رمی: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی حج
دیداریویکی‌متن
جز (جایگزینی متن - '<gallery>' به '<gallery mode="packed" heights="150px">')
 
(۵۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{در دست ویرایش|ماه=[[مهر]]|روز=[[۱۶]]|سال=[[۱۳۹۹]]|کاربر=Abbasahmadi1363 }}
{{جعبه اطلاعات اعمال
| عنوان = رمی
| دسته =
|تصویر=رمی-جمرات.jpg
| مربوط به آیین = [[حج تمتع]]
| مکان = [[منا]]
| زمان = [[عید قربان]] (رمی جمره عقبه)، ۱۱ و ۱۲ ذی‌حجه (رمی جمرات)
| عمل قبلی = [[وقوف در مشعر]]
| عمل بعدی = [[قربانی]]
| حکم = واجب
| کفاره =
| پیامد فقهی =
| ثواب =
| آداب وابسته =
| فلسفه و اسرار =
| منشاء و تاریخچه =
| مکان‌های وابسته =
| اشیای وابسته = [[جمرات]]
| ذکرهای وابسته =
| دعاهای وابسته = [[دعاهای حج#دعاهای رمی جمرات]]
| مفاهیم فقهی وابسته =  
| احکام فقهی وابسته =
| صفحه فتواهای مراجع = [[رمی جمره عقبه (فتاوای مراجع)]] ؛ [[رمی جمرات سه گانه (فتاوای مراجع)|رمی جمرات سه‌گانه (فتاوای مراجع)]]
| فیلم =
| توضیح فیلم =  
  | جستارهای وابسته = [[رمی#فیلم‌های آموزشی|فیلم‌های آموزش رمی]]
}}
'''رَمْی''' پرتاب سنگ به جمره است و شامل دو عمل از اعمال حج است؛ یکی پرتاب هفت سنگ به [[جمره عقبه]] در عید قربان (روز دهم ذی‌حجه) و دیگری پرتاب هفت سنگ به هر کدام از [[جمرات|جمرات سه‌گانه]] (جمره اولی، جمره وسطی، جمره کبری) در روزهای ۱۱  و ۱۲ ذی‌حجه است.


[[رده:مقاله‌های در حال ویرایش]]
بنا بر فقه [[شیعه]] و بیشتر فقیهان [[اهل‌سنت]]، سنگ‌ها باید ریگ باشد و قبل از آن برای رمی استفاده نشده باشد. به‌فتوای فقیهان شیعه سنگ‌ها باید از [[حرم مکی]] به‌جز [[مسجد الحرام]] و [[مسجد جن]]، جمع‌آوری شده باشند.


==رمی جمره عقبه==
فقیهان شیعه، نیت و قصد خالصانه را از واجبات رمی دانسته‌اند. به نظر همه مذاهب اسلامی، هر کدام از سنگ‌ها باید با پرتاب جداگانه به جمره برخورد کند و مستحب است حاجی هنگام پرتاب هر سنگ [[تکبیر]] بگوید.
اولين عمل واجب ‌در روز عيد قربان، ‌زدن هفت‌ عدد ريگ به ‌جمره عقبه است.<ref name=":0">درسنامه مناسک حج، ص۶۶.</ref> جمره عقبه آخرین جمره از بین جمرات سه‌گانه است که در سرزمین منا قرار دارد.<ref name=":0" />
{{حج و عمره عمودی}}
 
==مفهوم‌شناسی==
واژه «رَمْی» به معنای پرتاب کردن است،<ref>الصحاح، ذیل واژه رمی، ج۶، ص۲۳۶۲.</ref> که در اجسام مانند تیر و سنگ به ‌کار می‌رود.<ref>مفردات الفاظ قرآن، ج۱، ص۳۶۶.</ref> مشتق این واژه در قرآن نیز به معنای پرتاب تیر به‌کار رفته است.<ref>سوره انفال،‌ آیه ۱۷.</ref>
 
رمی، در کتاب‌های فقهی در کتاب الحج، در بخش اعمال حج بحث شده است.
 
==رمی جمره عقبه در عید قربان==
رمی جمره عقبه، اولین عمل واجب از [[مناسک منا]] است که در آن حج‌گزار هفت عدد ریگ به [[جمره عقبه]] می‌زند.<ref name=":0">درسنامه مناسک حج، ص۶۶.</ref> جمره عقبه آخرین جمره از بین [[جمرات|جمرات سه‌گانه]] است که در سرزمین [[منا]] قرار دارد.<ref name=":0" />


===زمان===
===زمان===
بر پایه فقه شیعه، بانوان مى‌توانند رمى جمره عقبه كه در روز عيد بايد بجا آورده شود، در شب انجام دهند، هرچند از رمى در روز معذور نباشند.<ref name=":1">درسنامه مناسک حج، ص۷۷.</ref>
در فقه [[شیعه]]، زمان رمی جمره عقبه از طلوع آفتاب تا غروبِ روز [[عید قربان]] است؛ ولی کسانی که از رمی در روز معذورند، می‌توانند شب انجام دهند. [[حج بانوان|زنان]] که شب عید در مشعر [[وقوف اضطراری]] می‌کنند و وارد منا می‌شوند، می‌توانند همان شبِ عید رمی کنند.<ref>همچنین نگاه کنید به درسنامه مناسک حج، ص۷۷.</ref>


==رمی جمره‌های سه‌گانه==
فقیهان مذاهب چهارگانه [[اهل سنت]]، رمی جمره عقبه پس از طلوع خورشید تا ظهر را مستحب دانسته‌اند؛ ولی درباره زمان مجاز آن اختلاف‌نظر دارند. [[مذهب حنبلی|حنبلی‌ها]] آغاز وقتِ رمی را پس از نیمه‌شب دانسته‌اند. به نظر آنها، اگر حج‌گزار رمی را تا شب به تأخیر اندازد، تکلیفی نداشته و [[کفاره]] بر عهده او نیست. [[مذهب حنفیه|حنفی‌ها]]، زمان مجاز رمی جمره عقبه را از فجر روز عید قربان تا غروب آن دانسته‌اند.
یکی از اعمال حج، رمی جمرات سه گانه، یعنی سنگ زندن به آنها است.<ref>درسنامه مناسک حج، ص۷۶.</ref> در آخر سرزمین [[منا]] سه جمره وجود دارد كه اولى «جمره اولى»، دومى «جمره ‌وسطى» و سومى «جمره كُبرى» يا «عقبه» نام دارد.<ref name=":0" />
 
به فتوای فقیهان [[مذهب شافعی|شافعی]]، اگر پس از نصف شب عید نیز رمی شود کافی است و چنانچه حج‌گزار تا غروب رمی نکند و شب یا روز بعد رمی کند، تکلیفی نداشته و کفاره بر عهده او نیست. در فقه [[فقه مالکی|مالکیه]]، وقت رمی جمره عقبه، از طلوع فجر تا ظهر است و تأخیر بعد از ظهر جز برای بیماران یا کسی که فراموش کرده‌ جایز نیست؛ ولی اگر تا غروب رمی کرد، کفاره واجب نیست.<ref>مناسک محشی، صص ۴١۵ و ۴٩٨؛ بدائع الصنائع (فقه حنفی)، الکافی فی فقه اهل المدینه، فقه مالکی، ص ۵٠٢؛ المهذب (فقه شافعی)، ص ٨٩۶؛ الکافی لابن قدامه (فقه حنبلی)، المصادر الفقهیه، ج١٠، صص ۵٨ و ۵٠٢؛ و ج ١١، ص ٨٩٢ و ص ٧۶۶؛ بدایةالمجتهد، ج١، ص٣۵٢.</ref>
 
