (نوعی سوگند)
| تصویر =
| توضیح تصویر =
| فیلم =
| توضیح فیلم =
| دسته = [[محرمات احرام]]
| مربوط به آیین = [[احرام]] در [[عمره]] و [[حج]]
| مکان = حرم مکنی
| زمان = هنگام احرام
| عمل قبلی =
| عمل بعدی =
| حکم = حرام
| کفاره = قربانی کردن گوسفند، در صورت سوگند دروغ یا تکرار سوگند راست
| پیامد فقهی =
| ثواب =
| آداب وابسته =
| فلسفه و اسرار =
| منشاء و تاریخچه =
| مکان‌های وابسته =
| اشیای وابسته =
| ذکرهای وابسته =
| دعاهای وابسته =
| مفاهیم فقهی وابسته = [[محرمات احرام]]
| احکام فقهی وابسته = [[فسوق]]
| صفحه فتواهای مراجع =
| جستارهای وابسته = [[جدال]]
}}
==جدال چیست؟==
{| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
! جدال
|-style="background:#f9f9fe;"
|
'''امام خمینی:''' [از محرمات احرام است:] [[جدال]]؛{{توضیح مساله|*|
* '''زنجانی:''' و آن قسم خوردن به خداوند متعال در مقام اثبات یا ابطال مطلبی است، راست باشد یا [[دروغ]]، همراه با نزاع و ستیزه‌جویی باشد یا نباشد.
* '''سبحانی:''' جدال آن است که برای اثبات یا رد سخنی به خدا سوگند بخورد خواه با لفظ جلاله «الله» باشد یا معادل آن در زبان‌های دیگر.
}}
و آن گفتن «لا وَالله» و «بَلی وَالله» است.
|-style="background:#fefef9;"
| '''مراجع دیگر:'''
{{ارجاع مساله|*}}
|}


== مسائل جدال در رساله امام خمینی(ره) ==
{| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
جدال<ref>.
! مسئله 373
* '''آية الله زنجاني''': و آن قسم خوردن به خداوند متعال در مقام اثبات يا ابطال مطلبي است، راست باشد يا دروغ، همراه با نزاع و ستيزه‌جويي باشد يا نباشد.
|-style="background:#f9f9fe;"
* '''آية الله سبحاني''': جدال آن است که براي اثبات يا رد سخني به خدا سوگند بخورد خواه با لفظ جلاله «الله» باشد يا معادل آن در زبانهاي ديگر.
|
</ref>و آن گفتن «لا وَالله» و «بَلي وَالله» است.
'''امام خمینی:''' گفتن کلمه «لا» و کلمه «بَلی» و در سایر لغات، مرادف آن؛ مثل «نه»
و «آری»، دخالتی در جدال ندارد بلکه قَسَم خوردن در مقامِ اثبات مطلب یا ردّ غیر، [[جدال]] است. {{توضیح مساله|373|
* '''تبریزى:''' و [[احتیاط]] در این است که به غیر این دو کلمه نیز [[قسم]] نخورد و همچنین با الفاظی که مترادف آنهاست از هر لغتی که باشد. ظاهر فرمایش '''خویی:''' این است که: کلمه «لا» و «بلی» دخالت در مطلب دارد.  
* '''فاضل:''' در مرادف اشکال است و ظاهراً در جدال محرّم خصوص لفظ «لا» و «بلی» دخالت دارد.
* '''گلپایگانی:''' بنا بر [[احتیاط]] لازم، گفتن کلمه «آری والله» و «بله والله» و «نه والله» ملحق به آن است.
* '''مکارم:''' بنا بر [[احتیاط واجب]] در حال [[احرام]] از هر نوع [[مجادله]] و خصومت بپرهیزند، هرچند جمله‌های قسم در آن نباشد.
}}
|-style="background:#fefef9;"
| '''مراجع دیگر:'''
{{ارجاع مساله|373}}
|}


=== '''مسئله[373]''' ===
== سوگند به لفظ الله ==
م ـ گفتن کلمه «لا» و کلمه «بَلي» و در ساير لغات، مرادف آن؛ مثل «نه» و «آري»، دخالتي در جدال ندارد بلکه قَسَم خوردن در مقامِ اثبات مطلب يا ردّ غير، جدال است.<ref>.
{| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
* '''آية الله تبريزى''': و احتياط در اين است که به غير اين دو کلمه نيز قسم نخورد و همچنين با الفاظي که مترادف آنهاست از هر لغتي که باشد. ظاهر فرمايش آية الله خويي: اين است که: کلمه «لا» و «بلي» دخالت در مطلب دارد.  
! مسئله 374
*
|-style="background:#f9f9fe;"
* '''آية الله فاضل''': در مرادف اشکال است و ظاهراً در جدال محرّم خصوص لفظ «لا» و «بلي» دخالت دارد.
|
*
'''امام خمینی:''' قَسَم اگر به لفظ «الله» باشد یا مرادف آن؛ مثل «خدا» در زبان فارسی، [[جدال]] است،{{توضیح مساله|374|
* '''آية الله گلپايگاني''': بنا بر احتياط لازم، گفتن کلمه «آري والله» و «بله والله» و «نه والله» ملحق به آن است.
* '''بهجت:''' اگر [[قسم]] به لفظ جلاله نباشد اظهر عدم الحاق است و اگر به لفظ جلاله باشد ظاهر تحقق [[حرام]] به مجرد آن است.
*
* '''خامنه‌ای:''' بنا بر [[احتیاط واجب]] لفظ مرادف «الله» به هر زبانی که باشد ملحق به جدال است.
* '''آية الله مکارم''': بنا بر احتياط واجب در حال احرام از هر نوع مجادله و خصومت بپرهيزند، هرچند جمله‌هاي قسم در آن نباشد.
* '''خویی:''' بنا بر احتیاط واجب لفظ مرادف «الله» به هر زبانی که باشد ملحق به جدال است.
</ref>
* '''فاضل:''' ظاهراً لفظ «الله» بدون «لا» و «بلی» جدال محرّم نیست و مرادف «الله» نیز به هر زبانی که باشد جدال محرّم نمی‌باشد.
}}
و اما قَسَم به غیر خدا، به هر کسی باشد، ملحق به جدال نیست.
|-style="background:#fefef9;"
| '''مراجع دیگر:'''
{{ارجاع مساله|374}}
|}


