محراب پیامبر: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی حج
دیداریویکی‌متن
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۶۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
'''محراب پیامبر'''، مکان نماز خواندن پیامبر ، ما بین منبر و قبر نبوی در [[مسجدالنبی]] بود که در دوره‌ [[بازسازی مسجدالنبی (ولیدبن عبدالملک)|ولیدبن عبدالملک]] محرابی در این محل ایجاد شد که تا دوران‌های بعد نیز پابرجا بود. محرابی که امروزه وجود دارد توسط [[بازسازی مسجدالنبی (قایتبای)|قایتبای مملوکی]] ساخته شده است.
{{جعبه اطلاعات بنا
| عنوان = محراب پیامبر
| تصویر = محراب پیامبر.jpg
| اندازه تصویر =
| پیوند تصویر =
| توضیح تصویر =
| نام‌های دیگر = محراب نبی، محراب رسول‌الله
| مکان = [[مسجدالنبی]]
| کاربری =
| بزرگداشت نزد =
| وابسته به دین/مذهب =
| باورها =
| آیین‌ها =
| احکام =
| زیارت کنندگان =
| بازدیدکنندگان =
| زمان پایه‌گذاری =
| بنیانگذار =
| رویدادها =
| بازسازی‌ها = در زمان ولید بن عبدالملک، ممالیک مصر
| بازسازی کنندگان = قایتبای
| بخش‌های از میان رفته =
| ویژگی‌های تاریخی =
| متولیان =
| مساحت =
| طول =
| عرض =
| ارتفاع =
| وضعیت بنا =
| گنجایش =
| امکانات =
| بخش‌های بنا =
| معمار =
| سبک =
| ویژگی‌ها =
| گنبدها =
| مناره‌ها =
| درها =
| رواق‌ها =
| صحن‌ها =
| ایوان‌ها =
| گرداننده =
| نهاد وابسته =
| نهاد نگهدارنده =
| مدیر =
| روحانی =
| نهادهای زیر مجموعه =
| ثبت در =
| شماره ثبت =
| تاریخ ثبت =
| وبگاه =
| عرض جغرافیایی =
| طول جغرافیایی =
}}
'''محراب پیامبر''' مکان نماز خواندن [[پیامبر(ص)]]، که در [[مسجد النبی|مسجدالنبی]] میان [[منبر پیامبر]] و [[قبر پیامبر|قبر وی]] قرار دارد. در دوره پیامبر چیزی به شکل [[محراب]] وجود نداشت، تا اینکه در [[بازسازی مسجدالنبی (ولیدبن عبدالملک)|توسعه مسجدالنبی در دوره ولید بن عبدالملک]]، در جایگاه نماز او محرابی ساخته شد. قایتبای، پادشاه مصر (قرن نهم قمری) با [[بازسازی مسجدالنبی (قایتبای)|تجدید بنای مسجد]]، محراب مجوف را از نو ساخت. این محراب در عصر [[حکومت عثمانی]] تزیین یافت و تا کنون در مسجدالنبی قرار دارد.  


