بازسازی مسجدالنبی (مهدی عباسی): تفاوت میان نسخه‌ها
Gholampour (بحث | مشارکتها) (←معمار و ناظر بنا: اصلاح نشانی وب) |
Gholampour (بحث | مشارکتها) (←درها) |
||
| (۱۹ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''بازسازی مسجدالنبی | '''بازسازی مسجدالنبی در عهد مهدی عباسی''' از سال ۱۶۲ق آغاز و در سال ۱۶۵ق به پایان رسید. در این بازسازی تنها قسمت شمالی [[مسجد النبی|مسجدالنبی]] توسعه داده شد و مساحت مسجد به 100 ذراع رسید. در این توسعه برخی از خانه‌ها همچون منزل [[عبدالله بن مسعود]] و شرحبیل بن حسنه نیز به مسجد افزوده شد. در عهد مهدی عباسی ۲۴ دَر برای مسجد ساخته شد که غیر از چهار دَر اصلی، بقیه به مرور بسته شد. | ||
در این | جعفر بن سلیمان از طرف خلیفه، امیر مدینه و مامور توسعه و ابن عاصم و عبدالملک بن شبیب الغسانی از اهالی شام، معمار بازسازی مسجد النبی را برعهده گرفتند. در توسعه این دوره، از سنگ‌های رخام و مرمر استفاده گردید و مسجد با کاشی‌‌های معرق زینت داده شد. مقصوره [[بنی‌امیه|دوره اموی]] در زمان مهدی خلیفه عباسی، ویران و با سطح مسجد برابر شد و مقصوره جدیدی از چوب ساخته شد. | ||
==زمان بازسازی== | ==زمان بازسازی== | ||
| خط ۷: | خط ۷: | ||
== توسعه مسجد == | == توسعه مسجد == | ||
گسترش مسجد در دوره مهدی عباسی تنها از سمت شمالی صورت گرفت<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدينه_المنوره_تطورها_العمراني.pdf&page=75 المدینه المنوره، ص 75]؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aعمارة_و_توسعة_المسجد_النبوی_الشریف_عبر_التاریخ.pdf&page=112 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 112]</ref> و هرچه در این سمت | گسترش مسجد در دوره مهدی عباسی تنها از سمت شمالی صورت گرفت<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمسجد_النبوي_عبر_التاريخ.pdf&page=133 المسجدالنبوی عبر التاریخ، ص۱۳۳-۱۳۴.] | ||
؛[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدينه_المنوره_تطورها_العمراني.pdf&page=75 المدینه المنوره، ص 75]؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aعمارة_و_توسعة_المسجد_النبوی_الشریف_عبر_التاریخ.pdf&page=112 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 112]</ref> و هرچه از دوره اموی در این سمت ساخته شده بود، ویران و از نو بازسازی شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aعمارة_و_توسعة_المسجد_النبوی_الشریف_عبر_التاریخ.pdf&page=112 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 112]</ref> در این بازسازی خانه‌های [[ملیکه]]، [[شرحبیل بن حسنه]]، [[عبدالله بن مسعود]]، [[المسور بن مخرمه]] در مسجد ادغام شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمسجد_النبوي_عبر_التاريخ.pdf&page=133 المسجدالنبوی عبر التاریخ، ص۱۳۳.] | |||
؛[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aعمارة_و_توسعة_المسجد_النبوی_الشریف_عبر_التاریخ.pdf&page=112 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 112]؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:وفاء_الوفاء_سمهودی_ج۲.pdf&page=294 وفاء‌الوفاء، ج۲، ص 294-296.]</ref> | |||
=== معمار و ناظر بنا === | === معمار و ناظر بنا === | ||