=== '''مسئله [374]''' ===
== سوگند به سایر اسامی خدا ==
م ـ قَسَم اگر به لفظ «الله» باشد يا مرادف آن؛ مثل «خدا» در زبان فارسي، جدال است،<ref>.  
{| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
* '''آية الله بهجت''': اگر قسم به لفظ جلاله نباشد اظهر عدم الحاق است و اگر به لفظ جلاله باشد ظاهر تحقق حرام به مجرد آن است.
! مسئله 375
* '''آية الله خامنه‌اي''': بنا بر احتياط واجب لفظ مرادف «الله» به هر زباني که باشد ملحق به جدال است.
|-style="background:#f9f9fe;"
* '''آية الله خويي''': بنا بر احتياط واجب لفظ مرادف «الله» به هر زباني که باشد ملحق به جدال است.
|
* '''آية الله فاضل''': ظاهراً لفظ «الله» بدون «لا» و «بلي» جدال محرّم نيست و مرادف «الله» نيز به هر زباني که باشد جدال محرّم نمي‌باشد.
'''امام خمینی:''' احتیاط واجب الحاق سایر اسماء الله است به لفظ جلاله، پس اگر کسی قَسَم بخورد به «رحمان» و «رحیم» و «خالق سموات و ارض»، جدال محسوب می‌شود به احتیاط واجب.{{توضیح مساله|375|
</ref> و اما قَسَم به غير خدا، به هر کسي باشد، ملحق به جدال نيست.
* '''بهجت:''' اگر قسم به لفظ جلاله نباشد اظهر عدم الحاق است و اگر به لفظ جلاله باشد ظاهر تحقق [[حرام]] به مجرد آن است.
* '''زنجانی و سیستانی:''' در جدال کافی است که قسم به خدای متعال باشد ولو به لفظ جلاله نباشد.
* '''سبحانی:''' سایر اسماء الله به لفظ جلاله محلق می‌باشد.
* '''فاضل:''' در صورتی که مشتمل بر کلمه «لا» و یا «بلی» باشد در این صورت نیز [[احتیاط مستحب]] الحاق است.
}}
|-style="background:#fefef9;"
| '''مراجع دیگر:'''
{{ارجاع مساله|375}}
|}
==سوگند در حال ضرورت==
{| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
! مسئله 376
|-style="background:#f9f9fe;"
|
'''امام خمینی:''' در مقام [[ضرورت]]، برای اثبات حقی با ابطال باطلی جایز است قَسَم بخورد به جلاله و غیر آن.{{توضیح مساله|376|
* '''بهجت:''' و در صورت جواز کفاره‌ای نیست علی الاظهر.
* '''تبریزی، خویی، صافی و گلپایگانی:''' و همچنین برای اظهار مودت و دوستی و اکرام مؤمن نیز [[جایز]] است.
* '''زنجانی:''' بلکه قسم خوردن برای اظهار دوستی مؤمن یا تکریم او جایز است.
* '''سبحانی:''' و همچنین اظهار و اثبات مودت و دوستی، یکی دو بار قسم خوردن اشکال ندارد ولی اگر مکرر و پی‌درپی شد جدال محسوب می‌شود و احتیاط مستحب آن است که در حال [[احرام]] اصلاً قسم نخورد.
* '''سیستانی:''' استثنا می‌شود از حرمت جدال موردی که ترک آن مستلزم ضرری بر [[مکلف]] باشد، مثلاً حق او را پایمال کند.
}}
|-style="background:#fefef9;"
| '''مراجع دیگر:'''
{{ارجاع مساله|376}}
|}
==کفاره سوگند راست==
{| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
! مسئله 377
|-style="background:#f9f9fe;"
|
'''امام خمینی:''' اگر در جدال راستگو باشد، در کمتر از سه مرتبه چیزی بر او نیست مگر [[استغفار]] ،{{توضیح مساله|377|
* '''سیستانی:''' به گفته بعضی از فقها [[جدال]] با [[قسم]] راست محقّق نمی‌شود مگر اینکه سه بار پی‌درپی باشد و این گفته خالی از وجه نیست، گرچه [[احتیاط]] ترک آن است حتی یک بار.
}}
و در سه مرتبه{{توضیح مساله|377|
* '''خامنه‌ای:''' و در بیش از دو بار.
}}
[[کفاره]] باید بدهد و کفاره آن یک گوسفند است.{{توضیح مساله|377|
* '''بهجت:''' اگر سه مرتبه پی‌درپی باشد، و در حکم غیر صورت تتابع با عدم تخلل تکفیر تأمل است در صادق و کاذب.  
* '''سبحانی:''' در کفاره در مرتبه سوم کفاره آن یک گوسفند و اگر بار دیگر سه مرتبه یا بیشتر قسم راست بخورد کفاره آن نیز یک گوسفند است ولی اگر در مقام جدال سوگند [[دروغ]] یاد کند در مرتبه نخست یک گوسفند و در مرتبه دوم یک گاو و در مرتبه سوم یک شتر است و اگر کفاره آن را بپردازد برای مرتبه چهارم یک گوسفند است و برای مرتبه پنجم یک گاو است و برای مرتبه ششم دوباره شتر است و تمامی موارد یاد شده در صورت علم به حکم شرعی و عمد است ولی اگر از روی فراموشی و یا جهل به مسئله قسم یاد کرد و جدال نمود چه دروغ و چه راست کفاره ندارد.
* '''سیستانی:''' اگر سه بار پی‌درپی باشد.
}}
|-style="background:#fefef9;"
| '''مراجع دیگر:'''
{{ارجاع مساله|377}}
|}


=== '''مسئله ['''375''']''' ===
== کفاره سوگند دروغ ==
م ـ احتياط واجب الحاق ساير اسماء الله است به لفظ جلاله، پس اگر کسي قَسَم بخورد به «رحمان» و «رحيم» و «خالق سموات و ارض»، جدال محسوب مي‌شود به احتياط واجب.<ref>.  
{| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
* '''آية الله بهجت''': به مسئله قبلي مراجعه شود.
! مسئله 378
* '''آية الله زنجاني'''، آية الله سيستاني: در جدال کافي است که قسم به خداي متعال باشد ولو به لفظ جلاله نباشد.  
|-style="background:#f9f9fe;"
* '''آية الله سبحانی''': ساير اسماء الله به لفظ جلاله محلق مي‌باشد.  
|
* '''آية الله فاضل''': در صورتي که مشتمل بر کلمه «لا» و يا «بلي» باشد در اين صورت نيز احتياط مستحب الحاق است.
'''امام خمینی:''' اگر در جدال دروغگو باشد احتیاط واجب آن است که در یک
</ref>
مرتبه یک گوسفند کفاره بدهد و در دو مرتبه یک گاو و در سه مرتبه یک
شتر بلکه خالی از قوت نیست.  {{توضیح مساله|378|
* '''بهجت:''' در یک مرتبه یک گوسفند و در دو مرتبه، بنا بر احتیاط یک گاو کفاره بدهد، بلکه خالی از وجه نیست و در سه مرتبه تخییر میان گاو و شتر خالی از وجه نیست. (مناسک شیخ، ص22).
* '''تبریزی، خویی و سیستانی:''' در مرتبه اول یک گوسفند و در مرتبه دوم یک گوسفند دیگر ('''تبریزى:''' در مرتبه دوم یک گوسفند دیگر بنا بر احتیاط) و در مرتبه سوم یک گاو [[کفاره]] بدهد.
* '''خامنه‌ای:''' اگر سوگند [[دروغ]] یاد کند، در مرتبه اول و دوم باید یک گوسفند کفاره دهد، و احوط آن است که در مرتبه دوم، دو گوسفند بدهد، اما اگر بیش از دوبار چنین کند، در مرتبه‌های بعد باید یک گاو کفاره بدهد.
* '''زنجانی:''' اگر از روی عمد و علم به [[دروغ]] بودن مطلبی برای آن قسم بخورد، کفاره آن یک شتر است و اگر در دروغ بودن آن تردید داشته و بعد از قسم معلوم شد که دروغ بوده کفاره آن در بار اول گوسفند و بار دوم گاو و بار سوم و بیشتر شتر یا گاو است و اگر از دروغ بودن خبر غفلت داشته، کفاره جدال صادق، واجب می‌شود.  
* '''سبحانی:''' درکفاره در مرتبه سوم کفاره آن یک گوسفند و اگر بار دیگر سه مرتبه یا بیشتر قسم راست بخورد کفاره آن نیز یک گوسفند است ولی اگر در مقام جدال سوگند دروغ یاد کند در مرتبه نخست یک گوسفند و در مرتبه دوم یک گاو و در مرتبه سوم یک شتر است و اگر کفاره آن را بپردازد برای مرتبه چهارم یک گوسفند است و برای مرتبه پنجم یک گاو است و برای مرتبه ششم دوباره شتر است و تمامی موارد یاد شده در صورت علم به حکم شرعی و عمد است ولی اگر از روی فراموشی و یا جهل به مسئله قسم یاد کرد و جدال نمود چه دروغ و چه راست کفاره ندارد.
* '''فاضل:''' واجب است که در مرتبه اول گوسفند کفاره بدهد و احتیاط واجب آن است که در مرتبه دوم یک گاو و در مرتبه سوم یک شتر کفاره بدهد و احتیاط کامل به آن تحقق پیدا می‌کند که در مرتبه دوم بین گوسفند و گاو و در مرتبه سوم بین گاو و شتر جمع نماید.
* '''مکارم:''' این قول موافق [[احتیاط]] است.
}}
|-style="background:#fefef9;"
| '''مراجع دیگر:'''
{{ارجاع مساله|378}}
|}


