حجاز: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز حذف از رده:مقالههای در دست ویرایش ردهانبوه |
||
(۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۴۶: | خط ۴۶: | ||
| حجگزاران مشهور = | | حجگزاران مشهور = | ||
}} | }} | ||
'''حجاز'''، منطقهای است که خاستگاه دین [[اسلام]] بوده و در شمال غربی شبهجزیره عربستان قرار دارد و از نگاه مساحتی، جایگاه دوم را در تقسیمات کشور [[عربستان]] دارا است. شهرهای [[مکه]]، [[مدینه]]، [[طائف]]، [[جده]] و رابغ در این منطقه قرار دارند | '''حجاز'''، منطقهای است که خاستگاه دین [[اسلام]] بوده و در شمال غربی شبهجزیره عربستان قرار دارد و از نگاه مساحتی، جایگاه دوم را در تقسیمات کشور [[عربستان]] دارا است. شهرهای [[مکه]]، [[مدینه]]، [[طائف]]، [[جده]] و رابغ در این منطقه قرار دارند. | ||
رشتهکوه سرات و کوههای | رشتهکوه سرات و کوههای [[قعیقعان|قُعیقَعان]]، [[کوه ثور (مکه)|ثور]]، [[کوه ابوقبیس|ابوقُبیس]] و [[کوه احد|احد]] در این منطقه قرار دارد. حرّههای نار، [[حره شوران|شوران]]، [[حره واقم|واقم]] و رهاب و وادیهای رمه، [[وادی عقیق|عقیق]] و صفرا نیز در این منطقه قرار گرفته است. حجاز، منطقهای بیابانی بوده و دارای آب و هوای گرم و خشک است. | ||
پیشینه تمدنی حجاز، به ماقبل تاریخ بازگشته و [[ثمود]] یکی از کهنترین اقوام ساکن در آن بوده است. برخی از آثار به دست آمده، مربوط به هشت قرن پیش از میلاد بوده و یکی از شهرهای تاریخی آن تیماء است. | پیشینه تمدنی حجاز، به ماقبل تاریخ بازگشته و [[ثمود]] یکی از کهنترین اقوام ساکن در آن بوده است. برخی از آثار به دست آمده، مربوط به هشت قرن پیش از میلاد بوده و یکی از شهرهای تاریخی آن تیماء است. | ||
در این منطقه، یکتاپرستی پیشینه دیرینهای داشته و پیروان [[یهودیت|یهود]] و [[مسیحیت]] نیز در جاهای مختلف آن حضور داشتهاند. در آستانه ظهور [[اسلام]]، بتپرستی در سراسر حجاز گسترش یافته بود و تنها گروهی اندک، به | در این منطقه، یکتاپرستی پیشینه دیرینهای داشته و پیروان [[یهودیت|یهود]] و [[مسیحیت]] نیز در جاهای مختلف آن حضور داشتهاند. در آستانه ظهور [[اسلام]]، بتپرستی در سراسر حجاز گسترش یافته بود و تنها گروهی اندک، به «[[حنیف]]» مشهور بودند که ویژگیهای ممتازی داشتند. | ||
با هجرت [[حضرت محمد(ص)]] به مدینه، به تدریج، نخستین حکومت حجاز شکل گرفت. [[امام علی(ع)]]، پایتخت را از حجاز به [[کوفه]] انتقال داد و پس از آن به جز مدتی کوتاه، حجاز پایتخت هیچ حکومتی قرار نگرفت. با این همه، حجاز به علت قرار گرفتن [[کعبه]] و دیگر مکانهای مذهبی در آن، همواره مورد توجه حکومتها بوده است. [[بنیعباس|عباسیان]](۱۳۲-۶۵۶ق)، فاطمیان(۲۹۷-۵۶۷ق)، ممالیک(۶۴۸-۹۲۳ق) و سرانجام [[آل سعود]] (۱۳۴۳ق) برخی از حکومتهایی هستند که بر آن سیطره داشتهاند. | با هجرت [[حضرت محمد(ص)]] به مدینه، به تدریج، نخستین حکومت حجاز شکل گرفت. [[امام علی(ع)]]، پایتخت را از حجاز به [[کوفه]] انتقال داد و پس از آن به جز مدتی کوتاه، حجاز پایتخت هیچ حکومتی قرار نگرفت. با این همه، حجاز به علت قرار گرفتن [[کعبه]] و دیگر مکانهای مذهبی در آن، همواره مورد توجه حکومتها بوده است. [[بنیعباس|عباسیان]](۱۳۲-۶۵۶ق)، فاطمیان(۲۹۷-۵۶۷ق)، ممالیک(۶۴۸-۹۲۳ق) و سرانجام [[آل سعود]] (۱۳۴۳ق) برخی از حکومتهایی هستند که بر آن سیطره داشتهاند. | ||
خط ۵۹: | خط ۵۹: | ||