جعفر بن سلیمان از طرف خلیفه، امیر مدینه و مامور [[بازسازی مسجدالنبی|توسعه مسجد النبی]] شد. معماری نیز بر عهده عبدالله بن عاصم بن عمر بن عبدالعزیز و عبدالملک بن شبیب الغسانی از اهالی شام قرار گرفت. عبدالله بن موسی الحمصی نیز پس از وفات ابن عاصم، با عبدالملک همکاری کرد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدينه_المنوره_تطورها_العمراني.pdf&page=77 المدینه المنوره، ص 77]؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:وفاء_الوفاء_سمهودی_ج۲.pdf&page=292 وفاء الوفاء، ج2، ص292.]</ref> | |||
== مصالح و تزیینات == | === مصالح و تزیینات === | ||
در این دوره، بیشتر از سنگ‌های مرمر و | در این دوره، بیشتر از سنگ‌های مرمر و رُخام استفاده شد. ستون‌ها بر پایه‌های مربعی‌شکل قرار داشتند. همه ستون‌ها پوشیده از رخام، سرستون‌ها طلاکاری شده و منقوش به فُسَیْفِسا (چیزی شبیه کاشی) بود. طاق‌ها و نیز دیوارهای شمالی و جنوبی با فسیفسا تزیین شده بود. دیوارهای شرقی و غربی، سفید و مُقَرْنَس (گچ‌بری شده) بودند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aعمارة_و_توسعة_المسجد_النبوی_الشریف_عبر_التاریخ.pdf&page=114 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 114]</ref> | ||
در این دوره مسجد با | در این دوره مسجد با کاشی‌کاری‌های مُعَرَّق تزیین شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدينه_المنوره_تطورها_العمراني.pdf&page المدینه المنوره، ص 77.]</ref> | ||
== ویژگی‌های توسعه در دوره مهدی عباسی== | == ویژگی‌های توسعه در دوره مهدی عباسی== | ||
| خط ۳۳: | خط ۳۵: | ||
'''مقصوره:''' در این دوره مقصوره [[بنی‌امیه|دوران اموی]] از بین رفت و سطح آن با سطح مسجد یکسان شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدينه_المنوره_تطورها_العمراني.pdf&page=77 المدینه المنوره، ص 77]</ref> <ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:عمارة_المسجد_النبوى_منذ_إنشائه_حتى_نهاية_العصر_المملوكى.pdf&page=142 عماره المسجد النبوی، ص 142]</ref>مقصوره‌ای جدید از جنس چوب ساخته شد که به پهنای طول رواق اول بود.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aعمارة_و_توسعة_المسجد_النبوی_الشریف_عبر_التاریخ.pdf&page=115 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 115]</ref> | '''مقصوره:''' در این دوره مقصوره [[بنی‌امیه|دوران اموی]] از بین رفت و سطح آن با سطح مسجد یکسان شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدينه_المنوره_تطورها_العمراني.pdf&page=77 المدینه المنوره، ص 77]</ref> <ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:عمارة_المسجد_النبوى_منذ_إنشائه_حتى_نهاية_العصر_المملوكى.pdf&page=142 عماره المسجد النبوی، ص 142]</ref>مقصوره‌ای جدید از جنس چوب ساخته شد که به پهنای طول رواق اول بود.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aعمارة_و_توسعة_المسجد_النبوی_الشریف_عبر_التاریخ.pdf&page=115 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 115]</ref> | ||
''' مئذنه:''' | ''' مئذنه:''' به نوشته برخی منابع، در این زمان، سه [[گلدسته|مئذنه]] دوره [[ولیدبن عبدالملک]] پابرجا بوده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدينه_المنوره_تطورها_العمراني.pdf&page=77 المدینه المنوره، ص 77]</ref> بدین ترتیب مأذنه‌های شمال شرقی و شمال غربی مسجد در توسعه زمان مهدی که تنها در جهت شمال بود تخریب نشد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدينه_المنوره_تطورها_العمراني.pdf&page=77 المدینه المنوره، ص 77]</ref> | ||