=== '''مسئله ['''376''']''' ===
== کفاره تکرار جدال ==
م ـ در مقام ضرورت، براي اثبات حقي با ابطال باطلي جايز است قَسَم بخورد به جلاله و غير آن.<ref>.  
{| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
* '''آية الله بهجت''': و در صورت جواز کفاره‌اي نيست علي الاظهر.
! مسئله 379
* '''آيات عظام تبريزي'''، خويي، صافي، گلپايگاني: و همچنين براي اظهار مودت و دوستي و اکرام مؤمن نيز جايز است.
|-style="background:#f9f9fe;"
* '''آية الله زنجاني''': بلکه قسم خوردن براي اظهار دوستي مؤمن يا تکريم او جايز است.
|
* '''آية الله سبحاني''': و همچنين اظهار و اثبات مودت و دوستي، يکي دو بار قسم خوردن اشکال ندارد ولي اگر مکرر و پي‌درپي شد جدال محسوب مي‌شود و احتياط مستحب آن است که در حال احرام اصلاً قسم نخورد.
'''امام خمینی:''' اگر در جدال به [[دروغ]]، در دفعه اول یک گوسفند کفاره [[ذبح]] کرد، بعید نیست که اگر بعد از آن جدال کند به دروغ، کفاره آن یک گوسفند باشد نه گاو.{{توضیح مساله|379|
* '''آية الله سيستاني''': استثنا مي‌شود از حرمت جدال موردي که ترک آن مستلزم ضرري بر مکلف باشد، مثلاً حق او را پايمال کند
* '''سبحانی:''' کفاره آن یک گاو است.
.</ref>
* '''سیستانی:''' و اگر کفاره را داد و دوباره قَسَم دروغ خورد، باید به ترتیبی که گذشت کفاره بدهد.
* '''صافی و گلپایگانی:''' متعرض این فرع و فروع بعدی نشده‌اند.
* '''فاضل:''' بلکه بعید نیست کفاره‌اش یک گاو باشد.
* '''مکارم:''' بعید است.
}}
|-style="background:#fefef9;"
| '''مراجع دیگر:'''
{{ارجاع مساله|379}}
|}
{{سخ}}
{| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
! مسئله 380
|-style="background:#f9f9fe;"
|
'''امام خمینی:''' اگر در جدال به دروغ، دو مرتبه جدال کرد و یک گاو{{توضیح مساله|380|
* '''بهجت:''' در یک مرتبه یک گوسفند و در دو مرتبه، بنا بر احتیاط یک گاو کفاره بدهد، بلکه خالی از وجه نیست و در سه مرتبه تخییر میان گاو و شتر خالی از وجه نیست. (مناسک شیخ، ص22).
* '''تبریزی، خویی و سیستانی:''' در مرتبه اول یک گوسفند و در مرتبه دوم یک گوسفند دیگر ('''تبریزى:''' در مرتبه دوم یک گوسفند دیگر بنا بر احتیاط) و در مرتبه سوم یک گاو کفاره بدهد.
* '''خامنه‌ای:''' اگر سوگند دروغ یاد کند، در مرتبه اول و دوم باید یک گوسفند کفاره دهد، و احوط آن است که در مرتبه دوم، دو گوسفند بدهد، اما اگر بیش از دوبار چنین کند، در مرتبه‌های بعد باید یک گاو کفاره بدهد.
* '''زنجانی:''' اگر از روی عمد و علم به دروغ بودن مطلبی برای آن قسم بخورد، کفاره آن یک شتر است و اگر در دروغ بودن آن تردید داشته و بعد از قسم معلوم شد که دروغ بوده کفاره آن در بار اول گوسفند و بار دوم گاو و بار سوم و بیشتر شتر یا گاو است و اگر از دروغ بودن خبر غفلت داشته، کفاره جدال صادق، [[واجب]] می‌شود.  
* '''سبحانی:''' [[کفاره]] آن یک گاو است.
* '''فاضل:''' [[واجب]] است که در مرتبه اول گوسفند کفاره بدهد و احتیاط واجب آن است که در مرتبه دوم یک گاو و در مرتبه سوم یک شتر کفاره بدهد و احتیاط کامل به آن تحقق پیدا می‌کند که در مرتبه دوم بین گوسفند و گاو و در مرتبه سوم بین گاو و شتر جمع نماید.
* '''مکارم:''' این قول موافق احتیاط است.
}}
ذبح کرد برای کفاره و بعد یک مرتبه دیگر جدال کرد به دروغ، ظاهراً یک گوسفند کفاره است{{توضیح مساله|380|
* '''تبریزى:''' اگر بعد از اینکه دو مرتبه بر دروغ جدال کرد و دو گوسفند کفاره داد، برای مرتبه سوم فقط یک گوسفند باید بدهد و اگر بعد از دادن دو گوسفند دو مرتبه دیگر جدال به دروغ کرد باید دو گوسفند و اگر سه مرتبه یا بیشتر جدال به دروغ کرد یک گاو باید ذبح کند.
* '''خویی:''' در جدال دروغ، بار اول یک گوسفند و بار دوم گوسفندی دیگر و بار سوم به بعد، هر بار یک گاو است و دادن کفاره در اثنا، تأثیری در حکم ندارد.
* '''سبحانی:''' کفاره آن یک شتر است و اگر پس از ذبح شتر دوباره به دروغ جدال کرد کفاره آن یک گوسفند است و تمامی موارد یاد شده در صورت علم به [[حکم شرعی]] و عمد است ولی اگر از روی فراموشی و یا جهل به مسئله قسم یاد کرد و جدال نمود چه دروغ و چه راست کفاره ندارد.
* '''فاضل:''' بعید نیست کفاره‌اش یک شتر باشد.
}}
و اگر بعد از ذبح گاو دو مرتبه [[دروغ]] گفت و [[جدال]] کرد ظاهراً یک گاو [[کفاره]] آن است.
{{توضیح مساله|380|
* '''فاضل:''' بعید نیست کفاره‌اش دو شتر باشد.
* '''مکارم:''' این قول موافق [[احتیاط]] است.
}}
|-style="background:#fefef9;"
| '''مراجع دیگر:'''
{{ارجاع مساله|380}}
|}
{| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
! مسئله 381
|-style="background:#f9f9fe;"
|
'''امام خمینی:''' اگر به راست جدال کرد بیشتر از سه مرتبه، هرچند باشد یک گوسفند کفاره است مگر آنکه بعد از سه مرتبه کفاره بدهد، در این صورت اگر سه مرتبه دیگر جدال کند به راست باید یک گوسفند ذبح کند.{{توضیح مساله|381|
* '''تبریزى:''' اگر بعد از اینکه دو مرتبه بر دروغ جدال کرد و دو گوسفند کفاره داد، برای مرتبه سوم فقط یک گوسفند باید بدهد و اگر بعد از دادن دو گوسفند دو مرتبه دیگر جدال به [[دروغ]] کرد باید دو گوسفند و اگر سه مرتبه یا بیشتر جدال به دروغ کرد یک گاو باید [[ذبح]] کند.
* '''خویی:''' در جدال راست از بار سوم به بعد هر بار یک گوسفند دارد و دادن کفاره در اثنا تأثیری در این حکم ندارد.
* '''سیستانی:''' اگر بعد از سه بار یا بیشتر قسم راست خوردن پی‌درپی کفاره بدهد و یا سه بار پشت سر هم قسم بخورد و پس از فاصله دوباره سه بار یا بیشتر پشت سر هم قسم بخورد، در این دو صورت باید یک کفاره دیگر بدهد.
* '''فاضل:''' ثبوت کفاره محل اشکال است.
}}
|-style="background:#fefef9;"
| '''مراجع دیگر:'''
{{ارجاع مساله|381}}
|}
{{سخ}}
{| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
! مسئله 382
|-style="background:#f9f9fe;"
|
'''امام خمینی:''' اگر به [[دروغ]] ده مرتبه یا بیشتر جدال کند، کفاره یک شتر است ظاهراً،{{توضیح مساله|382|
* '''زنجانی:''' کفاره آن یک شتر یا گاو است و اگر برای برخی از جدال‌ها کفاره داده، مازاد به نحو مستقل کفاره دارد.
}}
مگر آنکه پس از سه مرتبه یا زیادتر، کفاره را ذبح کند که در این صورت در دفعه اول گوسفند و در دفعه دوم گاو و در دفعه سوم شتر است.{{توضیح مساله|382|
* '''بهجت:''' اگر سه مرتبه پی‌درپی باشد، و در حکم غیر صورت تتابع با عدم تخلل تکفیر تأمل است در صادق و کاذب- در یک مرتبه یک گوسفند و در دو مرتبه، بنا بر احتیاط یک گاو کفاره بدهد، بلکه خالی از وجه نیست و در سه مرتبه تخییر میان گاو و شتر خالی از وجه نیست. (مناسک شیخ، ص22).
* '''تبریزى:''' چنانچه به دروغ بیش از سه مرتبه جدال کرد کفاره آن یک گاو است مگر اینکه پس از مراتب سابق کفاره را ذبح کرده باشد که در این صورت باید آنچه را که بعد از دادن کفاره محقق شده ملاحظه نماید چنانچه یک مرتبه جدال به دروغ کرد یک گوسفند و اگر دو مرتبه جدال به [[دروغ]] کرد دو گوسفند و اگر سه مرتبه یا بیشتر بود باید یک گاو کفاره بدهد.
* '''خویی:''' در جدال دروغ، بار اول یک گوسفند و بار دوم گوسفندی دیگر و بار سوم به بعد، هر بار یک گاو است و دادن کفاره در اثنا، تأثیری در حکم ندارد.
* '''سبحانی:''' برای هر جدال زاید بر سه مرتبه یک شتر [[واجب]] است و اگر کفاره آن را بپردازد برای مرتبه چهارم یک گوسفند و مرتبه پنجم یک گاو و برای مرتبه ششم مجدداً یک شتر است و تمامی موارد یاد شده در صورت علم به [[حکم شرعی]] و عمد است ولی اگر از روی فراموشی و یا جهل به مسئله [[قسم]] یاد کرد و جدال نمود چه دروغ و چه راست کفاره ندارد. درکفاره در مرتبه سوم کفاره آن یک گوسفند و اگر بار دیگر سه مرتبه یا بیشتر قسم راست بخورد کفاره آن نیز یک گوسفند است ولی اگر در مقام جدال سوگند [[دروغ]] یاد کند در مرتبه نخست یک گوسفند و در مرتبه دوم یک گاو و در مرتبه سوم یک شتر است و اگر کفاره آن را بپردازد برای مرتبه چهارم یک گوسفند است و برای مرتبه پنجم یک گاو است و برای مرتبه ششم دوباره شتر است و تمامی موارد یاد شده در صورت علم به حکم شرعی و عمد است ولی اگر از روی فراموشی و یا جهل به مسئله قسم یاد کرد و جدال نمود چه دروغ و چه راست کفاره ندارد.
* '''سیستانی:''' کفاره قسم دروغ در بار سوم و بعد از آن، هرچه باشد یک گاو است ولی اگر کفاره داد و دوباره قسم دروغ خورد یک گوسفند است و بار دوم نیز گوسفند و سوم گاو است.
* '''فاضل:''' بعید نیست که برای هر [[جدال]] زاید بر سه مرتبه یک شتر [[واجب]] باشد.
}}
|-style="background:#fefef9;"
| '''مراجع دیگر:'''
{{ارجاع مساله|382}}
|}


