بازسازی مسجدالنبی (دوره عباسی): تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی حج
دیداریویکی‌متن
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۶: خط ۱۶:


==ساخت سایبان ==
==ساخت سایبان ==
در دوره خلافت منصور(136-158ه.ق)، در سال 140ق (برابر با 756م)، برای نخستین بار<ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 124</ref>، بر [[صحن]] مسجد سایبان قرار گرفت. در این دوره، والی [[مدینه]] حسن بن زید بن حسن بن علی(ع)، مرمرهایی که منبر روی آن  قرار داشت را کند و از اطراف [[منبر]] تا کنار ستون‌ها را با مرمر مفروش کرد.<ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 129</ref> این اتفاق در سال 151ق صورت گرفت.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=78 المدینه المنوره، ص 78]</ref>
در دوره خلافت منصور(136-158ه.ق)، در سال 140ق (برابر با 756م)، برای نخستین بار<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%B9%D8%A8%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE.pdf&page=116 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 116]</ref>، بر [[صحن]] مسجد سایبان قرار گرفت. در این دوره، والی [[مدینه]] حسن بن زید بن حسن بن علی(ع)، مرمرهایی که منبر روی آن  قرار داشت را کند و از اطراف [[منبر]] تا کنار ستون‌ها را با مرمر مفروش کرد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%B9%D8%A8%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE.pdf&page=116 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 116]</ref> این اتفاق در سال 151ق صورت گرفت.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=78 المدینه المنوره، ص 78]</ref>


==گسترش مساحت مسجد ==
==گسترش مساحت مسجد ==
خط ۲۵: خط ۲۵:


==تعمیر سقف ==
==تعمیر سقف ==
در دوران خلافت هارون الرشید(170-193ه.ق)، ابی البحتری بن وهب بن رشد والی مدینه در این زمان، اصلاحاتی در سقف مسجد انجام داد. این اصلاحات در سقف جهت قبر نبوی بود. <ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=78 المدینه المنوره، ص 78]</ref>بین [[قبله]] و صحن سنگ مربعی شکلی قرار گرفت تا مانع نفوذ آب باران به داخل مسجد شود.<ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی د رطول تاریخ، ص 130</ref> جمادی الاول 193ق/ 809م زمان این اصلاحات ذکر شده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=78 المدینه المنوره، ص 78]</ref>
در دوران خلافت هارون الرشید(170-193ه.ق)، ابی البحتری بن وهب بن رشد والی مدینه در این زمان، اصلاحاتی در سقف مسجد انجام داد. این اصلاحات در سقف جهت قبر نبوی بود. <ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=78 المدینه المنوره، ص 78]</ref>بین [[قبله]] و صحن سنگ مربعی شکلی قرار گرفت تا مانع نفوذ آب باران به داخل مسجد شود.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%B9%D8%A8%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE.pdf&page=116 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 116]</ref> جمادی الاول 193ق/ 809م زمان این اصلاحات ذکر شده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=78 المدینه المنوره، ص 78]</ref>
==گسترش مساحت مسجد و انجام تعمیرات==
==گسترش مساحت مسجد و انجام تعمیرات==
در دوره خلافت مأمون(198-218ه.ق)، در سال 302ق/18-817م، تعمیراتی در مسجد انجام شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=78 المدینه المنوره، ص 78]</ref> درباره میزان و محدوده این اصلاحات، در منابع اختلاف نظر وجود دارد. برخی گسترش مسجد به فرمان مأمون را گزارش کرده و برخی دیگر مانند سمهودی این امر را مربوط به دوره مأمون نمی‌دانند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B2.pdf&page=296 وفاءالوفا، ج2، ص 296]</ref>
در دوره خلافت مأمون(198-218ه.ق)، در سال 302ق/18-817م، تعمیراتی در مسجد انجام شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=78 المدینه المنوره، ص 78]</ref> درباره میزان و محدوده این اصلاحات، در منابع اختلاف نظر وجود دارد. برخی گسترش مسجد به فرمان مأمون را گزارش کرده و برخی دیگر مانند سمهودی این امر را مربوط به دوره مأمون نمی‌دانند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B2.pdf&page=296 وفاءالوفا، ج2، ص 296]</ref>