*
 
فقیهان اهل سنت تکرار [[تلبیه]] را تا رمی جمره عقبه مستحب می‌شمرند و معتقدند وقتی آغاز به رمی جمره کرد، باید تلبیه را قطع کند.<ref group="یادداشت">البته مالک این را جایز می‌داند و لیکن خودش طبق روایتی که از امام علی(ع) نقل شده، می‌گوید: ظهر عرفه تلبیه را قطع کند.</ref><ref name=":4">مناسک محشی، صص ۴١۶–۴١۴، شرائع الاسلام، ج ١، ص ٢۵٩؛ الفقه علی المذاهب الأربعه، ج ١، صص ۶٠۵–۵٩٩؛ الخلاف، ج ١، ص ۴۵۶؛ فقه السنه، ج ١، ص ۵٣٣؛ الکافی لابن قدامه (فقه حنبلی) صص ١٠۴۶ و ١٠۴۵؛ بدایةالصنائع (فقه حنفی)، ص ١٠١؛ المهذب (فقه شافعی)، ص ٨٠١؛ الکافی فی فقه اهل‌المدینه (فقه مالکی) ص ۵٠٢؛ المصادر الفقهیه، ج١٠، ص ١٠١ و ص ۵٠٢ و ج ١١، ص ٨٩١.</ref>
 
==رمی جمره‌های سه‌گانه در ۱۱ و ۱۲ ذی‌حجه==
یکی از اعمال حج، رمی [[جمرات|جمرات سه‌گانه]] (جمره اولی، جمره وسطی، جمره کبری یا عقبه) در سرزمین [[منا]] است.<ref>درسنامه مناسک حج، ص۷۶.</ref> این عمل غیر از عمل رمی جمره عقبه در روز عید قربان است.


===زمان===
===زمان===
بر پایه فقه شیعه، زمان رمى جمرات سه‌گانه، روزهاى يازدهم و دوازدهم ذى‌حجه است و در اين دو روز بايد در فاصله طلوع تا غروب آفتاب انجام داده شود.<ref name=":1" />
بر پایه فقه شیعه، احکام مربوط به زمان رمی جمره‌های سه‌گانه، چنین است:


در فقه شیعه، اگر رمى را فراموش كند، بايد روز بعد آن را قضا كند.<ref name=":1" />
*زمان رمی جمرات سه‌گانه، روزهای ۱۱ و ۱۲ [[ماه ذی‌حجه|ذی‌حجه]] است و در این دو روز باید در فاصله طلوع تا غروب آفتاب انجام شود.<ref name=":1">درسنامه مناسک حج، ص۷۷.</ref>
*اگر حاجی رمی را فراموش کند، باید روز بعد آن را قضا کند.<ref name=":1" />
*رمی جمرات باید در روز انجام داده شود؛ ولی کسی که از رمی در روز معذور باشد، می‌تواند در شب به‌جا آورد.<ref name=":1" />
*[[حج بانوان|بانوان]] نیز رمی روزهای ۱۱ و ۱۲ ذی‌حجه را باید روز انجام دهند، مگر آن‌که عذری داشته باشند.<ref name=":1" />


بر پایه فقه شیعه رمى جمرات بايد در روز انجام داده شود، ولى كسى كه از رمى در روز معذور باشد، مى‌تواند در شب بجا آورد.<ref name=":1" />
به اتفاق همه مذاهب چهارگانه اهل‌سنت، وقت رمی جمرات سه‌گانه در روزهای ۱۱ و ۱۲ ذی‌الحجه، از زمان زوال خورشید (ظهر شرعی) تا غروب آفتاب است؛<ref>الفقه الإسلامی وأدلّته، وهبة الزحیلی، ج٣، ص ١٩۵.</ref> البته برخی از فقیهان معاصر اهل سنت، فتوا به جواز شروع رمی جمرات از طلوع آفتاب داده‌اند. علت این فتوا، ازدحامی است که پس از زوال خورشید به وجود می‌آید.<ref>حج و عمره در آینه فقه مقارن، ص۲۵۶.</ref>


در فقه شیعه، بانوان نیز، رمى روزهاى يازدهم و دوازدهم را بايد روز انجام دهند، مگر آن‌كه عذرى داشته باشند.<ref name=":1" />
===ترتیب‎===
بر پایه فقه شیعه، مالکی، شافعی و حنبلی، ابتدا باید به جمره اولی، سپس وسطی و در پایان به جمره عقبه، سنگ زده شود و مراعات این ترتیب لازم است. مذهب حنفیه رعایت ترتیب را سنّت دانسته است.<ref>تذكرة الفقها، ج ٨، ص ٣۶٢؛ فقه السنه، ج ١، صص ۵٣۴ - ۵٣٣؛ مناسك محشى، ص ۴٩١؛ الفقه على المذاهب الأربعه، ج ١، صص ۶٠٣ - ۵٩٩.</ref>
 
==سنگ‌ها==
سنگ‌هایی که حاجی برای عمل رمی انتخاب می‌کند در منابع فقهی دارای اندازه و ویژگی‌های خاصی دانسته شده است.
 
===اندازه و ویژگی===
بر پایه فقه شیعه، سنگ‌ها باید ریگ باشد و به غیر ریگ؛ مانند کلوخ و خَزَف (سفال) صحیح نیست. سنگ‌ها از جهت اندازه باید مانند شن، ریز نباشد و زیاد بزرگ هم نباشد.<ref>مناسک محشی، ص۴٠٩.</ref>
 
در نظر فقیهان اهل سنت نیز، رمی کردن با غیرسنگ مانند کلوخ و سفال جایز نیست؛ به جز حنفی‌ها که رمی با آنچه را تیمّم بر آن صحیح است جایز دانسته‌اند. مذاهب اهل سنت، رمی با طلا و سنگ‌های گرانبها را جایز ندانسته‌اند.<ref>الفقه علی المذاهب الأربعه، ج ١، صص ۶٠١ و ۶٠٠؛ وسائل‌الشیعه، ج ۵، ابواب رمی جمرةالعقبه، باب ٧، ج ١، بدائع الصنائع (فقه حنفی)، المهذّب (فقه شافعی)، الکافی لابن قدامه (فقه حنبلی)، الکافی فی فقه اهل المدینه (فقه مالکی)، المصادر الفقهیه، ج ١٠، ص ١٠١ و ص۵٠٣ و ج ١١، ص ٨٩۶ و ١٠۴۶، فقه السنه، ج١، صص ۵٢٩ و ۵٢٨؛ الدروس الشرعیه، ج ١، ص۴٣٣.</ref>


===ترتیب‎===
به فتوای فقیهان مذاهب اهل سنت (به جز حنبلیه)، مستحب است سنگ‌ها به اندازه باقلا (کوچکتر از فندق و بزرگتر از نخود) باشد.<ref>درآمدی بر فقه مقارن، ص۳۹۹ و ۴۰۰.</ref>
بر پایه فقه شیعه،‌ در روزهاى يازدهم و دوازدهم ذى‌الحجة، ابتدا بايد به جمره اولى، سپس وسطى و در پايان به جمره عقبه سنگ بزنند و مراعات اين ترتيب لازم‌است.<ref name=":1" />
 
===شمار===
بر پایه همه مذاهب اسلامی، تعداد سنگ‌هایی که باید به هر جمره اصابت کند هفت عدد است؛ بنابراین، حج‌گزار در روز [[عید قربان]] هفت سنگ به جمره عقبه می‌زند و روز ۱۱ ذی‌حجه نیز هفت سنگ به جمره اولی، هفت سنگ به جمره وسطی و هفت سنگ به جمرهٔ عقبه؛ که ۲۱ سنگ می‌شود و همین تعداد (۲۱ سنگ) را در روز دوازدهم نیز تکرار می‌کند.<ref>درآمدی بر فقه مقارن، ص۴۰۰.</ref>
 