=== '''مسئله ['''377''']'''  ===
==منبع==
م ـ اگر در جدال راستگو باشد، در کمتر از سه مرتبه چيزي بر او نيست مگر استغفار<ref>. آية الله سيستاني: به گفته بعضي از فقها جدال با قسم راست محقّق نمي‌شود مگر اينکه سه بار پي‌درپي باشد و اين گفته خالي از وجه نيست، گرچه احتياط ترک آن است حتي يک بار.</ref>، و در سه مرتبه<ref>. آية الله خامنه‌اي: و در بيش از دو بار.</ref> کفاره بايد بدهد و کفاره آن يک گوسفند است.<ref>. آية الله بهجت: اگر سه مرتبه پي‌درپي باشد، و در حکم غير صورت تتابع با عدم تخلل تکفير تأمل است در صادق و کاذب.
{{برگرفتگی
آية الله سبحاني: درکفاره در مرتبه سوم کفاره آن يک گوسفند و اگر بار ديگر سه مرتبه يا بيشتر قسم راست بخورد کفاره آن نيز يک گوسفند است ولي اگر در مقام جدال سوگند دروغ ياد کند در مرتبه نخست يک گوسفند و در مرتبه دوم يک گاو و در مرتبه سوم يک شتر است و اگر کفاره آن را بپردازد براي مرتبه چهارم يک گوسفند است و براي مرتبه پنجم يک گاو است و براي مرتبه ششم دوباره شتر است و تمامي موارد ياد شده در صورت علم به حکم شرعي و عمد است ولي اگر از روي فراموشي و يا جهل به مسئله قسم ياد کرد و جدال نمود چه دروغ و چه راست کفاره ندارد.
| پیش از لینک =
آية الله سيستاني: اگر سه بار پي‌درپي باشد.</ref>
  | منبع = صفحه 209 تا 213 کتاب مناسک حج
 