==مفروش شدن مسجد با مرمر ==
==مفروش شدن مسجد با مرمر ==
در دوره خلافت متوکل (232-247ه.ق)، قسمتی از دیوار که از طاقچه تا کف زمین بود، به ارتفاع  1/75متر  از سنگ مرمر ساخته شد.<ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 130؛ عماره المسجد النبوی، ص177</ref> سطح مسجد با مرمر سفید پوشیده شد و برخی دیوارها ضمن مرمت با کاشی‌کاری معرق زینت یافت. ناظر این اصلاحات که در سال 7-246ق/ 61-860م صورت گرفت، اسحاق بن مسلمه بود.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=78 المدینه المنوره، ص 78]</ref>
در دوره خلافت متوکل (232-247ه.ق)، قسمتی از دیوار که از طاقچه تا کف زمین بود، به ارتفاع  1/75متر  از سنگ مرمر ساخته شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%B9%D8%A8%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE.pdf&page=116 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 116]</ref> سطح مسجد با مرمر سفید پوشیده شد و برخی دیوارها ضمن مرمت با کاشی‌کاری معرق زینت یافت. ناظر این اصلاحات که در سال 7-246ق/ 61-860م صورت گرفت، اسحاق بن مسلمه بود.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=78 المدینه المنوره، ص 78]</ref>


==نوسازی دیوار شرقی ==
==نوسازی دیوار شرقی ==
در دوره خلافت معتضد(289-295ه.ق)، در سال 282ق/895م، اصلاحاتی در بخشی از دیوار شرقی مسجد که مشرف بر صحن بود انجام گرفت.<ref>عماره المسجد النبوی، ص 177؛ تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 130</ref>
در دوره خلافت معتضد(289-295ه.ق)، در سال 282ق/895م، اصلاحاتی در بخشی از دیوار شرقی مسجد که مشرف بر صحن بود انجام گرفت.<ref>عماره المسجد النبوی، ص 177؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%B9%D8%A8%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE.pdf&page=116 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 116]</ref>


==پوشش دیوار قبر نبوی با مرمر ==
==پوشش دیوار قبر نبوی با مرمر ==
در دوره خلافت مقتفی(530-555ه.ق)، زمانی که قاسم بن مهنی(مهنا) حسینی والی مدینه بود، در سال 548ق/1153م، [[جواد اصفهانی|جمال الدین (جواد) اصفهانی]]، وزیر سلاطین [[زنگیان|زنگی]]<ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 130</ref> ، مرمر دیوار خارجی [[قبر نبوی]] را بازسازی کرد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=78 المدینه المنوره، ص 78]</ref>  
در دوره خلافت مقتفی(530-555ه.ق)، زمانی که قاسم بن مهنی(مهنا) حسینی والی مدینه بود، در سال 548ق/1153م، [[جواد اصفهانی|جمال الدین (جواد) اصفهانی]]، وزیر سلاطین [[زنگیان|زنگی]]<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%B9%D8%A8%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE.pdf&page=116 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 116]</ref> ، مرمر دیوار خارجی [[قبر نبوی]] را بازسازی کرد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=78 المدینه المنوره، ص 78]</ref>  


==ساختن دیوار سربی دور قبر نبوی==  
==ساختن دیوار سربی دور قبر نبوی==  


در دوره خلافت المستنجد(555-566ه.ق)، در سال 557ق/62-1161م، توسط [[نورالدین محمود زنگی]]، دیواره‌ای از سرب اطراف مقبره نبوی ساخته شد.<ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 131</ref> برخی منابع نیز در این مورد تردید کرده‌اند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=78 المدینه المنوره، ص 78]</ref><ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=79 المدینه المنوره، ص 79]</ref>
در دوره خلافت المستنجد(555-566ه.ق)، در سال 557ق/62-1161م، توسط [[نورالدین محمود زنگی]]، دیواره‌ای از سرب اطراف مقبره نبوی ساخته شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%B9%D8%A8%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE.pdf&page=117 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 117]</ref> برخی منابع نیز در این مورد تردید کرده‌اند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=78 المدینه المنوره، ص 78]</ref><ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=79 المدینه المنوره، ص 79]</ref>


