منبر پیامبر

منبر پیامبر

منبر پیامبر در مسجدالنبی قراردارد.

منبر در زمان پیامبر

برخی منابع ذکرکرده‌اند که منبری از چوب درخت گز برای پیامبر ساخته شد که متشکل از دو پله و جای نشستن بود و ساخت منبر در زمانی صورت گرفت که ایستادن برای پیامبر مشکل بود و احتمالا این موضوع به سال‌های هشتم و نهم هجری بازمی‌گردد.

ابعاد منبر

عرض منبر یک ذراع (در حدود نیم متر) و طول آن دو ذراع (در حدود یک متر) و ارتفاع آن نیز دو ذراع (حدود یک متر) بود.

سازندگان منبر

درباره سازنده منبر اختلاف نظر وجود دارد. برخی منابع این امر را به تمیم داری نسبت می‌دهند و برخی سازنده آن را غلام عباس‌بن عبدالمطلب و عده‌ای دیگر نیز باقوم رومی-بانی کعبه قریش در سال 14 قبل از هجرت-می‌دانند.

جنس و مواد سازنده منبر

درباره جنس منبر برخی گفته‌اند که مسجد پیش از آن‌که منبری چوبی داشته باشد دارای منبر گلی بوده‌است. نظر سمهودی دراین باره چنین است، وی می‌گوید منبر عبارت بود از یک استوانه مرتفع اما به شکل یک منبر چوبی نبود. زیرا تا زمانی که منبر گلی وجودداشته نیازی به منبر چوبی نبوده‌است.

منبر جایگزین درخت گریان

پیامبر در موقع سخنرانی به تنه درختی تکیه می‌داد. تا این که منبری برای پیامبر ساخته شد. به نقل از منابع هنگامی که پیامبر بر منبر نشست، تنه درخت ناله کرد. پیامبر وعده جایی در بهشت را به آن تنه داد. بعدها ستون حنانه در محل این تنه درخت قرار گرفت.

منبر در دوره خلفا

بنابر نقل منابع، پیامبر روی منبر می‌نشست و پاها را روی پله دوم می‌گذاشت. ابوبکر در دوره خلافت بر پله دوم می‌نشست و پاها را روی پله اول می‌گذاشت. سپس عمر نیز در عهد خلافت، روی پله پایین می‌نشست و پاها را بر زمین می‌گذاشت. شش سال بر همین حالت بود. اما در دوره خلافت عثمان، او در همان موضع پیامبر نشست. عثمان اولین کسی بود که روی منبر پارچه قبطی (پارچه سفید و نازک مصری) کشید.

منبر در دوره اموی

منبر پیامبر، در زمان معاویه، توسط والی مدینه، مروان بن حکم، با شش پله و یک جایگاه نشستن ساخته شد. دری نیز به اندازه پنجره، برای منبر ساخته شد. منابع منبر را پس از بازسازی دوره ولیدبن عبدالملک ، این‌طور وصف کرده‌اند: منبر در سمت راست محراب در اول رواق سوم از محراب عثمانی در روضه مفروش با مرمر قرار دارد.

منبر در دوره ممالیک

همزمان با دوره سلطنت نور الدین بن عز الدین (۶۵۷-655 ق./59-1257م.) پادشاه یمن، مظفر شمس‌الدین یوسف، در سال 656 منبری را برای مسجد ارسال نمود. منبر جدید دارای دو گوی در محل گرفتن دست بود. این اتفاق پس از آتش‌سوزی سال 654 ه.ق بود که در آن منبر در آتش سوخت.

در سال 666 قمری بیبرس منبری برای مسجد فرستاد. در این منبر چوبی، نهایت صناعت و ظرافت به‌کار گرفته شد و چوب صندل قرمز و زرد در آن استفاد شده‌ بود. این منبر تا سال 797ه.ق پابرجا بود تا این‌که موریانه به آن افتاد.

در سال 797 قمری برقوق، منبری جدیدی برای مسجد فرستاد. این منبر جایگزین منبر بیبرس شد. در سال 820 قمری نیز سلطان مؤید، منبری را برای مسجد فرستاد که جایگزین منبر اهدایی برقوق شد.

در سال 886 ه.ق مسجد آتش گرفت و منبر اهدایی المؤید سوخت. مردم منبری از آجر ساختند و آن را در گچ و آهک گرفتند. در سال 889ه.ق قایتبای منبری از مرمر برای مسجد ساخت. در نتیجه منبر آجری تخریب و منبر مرمر جایگزین آن شد.

منبر در دوره عثمانی

در زمان سلیمان قانونی، هلال‌های طلایی بر منبر، گنبد روی قبر و مأذنه‌های چهارگانه قرار گرفت. در دوره مراد سوم سال 998ه.ق منبری مرمری و نوساز در مسجد قرارگرفت. این منبر با نهایت ابداع و دقت و زیبایی همراه با نقش‌های جالب بود که آن را در آب‌طلا گرفته‌بودند. این منبر جایگزین منبر قایتبای شد. منبر قایتبای به مسجد قبا برده شد و منبر جدید در مسجدالنبی جای‌گرفت. این منبر همان است که امروزه در مسجدالنبی قراردارد.

منبر در دوره سعودی

در اصلاحاتی که دولت در مسجدالنبی انجام داد، از عمارت سلطان عبدالمجید، 4056متر مربع بدون تغییر ماند که شامل منطقه مسقف قبله‌ای بود. این منطقه شامل: حجره مطهره و گنبد سبزش، مصلای پیامبر، روضه مطهره، منبر، ستون‌های باستانی، مأذنه رئیسیه، مأذنه باب السلام و مصلای پیامبر به هنگام قبله بودن بیت المقدس، می‌شد.

منبر که هم‌اکنون در مسجدالنبی قرار دارد از دوره مراد سوم عثمانی بجا مانده‌است.