| لینک = https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B3%DA%A9_%D8%AD%D8%AC_%DA%86%D8%A7%D9%BE_%DB%B1%DB%B3%DB%B9%DB%B7.pdf&page=209
=== '''مسئله ['''378''']''' ===
  | توضیحات منبع = پژوهشکده حج و زیارت، سال انتشار: ۱۳۹۷
م ـ اگر در جدال دروغگو باشد احتياط واجب آن است که در يک
}}
مرتبه يک گوسفند کفاره بدهد و در دو مرتبه يک گاو و در سه مرتبه يک
==مقاله‌های مرتبط==
شتر بلکه خالي از قوت نيست.<ref>. آية الله بهجت: در يک مرتبه يک گوسفند و در دو مرتبه، بنا بر احتياط يک گاو کفاره بدهد، بلکه خالي از وجه نيست و در سه مرتبه تخيير ميان گاو و شتر خالي از وجه نيست. (مناسک شيخ، ص22).
* [[جدال]]
آيات عظام تبريزي، خويي، سيستاني: در مرتبه اول يک گوسفند و در مرتبه دوم يک گوسفند ديگر (آية الله تبريزى: در مرتبه دوم يک گوسفند ديگر بنا بر احتياط) و در مرتبه سوم يک گاو کفاره بدهد.
* [[فسوق]]
آية الله خامنه‌اي: اگر سوگند دروغ ياد کند، در مرتبه اول و دوم بايد يک گوسفند کفاره دهد، و احوط آن است که در مرتبه دوم، دو گوسفند بدهد، اما اگر بيش از دوبار چنين کند، در مرتبه‌هاي بعد بايد يک گاو کفاره بدهد.
{{محرمات احرام}}
آية الله زنجاني: اگر از روي عمد و علم به دروغ بودن مطلبي براي آن قسم بخورد، کفاره آن يک شتر است و اگر در دروغ بودن آن ترديد داشته و بعد از قسم معلوم شد که دروغ بوده کفاره آن در بار اول گوسفند و بار دوم گاو و بار سوم و بيشتر شتر يا گاو است و اگر از دروغ بودن خبر غفلت داشته، کفاره جدال صادق، واجب مي‌شود.
{{فتواهای محرمات احرام}}
آية الله سبحاني: حکم آن در مسئله قبل گذشت.
[[رده:فتواها درباره محرمات احرام]]
آية الله فاضل: واجب است که در مرتبه اول گوسفند کفاره بدهد و احتياط واجب آن است که در مرتبه دوم يک گاو و در مرتبه سوم يک شتر کفاره بدهد و احتياط کامل به آن تحقق پيدا مي‌کند که در مرتبه دوم بين گوسفند و گاو و در مرتبه سوم بين گاو و شتر جمع نمايد.
آية الله مکارم: اين قول موافق احتياط است.</ref>
 
=== '''مسئله ['''379''']''' ===
م ـ اگر در جدال به دروغ، در دفعه اول يک گوسفند کفاره ذبح کرد، بعيد نيست که اگر بعد از آن جدال کند به دروغ، کفاره آن يک گوسفند باشد نه گاو.<ref>. آية الله سبحاني: کفاره آن يک گاو است.
آية الله سيستاني: و اگر کفاره را داد و دوباره قَسَم دروغ خورد، بايد به ترتيبي که گذشت کفاره بدهد.
آية الله صافی، آية الله گلپايگاني: متعرض اين فرع و فروع بعدي نشده¬اند.
آية الله فاضل: بلکه بعيد نيست کفاره‌اش يک گاو باشد.
آية الله مکارم: بعيد است.</ref>
 
=== '''مسئله ['''380''']'''  ===
م ـ اگر در جدال به دروغ، دو مرتبه جدال کرد و يک گاو<ref>. نظر آيات عظام در مسئله 378 گذشت.</ref> ذبح کرد براي کفاره و بعد يک مرتبه ديگر جدال کرد به دروغ، ظاهراً يک گوسفند کفاره است<ref>. آية الله تبريزى: اگر بعد از اينکه دو مرتبه بر دروغ جدال کرد و دو گوسفند کفاره داد، براي مرتبه سوم فقط يک گوسفند بايد بدهد و اگر بعد از دادن دو گوسفند دو مرتبه ديگر جدال به دروغ کرد بايد دو گوسفند و اگر سه مرتبه يا بيشتر جدال به دروغ کرد يک گاو بايد ذبح کند. 
 آية الله خويي: در جدال دروغ، بار اول يک گوسفند و بار دوم گوسفندي ديگر و بار سوم به بعد، هر بار يک گاو است و دادن کفاره در اثنا، تأثيري در حکم ندارد.
آية الله سبحاني: کفاره آن يک شتر است و اگر پس از ذبح شتر دوباره به دروغ جدال کرد کفاره آن يک گوسفند است و احکام کفاره در مسئله 377 گذشت.
آية الله فاضل: بعيد نيست کفاره‌اش يک شتر باشد.</ref> و اگر بعد از ذبح گاو دو مرتبه دروغ گفت و جدال کرد ظاهراً يک گاو کفاره آن است.<ref>. آية الله فاضل: بعيد نيست کفاره‌اش دو شتر باشد.
آية الله مکارم: مانند مسئله سابق است.</ref>
 
=== '''مسئله ['''381''']''' ===
م ـ اگر به راست جدال کرد بيشتر از سه مرتبه، هرچند باشد يک گوسفند کفاره است مگر آنکه بعد از سه مرتبه کفاره بدهد، در اين صورت اگر سه مرتبه ديگر جدال کند به راست بايد يک گوسفند ذبح کند.<ref>. آية الله تبريزى: به مسئله قبلي مراجعه شود.
آية الله خويي: در جدال راست از بار سوم به بعد هر بار يک گوسفند دارد و دادن کفاره در اثنا تأثيري در اين حکم ندارد.
آية الله سيستاني: اگر بعد از سه بار يا بيشتر قسم راست خوردن پي‌درپي کفاره بدهد و يا سه بار پشت سر هم قسم بخورد و پس از فاصله دوباره سه بار يا بيشتر پشت سر هم قسم بخورد، در اين دو صورت بايد يک کفاره ديگر بدهد.
آية الله فاضل: ثبوت کفاره محل اشکال است.</ref>
 
