صحن کوچک (آستان حسینی): تفاوت میان نسخه‌ها
(←ساخت) |
جز (حذف از رده:مقاله‌های در دست ویرایش ردهانبوه) |
||
| (۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات بنای مذهبی | |||
| بنیانگذار = [[آل بویه]] | |||
| تأسیس = سده چهارم و پنجم قمری | |||
| مکان = در ضلع شرقی صحن بزرگ [[حرم امام حسین(ع)]] | |||
| نام‌های دیگر = الصحن الصغیر | |||
| مساحت = ۴۸ مترمربع | |||
| بازسازی = به دستور نجیب پاشا، در سال ۱۲۶۲ق. | |||
}} | |||
'''صحن کوچک''' یا '''الصحن الصغیر'''، یکی از صحنهای [[آستان مقدس امام حسین(ع)|حرم امام حسین(ع)]] بود که در ضلع شرقی صحن بزرگ قرار داشت و یکی از آثار تاریخی و هنری ارزشمند به شمار می‌آمد. ساخت این صحن، به سده‌های چهارم و پنجم قمری بازمی‌گشت. این بنا، در سال ۱۳۶۸ق. توسط شهرداری [[کربلا]] تخریب شده و اعتراضاتی را در پی داشت. اکنون از این صحن، اثری وجود ندارد. | |||
==موقعیت== | ==موقعیت== | ||
صحن کوچک یا الصحن الصغیر، در ضلع شرقی صحن بزرگ حرم امام حسین(ع) که صحن اصلی آن است قرار داشت.<ref name=":0" /> زائر، معمولاً پس از [[زیارت امام حسین(ع)| | صحن کوچک یا الصحن الصغیر، در ضلع شرقی صحن بزرگ حرم امام حسین(ع) که صحن اصلی آن است قرار داشت.<ref name=":0" /> زائر، معمولاً پس از [[زیارت امام حسین(ع)|زیارت امام حسین(ع)]] از دو ورودی صحن کوچک، به زیارت [[آستان مقدس حضرت عباس(ع)|حرم حضرت عباس(ع)]]، می‌رفت. این صحن، از سمت شرق، بر تقاطع راه‌های شهرهای شمالی، شرقی و جنوبی، واقع شده بود. کنار دروازه شرقی آن که «باب الصّافی» نام داشت، مقبره‌ای مربوط به خاندان سید مهدی صافی، از صاحب منصبان قدیمی کربلا، قرار داشت.<ref name=":2">ترجمه تاریخ کربلا و حائر حسینی(ع)، ص۲۳۳.</ref> | ||
==بنا== | ==بنا== | ||
صحن کوچک، با مساحت | صحن کوچک، با مساحت ۴۸ مترمربع{{یادداشت|برخی آن را ۳۰ متر مربع دانسته‌اند.<ref>المواقع الأثریة و السیاحة فی کربلاء، ص۵۴.</ref>}} از آثار تاریخی و هنری نفیس و ارزشمند به شمار می‌آمد. این صحن کوچک، دیوارهای بلندی داشت و آنها را کاشی‌کاری‌هایی که ممتاز و با نقش‌های گیاهی توصیف شده‌اند، زینت می‌داد.<ref name=":0" /> سقف ورودی‌ها، دارای مقرنس‌هایی بود، که برخی، آنها را به صورت استوانه‌های هندسی‌شکل، با زوایه‌ها و ضلع‌های متنوع و بهم درآمیخته، بسیار ظریف، چشم‌نواز، کم‌یاب و گرانبها توصیف کرده‌اند.<ref name=":3">ترجمه تاریخ کربلا و حائر حسینی(ع)، ص۲۳۲.</ref> | ||
صحن بزرگ و صحن کوچک با راهرویی دراز و عریض به یکدیگر راه می‌یافت. ویژگی‌های هنری راهرو را مانند صحن کوچک، ولی از نوع بهتر و استوارتر و نیز با سنگ گرانیت و کاشی قدیمی توصیف کرده‌اند. برخی، عناصر معماری این راهرو را تحفه‌هایی دانسته‌اند که موزه‌های دنیا، جهت به دست آوردن مانند آنها، از یکدیگر سبقت می‌گیرند.<ref name=":2" /> | |||