از [[احمد بن حنبل]] نقل شده که او، پنج سنگ را کافی شمرده است.<ref>مناسک محشی، ص ۴١٢، شرائع الاسلام، ج ١، ص ٢۵٨؛ الفقه علی المذاهب الخمسه، ج١، ص٣٩٠؛ الفقه علی المذاهب الأربعه، ج ١، صص ۶٠٢ - ۵٠٩؛ فقه السنه، ج ١، ص۵٣٠؛ الکافی لابن قدامه (فقه حنبلی)؛ المصادر الفقهیه، ج ١٩، ص ١٠۵٢.</ref>


== سنگ‌ها ==
===محل گردآوری===
'''اندازه سنگ‌ها''': به فتوای فقیهان مذاهب اهل سنت به جز حنبلیه، مستجب است سنگ‌ها به اندازه باقلا، کوچکتر از فندق و بزرگتر از نخود باشد.<ref>درآمدی بر فقه مقارن، ص۳۹۹ و ۴۰۰.</ref>
بر پایه فقه شیعه، باید سنگریزه‌ها از [[حرم مکی]] باشد، البته از [[مسجدالحرام]] یا [[مسجد خیف]] جایز نیست و مستحب است از [[مزدلفه]] برداشته شود.<ref>مناسک محشی، ص ۴٠٩.</ref>


'''محل جمع‌آوری''':
مذاهب چهارگانه اهل سنت، جمع‌آوری سنگ‌ها از هر مکانی را جایز دانسته‌اند؛ البته حنفی‌ها برداشتن از سنگ‌های کنار جمره را مکروه دانسته‌اند. مالکی‌ها، استفاده از سنگ‌های مسجدالحرام را سزاوار ندانسته و جمع‌آوری سنگ از مزدلفه را مستحب دانسته‌اند.<ref>فقه السنه، ص ۵٢٩؛ المقنع (فقه حنبلی)، الکافی فی فقه اهل المدینه (فقه مالکی)، الهدایه (فقه حنبلی)، المصادرالفقهیه، ج ١٠، ص ٢٧٣ و ص ۵٠۴ و ج ١١، ص ٩٧٣؛ فقه السنه، ج ١، ص ۵٢٢؛ درآمدی بر فقه مقارن، ص۳۹۸، به نقل از جامع‌الخلاف و الوفاق، ص ٢١٣.</ref>


'''شمار سنگ‌ها''': ‌بر پایه همه مذاهب اسلامی، تعداد سنگ‌هایی که باید به هر جمره اصابت کند هفت عدد است؛ اگر چه از احمد بن حنبل نقل شده که او، پنج سنگ را کافی شمرده است.<ref>مناسك محشى، ص ۴١٢، شرائع الاسلام، ج ١، ص ٢۵٨؛ الفقه على المذاهب الخمسه، ج١، ص٣٩٠؛ الفقه على المذاهب الأربعه، ج ١، صص ۶٠٢ - ۵٠٩؛ فقه السنه، ج ١، ص۵٣٠؛ الكافى لابن قدامه (فقه حنبلى)؛ المصادر الفقهيه، ج ١٩، ص ١٠۵٢.</ref>
===بکر بودن===
به نظر مذاهب حنبلیه، مالکیه و بیشتر فقیهان شیعه، باید سنگ‌ها بکر باشد. یعنی پیش‌تر برای رمی از آن استفاده نشده باشد. حنفی‌ها و شافعی‌ها، استفاده از سنگی را که پیش‌تر رمی شده مکروه دانسته‌اند.<ref>مناسک محشی، ص ۴٠۵؛ الخلاف، ج ١، ص ۴۵۶؛ الروضة البهیه فی شرح اللمعة الدمشقیه، ج ١، ص۵٢٧؛ الفقه علی المذاهب الأربعه، ج ١، صص ۶٠١ و ۶٠٠؛ الفقه علی المذاهب‌الخمسه، ج ١، ص ٣٩١؛ فقه السنه، ج ١، ص ۵٢٩.</ref>


===مباح بودن===
بر اساس فقه شیعه، سنگ‌ها باید مباح (غیرغصبی) باشند. در مذاهب چهارگانه اهل سنت به این شرط تصریحی نشده است.<ref>مناسک محشی، ص ۴١٠؛ تذکرة الفقها، ج ٨، صص ٢١٩ - ٢١٣.</ref>


سنگ‌ها هفت عدد باشد، يعنى هفت عدد سنگ‌ريزه بايد به جمره زده شود، ولى لازم نيست پشت سر هم بخورد، پس اگر مثلاً دو عدد از آن‌ها به جمره بخورد و سومى نخورد، چهارمى اگر به ستون بخورد، سنگ سوم حساب مى‌شود.<ref name=":3" />
<br />
==واجبات==
==واجبات==
واجبات رمی چنین است:
واجبات رمی چنین است:


*'''نيت''': بر پایه فقه شیعه، رمى از عبادات است و بايد با قصد قربت و بدون ريا انجام شود.<ref>شرائع‌الاسلام، ج ١، ص ٢۵٨، مناسك محشى، ص ۴١١؛ درسنامه مناسک حج، ص۶۶ و ۶۷.</ref> در منابع فقهى اهل سنت، به لزوم نيت خالصانه به عنوان يكى از واجبات رمى اشاره‌اى نشده است.<ref>الفقه على المذاهب الخمسه، ج١، ص ٣٩؛ الفقه على المذاهب الأربعه، ج ١، صص ۶٠٢ - ۵٩٩.</ref>
*'''نیت''': بر پایه فقه شیعه، رمی از عبادات است و باید با قصد قربت و بدون ریا انجام شود.<ref>شرائع‌الاسلام، ج ١، ص ٢۵٨، مناسک محشی، ص ۴١١؛ درسنامه مناسک حج، ص۶۶ و ۶۷.</ref> در منابع فقهی اهل سنت، به لزوم نیت خالصانه به عنوان یکی از واجبات رمی اشاره‌ای نشده است.<ref>الفقه علی المذاهب الخمسه، ج١، ص ٣٩؛ الفقه علی المذاهب الأربعه، ج ١، صص ۶٠٢ - ۵٩٩.</ref>
*'''پرتاب سنگ‌ها''': بر پایه همه مذاهب اسلامی، باید سنگ‌ها را پرتاب کند؛ پس اگر جلو برود و سنگ بگذارد کافی نیست.<ref>شرائع‌الاسلام، ج ١، صص ٢۵٩ و ٢۵٨؛ مناسك محشى، ص ۴١١؛ الفقه على المذاهب الأربعه، ج ١، صص۶٠٢ - ۵٩٩؛ الكافى فى فقه اهل‌المدينه(فقه مالكى)، بدائع الصنائع(فقه حنفى)، المصادرالفقهيه، ج١٠، ص ۵٠۴ و ص ۵٧.</ref>
*'''پرتاب سنگ‌ها''': بر پایه همه مذاهب اسلامی، باید سنگ‌ها را پرتاب کند؛ پس اگر جلو برود و سنگ بگذارد کافی نیست.<ref>شرائع‌الاسلام، ج ١، صص ٢۵٩ و ٢۵٨؛ مناسک محشی، ص ۴١١؛ الفقه علی المذاهب الأربعه، ج ١، صص۶٠٢ - ۵٩٩؛ الکافی فی فقه اهل‌المدینه (فقه مالکی)، بدائع الصنائع (فقه حنفی)، المصادرالفقهیه، ج١٠، ص ۵٠۴ و ص ۵٧.</ref>
*'''اصابت به جمره''': بر پایه همه مذاهب اسلامی، سنگ‌ها باید به جمره برخورد کند.<ref>شرائع‌الاسلام، ج ١، ص ٢۵٩؛ مناسك محشى، ص ۴١١؛ الفقه على المذاهب الأربعه، ج١، صص۶٠٢ - ۵٩٩؛ المدونه(فقه مالكى)، المصادرالفقهيه، ج ١٠، ص ٣٩٩.</ref> بر پایه فقه شیعه، اگر با برخورد به جايى يا با برخورد به سنگ ديگران به جمره برخورد كند كافى نيست.<ref name=":3" />
*'''اصابت به جمره''': بر پایه همه مذاهب اسلامی، سنگ‌ها باید به جمره برخورد کند.<ref>شرائع‌الاسلام، ج ١، ص ٢۵٩؛ مناسک محشی، ص ۴١١؛ الفقه علی المذاهب الأربعه، ج١، صص۶٠٢ - ۵٩٩؛ المدونه (فقه مالکی)، المصادرالفقهیه، ج ١٠، ص ٣٩٩.</ref> بر پایه فقه شیعه، اگر سنگ با برخورد به جایی یا با برخورد به سنگ دیگران به جمره برخورد کند کافی نیست.<ref name=":3">درسنامه مناسک حج، ص۶۶ و ۶۷.</ref> در فقه شیعه، لازم نیست سنگ‌ها پشت سر هم بخورد، پس اگر مثلاً دو عدد از آن‌ها به جمره بخورد و سومی نخورد، چهارمی اگر به ستون بخورد، سنگ سوم محسوب می‌شود.<ref name=":3" />
*'''پرتاب جداگانه''': بر پایه فقه شیعه، سنگ‌ها باید به تدريج پرتاب شود؛ پس اگر چند سنگريزه را با هم به جمره بزند كافى نيست؛ بلكه يكى حساب مى‌شود.<ref name=":3">درسنامه مناسک حج، ص۶۶ و ۶۷.</ref>
*'''پرتاب جداگانه''': بر پایه همه مذاهب اسلامی، سنگ‌ها باید به تدریج و یکی پس از دیگری پرتاب شود؛ پس اگر چند سنگریزه را با هم به جمره بزند کافی نیست و یک بار حساب می‌شود.<ref>مناسک محشی، ص ۴١٢؛ الفقه علی المذاهب الخمسه، ج ١، ص ٣٩٠؛ الفقه علی المذاهب الأربعه، ج ١، صص ۶٠٢.</ref>