=== '''مسئله ['''382''']''' ===
م ـ اگر به دروغ ده مرتبه يا بيشتر جدال کند، کفاره يک شتر است ظاهراً،<ref>. آية الله زنجاني: کفاره آن يک شتر يا گاو است و اگر براي برخي از جدال‌ها کفاره داده، مازاد به نحو مستقل کفاره دارد.</ref> مگر آنکه پس از سه مرتبه يا زيادتر، کفاره را ذبح کند که در اين صورت در دفعه اول گوسفند و در دفعه دوم گاو و در دفعه سوم شتر است.<ref>. آية الله بهجت: به ذيل مسئله 377 و 378 مراجعه شود.
آية الله تبريزى: چنانچه به دروغ بيش از سه مرتبه جدال کرد کفاره آن يک گاو است مگر اينکه پس از مراتب سابق کفاره را ذبح کرده باشد که در اين صورت بايد آنچه را که بعد از دادن کفاره محقق شده ملاحظه نمايد چنانچه يک مرتبه جدال به دروغ کرد يک گوسفند و اگر دو مرتبه جدال به دروغ کرد دو گوسفند و اگر سه مرتبه يا بيشتر بود بايد يک گاو کفاره بدهد. 
 آية الله خويي: در جدال دروغ، بار اول يک گوسفند و بار دوم گوسفندي ديگر و بار سوم به بعد، هر بار يک گاو است و دادن کفاره در اثنا، تأثيري در حکم ندارد.
آية الله سبحاني: براي هر جدال زايد بر سه مرتبه يک شتر واجب است و اگر کفاره آن را بپردازد براي مرتبه چهارم يک گوسفند و مرتبه پنجم يک گاو و براي مرتبه ششم مجدداً يک شتر که حکم آن در مسئله 377 گذشت.
آية الله سيستاني: کفاره قسم دروغ در بار سوم و بعد از آن، هرچه باشد يک گاو است ولي اگر کفاره داد و دوباره قسم دروغ خورد يک گوسفند است و بار دوم نيز گوسفند و سوم گاو است.
آية الله فاضل: بعيد نيست که براي هر جدال زايد بر سه مرتبه يک شتر واجب باشد.</ref>
 
== فتوای فقهای دیگر ==

نسخهٔ کنونی تا ‏۷ اکتبر ۲۰۲۲، ساعت ۰۲:۱۳

مقاله توصیفی فقهی این صفحه شامل فتوای مراجع تقلید درباره احکام جدال است. برای آشنایی بیشتر با این مفهوم نگاه کنید به مقاله جدال.


جدال (نوعی سوگند)
دسته محرمات احرام
مربوط به آیین احرام در عمره و حج
مکان حرم مکنی
زمان هنگام احرام
حکم حرام
کفاره قربانی کردن گوسفند، در صورت سوگند دروغ یا تکرار سوگند راست
مفاهیم فقهی وابسته محرمات احرام
احکام فقهی وابسته فسوق
جستارهای وابسته جدال

جدال چیست؟[ویرایش | ویرایش مبدأ]

جدال

امام خمینی: [از محرمات احرام است:] جدال؛[م* ۱] و آن گفتن «لا وَالله» و «بَلی وَالله» است.

مراجع دیگر:
  1. ↑
    • زنجانی: و آن قسم خوردن به خداوند متعال در مقام اثبات یا ابطال مطلبی است، راست باشد یا دروغ، همراه با نزاع و ستیزه‌جویی باشد یا نباشد.
    • سبحانی: جدال آن است که برای اثبات یا رد سخنی به خدا سوگند بخورد خواه با لفظ جلاله «الله» باشد یا معادل آن در زبان‌های دیگر.
مسئله 373

امام خمینی: گفتن کلمه «لا» و کلمه «بَلی» و در سایر لغات، مرادف آن؛ مثل «نه» و «آری»، دخالتی در جدال ندارد بلکه قَسَم خوردن در مقامِ اثبات مطلب یا ردّ غیر، جدال است. [م373 ۱]

مراجع دیگر:
  1. ↑
    • تبریزى: و احتیاط در این است که به غیر این دو کلمه نیز قسم نخورد و همچنین با الفاظی که مترادف آنهاست از هر لغتی که باشد. ظاهر فرمایش خویی: این است که: کلمه «لا» و «بلی» دخالت در مطلب دارد.
    • فاضل: در مرادف اشکال است و ظاهراً در جدال محرّم خصوص لفظ «لا» و «بلی» دخالت دارد.
    • گلپایگانی: بنا بر احتیاط لازم، گفتن کلمه «آری والله» و «بله والله» و «نه والله» ملحق به آن است.
    • مکارم: بنا بر احتیاط واجب در حال احرام از هر نوع مجادله و خصومت بپرهیزند، هرچند جمله‌های قسم در آن نباشد.

سوگند به لفظ الله[ویرایش | ویرایش مبدأ]

مسئله 374

امام خمینی: قَسَم اگر به لفظ «الله» باشد یا مرادف آن؛ مثل «خدا» در زبان فارسی، جدال است،[م374 ۱] و اما قَسَم به غیر خدا، به هر کسی باشد، ملحق به جدال نیست.

مراجع دیگر:
  1. ↑
    • بهجت: اگر قسم به لفظ جلاله نباشد اظهر عدم الحاق است و اگر به لفظ جلاله باشد ظاهر تحقق حرام به مجرد آن است.
    • خامنه‌ای: بنا بر احتیاط واجب لفظ مرادف «الله» به هر زبانی که باشد ملحق به جدال است.
    • خویی: بنا بر احتیاط واجب لفظ مرادف «الله» به هر زبانی که باشد ملحق به جدال است.
    • فاضل: ظاهراً لفظ «الله» بدون «لا» و «بلی» جدال محرّم نیست و مرادف «الله» نیز به هر زبانی که باشد جدال محرّم نمی‌باشد.

سوگند به سایر اسامی خدا[ویرایش | ویرایش مبدأ]

مسئله 375

امام خمینی: احتیاط واجب الحاق سایر اسماء الله است به لفظ جلاله، پس اگر کسی قَسَم بخورد به «رحمان» و «رحیم» و «خالق سموات و ارض»، جدال محسوب می‌شود به احتیاط واجب.[م375 ۱]

مراجع دیگر:
  1. ↑
    • بهجت: اگر قسم به لفظ جلاله نباشد اظهر عدم الحاق است و اگر به لفظ جلاله باشد ظاهر تحقق حرام به مجرد آن است.
    • زنجانی و سیستانی: در جدال کافی است که قسم به خدای متعال باشد ولو به لفظ جلاله نباشد.
    • سبحانی: سایر اسماء الله به لفظ جلاله محلق می‌باشد.
    • فاضل: در صورتی که مشتمل بر کلمه «لا» و یا «بلی» باشد در این صورت نیز احتیاط مستحب الحاق است.

سوگند در حال ضرورت[ویرایش | ویرایش مبدأ]

مسئله 376

امام خمینی: در مقام ضرورت، برای اثبات حقی با ابطال باطلی جایز است قَسَم بخورد به جلاله و غیر آن.[م376 ۱]

مراجع دیگر:
  1. ↑
    • بهجت: و در صورت جواز کفاره‌ای نیست علی الاظهر.
    • تبریزی، خویی، صافی و گلپایگانی: و همچنین برای اظهار مودت و دوستی و اکرام مؤمن نیز جایز است.
    • زنجانی: بلکه قسم خوردن برای اظهار دوستی مؤمن یا تکریم او جایز است.
    • سبحانی: و همچنین اظهار و اثبات مودت و دوستی، یکی دو بار قسم خوردن اشکال ندارد ولی اگر مکرر و پی‌درپی شد جدال محسوب می‌شود و احتیاط مستحب آن است که در حال احرام اصلاً قسم نخورد.
    • سیستانی: استثنا می‌شود از حرمت جدال موردی که ترک آن مستلزم ضرری بر مکلف باشد، مثلاً حق او را پایمال کند.