==پوشش قبر نبوی با مرمر==
==پوشش قبر نبوی با مرمر==
در دوره خلافت مستضیء(566-575ه.ق)، حسین بن ابی الهیجاء، داماد صالح طلائع بن رزیق وزیر،<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=78 المدینه المنوره، ص 78]</ref> پوشش دیوار‌های خارجی قبر نبوی را با مرمر کامل کرد.<ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 130</ref>
در دوره خلافت مستضیء(566-575ه.ق)، حسین بن ابی الهیجاء، داماد صالح طلائع بن رزیق وزیر،<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=78 المدینه المنوره، ص 78]</ref> پوشش دیوار‌های خارجی قبر نبوی را با مرمر کامل کرد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%B9%D8%A8%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE.pdf&page=117 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 117]</ref>


==ساخت گنبد در وسط صحن==
==ساخت گنبد در وسط صحن==
در دوره خلافت ناصر(575-622ه.ق)، در سال 576ق-81-1180م، [[گنبد|گنبدی]] در وسط صحن برای حفظ کتاب‌های نفیس چون [[مصحف عثمانی]] ساخته شد.<ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 131</ref> همچنین دیوار شرقی از [[گلدسته|مأذنه]] شمالی تا شرقی تا باب دیوار شرقی(قبل از باب النسا، ریطه) بازسازی و در سال 589ه/1193م پایان یافت.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=78 المدینه المنوره، ص 78]</ref><ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص130-131</ref>
در دوره خلافت ناصر(575-622ه.ق)، در سال 576ق-81-1180م، [[گنبد|گنبدی]] در وسط صحن برای حفظ کتاب‌های نفیس چون [[مصحف عثمانی]] ساخته شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%B9%D8%A8%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE.pdf&page=117 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 117]</ref> همچنین دیوار شرقی از [[گلدسته|مأذنه]] شمالی تا شرقی تا باب دیوار شرقی(قبل از باب النسا، ریطه) بازسازی و در سال 589ه/1193م پایان یافت.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=78 المدینه المنوره، ص 78]</ref><ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%B9%D8%A8%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE.pdf&page=117 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 117]</ref>


==آتش‌سوزی مسجد و بازسازی آن==
==آتش‌سوزی مسجد و بازسازی آن==
در دوره خلافت مستعصم(640-656ه.ق) مسجد دچار آتش‌سوزی شد. این اتفاق در اول رمضان سال 654ق/1256م رخ داد.<ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 131</ref> بر اثر این آتش‌سوزی سقف، منبر، درها، کتاب‌های نفیس و پنجره‌ها، مقصوره‌ها و پوشش حجره سوختند. فقط گنبدی که در وسط صحن برای نگهداری کتاب‌ها ساخته‌شده بود باقی ماند.
در دوره خلافت مستعصم(640-656ه.ق) مسجد دچار آتش‌سوزی شد. این اتفاق در اول رمضان سال 654ق/1256م رخ داد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%B9%D8%A8%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE.pdf&page=117 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 117]</ref> بر اثر این آتش‌سوزی سقف، منبر، درها، کتاب‌های نفیس و پنجره‌ها، مقصوره‌ها و پوشش حجره سوختند. فقط گنبدی که در وسط صحن برای نگهداری کتاب‌ها ساخته‌شده بود باقی ماند.


ستون‌ها نیز برجای ماند اما در اثر شدت آتش سرب داخل آنها ذوب شد. سقفی که بالای حجره قرارداشت بر بام خانه [[پیامبر(ٌص)|پیامبر]] افتاد و همه آن‌ها به درون حجره نبوی ریخته شدند.
ستون‌ها نیز برجای ماند اما در اثر شدت آتش سرب داخل آنها ذوب شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%B9%D8%A8%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE.pdf&page=117 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 117]</ref> سقفی که بالای حجره قرارداشت بر بام خانه [[پیامبر(ٌص)|پیامبر]] افتاد و همه آن‌ها به درون حجره نبوی ریخته شدند.