== درها == | == درها == | ||
برای [[مسجد النبی]] 24 دَر ساخته شد. 8 باب در دیوار غربی، هشت باب در دیوار شرقی، چهار باب در دیوار شمالی و چهار باب در دیوار جنوبی(قبله).<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدينه_المنوره_تطورها_العمراني.pdf&page=76 المدینه المنوره، ص 76]</ref> به نقل از منابع این درها به مرور بسته شد به‌طوری که ابن جبیر تنها از چهار دَر اصلی مسجد یعنی [[باب السلام (درب مسجدالنبی)|باب السلام]]، [[باب الرحمه (درب مسجدالنبی)|باب الرحمه]]، [[باب جبرئیل]] و [[باب النساء|باب النسا]] نام می‌برد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدينه_المنوره_تطورها_العمراني.pdf&page=77 المدینه المنوره، ص 77]</ref> | |||
علاوه بر این درها، | علاوه بر این درها، دَرِ کوچکی [[خوخه عمر|(خوخه) منسوب به آل عمر]] در دیوار جنوبی سمت چپ [[محراب]] قرار داشت که در این دوره بسته شد و پس از ساخته شدن مقصوره جدید به شکل پنجره درآمد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۲.pdf&page=295 وفاءالوفا، ج2، ص 295]</ref> | ||
==جستارهای وابسته== | ==جستارهای وابسته== | ||
* [[بازسازی مسجدالنبی]] | * [[بازسازی مسجدالنبی]] | ||
* [[بازسازی مسجدالنبی (دوره عباسی)]] | * [[بازسازی مسجدالنبی (دوره عباسی)]] | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| خط ۵۴: | خط ۵۴: | ||
* '''عمارة و توسعة المسجد النبوی الشریف عبر التاریخ'''، ناجی محمد حسن عبدالقادر الانصاری، نادی المدینه المنوره الادبی، ۱۹۹۶م. | * '''عمارة و توسعة المسجد النبوی الشریف عبر التاریخ'''، ناجی محمد حسن عبدالقادر الانصاری، نادی المدینه المنوره الادبی، ۱۹۹۶م. | ||
* '''عماره المسجد النبوی منذ انشائه حتی نهایه العصر المملوکی'''، محمد هزاع الشهری، قاهره، مکتبه القاهره للکتاب، 2001 | * '''عماره المسجد النبوی منذ انشائه حتی نهایه العصر المملوکی'''، محمد هزاع الشهری، قاهره، مکتبه القاهره للکتاب، 2001. | ||
* '''المدينه المنوره تطورها العمراني و تراثها فی المعماری'''،صالح لمعی مصطفی، دارالنهضه العربیه، بیروت، 1981م | * '''المدينه المنوره تطورها العمراني و تراثها فی المعماری'''،صالح لمعی مصطفی، دارالنهضه العربیه، بیروت، 1981م. | ||
* '''وفاءالوفا باخبار دارالمصطفی'''،علی بن عبدالله سمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، ج2، موسسه الفرقان للتراث الاسلامی، 1422ه.ق -2001 | * '''المسجدالنبوی عبر التاریخ'''، محمد سید الوکیل، دار المجتمع للنشر و التوزیع، جده، چاپ اول، ۱۴۰۹ق. | ||
* '''وفاءالوفا باخبار دارالمصطفی'''،علی بن عبدالله سمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، ج2، موسسه الفرقان للتراث الاسلامی، 1422ه.ق -2001. | |||
[[رده:بازسازی مسجدالنبی]] | [[رده:بازسازی مسجدالنبی]] | ||
[[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]] | [[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۴ ژوئن ۲۰۲۳، ساعت ۰۱:۵۵
بازسازی مسجدالنبی در عهد مهدی عباسی از سال ۱۶۲ق آغاز و در سال ۱۶۵ق به پایان رسید. در این بازسازی تنها قسمت شمالی مسجدالنبی توسعه داده شد و مساحت مسجد به 100 ذراع رسید. در این توسعه برخی از خانه‌ها همچون منزل عبدالله بن مسعود و شرحبیل بن حسنه نیز به مسجد افزوده شد. در عهد مهدی عباسی ۲۴ دَر برای مسجد ساخته شد که غیر از چهار دَر اصلی، بقیه به مرور بسته شد.