کفاره سوگند راست[ویرایش | ویرایش مبدأ]

مسئله 377

امام خمینی: اگر در جدال راستگو باشد، در کمتر از سه مرتبه چیزی بر او نیست مگر استغفار ،[م377 ۱] و در سه مرتبه[م377 ۲] کفاره باید بدهد و کفاره آن یک گوسفند است.[م377 ۳]

مراجع دیگر:
  1. ↑
    • سیستانی: به گفته بعضی از فقها جدال با قسم راست محقّق نمی‌شود مگر اینکه سه بار پی‌درپی باشد و این گفته خالی از وجه نیست، گرچه احتیاط ترک آن است حتی یک بار.
  2. ↑
    • خامنه‌ای: و در بیش از دو بار.
  3. ↑
    • بهجت: اگر سه مرتبه پی‌درپی باشد، و در حکم غیر صورت تتابع با عدم تخلل تکفیر تأمل است در صادق و کاذب.
    • سبحانی: در کفاره در مرتبه سوم کفاره آن یک گوسفند و اگر بار دیگر سه مرتبه یا بیشتر قسم راست بخورد کفاره آن نیز یک گوسفند است ولی اگر در مقام جدال سوگند دروغ یاد کند در مرتبه نخست یک گوسفند و در مرتبه دوم یک گاو و در مرتبه سوم یک شتر است و اگر کفاره آن را بپردازد برای مرتبه چهارم یک گوسفند است و برای مرتبه پنجم یک گاو است و برای مرتبه ششم دوباره شتر است و تمامی موارد یاد شده در صورت علم به حکم شرعی و عمد است ولی اگر از روی فراموشی و یا جهل به مسئله قسم یاد کرد و جدال نمود چه دروغ و چه راست کفاره ندارد.
    • سیستانی: اگر سه بار پی‌درپی باشد.

کفاره سوگند دروغ[ویرایش | ویرایش مبدأ]

مسئله 378

امام خمینی: اگر در جدال دروغگو باشد احتیاط واجب آن است که در یک مرتبه یک گوسفند کفاره بدهد و در دو مرتبه یک گاو و در سه مرتبه یک شتر بلکه خالی از قوت نیست. [م378 ۱]

مراجع دیگر:
  1. ↑
    • بهجت: در یک مرتبه یک گوسفند و در دو مرتبه، بنا بر احتیاط یک گاو کفاره بدهد، بلکه خالی از وجه نیست و در سه مرتبه تخییر میان گاو و شتر خالی از وجه نیست. (مناسک شیخ، ص22).
    • تبریزی، خویی و سیستانی: در مرتبه اول یک گوسفند و در مرتبه دوم یک گوسفند دیگر (تبریزى: در مرتبه دوم یک گوسفند دیگر بنا بر احتیاط) و در مرتبه سوم یک گاو کفاره بدهد.
    • خامنه‌ای: اگر سوگند دروغ یاد کند، در مرتبه اول و دوم باید یک گوسفند کفاره دهد، و احوط آن است که در مرتبه دوم، دو گوسفند بدهد، اما اگر بیش از دوبار چنین کند، در مرتبه‌های بعد باید یک گاو کفاره بدهد.
    • زنجانی: اگر از روی عمد و علم به دروغ بودن مطلبی برای آن قسم بخورد، کفاره آن یک شتر است و اگر در دروغ بودن آن تردید داشته و بعد از قسم معلوم شد که دروغ بوده کفاره آن در بار اول گوسفند و بار دوم گاو و بار سوم و بیشتر شتر یا گاو است و اگر از دروغ بودن خبر غفلت داشته، کفاره جدال صادق، واجب می‌شود.
    • سبحانی: درکفاره در مرتبه سوم کفاره آن یک گوسفند و اگر بار دیگر سه مرتبه یا بیشتر قسم راست بخورد کفاره آن نیز یک گوسفند است ولی اگر در مقام جدال سوگند دروغ یاد کند در مرتبه نخست یک گوسفند و در مرتبه دوم یک گاو و در مرتبه سوم یک شتر است و اگر کفاره آن را بپردازد برای مرتبه چهارم یک گوسفند است و برای مرتبه پنجم یک گاو است و برای مرتبه ششم دوباره شتر است و تمامی موارد یاد شده در صورت علم به حکم شرعی و عمد است ولی اگر از روی فراموشی و یا جهل به مسئله قسم یاد کرد و جدال نمود چه دروغ و چه راست کفاره ندارد.
    • فاضل: واجب است که در مرتبه اول گوسفند کفاره بدهد و احتیاط واجب آن است که در مرتبه دوم یک گاو و در مرتبه سوم یک شتر کفاره بدهد و احتیاط کامل به آن تحقق پیدا می‌کند که در مرتبه دوم بین گوسفند و گاو و در مرتبه سوم بین گاو و شتر جمع نماید.
    • مکارم: این قول موافق احتیاط است.

کفاره تکرار جدال[ویرایش | ویرایش مبدأ]

مسئله 379

امام خمینی: اگر در جدال به دروغ، در دفعه اول یک گوسفند کفاره ذبح کرد، بعید نیست که اگر بعد از آن جدال کند به دروغ، کفاره آن یک گوسفند باشد نه گاو.[م379 ۱]

مراجع دیگر:
  1. ↑
    • سبحانی: کفاره آن یک گاو است.
    • سیستانی: و اگر کفاره را داد و دوباره قَسَم دروغ خورد، باید به ترتیبی که گذشت کفاره بدهد.
    • صافی و گلپایگانی: متعرض این فرع و فروع بعدی نشده‌اند.
    • فاضل: بلکه بعید نیست کفاره‌اش یک گاو باشد.
    • مکارم: بعید است.


مسئله 380

امام خمینی: اگر در جدال به دروغ، دو مرتبه جدال کرد و یک گاو[م380 ۱] ذبح کرد برای کفاره و بعد یک مرتبه دیگر جدال کرد به دروغ، ظاهراً یک گوسفند کفاره است[م380 ۲] و اگر بعد از ذبح گاو دو مرتبه دروغ گفت و جدال کرد ظاهراً یک گاو کفاره آن است. [م380 ۳]