در دوره پیامبر چیزی به شکل محراب وجود نداشت. در دوره ولیدبن عبدالملک همراه با بازسازی مسجد محرابی در مصلی پیامبر شکل گرفت.
== تاریخچه ==
در دوره پیامبر(ص) در محلی از [[مسجدالنبی]] که وی در آن نماز می‌خواند، [[محراب]] به صورت گود و داخل دیوار وجود نداشت<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=59 المدینة المنورة، ص ۵۹]</ref> و محل نماز پیامبر علامتی نداشت جز اینکه کنار [[ستون مخلقه]] بود.<ref>التعریف بتاریخ و معالم المسجد النبوی الشریف، ص 162</ref> نخستین بار در [[بازسازی مسجدالنبی (ولیدبن عبدالملک)|توسعه مسجدالنبی در دوره ولید بن عبدالملک]] (حکومت ۸۶-۹۶ق)، در جایگاه نماز پیامبر محرابی ساخته شد.<ref name=":0">[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%D9%8A_%D8%B9%D8%A8%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE.pdf&page=128 المسجد النبوی عبر التاریخ، ص۱۲۸]؛ آثار اسلامی مکه و مدینه، ص ۲۶۰</ref>
===در دوره ممالیک===
با اینکه منابع تاریخی درباره بازسازی محراب در دوره [[بیبرس بندقداری|بَیبَرْس بُنْدُقْداری]] (حکومت 658-676ق)، چهارمین سلطان [[ممالیک]]، گزارشی ندارند، برخی پژوهشگران با بررسی شواهد تاریخی معتقد‌ند که نخستین محراب به شکل مجوف (کنده شده در دیوار) در بازسازی‌های دوران بیبرس در محل نماز خواندن پیامبر(ص) ساخته شد؛ چرا که گزارش‌های منابع پیش از این تاریخ به وجود محراب مجوف در محل مصلای پیامبر اشاره‌ای نکرده‌اند. <ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%D9%89_%D9%85%D9%86%D8%B0_%D8%A5%D9%86%D8%B4%D8%A7%D8%A6%D9%87_%D8%AD%D8%AA%D9%89_%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%8A%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%85%D9%84%D9%88%D9%83%D9%89.pdf&page=211 عماره المسجد النبوی، ص 227]</ref>


[[بازسازی مسجدالنبی (ممالیک بحری)|بیبرس مملوکی]]، محرابی مجوف(کنده شده در دیوار) در مصلی پیامبر ساخت.  قایتبای نیز با تجدید بنای مسجد، محراب مجوف را از نو ساخت .
در [[بازسازی مسجدالنبی (قایتبای)|بازسازی مسجدالنبی در دوره قایتبای]]، سلطان مصر، در سال 888 قمری پس از آتش‌سوزی در مسجدالنبی، محراب در جایگاه نماز پیامبر از نو ساخته شد و در همین دوره، با سنگ مرمر تزیین یافت و آیاتی از [[قرآن]] بر آن نقش بست.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%D9%89_%D9%85%D9%86%D8%B0_%D8%A5%D9%86%D8%B4%D8%A7%D8%A6%D9%87_%D8%AD%D8%AA%D9%89_%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%8A%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%85%D9%84%D9%88%D9%83%D9%89.pdf&page=320 عماره المسجد النبوی، ص 342]</ref>


در دوره سلطان [[بازسازی مسجدالنبی (عبدالمجید اول)|عبدالمجید عثمانی]] این محراب طلاکاری شد.
===در دوره عثمانی===
در [[بازسازی مسجدالنبی (عبدالمجید اول)|بازسازی مسجدالنبی در دوره سلطان عبدالمجید اول]]، محراب پیامبر، که از زمان قایتبای برجامانده بود، طلاکاری شد. همچنین در این زمان، عبدالله زهدی، خطاط ترک، آیات قرآن، نصوص و قصایدی را بر محراب نقش کرد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=96 مدینه منوره، ص ۹۶]</ref> در دوره [[آل سعود|سعودی]]، همان محراب دوره قایتبای برجاماند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%B9%D8%A8%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE.pdf&page=170 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 170]</ref>


در دوره سعودی نیز این محراب همچنان برجاماند.
== مکان ==
{{اصلی|مسجد النبی}}محراب پیامبر در محلی از مسجد النبی ساخته شده که رسول خدا(ص) در آنجا نماز می‌خواند.<ref name=":0" /> این محراب کنار [[ستون مخلقه|ستون مُخَلَّقه]]<ref name=":1">[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%D9%8A_%D8%B9%D8%A8%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE.pdf&page=163 المسجد النبوی عبر التاریخ، ص ۱۶۳]</ref> و در فاصله میان منبر پیامبر(ص) و قبر او ([[روضةالنبی|روضه شریفه]]) قرار دارد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%D9%8A_%D8%B9%D8%A8%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE.pdf&page=163 المسجد النبوی عبر التاریخ، ص۱۶۳]</ref> پژوهشگران بر آنند که این محل همان مکان نمازگزاری پیامبر(ص) است.<ref name=":0" />