صحن | این صحن، دو دروازه داشت؛ یکی دروازه شمالی که «دَرِ صحن کوچک» نامیده می‌شد و دیگری دروازه شرقی که «باب الصّافی» نام داشت.<ref name=":2" /> در صحن کوچک، دو مناره کوچک مزین به آیات قرآن وجود داشت که در سال ۱۲۶۲ق. به دستور نجیب پاشا، والی عثمانی، ساخته شده بود.<ref name=":0" /> این دو مناره، در سمت شمالی صحن و کنار دو مقبره ساخته شده بود که در آن دو مقبره [[سید ابراهیم قزوینی]] حائری و سید محمدمهدی بن علی طباطبایی دفن شده بودند.<ref>المواقع الأثریة و السیاحة فی کربلاء، ص۵۶.</ref> این دو اتاق را [[ناصرالدین شاه]] در سفرنامه خود، وقتی از صحن [[آستان مقدس امام حسین(ع)|حرم امام حسین(ع)]]، به سوی [[آستان مقدس حضرت عباس(ع)|حرم حضرت عباس(ع)]] در حرکت بوده، گزارش کرده است. به گفته او، در اتاق دست چپ، [[فاضل دربندی]] و سید مهدی طباطبایی دفن شده و در اتاق دست راست، سید ابراهیم قزوینی، برادرش سید مهدی، محمدحسین قروینی و [[محمدحسین حائری اصفهانی|محمدحسین اصفهانی]] صاحب فصول دفن شده‌اند.<ref>شهریار جاده‌ها، سفرنامه ناصرالدین شاه به عتبات، ص۱۱۸.</ref> | ||
==ساخت== | ==ساخت== | ||
تاریخ ساخت این بنا، به دوران خلافت | تاریخ ساخت این بنا، به دوران خلافت بنی‌عباس در قرن چهارم و پنجم هجری<ref name=":2" /> و روزگار آل بویه<ref name=":3" /> برمی‌گردد. | ||
دو مناره کوچک مزین به آیات قرآن در سال | دو مناره کوچک مزین به آیات قرآن در سال ۱۲۶۲ق. به دستور نجیب پاشا، والی [[بنی عثمان|عثمانی]]، در این صحن، ساخته شده بود.<ref name=":0" /> | ||
==کاربرد== | ==کاربرد== | ||
زمامداران [[آل بویه|آل | برخی بر این باورند که زمامداران [[آل بویه|آل بویه]]، این قسمت از [[حائر]] مقدس را آرامگاه خود قرار داده بودند تا قبرهای آنان در [[بین الحرمین|بین‌الحرمین]]، زیر پای [[زائر|زائران]] قرار گیرد. از همین روی، این ساختمان را فنی و مهندسی، محکم و در عین حال چشم نواز ساختند.<ref name=":2" /> | ||
==تخریب== | ==تخریب== | ||
این اثر تاریخی، توسط شهرداری | این اثر تاریخی، توسط شهرداری [[کربلا]]، در سال ۱۳۶۸ق. (۱۹۴۸م) به طور کامل تخریب شد. دلیل تخریب، احداث خیابان در گرداگرد [[آستان مقدس امام حسین(ع)|حرم امام حسین(ع)]]، اعلام شد. برخی این دلیل را بهانه‌ای برای ویران کردن این صحن دانسته‌اند. روحانیان شیعه نیز در اعتراض به این اقدام، از برگزاری نماز جماعت در صحن حرم امام حسین(ع) خودداری کردند.<ref name=":0">تاریخ مرقد الحسین والعباس(ع)، صص 183 و 184.</ref> | ||
==پانوشت== | ==پانوشت== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
{{منابع}} | |||
{{ | *'''ترجمه تاریخ کربلا و حائر حسینی(ع)'''، عبدالجواد کلیدار، ترجمه مسلم صاحبی، مشعر، تهران ۱۳۸۹ش. | ||
*'''تاریخ مرقد الحسین والعباس(ع)'''، سلمان هادی آل طعمة، مؤسسة الاعلمی، بیروت، ۱۴۱۶ق. (۱۹۹۶م). | |||
}} | |||
*'''ترجمه تاریخ کربلا و حائر حسینی(ع)'''، عبدالجواد کلیدار، ترجمه مسلم صاحبی، مشعر، تهران | |||
*''' | |||
*'''شهریار جاده‌ها، سفرنامه ناصرالدین شاه به عتبات'''، ناصرالدین شاه، به کوشش محمدرضا عباسی، پرویز بدیعی، انتشارات سازمان اسناد ایران، بی‌جا، ۱۳۷۲ش. | *'''شهریار جاده‌ها، سفرنامه ناصرالدین شاه به عتبات'''، ناصرالدین شاه، به کوشش محمدرضا عباسی، پرویز بدیعی، انتشارات سازمان اسناد ایران، بی‌جا، ۱۳۷۲ش. | ||