جعفر بن سلیمان از طرف خلیفه، امیر مدینه و مامور توسعه و ابن عاصم و عبدالملک بن شبیب الغسانی از اهالی شام، معمار بازسازی مسجد النبی را برعهده گرفتند. در توسعه این دوره، از سنگ‌های رخام و مرمر استفاده گردید و مسجد با کاشی‌‌های معرق زینت داده شد. مقصوره دوره اموی در زمان مهدی خلیفه عباسی، ویران و با سطح مسجد برابر شد و مقصوره جدیدی از چوب ساخته شد.
زمان بازسازی[ویرایش | ویرایش مبدأ]
مهدی عباسی که در سال‌های ۱۵۸ تا ۱۶۹ق عهده‌دار خلافت بود، در سال 160ق پس از اعمال حج به مدینه رفت و دستور توسعه مسجد النبی را داد.[۱] بازسازی مسجد از سال 162ق آغاز و در سال 165ق پایان یافت.[۲]
توسعه مسجد[ویرایش | ویرایش مبدأ]
گسترش مسجد در دوره مهدی عباسی تنها از سمت شمالی صورت گرفت[۳] و هرچه از دوره اموی در این سمت ساخته شده بود، ویران و از نو بازسازی شد.[۴] در این بازسازی خانه‌های ملیکه، شرحبیل بن حسنه، عبدالله بن مسعود، المسور بن مخرمه در مسجد ادغام شد.[۵]
معمار و ناظر بنا[ویرایش | ویرایش مبدأ]
جعفر بن سلیمان از طرف خلیفه، امیر مدینه و مامور توسعه مسجد النبی شد. معماری نیز بر عهده عبدالله بن عاصم بن عمر بن عبدالعزیز و عبدالملک بن شبیب الغسانی از اهالی شام قرار گرفت. عبدالله بن موسی الحمصی نیز پس از وفات ابن عاصم، با عبدالملک همکاری کرد.[۶]
مصالح و تزیینات[ویرایش | ویرایش مبدأ]
در این دوره، بیشتر از سنگ‌های مرمر و رُخام استفاده شد. ستون‌ها بر پایه‌های مربعی‌شکل قرار داشتند. همه ستون‌ها پوشیده از رخام، سرستون‌ها طلاکاری شده و منقوش به فُسَیْفِسا (چیزی شبیه کاشی) بود. طاق‌ها و نیز دیوارهای شمالی و جنوبی با فسیفسا تزیین شده بود. دیوارهای شرقی و غربی، سفید و مُقَرْنَس (گچ‌بری شده) بودند.[۷]
در این دوره مسجد با کاشی‌کاری‌های مُعَرَّق تزیین شد.[۸]
ویژگی‌های توسعه در دوره مهدی عباسی[ویرایش | ویرایش مبدأ]
مساحت: برخی منابع توسعه مسجد را 100 ذراع [۹]و برخی دیگر 53 یا 55 ذراع ذکر کرده‌اند.[۱۰]
رواق‌ها: در این دوره، رواق‌های پنچ‌گانه شمالی عصر اموی که مشرف بر صحن بود، تخریب شد.[۱۱] پنج رواق در سمت جنوبی و شمالی، سه رواق در جهت شرقی و چهار رواق در طرف غربی از جمله رواق‌های ساخته شده در دوره مهدی بودند.[۱۲]
ستون‌ها: در توسعه مسجد النبی در عهد مهدی عباسی، ۱۷ ستون در جهت موازی دیوار جنوبی و 18 ستون در جهت موازی دیوار شرقی و غربی ایجاد شد.[۱۳]
دیوار و طاق‌ها: در این دوره، دیوارهای مشرف بر صحن در دیوار جنوبی و شمالی، یازده طاق و هر یک از دیوارهای شرقی و غربی دارای نوزده طاق بودند.[۱۴]
سایبان چوبی: در بالای طاق‌ها برای حفاظت از نور خورشید، سایبان چوبی نصب شد.[۱۵]
مقصوره: در این دوره مقصوره دوران اموی از بین رفت و سطح آن با سطح مسجد یکسان شد.[۱۶] [۱۷]مقصوره‌ای جدید از جنس چوب ساخته شد که به پهنای طول رواق اول بود.[۱۸]