[[پرونده:محراب پیامبر.jpg|File.png|270px|thumb|left|محراب پیامبر]]
محراب به‌گونه‌ای قرار داده شده که سجده‌کننده بر آن، پیشانی‌اش را بر محل نشستن پیامبر، نه محل سجده او می‌گذارد.<ref name=":1" /> محل سجده پیامبر زیر بنای محراب قرار گرفته است.<ref>التعریف بتاریخ و معالم المسجد النبوی الشریف، ص 164
</ref>


==محراب در دوران پیامبر ==
==جستارهای وابسته==
در دوره [[پیامبر]]، [[محراب]] به صورت گود و داخل دیوار وجود نداشت.<ref>مدینه منوره، ص 80</ref>


==محراب در دوره اموی==
* [[مسجدالنبی]]
* [[محراب‌های مسجدالنبی]]
* [[بازسازی مسجدالنبی]]


در دوره [[بازسازی مسجدالنبی (ولیدبن عبدالملک)|ولید بن عبدالملک]] مسجدالنبی بازسازی شد و فضای آن گسترش یافت. در این زمان توسط والی وی عمربن عبدالعزیز اصلاحاتی در مسجد انجام داد.
== نگارخانه ==
 
<gallery mode="packed" heights="150px">
محراب مجوفی در دیوار جنوبی ساخته شد، موسوم به [[محراب عثمانی]].<ref>مدینه منوره، ص 90</ref>
پرونده:محراب النبی.jpg|محراب پیامبر متصل به [[ستون مخلقه|ستون مُخَلَّقه]] است.
 
پرونده:نقشه مسجد النبی، محراب پیامبر.jpg|موقعیت محراب پیامبر در نقشه [[مسجد النبی|مسجدالنبی]].
همچنین، محرابی در مصلی نماز پیامبر ساخته شد که این محراب در ادوار بعد نیز برجا ماند.<ref>المسجد النبوی الشریف، ص 300</ref>
پرونده:محراب پیامبر۲.jpg|تزیینات محراب پیامبر با سنگ مرمر و طلاکاری و نقش آیاتی از قرآن بر آن.
==محراب در دوره ممالیک==
</gallery>
در دوره [[بیبرس بندقداری|بیبرس]] (658-676ه.ق)  در محل نماز خواندن پیامبر، محرابی به شکل مجوف (کنده شده در دیوار) ساخته شد.<ref>عماره المسجد النبوی، ص 227</ref>
 
در دوره [[بازسازی مسجدالنبی (قایتبای)|قایتبای]] در سال 888ه.ق  پس از حریقی که در مسجد ایجاد شد، در بازسازی مسجد، محراب در جایگاه نماز پیامبر از نو ساخته شد.<ref>مدینه منوره، ص 108</ref>
 
در زمان قایتبای محراب پیامبر با مرمر مزین شد و آیاتی از [[قرآن]] بر آن نقش بست.<ref>عماره المسجد النبوی، ص 342</ref>
 
==محراب در دوره عثمانی==
در دوره سلطان [[بازسازی مسجدالنبی (عبدالمجید اول)|عبدالمجید اول]]، محراب پیامبر، که از زمان قایتبای برجامانده بود، طلاکاری شد.
 
همچنین در این زمان، عبدالله زهدی،خطاط ترک، آیات قرآن، نصوص و قصایدی را بر محراب به نگارش درآورد.<ref>مدینه منوره، ص 118</ref>
 
==محراب در دوره سعودی==
 
در این زمان، همان محراب دوره قایتبای، همچنان برجاماند.<ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 182و 183</ref>


==پانویس==
==پانویس==
خط ۴۲: خط ۸۹:
==منابع==
==منابع==
{{منابع}}
{{منابع}}
* ''' آثار اسلامی مکه و مدینه'''، جعفریان، رسول، تهران، نشر مشعر، ۱۳۹۱.
* '''التعریف بتاریخ و معالم المسجد النبوی الشریف'''، سید ضیاء‌بن محمد بن مقبول عطار، جده، کنوز المعرفة، 1432ق.
* '''عمارة و توسعة المسجد النبوی الشریف عبر التاریخ'''، ناجی محمد حسن عبدالقادر الانصاری، نادی المدینه المنوره الادبی، ۱۹۹۶م.