==مستحبات==
==مستحبات==
بر پایه فقه شیعه برخی از مستحبات رمی چنین است:
برخی از مستحبات رمی چنین است:
 
*بر اساس فقه شیعه، طهارت هنگام رمی مستحب است.
 
*طبق فقه شیعه، مستحب است میان رمی‌کننده و جمره عقبه ده یا پانزده ذراع فاصله باشد و  در جمره اولی و وسطی کنار جمره بایستد.<ref name=":5">مناسک حج امام خمینی با حواشی مراجع تقلید، ص۵۷۰؛ ترجمه دعا از ادعیه و آداب مکه مکرمه، ۱۳۸۶ش، ص۱۷۰.</ref> حنفی‌ها فاصله میان رمی‌کننده و جمره عقبه را پنج ذراع گفته‌اند. در فقه حنبلی، حنفی و شافعی، مستحب است حاجی پس از رمی، کنار جمره عقبه توقف نکند.
 
*فقه شیعه، پشت به قبله رمی کردنِ جمره عقبه را مستحب دانسته است. در مقابل، حنبلی‌ها و مالکی‌ها، رو به قبله رمی کردنِ جمره عقبه را مستحب دانسته‌اند. به گفته شیعیان، در رمی جمره اولی و وسطی مستحب است رمی‌کننده رو به قبله باشد.


*طهارت هنگام رمی؛
*در فقه شیعه، مستحب است حاجی سنگ بر انگشت ابهام بگذارد و با ناخن سبابه پرتاب کند. در فقه حنفیه، پرتاب با سر انگشتان مستحب دانسته شده است.
*هنگام پرتاب هر سنگ تکبیر بگوید؛
*بر پایه همه مذاهب اسلامی، [[تکبیر]] گفتن هنگام پرتاب سنگ مستحب است.<ref name=":4" />
*جمره عقبه را پشت به قبله، و جمره اولى و وسطى را رو به قبله رمى كند؛
*در فقه شیعه مستحب است هنگامی که سنگ‌ها را در دست گرفته و آماده رمی است، این دعا را بخواند:‌ « اَللَّهُمَّ هَذِهِ حَصَياتی فَاَحْصِهِنَّ لی وَ اِرْفَعْهُنَّ لی فی عَمَلی؛ خداوندا! اين است سنگريزه‌هايم، آنها را برايم احصا، و در نامه عملم ثبت کن.»<ref name=":5" />
*به فتوای مشهور فقیهان شیعه، مستحب است سنگ در باطن انگشت ابهام (شصت) گذاشته شده و با ناخن انگشت سبّابه پرتاب شود.<ref>درآمدی بر فقه مقارن، ص۴۰۰.</ref>
*دعاهايى كه در رمى وارد شده است بخواند.<ref>درسنامه مناسک حج، ص۶۷.</ref>


==شکیات==
==شکیات==
بر پایه فقه شیعه، احکام مربوط به شک در رمی چنین است:
بر پایه فقه شیعه، احکام مربوط به شک در رمی چنین است:


*اگر حج‌گزار شك كند، ريگى كه پرتاب كرده به جمره خورده يا نه، بايد ريگ ديگرى بزند.<ref>درسنامه مناسک حج، ص۷۷.</ref>
*اگر حاجی شک کند، ریگی که پرتاب کرده به جمره خورده یا نه، باید ریگ دیگری بزند.<ref>درسنامه مناسک حج، ص۷۷.</ref>
*اگر شك كند هفت سنگ زده يا كمتر، بايد آن‌قدر بزند تا مطمئن شود هفت عدد از آن‌ها به جمره خورده است.<ref name=":2">درسنامه مناسک حج، ص۷۸.</ref>
*اگر شک کند هفت سنگ زده یا کمتر، باید آن‌قدر بزند تا مطمئن شود هفت عدد از آن‌ها به جمره خورده است.<ref name=":2">درسنامه مناسک حج، ص۷۸.</ref>
*بعد از فارغ شدن از رمى و انصراف از محل با اين‌كه يقين داشته هفت عدد زده، به شك خود اعتنا نكند.<ref name=":2" />
*اگر بعد از فارغ شدن از رمی و رفتن از محل رمی، شک کرد هفت سنگ زده یا نه، اگر قبل از آن یقین داشته هفت عدد زده، به شک خود اعتنا نکند.<ref name=":2" />
 
==فیلم‌های آموزشی==
==جستارهای وابسته==
<gallery mode="packed" heights="150px">
 
فیلم احکام رمی جمره عقبه.mp4|آموزش احکام رمی جمره عقبه
*[[جمرات]]
فیلم احکام رمی جمرات.mp4|آموزش احکام رمی جمرات سه‌گانه
</gallery>


==پانویس==
==پانویس==
خط ۶۶: خط ۱۳۱:


==منابع==
==منابع==
{{منابع}}
{{برگرفتگی
{{برگرفتگی
|پیش از لینک = کتاب
|پیش از لینک = کتاب
|منبع = درسنامه مناسک حج،
|منبع = درسنامه مناسک حج،
|پس از لینک = محمدحسین فلاح‌زاده، تهران، مشعر، ۱۳۸۹ش؛ و کتاب [http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1128 درآمدی بر فقه مقارن]، مصطفی جعفر پیشه فرد، تهران، بعثه مقام معظم رهبری، معاونت امور روحانیون، ۱۳۸۸ش.
|پس از لینک = محمدحسین فلاح‌زاده، تهران، مشعر، ۱۳۸۹ش؛ کتاب [http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1128 درآمدی بر فقه مقارن]، مصطفی جعفر پیشه فرد، تهران، بعثه مقام معظم رهبری، معاونت امور روحانیون، ۱۳۸۸ش؛ و کتاب [http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/838 حج و عمره در آینه فقه مقارن]، مقدادی، محمدعلی، تهران، مشعر، ۱۳۸۴ش.
| لینک = http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/803
| لینک = http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/803
}}'''بدائع الصنائع (الفقه‌الحنبلى)'''، الکاشانی، علاءالدین بن مسعود، المصادر الفقهيه، بيروت، چاپ اول، ١۴٢٢ق.
}}
 
* '''ادعیه و آداب مکه مکرمه'''، مرکز تحقیقات حج، تهران، نشر مشعر، ۱۳۸۶ش.
'''شرائع الاسلام فى مسائل الحلال والحرام'''، محقق حلّى، نجم الدين جعفر بن حسن، تهران، منشورات الأعلمى، ١٣٨٩ق.
* '''بدائع الصنائع (الفقه‌الحنبلی)'''، الکاشانی، علاءالدین بن مسعود، المصادر الفقهیه، بیروت، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.
 