در سال 655ه/1257 م تعمیر مسجد آغاز شد. در این بازسازی، مسجد از آثار آتش‌سوزی پاکسازی شد. سقف حجره نبوی و اطرا ف آن تا دیوار شرقی، تا باب جبرئیل و از جنوب تا دیوار قبله و از غرب تا منبر ساخته شد.
در سال 655ه/1257 م تعمیر مسجد آغاز شد. در این بازسازی، مسجد از آثار آتش‌سوزی پاکسازی شد. سقف حجره نبوی و اطرا ف آن تا دیوار شرقی، تا باب جبرئیل و از جنوب تا دیوار قبله و از غرب تا منبر ساخته شد.


در سال 656ه/1258م با استیلاء [[مغول]] بر بغداد و پایان یافتن خلافت عباسیان در این شهر، کار بازسازی مسجد متوقف شد.<ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص131</ref>
در سال 656ه/1258م با استیلاء [[مغول]] بر بغداد و پایان یافتن خلافت عباسیان در این شهر، کار بازسازی مسجد متوقف شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%B9%D8%A8%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE.pdf&page=118 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 118]</ref>


==پانویس==
==پانویس==

نسخهٔ ‏۱۶ آوریل ۲۰۲۳، ساعت ۱۰:۰۵

بازسازی مسجدالنبی (دوره عباسی)، به توسعه و تعمیرات مسجدالنبی در دوره حکومت عباسیان (حکومت: ۱۳۲-۶۵۶ق) اشاره دارد. در این دوره تنها در زمان حکومت مهدی عباسی توسعه صورت گرفت و در زمان دیگر خلفای عباسی تعمیرات و تغییرات جزئی در بنای مسجد ایجاد شد.

در دوره عباسی توجه به مسجدالنبی و تلاش برای نوسازی و توسعه آن ادامه یافت:

  • در دوره منصور دوانیقی بر صحن مسجد سایبان ساخته شد.
  • در دوره مهدی مساحت مسجد گسترش یافت و درهای جدیدی گشوده شد.
  • در دوره هارون سقف مسجد را تعمیر شد تا مانع نفوذ آب به داخل آن شود.
  • در دوره مأمون تعمیراتی در مسجد صورت گرفت.
  • در دوره متوکل سطح مسجد با مرمر پوشیده شد و دیوارها زینت یافت.
  • در دوره معتضد اصلاحاتی در دیوار شرقی مسجد انجام شد.
  • در دوره مقتفی دیوار خارجی قبر نبوی بازسازی شد.
  • در دوره المستنجد به واسطه نورالدین محمود زنگی دیواره ای از سرب دور قبر نبوی ساخته شد.
  • در دوره مستضیء دیوار خارجی قبر نبوی با رخام یا مرمر پوشانده شد.
  • در دوره ناصر گنبدی در صحن ساخته شد برای نگهداری ذخائر و کتبی مانند مصحف عثمان.
  • در دوره مستعصم مسجد دچار آتش سوزی شد. بازسازی پس از حریق تنها منحصر شد به تعمیر سقف مقبره نبوی و اطراف آن. استیلا مغول و پایان کار عباسیان در بغداد، بازسازی مسجد را متوقف نمود.

ساخت سایبان

در دوره خلافت منصور(136-158ه.ق)، در سال 140ق (برابر با 756م)، برای نخستین بار[۱]، بر صحن مسجد سایبان قرار گرفت. در این دوره، والی مدینه حسن بن زید بن حسن بن علی(ع)، مرمرهایی که منبر روی آن قرار داشت را کند و از اطراف منبر تا کنار ستون‌ها را با مرمر مفروش کرد.[۲] این اتفاق در سال 151ق صورت گرفت.[۳]