واژه حجاز از ریشه حجز و به معنای فاصله، میان و مانع است.<ref>العین، ج3، ص70، «حجز».</ref> علتهای گوناگونی برای نامگذاری این منطقه به این نام گفته شده است.<ref>نک: معجم البلدان، ج2، ص218-219؛ صبح الاعشی، ج4، ص252.</ref> | واژه حجاز از ریشه حجز و به معنای فاصله، میان و مانع است.<ref>العین، ج3، ص70، «حجز».</ref> علتهای گوناگونی برای نامگذاری این منطقه به این نام گفته شده است.<ref>نک: معجم البلدان، ج2، ص218-219؛ صبح الاعشی، ج4، ص252.</ref> | ||
حجاز، در شمال غربی شبهجزیره عربستان قرار گرفته و مهمترین بخش آن به شمار میرود. تعیین حدود دقیق آن، به جهت اختلاف بسیار میان تاریخنگاران و جغرافینویسان ممکن نیست.<ref>جغرافیه شبه جزیرة العرب، ص130.</ref> به باور برخی،<ref>دانشنامه حج و حرمین شریفین، ج۶، ص۴۸۷.</ref> بر پایه سازگارترین تعریف با موقعیت جغرافیایی منطقه، حجاز در شرق رشته کوههای سرات قرار گرفته و از جهت | حجاز، در شمال غربی شبهجزیره عربستان قرار گرفته و مهمترین بخش آن به شمار میرود. تعیین حدود دقیق آن، به جهت اختلاف بسیار میان تاریخنگاران و جغرافینویسان ممکن نیست.<ref>جغرافیه شبه جزیرة العرب، ص130.</ref> به باور برخی،<ref>دانشنامه حج و حرمین شریفین، ج۶، ص۴۸۷.</ref> بر پایه سازگارترین تعریف با موقعیت جغرافیایی منطقه، حجاز در شرق رشته کوههای سرات قرار گرفته و از جهت شرق تا منطقه نجد ادامه یافته است. شمالیترین بخش غربی آن، خلیج عَقبه و جنوبیترین بخش آن، مناطق جنوبی شهر [[طائف]] معرفی شده است.<ref>معجم مااستعجم، ج1، ص9؛ معجم البلدان، ج2، ص219؛ اطلس تاریخ اسلام، ج1، ص396- 397.</ref> | ||
طول حجاز، از شمال به جنوب ۷۰۰ مایل{{یادداشت|بیش از ۱,۱۲۰ کیلومتر.}} و عرض آن از شرق به غرب ۲۵۰ مایل{{یادداشت|بیش از ۴۰۰ کیلومتر.}} ذکر شده است.<ref>جغرافیه شبه جزیرة العرب، ص132.</ref> مساحت تقریبی حجاز، ۳۸۸,۵۰۰ کیلومتر مربع است و از نگاه مساحتی، جایگاه دوم را در تقسیمات کشور [[عربستان]] دارد.<ref>الموسوعه العربیة المیسره، ج3، ص1312.</ref> | طول حجاز، از شمال به جنوب ۷۰۰ مایل{{یادداشت|بیش از ۱,۱۲۰ کیلومتر.}} و عرض آن از شرق به غرب ۲۵۰ مایل{{یادداشت|بیش از ۴۰۰ کیلومتر.}} ذکر شده است.<ref>جغرافیه شبه جزیرة العرب، ص132.</ref> مساحت تقریبی حجاز، ۳۸۸,۵۰۰ کیلومتر مربع است و از نگاه مساحتی، جایگاه دوم را در تقسیمات کشور [[عربستان]] دارد.<ref>الموسوعه العربیة المیسره، ج3، ص1312.</ref> | ||
==جغرافیای طبیعی== | ==جغرافیای طبیعی== | ||
[[پرونده:حجاز۳.PNG|بندانگشتی|برخی از شهرهای حجاز. ]] | |||
====مناطق جغرافیایی==== | ====مناطق جغرافیایی==== | ||
خط ۱۰۳: | خط ۱۰۴: | ||
==پیش از اسلام== | ==پیش از اسلام== | ||
[[پرونده:ستون سنگی تیماء.jpg|بندانگشتی|«ستون سنگی تیماء» که در اقلیم حجاز و شهر باستانی تیماء یافت شده و اکنون در موزه لوور [[فرانسه]] نگهداری میشود. پیشینه برخی از کتیبههای تیماء، به سده ششم پیش از میلاد بازمیگردد.|جایگزین=]] | |||
آگاهیها از وضعیت پیش از اسلام شبهجزیره، بویژه حجاز، به جهت فقر منابع محدود است. با این همه، یافتههای مستشرقان و باستانشناسان حاکی از وجود برخی از آثار مربوط به ماقبل تاریخ در نقاطی از حجاز است. نشانههای تمدنی در تیماء، طائف و وادی فاطمه نیز یافت شدهاند.<ref>المفصل، ج1، ص163، 329.</ref> | آگاهیها از وضعیت پیش از اسلام شبهجزیره، بویژه حجاز، به جهت فقر منابع محدود است. با این همه، یافتههای مستشرقان و باستانشناسان حاکی از وجود برخی از آثار مربوط به ماقبل تاریخ در نقاطی از حجاز است. نشانههای تمدنی در تیماء، طائف و وادی فاطمه نیز یافت شدهاند.<ref>المفصل، ج1، ص163، 329.</ref> | ||
خط ۲۳۵: | خط ۲۳۷: | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
[[رده:اقلیمهای عربستان]] | [[رده:اقلیمهای عربستان]] | ||
[[رده:مکانهای تاریخی حجاز]] |