* '''تذکرة الفقها'''، علّامهٔ حلی، حسن بن یوسف بن مطهر، قم، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.
'''الكافى فى فقه ابن حنبل (الفقه الحنبلى)'''، ابن قدامه، عبداللّٰه بن احمد، المصادر الفقهيه، بيروت، چاپ اول، ١۴٢٢ق.
* '''شرائع الاسلام فی مسائل الحلال والحرام'''، محقق حلّی، نجم الدین جعفر بن حسن، تهران، منشورات الأعلمی، ۱۳۸۹ق.
 
* '''الدروس الشرعیه فی فقه الامامیه'''، شهید اول، شیخ محمد بن مکی العاملی، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۷ق.
'''الكافى فى فقه اهل المدينه'''، النمرى القرطبى، يوسف بن عبداللّٰه (الفقه‌المالكى)، بيروت، چاپ اول، ١۴٢٢ق.
* '''الروضة البهیه فی شرح اللمعة الدمشقیه'''، الشهید الثانی، شیخ زین‌الدین العاملی، قم، مجمع الفکر الاسلامی، چاپ اول، ۱۴۲۴ق.
 
* '''الصحاح:‌تاج اللغة و صحاح العربیة'''،‌ جوهری، اسماعیل بن حماد، تصحیح عطار، احمد عبدالغفور، بیروت، دار العلم للملایین، ۱۳۷۶ق.
'''الفقه على المذاهب الأربعه'''، الجزیری، عبدالرحمان، دارالفكر، بيروت، لبنان، ١۴٢۴ق.
* '''الکافی فی فقه ابن حنبل (الفقه الحنبلی)'''، ابن قدامه، عبداللّٰه بن احمد، المصادر الفقهیه، بیروت، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.
 
* '''الکافی فی فقه اهل المدینه'''، النمری القرطبی، یوسف بن عبداللّٰه (الفقه‌المالکی)، بیروت، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.
'''الفقه على المذاهب الخمسه'''، المغنیه، محمدجواد، قم، مؤسسة دارالكتاب الاسلامى، چاپ اول، ١۴٢٢ق.
* '''کتاب الخلاف فی الفقه'''، شیخ طوسی، ابوجعفر، محمد بن الحسن، تهران، ۱۳۷۷ش.
 
* '''فقه السنه'''، السید سابق، بیروت، دارالفکر، چاپ دوم، ۱۴۱۹ق.
'''المدونه (الفقه‌المالكى)'''، مالك بن انس، روايه كنون بن سعيد، بيروت، چاپ اول، ١۴٢٢ق.
* '''الفقه علی المذاهب الأربعه'''، الجزیری، عبدالرحمان، دارالفکر، بیروت، لبنان، ۱۴۲۴ق.
* '''الفقه علی المذاهب الخمسه'''، المغنیه، محمدجواد، قم، مؤسسة دارالکتاب الاسلامی، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.
* '''الفقه الإسلامی و أدلته'''، وهبة الزحیلی، دمشق، دارالفکر، ۱۴۰۹ق.
* '''المدونه (الفقه‌المالکی)'''، مالک بن انس، روایه کنون بن سعید، بیروت، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.
* '''مفردات الفاظ القرآن'''، راغب اصفهانی، حسین بن محمد، بیروت، دار القلم، ۱۴۱۲ق.
* '''المقنع (الفقه الحنبلی)'''، المصادر الفقهیه، ابن قدامه، عبداللّٰه بن احمد، بیروت، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.
* '''مناسک حج با حواشی مراجع'''، امام خمینی، سید روح اللّٰه، تهران، نشر مشعر، ۱۳۸۵ش.
* '''مناسک حج، مطابق با فتاوای حضرت آیت الله العظمی امام خمینی قدس سره، با حواشی مراجع معظم تقلید و استفتائات جدید'''، امام خمینی، مشعر، تهران، ۱۳۹۲ش.
{{پایان}}
==مقاله‌های مرتبط==
* [[جمرات]]
* [[رمی جمره عقبه (فتاوای مراجع)]]
* [[رمی جمرات سه گانه (فتاوای مراجع)|رمی جمرات سه‌گانه (فتاوای مراجع)]]
{{حج و عمره}}


'''مناسك حج با حواشى مراجع'''، امام خمينى، سيد روح اللّٰه، تهران، نشر مشعر، ١٣٨۵ش.
[[رده:اعمال حج]]
[[رده:مناسک منا]]
[[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۳۱ مارس ۲۰۲۳، ساعت ۱۶:۰۲

رمی
مربوط به آیین حج تمتع
مکان منا
زمان عید قربان (رمی جمره عقبه)، ۱۱ و ۱۲ ذی‌حجه (رمی جمرات)
عمل قبلی وقوف در مشعر
عمل بعدی قربانی
حکم واجب
اشیای وابسته جمرات
دعاهای وابسته دعاهای حج#دعاهای رمی جمرات
صفحه فتواهای مراجع رمی جمره عقبه (فتاوای مراجع) ؛ رمی جمرات سه‌گانه (فتاوای مراجع)
جستارهای وابسته فیلم‌های آموزش رمی

رَمْی پرتاب سنگ به جمره است و شامل دو عمل از اعمال حج است؛ یکی پرتاب هفت سنگ به جمره عقبه در عید قربان (روز دهم ذی‌حجه) و دیگری پرتاب هفت سنگ به هر کدام از جمرات سه‌گانه (جمره اولی، جمره وسطی، جمره کبری) در روزهای ۱۱ و ۱۲ ذی‌حجه است.

بنا بر فقه شیعه و بیشتر فقیهان اهل‌سنت، سنگ‌ها باید ریگ باشد و قبل از آن برای رمی استفاده نشده باشد. به‌فتوای فقیهان شیعه سنگ‌ها باید از حرم مکی به‌جز مسجد الحرام و مسجد جن، جمع‌آوری شده باشند.

فقیهان شیعه، نیت و قصد خالصانه را از واجبات رمی دانسته‌اند. به نظر همه مذاهب اسلامی، هر کدام از سنگ‌ها باید با پرتاب جداگانه به جمره برخورد کند و مستحب است حاجی هنگام پرتاب هر سنگ تکبیر بگوید.

ترتیب اعمال حج تمتع
عمره تمتع
۱ شوال تا ۹ ذوالحجه
احرام در میقات • طواف • نماز طواف • سعی • تقصیر
حج
نهم ذوالحجه
احرام در مکه • وقوف در عرفات
شب دهم
وقوف در مشعر
روز دهم
رمی جمره عقبه • قربانی • حلق یا تقصیر
شب یازدهم
بیتوته در منا
روز یازدهم
رمی جمرات سه‌گانه
شب دوازدهم
بیتوته در منا
روز دوازدهم
رمی جمرات • طواف زیارت • نماز طواف • سعی • طواف نساء • نماز طواف نساء

مفهوم‌شناسی[ویرایش | ویرایش مبدأ]

واژه «رَمْی» به معنای پرتاب کردن است،[۱] که در اجسام مانند تیر و سنگ به ‌کار می‌رود.[۲] مشتق این واژه در قرآن نیز به معنای پرتاب تیر به‌کار رفته است.[۳]

رمی، در کتاب‌های فقهی در کتاب الحج، در بخش اعمال حج بحث شده است.