*'''المسجدالنبوی الشریف فی العصر العثمانی 923-1344ه'''، محمد هزاع الشهری، قاهره، دارالقاهره، 2003م
* ''' عماره المسجد النبوی منذ انشائه حتی نهایه العصر المملوکی'''، محمد هزاع الشهری، قاهره، مکتبة القاهره للکتاب، 2001م.


*'''تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ'''، ناجی محمدحسن القادر الانصاری، ترجمه عبدالمحمد آیتی، تهران، مشعر
* ''' المدینة المنورة تطورها العمرانی و تراثها المعماری'''، صالح لمعی مصطفی، بیروت، دار النهضة العربیة، ۱۹۸۱م.


* '''عماره المسجد النبوی منذ انشائه حتی نهایه العصر المملوکی'''، محمد هزاع الشهری، قاهره، مکتبه القاهره للکتاب، 2001
* '''المسجدالنبوی الشریف فی العصر العثمانی 923-1344ه'''، محمد هزاع الشهری، قاهره، دارالقاهره، 2003م.


* '''مدینه منوره، تحولات عمرانی و میراث معماری'''، صالح لمعی مصطفی، ترجمه صدیقه وسمقی، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، 1372
* ''' المسجد النبوی عبر التاریخ'''، محمد السید الوکیل، دار المجتمع للنشر و التوزیع، ۱۹۸۸م.
{{پایان}}
[[رده:محراب‌های مسجدالنبی]]
[[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[ar:محراب النبي]]
[[en:Prophet's Mihrab]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۸ نوامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۷:۰۲

محراب پیامبر
اطلاعات اوليه
نام‌های دیگر محراب نبی، محراب رسول‌الله
مکان مسجدالنبی
تاریخ بنا
بازسازی‌ها در زمان ولید بن عبدالملک، ممالیک مصر
بازسازی کنندگان قایتبای

محراب پیامبر مکان نماز خواندن پیامبر(ص)، که در مسجدالنبی میان منبر پیامبر و قبر وی قرار دارد. در دوره پیامبر چیزی به شکل محراب وجود نداشت، تا اینکه در توسعه مسجدالنبی در دوره ولید بن عبدالملک، در جایگاه نماز او محرابی ساخته شد. قایتبای، پادشاه مصر (قرن نهم قمری) با تجدید بنای مسجد، محراب مجوف را از نو ساخت. این محراب در عصر حکومت عثمانی تزیین یافت و تا کنون در مسجدالنبی قرار دارد.

تاریخچه[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در دوره پیامبر(ص) در محلی از مسجدالنبی که وی در آن نماز می‌خواند، محراب به صورت گود و داخل دیوار وجود نداشت[۱] و محل نماز پیامبر علامتی نداشت جز اینکه کنار ستون مخلقه بود.[۲] نخستین بار در توسعه مسجدالنبی در دوره ولید بن عبدالملک (حکومت ۸۶-۹۶ق)، در جایگاه نماز پیامبر محرابی ساخته شد.[۳]

در دوره ممالیک[ویرایش | ویرایش مبدأ]

با اینکه منابع تاریخی درباره بازسازی محراب در دوره بَیبَرْس بُنْدُقْداری (حکومت 658-676ق)، چهارمین سلطان ممالیک، گزارشی ندارند، برخی پژوهشگران با بررسی شواهد تاریخی معتقد‌ند که نخستین محراب به شکل مجوف (کنده شده در دیوار) در بازسازی‌های دوران بیبرس در محل نماز خواندن پیامبر(ص) ساخته شد؛ چرا که گزارش‌های منابع پیش از این تاریخ به وجود محراب مجوف در محل مصلای پیامبر اشاره‌ای نکرده‌اند. [۴]

در بازسازی مسجدالنبی در دوره قایتبای، سلطان مصر، در سال 888 قمری پس از آتش‌سوزی در مسجدالنبی، محراب در جایگاه نماز پیامبر از نو ساخته شد و در همین دوره، با سنگ مرمر تزیین یافت و آیاتی از قرآن بر آن نقش بست.[۵]