گسترش مساحت مسجد

اطلاعات بیشتر: بازسازی مسجدالنبی (مهدی عباسی) در دوره خلافت مهدی (158-169ه.ق)، مساحت مسجدالنبی، بنا بر اقوال مختلف بین 53[۴] تا 100 [۵]ذراع افزایش یافت. برای بازسازی در این زمان که تنها از سمت شمال مسجد صورت می‌گرفت،[۶] خانه‌های اطراف خریداری و به مسجد افزوده شد.[۷] از نکات قابل توجه در این بازسازی تخریب مقصوره اموی[یادداشت ۱] و جایگزین شدن مقصوره چوبی[۸] و نیز گشودن 24 درِ جدید برای مسجد بود.[۹]

تزیینات ساخت مسجد در این دوره مرمر و کاشی‌های معرق‌کاری شده بود.[۱۰] معماری بنا بر عهده عبدالله بن عاصم بن عمربن عبدالعزیز و عبدالملک بن شبیب غسانی از اهالی شام بود که پس از وفات ابن عاصم عبدالله بن موسی حمصی به جای وی به کار پرداخت.[۱۱]

تعمیر سقف

در دوران خلافت هارون الرشید(170-193ه.ق)، ابی البحتری بن وهب بن رشد والی مدینه در این زمان، اصلاحاتی در سقف مسجد انجام داد. این اصلاحات در سقف جهت قبر نبوی بود. [۱۲]بین قبله و صحن سنگ مربعی شکلی قرار گرفت تا مانع نفوذ آب باران به داخل مسجد شود.[۱۳] جمادی الاول 193ق/ 809م زمان این اصلاحات ذکر شده است.[۱۴]

گسترش مساحت مسجد و انجام تعمیرات

در دوره خلافت مأمون(198-218ه.ق)، در سال 302ق/18-817م، تعمیراتی در مسجد انجام شد.[۱۵] درباره میزان و محدوده این اصلاحات، در منابع اختلاف نظر وجود دارد. برخی گسترش مسجد به فرمان مأمون را گزارش کرده و برخی دیگر مانند سمهودی این امر را مربوط به دوره مأمون نمی‌دانند.[۱۶]

مفروش شدن مسجد با مرمر

در دوره خلافت متوکل (232-247ه.ق)، قسمتی از دیوار که از طاقچه تا کف زمین بود، به ارتفاع 1/75متر از سنگ مرمر ساخته شد.[۱۷] سطح مسجد با مرمر سفید پوشیده شد و برخی دیوارها ضمن مرمت با کاشی‌کاری معرق زینت یافت. ناظر این اصلاحات که در سال 7-246ق/ 61-860م صورت گرفت، اسحاق بن مسلمه بود.[۱۸]

نوسازی دیوار شرقی

در دوره خلافت معتضد(289-295ه.ق)، در سال 282ق/895م، اصلاحاتی در بخشی از دیوار شرقی مسجد که مشرف بر صحن بود انجام گرفت.[۱۹]

پوشش دیوار قبر نبوی با مرمر

در دوره خلافت مقتفی(530-555ه.ق)، زمانی که قاسم بن مهنی(مهنا) حسینی والی مدینه بود، در سال 548ق/1153م، جمال الدین (جواد) اصفهانی، وزیر سلاطین زنگی[۲۰] ، مرمر دیوار خارجی قبر نبوی را بازسازی کرد.[۲۱]

ساختن دیوار سربی دور قبر نبوی

در دوره خلافت المستنجد(555-566ه.ق)، در سال 557ق/62-1161م، توسط نورالدین محمود زنگی، دیواره‌ای از سرب اطراف مقبره نبوی ساخته شد.[۲۲] برخی منابع نیز در این مورد تردید کرده‌اند.[۲۳][۲۴]

پوشش قبر نبوی با مرمر

در دوره خلافت مستضیء(566-575ه.ق)، حسین بن ابی الهیجاء، داماد صالح طلائع بن رزیق وزیر،[۲۵] پوشش دیوار‌های خارجی قبر نبوی را با مرمر کامل کرد.[۲۶]

ساخت گنبد در وسط صحن

در دوره خلافت ناصر(575-622ه.ق)، در سال 576ق-81-1180م، گنبدی در وسط صحن برای حفظ کتاب‌های نفیس چون مصحف عثمانی ساخته شد.[۲۷] همچنین دیوار شرقی از مأذنه شمالی تا شرقی تا باب دیوار شرقی(قبل از باب النسا، ریطه) بازسازی و در سال 589ه/1193م پایان یافت.[۲۸][۲۹]