رمی جمره عقبه در عید قربان[ویرایش | ویرایش مبدأ]

رمی جمره عقبه، اولین عمل واجب از مناسک منا است که در آن حج‌گزار هفت عدد ریگ به جمره عقبه می‌زند.[۴] جمره عقبه آخرین جمره از بین جمرات سه‌گانه است که در سرزمین منا قرار دارد.[۴]

زمان[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در فقه شیعه، زمان رمی جمره عقبه از طلوع آفتاب تا غروبِ روز عید قربان است؛ ولی کسانی که از رمی در روز معذورند، می‌توانند شب انجام دهند. زنان که شب عید در مشعر وقوف اضطراری می‌کنند و وارد منا می‌شوند، می‌توانند همان شبِ عید رمی کنند.[۵]

فقیهان مذاهب چهارگانه اهل سنت، رمی جمره عقبه پس از طلوع خورشید تا ظهر را مستحب دانسته‌اند؛ ولی درباره زمان مجاز آن اختلاف‌نظر دارند. حنبلی‌ها آغاز وقتِ رمی را پس از نیمه‌شب دانسته‌اند. به نظر آنها، اگر حج‌گزار رمی را تا شب به تأخیر اندازد، تکلیفی نداشته و کفاره بر عهده او نیست. حنفی‌ها، زمان مجاز رمی جمره عقبه را از فجر روز عید قربان تا غروب آن دانسته‌اند.

به فتوای فقیهان شافعی، اگر پس از نصف شب عید نیز رمی شود کافی است و چنانچه حج‌گزار تا غروب رمی نکند و شب یا روز بعد رمی کند، تکلیفی نداشته و کفاره بر عهده او نیست. در فقه مالکیه، وقت رمی جمره عقبه، از طلوع فجر تا ظهر است و تأخیر بعد از ظهر جز برای بیماران یا کسی که فراموش کرده‌ جایز نیست؛ ولی اگر تا غروب رمی کرد، کفاره واجب نیست.[۶]

فقیهان اهل سنت تکرار تلبیه را تا رمی جمره عقبه مستحب می‌شمرند و معتقدند وقتی آغاز به رمی جمره کرد، باید تلبیه را قطع کند.[یادداشت ۱][۷]

رمی جمره‌های سه‌گانه در ۱۱ و ۱۲ ذی‌حجه[ویرایش | ویرایش مبدأ]

یکی از اعمال حج، رمی جمرات سه‌گانه (جمره اولی، جمره وسطی، جمره کبری یا عقبه) در سرزمین منا است.[۸] این عمل غیر از عمل رمی جمره عقبه در روز عید قربان است.

زمان[ویرایش | ویرایش مبدأ]

بر پایه فقه شیعه، احکام مربوط به زمان رمی جمره‌های سه‌گانه، چنین است:

  • زمان رمی جمرات سه‌گانه، روزهای ۱۱ و ۱۲ ذی‌حجه است و در این دو روز باید در فاصله طلوع تا غروب آفتاب انجام شود.[۹]
  • اگر حاجی رمی را فراموش کند، باید روز بعد آن را قضا کند.[۹]
  • رمی جمرات باید در روز انجام داده شود؛ ولی کسی که از رمی در روز معذور باشد، می‌تواند در شب به‌جا آورد.[۹]
  • بانوان نیز رمی روزهای ۱۱ و ۱۲ ذی‌حجه را باید روز انجام دهند، مگر آن‌که عذری داشته باشند.[۹]

به اتفاق همه مذاهب چهارگانه اهل‌سنت، وقت رمی جمرات سه‌گانه در روزهای ۱۱ و ۱۲ ذی‌الحجه، از زمان زوال خورشید (ظهر شرعی) تا غروب آفتاب است؛[۱۰] البته برخی از فقیهان معاصر اهل سنت، فتوا به جواز شروع رمی جمرات از طلوع آفتاب داده‌اند. علت این فتوا، ازدحامی است که پس از زوال خورشید به وجود می‌آید.[۱۱]

ترتیب‎[ویرایش | ویرایش مبدأ]

بر پایه فقه شیعه، مالکی، شافعی و حنبلی، ابتدا باید به جمره اولی، سپس وسطی و در پایان به جمره عقبه، سنگ زده شود و مراعات این ترتیب لازم است. مذهب حنفیه رعایت ترتیب را سنّت دانسته است.[۱۲]

سنگ‌ها[ویرایش | ویرایش مبدأ]

سنگ‌هایی که حاجی برای عمل رمی انتخاب می‌کند در منابع فقهی دارای اندازه و ویژگی‌های خاصی دانسته شده است.

اندازه و ویژگی[ویرایش | ویرایش مبدأ]

بر پایه فقه شیعه، سنگ‌ها باید ریگ باشد و به غیر ریگ؛ مانند کلوخ و خَزَف (سفال) صحیح نیست. سنگ‌ها از جهت اندازه باید مانند شن، ریز نباشد و زیاد بزرگ هم نباشد.[۱۳]

در نظر فقیهان اهل سنت نیز، رمی کردن با غیرسنگ مانند کلوخ و سفال جایز نیست؛ به جز حنفی‌ها که رمی با آنچه را تیمّم بر آن صحیح است جایز دانسته‌اند. مذاهب اهل سنت، رمی با طلا و سنگ‌های گرانبها را جایز ندانسته‌اند.[۱۴]

به فتوای فقیهان مذاهب اهل سنت (به جز حنبلیه)، مستحب است سنگ‌ها به اندازه باقلا (کوچکتر از فندق و بزرگتر از نخود) باشد.[۱۵]

شمار[ویرایش | ویرایش مبدأ]

بر پایه همه مذاهب اسلامی، تعداد سنگ‌هایی که باید به هر جمره اصابت کند هفت عدد است؛ بنابراین، حج‌گزار در روز عید قربان هفت سنگ به جمره عقبه می‌زند و روز ۱۱ ذی‌حجه نیز هفت سنگ به جمره اولی، هفت سنگ به جمره وسطی و هفت سنگ به جمرهٔ عقبه؛ که ۲۱ سنگ می‌شود و همین تعداد (۲۱ سنگ) را در روز دوازدهم نیز تکرار می‌کند.[۱۶]

از احمد بن حنبل نقل شده که او، پنج سنگ را کافی شمرده است.[۱۷]

محل گردآوری[ویرایش | ویرایش مبدأ]

بر پایه فقه شیعه، باید سنگریزه‌ها از حرم مکی باشد، البته از مسجدالحرام یا مسجد خیف جایز نیست و مستحب است از مزدلفه برداشته شود.[۱۸]

مذاهب چهارگانه اهل سنت، جمع‌آوری سنگ‌ها از هر مکانی را جایز دانسته‌اند؛ البته حنفی‌ها برداشتن از سنگ‌های کنار جمره را مکروه دانسته‌اند. مالکی‌ها، استفاده از سنگ‌های مسجدالحرام را سزاوار ندانسته و جمع‌آوری سنگ از مزدلفه را مستحب دانسته‌اند.[۱۹]

بکر بودن[ویرایش | ویرایش مبدأ]

به نظر مذاهب حنبلیه، مالکیه و بیشتر فقیهان شیعه، باید سنگ‌ها بکر باشد. یعنی پیش‌تر برای رمی از آن استفاده نشده باشد. حنفی‌ها و شافعی‌ها، استفاده از سنگی را که پیش‌تر رمی شده مکروه دانسته‌اند.[۲۰]

مباح بودن[ویرایش | ویرایش مبدأ]