مئذنه: به نوشته برخی منابع، در این زمان، سه مئذنه دوره ولیدبن عبدالملک پابرجا بوده است.[۱۹] بدین ترتیب مأذنه‌های شمال شرقی و شمال غربی مسجد در توسعه زمان مهدی که تنها در جهت شمال بود تخریب نشد.[۲۰]
درها[ویرایش | ویرایش مبدأ]
برای مسجد النبی 24 دَر ساخته شد. 8 باب در دیوار غربی، هشت باب در دیوار شرقی، چهار باب در دیوار شمالی و چهار باب در دیوار جنوبی(قبله).[۲۱] به نقل از منابع این درها به مرور بسته شد به‌طوری که ابن جبیر تنها از چهار دَر اصلی مسجد یعنی باب السلام، باب الرحمه، باب جبرئیل و باب النسا نام می‌برد.[۲۲]
علاوه بر این درها، دَرِ کوچکی (خوخه) منسوب به آل عمر در دیوار جنوبی سمت چپ محراب قرار داشت که در این دوره بسته شد و پس از ساخته شدن مقصوره جدید به شکل پنجره درآمد.[۲۳]
جستارهای وابسته[ویرایش | ویرایش مبدأ]
پانویس[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- ↑ عماره المسجد النبوی، ص 142
- ↑ المدینه المنوره، ص 77
- ↑ المسجدالنبوی عبر التاریخ، ص۱۳۳-۱۳۴. ؛المدینه المنوره، ص 75؛ عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 112
- ↑ عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 112
- ↑ المسجدالنبوی عبر التاریخ، ص۱۳۳. ؛عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 112؛ وفاء‌الوفاء، ج۲، ص 294-296.
- ↑ المدینه المنوره، ص 77؛ وفاء الوفاء، ج2، ص292.
- ↑ عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 114
- ↑ المدینه المنوره، ص 77.
- ↑ المدینه المنوره، ص 75
- ↑ عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 112
- ↑ المدینه المنوره، ص 75
- ↑ المدینه المنوره، ص 76
- ↑ المدینه المنوره، ص 76
- ↑ المدینه المنوره، ص 76
- ↑ عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 114
- ↑ المدینه المنوره، ص 77
- ↑ عماره المسجد النبوی، ص 142
- ↑ عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 115
- ↑ المدینه المنوره، ص 77
- ↑ المدینه المنوره، ص 77
- ↑ المدینه المنوره، ص 76
- ↑ المدینه المنوره، ص 77
- ↑ وفاءالوفا، ج2، ص 295
منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- عمارة و توسعة المسجد النبوی الشریف عبر التاریخ، ناجی محمد حسن عبدالقادر الانصاری، نادی المدینه المنوره الادبی، ۱۹۹۶م.
- عماره المسجد النبوی منذ انشائه حتی نهایه العصر المملوکی، محمد هزاع الشهری، قاهره، مکتبه القاهره للکتاب، 2001.
- المدينه المنوره تطورها العمراني و تراثها فی المعماری،صالح لمعی مصطفی، دارالنهضه العربیه، بیروت، 1981م.
- المسجدالنبوی عبر التاریخ، محمد سید الوکیل، دار المجتمع للنشر و التوزیع، جده، چاپ اول، ۱۴۰۹ق.
- وفاءالوفا باخبار دارالمصطفی،علی بن عبدالله سمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، ج2، موسسه الفرقان للتراث الاسلامی، 1422ه.ق -2001.