مراجع دیگر:
  1. ↑
    • بهجت: در یک مرتبه یک گوسفند و در دو مرتبه، بنا بر احتیاط یک گاو کفاره بدهد، بلکه خالی از وجه نیست و در سه مرتبه تخییر میان گاو و شتر خالی از وجه نیست. (مناسک شیخ، ص22).
    • تبریزی، خویی و سیستانی: در مرتبه اول یک گوسفند و در مرتبه دوم یک گوسفند دیگر (تبریزى: در مرتبه دوم یک گوسفند دیگر بنا بر احتیاط) و در مرتبه سوم یک گاو کفاره بدهد.
    • خامنه‌ای: اگر سوگند دروغ یاد کند، در مرتبه اول و دوم باید یک گوسفند کفاره دهد، و احوط آن است که در مرتبه دوم، دو گوسفند بدهد، اما اگر بیش از دوبار چنین کند، در مرتبه‌های بعد باید یک گاو کفاره بدهد.
    • زنجانی: اگر از روی عمد و علم به دروغ بودن مطلبی برای آن قسم بخورد، کفاره آن یک شتر است و اگر در دروغ بودن آن تردید داشته و بعد از قسم معلوم شد که دروغ بوده کفاره آن در بار اول گوسفند و بار دوم گاو و بار سوم و بیشتر شتر یا گاو است و اگر از دروغ بودن خبر غفلت داشته، کفاره جدال صادق، واجب می‌شود.
    • سبحانی: کفاره آن یک گاو است.
    • فاضل: واجب است که در مرتبه اول گوسفند کفاره بدهد و احتیاط واجب آن است که در مرتبه دوم یک گاو و در مرتبه سوم یک شتر کفاره بدهد و احتیاط کامل به آن تحقق پیدا می‌کند که در مرتبه دوم بین گوسفند و گاو و در مرتبه سوم بین گاو و شتر جمع نماید.
    • مکارم: این قول موافق احتیاط است.
  2. ↑
    • تبریزى: اگر بعد از اینکه دو مرتبه بر دروغ جدال کرد و دو گوسفند کفاره داد، برای مرتبه سوم فقط یک گوسفند باید بدهد و اگر بعد از دادن دو گوسفند دو مرتبه دیگر جدال به دروغ کرد باید دو گوسفند و اگر سه مرتبه یا بیشتر جدال به دروغ کرد یک گاو باید ذبح کند.
    • خویی: در جدال دروغ، بار اول یک گوسفند و بار دوم گوسفندی دیگر و بار سوم به بعد، هر بار یک گاو است و دادن کفاره در اثنا، تأثیری در حکم ندارد.
    • سبحانی: کفاره آن یک شتر است و اگر پس از ذبح شتر دوباره به دروغ جدال کرد کفاره آن یک گوسفند است و تمامی موارد یاد شده در صورت علم به حکم شرعی و عمد است ولی اگر از روی فراموشی و یا جهل به مسئله قسم یاد کرد و جدال نمود چه دروغ و چه راست کفاره ندارد.
    • فاضل: بعید نیست کفاره‌اش یک شتر باشد.
  3. ↑
    • فاضل: بعید نیست کفاره‌اش دو شتر باشد.
    • مکارم: این قول موافق احتیاط است.
مسئله 381

امام خمینی: اگر به راست جدال کرد بیشتر از سه مرتبه، هرچند باشد یک گوسفند کفاره است مگر آنکه بعد از سه مرتبه کفاره بدهد، در این صورت اگر سه مرتبه دیگر جدال کند به راست باید یک گوسفند ذبح کند.[م381 ۱]

مراجع دیگر:
  1. ↑
    • تبریزى: اگر بعد از اینکه دو مرتبه بر دروغ جدال کرد و دو گوسفند کفاره داد، برای مرتبه سوم فقط یک گوسفند باید بدهد و اگر بعد از دادن دو گوسفند دو مرتبه دیگر جدال به دروغ کرد باید دو گوسفند و اگر سه مرتبه یا بیشتر جدال به دروغ کرد یک گاو باید ذبح کند.
    • خویی: در جدال راست از بار سوم به بعد هر بار یک گوسفند دارد و دادن کفاره در اثنا تأثیری در این حکم ندارد.
    • سیستانی: اگر بعد از سه بار یا بیشتر قسم راست خوردن پی‌درپی کفاره بدهد و یا سه بار پشت سر هم قسم بخورد و پس از فاصله دوباره سه بار یا بیشتر پشت سر هم قسم بخورد، در این دو صورت باید یک کفاره دیگر بدهد.
    • فاضل: ثبوت کفاره محل اشکال است.


مسئله 382

امام خمینی: اگر به دروغ ده مرتبه یا بیشتر جدال کند، کفاره یک شتر است ظاهراً،[م382 ۱] مگر آنکه پس از سه مرتبه یا زیادتر، کفاره را ذبح کند که در این صورت در دفعه اول گوسفند و در دفعه دوم گاو و در دفعه سوم شتر است.[م382 ۲]

مراجع دیگر:
  1. ↑
    • زنجانی: کفاره آن یک شتر یا گاو است و اگر برای برخی از جدال‌ها کفاره داده، مازاد به نحو مستقل کفاره دارد.
  2. ↑
    • بهجت: اگر سه مرتبه پی‌درپی باشد، و در حکم غیر صورت تتابع با عدم تخلل تکفیر تأمل است در صادق و کاذب- در یک مرتبه یک گوسفند و در دو مرتبه، بنا بر احتیاط یک گاو کفاره بدهد، بلکه خالی از وجه نیست و در سه مرتبه تخییر میان گاو و شتر خالی از وجه نیست. (مناسک شیخ، ص22).
    • تبریزى: چنانچه به دروغ بیش از سه مرتبه جدال کرد کفاره آن یک گاو است مگر اینکه پس از مراتب سابق کفاره را ذبح کرده باشد که در این صورت باید آنچه را که بعد از دادن کفاره محقق شده ملاحظه نماید چنانچه یک مرتبه جدال به دروغ کرد یک گوسفند و اگر دو مرتبه جدال به دروغ کرد دو گوسفند و اگر سه مرتبه یا بیشتر بود باید یک گاو کفاره بدهد.
    • خویی: در جدال دروغ، بار اول یک گوسفند و بار دوم گوسفندی دیگر و بار سوم به بعد، هر بار یک گاو است و دادن کفاره در اثنا، تأثیری در حکم ندارد.
    • سبحانی: برای هر جدال زاید بر سه مرتبه یک شتر واجب است و اگر کفاره آن را بپردازد برای مرتبه چهارم یک گوسفند و مرتبه پنجم یک گاو و برای مرتبه ششم مجدداً یک شتر است و تمامی موارد یاد شده در صورت علم به حکم شرعی و عمد است ولی اگر از روی فراموشی و یا جهل به مسئله قسم یاد کرد و جدال نمود چه دروغ و چه راست کفاره ندارد. درکفاره در مرتبه سوم کفاره آن یک گوسفند و اگر بار دیگر سه مرتبه یا بیشتر قسم راست بخورد کفاره آن نیز یک گوسفند است ولی اگر در مقام جدال سوگند دروغ یاد کند در مرتبه نخست یک گوسفند و در مرتبه دوم یک گاو و در مرتبه سوم یک شتر است و اگر کفاره آن را بپردازد برای مرتبه چهارم یک گوسفند است و برای مرتبه پنجم یک گاو است و برای مرتبه ششم دوباره شتر است و تمامی موارد یاد شده در صورت علم به حکم شرعی و عمد است ولی اگر از روی فراموشی و یا جهل به مسئله قسم یاد کرد و جدال نمود چه دروغ و چه راست کفاره ندارد.
    • سیستانی: کفاره قسم دروغ در بار سوم و بعد از آن، هرچه باشد یک گاو است ولی اگر کفاره داد و دوباره قسم دروغ خورد یک گوسفند است و بار دوم نیز گوسفند و سوم گاو است.
    • فاضل: بعید نیست که برای هر جدال زاید بر سه مرتبه یک شتر واجب باشد.

منبع[ویرایش | ویرایش مبدأ]

این مقاله برگرفته از صفحه 209 تا 213 کتاب مناسک حج پژوهشکده حج و زیارت، سال انتشار: ۱۳۹۷ است.

مقاله‌های مرتبط[ویرایش | ویرایش مبدأ]

برگرفته از «https://wikihaj.com/index.php?title=جدال_(فتاوای_مراجع)&oldid=50473»