بر اساس فقه شیعه، سنگ‌ها باید مباح (غیرغصبی) باشند. در مذاهب چهارگانه اهل سنت به این شرط تصریحی نشده است.[۲۱]

واجبات[ویرایش | ویرایش مبدأ]

واجبات رمی چنین است:

  • نیت: بر پایه فقه شیعه، رمی از عبادات است و باید با قصد قربت و بدون ریا انجام شود.[۲۲] در منابع فقهی اهل سنت، به لزوم نیت خالصانه به عنوان یکی از واجبات رمی اشاره‌ای نشده است.[۲۳]
  • پرتاب سنگ‌ها: بر پایه همه مذاهب اسلامی، باید سنگ‌ها را پرتاب کند؛ پس اگر جلو برود و سنگ بگذارد کافی نیست.[۲۴]
  • اصابت به جمره: بر پایه همه مذاهب اسلامی، سنگ‌ها باید به جمره برخورد کند.[۲۵] بر پایه فقه شیعه، اگر سنگ با برخورد به جایی یا با برخورد به سنگ دیگران به جمره برخورد کند کافی نیست.[۲۶] در فقه شیعه، لازم نیست سنگ‌ها پشت سر هم بخورد، پس اگر مثلاً دو عدد از آن‌ها به جمره بخورد و سومی نخورد، چهارمی اگر به ستون بخورد، سنگ سوم محسوب می‌شود.[۲۶]
  • پرتاب جداگانه: بر پایه همه مذاهب اسلامی، سنگ‌ها باید به تدریج و یکی پس از دیگری پرتاب شود؛ پس اگر چند سنگریزه را با هم به جمره بزند کافی نیست و یک بار حساب می‌شود.[۲۷]

مستحبات[ویرایش | ویرایش مبدأ]

برخی از مستحبات رمی چنین است:

  • بر اساس فقه شیعه، طهارت هنگام رمی مستحب است.
  • طبق فقه شیعه، مستحب است میان رمی‌کننده و جمره عقبه ده یا پانزده ذراع فاصله باشد و در جمره اولی و وسطی کنار جمره بایستد.[۲۸] حنفی‌ها فاصله میان رمی‌کننده و جمره عقبه را پنج ذراع گفته‌اند. در فقه حنبلی، حنفی و شافعی، مستحب است حاجی پس از رمی، کنار جمره عقبه توقف نکند.
  • فقه شیعه، پشت به قبله رمی کردنِ جمره عقبه را مستحب دانسته است. در مقابل، حنبلی‌ها و مالکی‌ها، رو به قبله رمی کردنِ جمره عقبه را مستحب دانسته‌اند. به گفته شیعیان، در رمی جمره اولی و وسطی مستحب است رمی‌کننده رو به قبله باشد.
  • در فقه شیعه، مستحب است حاجی سنگ بر انگشت ابهام بگذارد و با ناخن سبابه پرتاب کند. در فقه حنفیه، پرتاب با سر انگشتان مستحب دانسته شده است.
  • بر پایه همه مذاهب اسلامی، تکبیر گفتن هنگام پرتاب سنگ مستحب است.[۷]
  • در فقه شیعه مستحب است هنگامی که سنگ‌ها را در دست گرفته و آماده رمی است، این دعا را بخواند:‌ « اَللَّهُمَّ هَذِهِ حَصَياتی فَاَحْصِهِنَّ لی وَ اِرْفَعْهُنَّ لی فی عَمَلی؛ خداوندا! اين است سنگريزه‌هايم، آنها را برايم احصا، و در نامه عملم ثبت کن.»[۲۸]

شکیات[ویرایش | ویرایش مبدأ]

بر پایه فقه شیعه، احکام مربوط به شک در رمی چنین است:

  • اگر حاجی شک کند، ریگی که پرتاب کرده به جمره خورده یا نه، باید ریگ دیگری بزند.[۲۹]
  • اگر شک کند هفت سنگ زده یا کمتر، باید آن‌قدر بزند تا مطمئن شود هفت عدد از آن‌ها به جمره خورده است.[۳۰]
  • اگر بعد از فارغ شدن از رمی و رفتن از محل رمی، شک کرد هفت سنگ زده یا نه، اگر قبل از آن یقین داشته هفت عدد زده، به شک خود اعتنا نکند.[۳۰]

فیلم‌های آموزشی[ویرایش | ویرایش مبدأ]

  • آموزش احکام رمی جمره عقبه

  • آموزش احکام رمی جمرات سه‌گانه

پانویس[ویرایش | ویرایش مبدأ]