در دوره عثمانی[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در بازسازی مسجدالنبی در دوره سلطان عبدالمجید اول، محراب پیامبر، که از زمان قایتبای برجامانده بود، طلاکاری شد. همچنین در این زمان، عبدالله زهدی، خطاط ترک، آیات قرآن، نصوص و قصایدی را بر محراب نقش کرد.[۶] در دوره سعودی، همان محراب دوره قایتبای برجاماند.[۷]

مکان[ویرایش | ویرایش مبدأ]

نوشتار اصلی: مسجد النبی

محراب پیامبر در محلی از مسجد النبی ساخته شده که رسول خدا(ص) در آنجا نماز می‌خواند.[۳] این محراب کنار ستون مُخَلَّقه[۸] و در فاصله میان منبر پیامبر(ص) و قبر او (روضه شریفه) قرار دارد.[۹] پژوهشگران بر آنند که این محل همان مکان نمازگزاری پیامبر(ص) است.[۳]

محراب به‌گونه‌ای قرار داده شده که سجده‌کننده بر آن، پیشانی‌اش را بر محل نشستن پیامبر، نه محل سجده او می‌گذارد.[۸] محل سجده پیامبر زیر بنای محراب قرار گرفته است.[۱۰]

جستارهای وابسته[ویرایش | ویرایش مبدأ]

نگارخانه[ویرایش | ویرایش مبدأ]

  • محراب پیامبر متصل به ستون مُخَلَّقه است.

    محراب پیامبر متصل به ستون مُخَلَّقه است.

  • موقعیت محراب پیامبر در نقشه مسجدالنبی.

    موقعیت محراب پیامبر در نقشه مسجدالنبی.

  • تزیینات محراب پیامبر با سنگ مرمر و طلاکاری و نقش آیاتی از قرآن بر آن.

    تزیینات محراب پیامبر با سنگ مرمر و طلاکاری و نقش آیاتی از قرآن بر آن.

پانویس[ویرایش | ویرایش مبدأ]

  1. ↑ المدینة المنورة، ص ۵۹
  2. ↑ التعریف بتاریخ و معالم المسجد النبوی الشریف، ص 162
  3. ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ المسجد النبوی عبر التاریخ، ص۱۲۸؛ آثار اسلامی مکه و مدینه، ص ۲۶۰
  4. ↑ عماره المسجد النبوی، ص 227
  5. ↑ عماره المسجد النبوی، ص 342
  6. ↑ مدینه منوره، ص ۹۶
  7. ↑ عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 170
  8. ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ المسجد النبوی عبر التاریخ، ص ۱۶۳
  9. ↑ المسجد النبوی عبر التاریخ، ص۱۶۳
  10. ↑ التعریف بتاریخ و معالم المسجد النبوی الشریف، ص 164

منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]

  • آثار اسلامی مکه و مدینه، جعفریان، رسول، تهران، نشر مشعر، ۱۳۹۱.
  • التعریف بتاریخ و معالم المسجد النبوی الشریف، سید ضیاء‌بن محمد بن مقبول عطار، جده، کنوز المعرفة، 1432ق.
  • عمارة و توسعة المسجد النبوی الشریف عبر التاریخ، ناجی محمد حسن عبدالقادر الانصاری، نادی المدینه المنوره الادبی، ۱۹۹۶م.
  • عماره المسجد النبوی منذ انشائه حتی نهایه العصر المملوکی، محمد هزاع الشهری، قاهره، مکتبة القاهره للکتاب، 2001م.
  • المدینة المنورة تطورها العمرانی و تراثها المعماری، صالح لمعی مصطفی، بیروت، دار النهضة العربیة، ۱۹۸۱م.
  • المسجدالنبوی الشریف فی العصر العثمانی 923-1344ه، محمد هزاع الشهری، قاهره، دارالقاهره، 2003م.
  • المسجد النبوی عبر التاریخ، محمد السید الوکیل، دار المجتمع للنشر و التوزیع، ۱۹۸۸م.
برگرفته از «https://wikihaj.com/index.php?title=محراب_پیامبر&oldid=55769»