آتش‌سوزی مسجد و بازسازی آن

در دوره خلافت مستعصم(640-656ه.ق) مسجد دچار آتش‌سوزی شد. این اتفاق در اول رمضان سال 654ق/1256م رخ داد.[۳۰] بر اثر این آتش‌سوزی سقف، منبر، درها، کتاب‌های نفیس و پنجره‌ها، مقصوره‌ها و پوشش حجره سوختند. فقط گنبدی که در وسط صحن برای نگهداری کتاب‌ها ساخته‌شده بود باقی ماند.

ستون‌ها نیز برجای ماند اما در اثر شدت آتش سرب داخل آنها ذوب شد.[۳۱] سقفی که بالای حجره قرارداشت بر بام خانه پیامبر افتاد و همه آن‌ها به درون حجره نبوی ریخته شدند.

در سال 655ه/1257 م تعمیر مسجد آغاز شد. در این بازسازی، مسجد از آثار آتش‌سوزی پاکسازی شد. سقف حجره نبوی و اطرا ف آن تا دیوار شرقی، تا باب جبرئیل و از جنوب تا دیوار قبله و از غرب تا منبر ساخته شد.

در سال 656ه/1258م با استیلاء مغول بر بغداد و پایان یافتن خلافت عباسیان در این شهر، کار بازسازی مسجد متوقف شد.[۳۲]

پانویس

  1. ↑ عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 116
  2. ↑ عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 116
  3. ↑ المدینه المنوره، ص 78
  4. ↑ تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 125
  5. ↑ المدینه المنوره، ص 75
  6. ↑ المدینه المنوره، ص75
  7. ↑ تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 125
  8. ↑ المدینه المنوره، ص 77
  9. ↑ المدینه المنوره، ص 76
  10. ↑ تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 128
  11. ↑ المدینه المنوره، ص 77
  12. ↑ المدینه المنوره، ص 78
  13. ↑ عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 116
  14. ↑ المدینه المنوره، ص 78
  15. ↑ المدینه المنوره، ص 78
  16. ↑ وفاءالوفا، ج2، ص 296
  17. ↑ عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 116
  18. ↑ المدینه المنوره، ص 78
  19. ↑ عماره المسجد النبوی، ص 177؛ عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 116
  20. ↑ عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 116
  21. ↑ المدینه المنوره، ص 78
  22. ↑ عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 117
  23. ↑ المدینه المنوره، ص 78
  24. ↑ المدینه المنوره، ص 79
  25. ↑ المدینه المنوره، ص 78
  26. ↑ عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 117
  27. ↑ عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 117
  28. ↑ المدینه المنوره، ص 78
  29. ↑ عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 117
  30. ↑ عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 117
  31. ↑ عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 117
  32. ↑ عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 118
  1. ↑ مقصوره (عربی: مقصورة، به معنای «فضای بسته»)، محوطه، جعبه یا صفحه چوبی در نزدیکی محراب یا مرکز دیوار قبله در مسجد است. معمولاً برای یک حاکم مسلمان و اطرافیانش در نظر گرفته شده و در اصل برای محافظت از او در برابر قاتلان احتمالی در هنگام نماز طراحی شده بود.

منابع

  • تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ناجی محمدحسن القادر الانصاری، ترجمه عبدالمحمد آیتی، تهران، مشعر
  • عماره المسجد النبوی منذ انشائه حتی نهایه العصر المملوکی، محمد هزاع الشهری، قاهره، مکتبه القاهره للکتاب، 2001
  • المدينه المنوره تطورها العمراني و تراثها فی المعماری،‌صالح لمعی مصطفی، دارالنهضه العربیه، بیروت، 1981م
برگرفته از «https://wikihaj.com/index.php?title=بازسازی_مسجدالنبی_(دوره_عباسی)&oldid=52685»