  1. ↑ الصحاح، ذیل واژه رمی، ج۶، ص۲۳۶۲.
  2. ↑ مفردات الفاظ قرآن، ج۱، ص۳۶۶.
  3. ↑ سوره انفال،‌ آیه ۱۷.
  4. ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ درسنامه مناسک حج، ص۶۶.
  5. ↑ همچنین نگاه کنید به درسنامه مناسک حج، ص۷۷.
  6. ↑ مناسک محشی، صص ۴١۵ و ۴٩٨؛ بدائع الصنائع (فقه حنفی)، الکافی فی فقه اهل المدینه، فقه مالکی، ص ۵٠٢؛ المهذب (فقه شافعی)، ص ٨٩۶؛ الکافی لابن قدامه (فقه حنبلی)، المصادر الفقهیه، ج١٠، صص ۵٨ و ۵٠٢؛ و ج ١١، ص ٨٩٢ و ص ٧۶۶؛ بدایةالمجتهد، ج١، ص٣۵٢.
  7. ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ مناسک محشی، صص ۴١۶–۴١۴، شرائع الاسلام، ج ١، ص ٢۵٩؛ الفقه علی المذاهب الأربعه، ج ١، صص ۶٠۵–۵٩٩؛ الخلاف، ج ١، ص ۴۵۶؛ فقه السنه، ج ١، ص ۵٣٣؛ الکافی لابن قدامه (فقه حنبلی) صص ١٠۴۶ و ١٠۴۵؛ بدایةالصنائع (فقه حنفی)، ص ١٠١؛ المهذب (فقه شافعی)، ص ٨٠١؛ الکافی فی فقه اهل‌المدینه (فقه مالکی) ص ۵٠٢؛ المصادر الفقهیه، ج١٠، ص ١٠١ و ص ۵٠٢ و ج ١١، ص ٨٩١.
  8. ↑ درسنامه مناسک حج، ص۷۶.
  9. ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ ۹٫۲ ۹٫۳ درسنامه مناسک حج، ص۷۷.
  10. ↑ الفقه الإسلامی وأدلّته، وهبة الزحیلی، ج٣، ص ١٩۵.
  11. ↑ حج و عمره در آینه فقه مقارن، ص۲۵۶.
  12. ↑ تذكرة الفقها، ج ٨، ص ٣۶٢؛ فقه السنه، ج ١، صص ۵٣۴ - ۵٣٣؛ مناسك محشى، ص ۴٩١؛ الفقه على المذاهب الأربعه، ج ١، صص ۶٠٣ - ۵٩٩.
  13. ↑ مناسک محشی، ص۴٠٩.
  14. ↑ الفقه علی المذاهب الأربعه، ج ١، صص ۶٠١ و ۶٠٠؛ وسائل‌الشیعه، ج ۵، ابواب رمی جمرةالعقبه، باب ٧، ج ١، بدائع الصنائع (فقه حنفی)، المهذّب (فقه شافعی)، الکافی لابن قدامه (فقه حنبلی)، الکافی فی فقه اهل المدینه (فقه مالکی)، المصادر الفقهیه، ج ١٠، ص ١٠١ و ص۵٠٣ و ج ١١، ص ٨٩۶ و ١٠۴۶، فقه السنه، ج١، صص ۵٢٩ و ۵٢٨؛ الدروس الشرعیه، ج ١، ص۴٣٣.
  15. ↑ درآمدی بر فقه مقارن، ص۳۹۹ و ۴۰۰.
  16. ↑ درآمدی بر فقه مقارن، ص۴۰۰.
  17. ↑ مناسک محشی، ص ۴١٢، شرائع الاسلام، ج ١، ص ٢۵٨؛ الفقه علی المذاهب الخمسه، ج١، ص٣٩٠؛ الفقه علی المذاهب الأربعه، ج ١، صص ۶٠٢ - ۵٠٩؛ فقه السنه، ج ١، ص۵٣٠؛ الکافی لابن قدامه (فقه حنبلی)؛ المصادر الفقهیه، ج ١٩، ص ١٠۵٢.
  18. ↑ مناسک محشی، ص ۴٠٩.
  19. ↑ فقه السنه، ص ۵٢٩؛ المقنع (فقه حنبلی)، الکافی فی فقه اهل المدینه (فقه مالکی)، الهدایه (فقه حنبلی)، المصادرالفقهیه، ج ١٠، ص ٢٧٣ و ص ۵٠۴ و ج ١١، ص ٩٧٣؛ فقه السنه، ج ١، ص ۵٢٢؛ درآمدی بر فقه مقارن، ص۳۹۸، به نقل از جامع‌الخلاف و الوفاق، ص ٢١٣.
  20. ↑ مناسک محشی، ص ۴٠۵؛ الخلاف، ج ١، ص ۴۵۶؛ الروضة البهیه فی شرح اللمعة الدمشقیه، ج ١، ص۵٢٧؛ الفقه علی المذاهب الأربعه، ج ١، صص ۶٠١ و ۶٠٠؛ الفقه علی المذاهب‌الخمسه، ج ١، ص ٣٩١؛ فقه السنه، ج ١، ص ۵٢٩.
  21. ↑ مناسک محشی، ص ۴١٠؛ تذکرة الفقها، ج ٨، صص ٢١٩ - ٢١٣.
  22. ↑ شرائع‌الاسلام، ج ١، ص ٢۵٨، مناسک محشی، ص ۴١١؛ درسنامه مناسک حج، ص۶۶ و ۶۷.
  23. ↑ الفقه علی المذاهب الخمسه، ج١، ص ٣٩؛ الفقه علی المذاهب الأربعه، ج ١، صص ۶٠٢ - ۵٩٩.
  24. ↑ شرائع‌الاسلام، ج ١، صص ٢۵٩ و ٢۵٨؛ مناسک محشی، ص ۴١١؛ الفقه علی المذاهب الأربعه، ج ١، صص۶٠٢ - ۵٩٩؛ الکافی فی فقه اهل‌المدینه (فقه مالکی)، بدائع الصنائع (فقه حنفی)، المصادرالفقهیه، ج١٠، ص ۵٠۴ و ص ۵٧.
  25. ↑ شرائع‌الاسلام، ج ١، ص ٢۵٩؛ مناسک محشی، ص ۴١١؛ الفقه علی المذاهب الأربعه، ج١، صص۶٠٢ - ۵٩٩؛ المدونه (فقه مالکی)، المصادرالفقهیه، ج ١٠، ص ٣٩٩.
  26. ↑ ۲۶٫۰ ۲۶٫۱ درسنامه مناسک حج، ص۶۶ و ۶۷.
  27. ↑ مناسک محشی، ص ۴١٢؛ الفقه علی المذاهب الخمسه، ج ١، ص ٣٩٠؛ الفقه علی المذاهب الأربعه، ج ١، صص ۶٠٢.
  28. ↑ ۲۸٫۰ ۲۸٫۱ مناسک حج امام خمینی با حواشی مراجع تقلید، ص۵۷۰؛ ترجمه دعا از ادعیه و آداب مکه مکرمه، ۱۳۸۶ش، ص۱۷۰.
  29. ↑ درسنامه مناسک حج، ص۷۷.
  30. ↑ ۳۰٫۰ ۳۰٫۱ درسنامه مناسک حج، ص۷۸.
  1. ↑ البته مالک این را جایز می‌داند و لیکن خودش طبق روایتی که از امام علی(ع) نقل شده، می‌گوید: ظهر عرفه تلبیه را قطع کند.

منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]

این مقاله برگرفته از کتاب درسنامه مناسک حج، محمدحسین فلاح‌زاده، تهران، مشعر، ۱۳۸۹ش؛ کتاب درآمدی بر فقه مقارن، مصطفی جعفر پیشه فرد، تهران، بعثه مقام معظم رهبری، معاونت امور روحانیون، ۱۳۸۸ش؛ و کتاب حج و عمره در آینه فقه مقارن، مقدادی، محمدعلی، تهران، مشعر، ۱۳۸۴ش. است.
  • ادعیه و آداب مکه مکرمه، مرکز تحقیقات حج، تهران، نشر مشعر، ۱۳۸۶ش.
  • بدائع الصنائع (الفقه‌الحنبلی)، الکاشانی، علاءالدین بن مسعود، المصادر الفقهیه، بیروت، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.
  • تذکرة الفقها، علّامهٔ حلی، حسن بن یوسف بن مطهر، قم، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.
  • شرائع الاسلام فی مسائل الحلال والحرام، محقق حلّی، نجم الدین جعفر بن حسن، تهران، منشورات الأعلمی، ۱۳۸۹ق.
  • الدروس الشرعیه فی فقه الامامیه، شهید اول، شیخ محمد بن مکی العاملی، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۷ق.
  • الروضة البهیه فی شرح اللمعة الدمشقیه، الشهید الثانی، شیخ زین‌الدین العاملی، قم، مجمع الفکر الاسلامی، چاپ اول، ۱۴۲۴ق.
  • الصحاح:‌تاج اللغة و صحاح العربیة،‌ جوهری، اسماعیل بن حماد، تصحیح عطار، احمد عبدالغفور، بیروت، دار العلم للملایین، ۱۳۷۶ق.
  • الکافی فی فقه ابن حنبل (الفقه الحنبلی)، ابن قدامه، عبداللّٰه بن احمد، المصادر الفقهیه، بیروت، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.
  • الکافی فی فقه اهل المدینه، النمری القرطبی، یوسف بن عبداللّٰه (الفقه‌المالکی)، بیروت، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.
  • کتاب الخلاف فی الفقه، شیخ طوسی، ابوجعفر، محمد بن الحسن، تهران، ۱۳۷۷ش.
  • فقه السنه، السید سابق، بیروت، دارالفکر، چاپ دوم، ۱۴۱۹ق.
  • الفقه علی المذاهب الأربعه، الجزیری، عبدالرحمان، دارالفکر، بیروت، لبنان، ۱۴۲۴ق.
  • الفقه علی المذاهب الخمسه، المغنیه، محمدجواد، قم، مؤسسة دارالکتاب الاسلامی، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.
  • الفقه الإسلامی و أدلته، وهبة الزحیلی، دمشق، دارالفکر، ۱۴۰۹ق.
  • المدونه (الفقه‌المالکی)، مالک بن انس، روایه کنون بن سعید، بیروت، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.
  • مفردات الفاظ القرآن، راغب اصفهانی، حسین بن محمد، بیروت، دار القلم، ۱۴۱۲ق.
  • المقنع (الفقه الحنبلی)، المصادر الفقهیه، ابن قدامه، عبداللّٰه بن احمد، بیروت، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.
  • مناسک حج با حواشی مراجع، امام خمینی، سید روح اللّٰه، تهران، نشر مشعر، ۱۳۸۵ش.
  • مناسک حج، مطابق با فتاوای حضرت آیت الله العظمی امام خمینی قدس سره، با حواشی مراجع معظم تقلید و استفتائات جدید، امام خمینی، مشعر، تهران، ۱۳۹۲ش.

مقاله‌های مرتبط[ویرایش | ویرایش مبدأ]

برگرفته از «https://wikihaj.com/index.php?title=رمی&oldid=52242»