*'''المواقع الأثریة و السیاحة فی | *'''المواقع الأثریة و السیاحة فی کربلاء'''، سلمان هادی طعمه، سلمان ، مشعر، تهران، بی‌تا. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
[[رده:حرم امام حسین]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲۴ اکتبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۲:۳۹
| اطلاعات اوليه | |
|---|---|
| تأسیس | سده چهارم و پنجم قمری |
| مکان | در ضلع شرقی صحن بزرگ حرم امام حسین(ع) |
| نام‌های دیگر | الصحن الصغیر |
| مشخصات | |
| مساحت | ۴۸ مترمربع |
| معماری | |
| بازسازی | به دستور نجیب پاشا، در سال ۱۲۶۲ق. |
صحن کوچک یا الصحن الصغیر، یکی از صحنهای حرم امام حسین(ع) بود که در ضلع شرقی صحن بزرگ قرار داشت و یکی از آثار تاریخی و هنری ارزشمند به شمار می‌آمد. ساخت این صحن، به سده‌های چهارم و پنجم قمری بازمی‌گشت. این بنا، در سال ۱۳۶۸ق. توسط شهرداری کربلا تخریب شده و اعتراضاتی را در پی داشت. اکنون از این صحن، اثری وجود ندارد.
موقعیت[ویرایش | ویرایش مبدأ]
صحن کوچک یا الصحن الصغیر، در ضلع شرقی صحن بزرگ حرم امام حسین(ع) که صحن اصلی آن است قرار داشت.[۱] زائر، معمولاً پس از زیارت امام حسین(ع) از دو ورودی صحن کوچک، به زیارت حرم حضرت عباس(ع)، می‌رفت. این صحن، از سمت شرق، بر تقاطع راه‌های شهرهای شمالی، شرقی و جنوبی، واقع شده بود. کنار دروازه شرقی آن که «باب الصّافی» نام داشت، مقبره‌ای مربوط به خاندان سید مهدی صافی، از صاحب منصبان قدیمی کربلا، قرار داشت.[۲]
بنا[ویرایش | ویرایش مبدأ]
صحن کوچک، با مساحت ۴۸ مترمربع[یادداشت ۱] از آثار تاریخی و هنری نفیس و ارزشمند به شمار می‌آمد. این صحن کوچک، دیوارهای بلندی داشت و آنها را کاشی‌کاری‌هایی که ممتاز و با نقش‌های گیاهی توصیف شده‌اند، زینت می‌داد.[۱] سقف ورودی‌ها، دارای مقرنس‌هایی بود، که برخی، آنها را به صورت استوانه‌های هندسی‌شکل، با زوایه‌ها و ضلع‌های متنوع و بهم درآمیخته، بسیار ظریف، چشم‌نواز، کم‌یاب و گرانبها توصیف کرده‌اند.[۴]
صحن بزرگ و صحن کوچک با راهرویی دراز و عریض به یکدیگر راه می‌یافت. ویژگی‌های هنری راهرو را مانند صحن کوچک، ولی از نوع بهتر و استوارتر و نیز با سنگ گرانیت و کاشی قدیمی توصیف کرده‌اند. برخی، عناصر معماری این راهرو را تحفه‌هایی دانسته‌اند که موزه‌های دنیا، جهت به دست آوردن مانند آنها، از یکدیگر سبقت می‌گیرند.[۲]
این صحن، دو دروازه داشت؛ یکی دروازه شمالی که «دَرِ صحن کوچک» نامیده می‌شد و دیگری دروازه شرقی که «باب الصّافی» نام داشت.[۲] در صحن کوچک، دو مناره کوچک مزین به آیات قرآن وجود داشت که در سال ۱۲۶۲ق. به دستور نجیب پاشا، والی عثمانی، ساخته شده بود.[۱] این دو مناره، در سمت شمالی صحن و کنار دو مقبره ساخته شده بود که در آن دو مقبره سید ابراهیم قزوینی حائری و سید محمدمهدی بن علی طباطبایی دفن شده بودند.[۵] این دو اتاق را ناصرالدین شاه در سفرنامه خود، وقتی از صحن حرم امام حسین(ع)، به سوی حرم حضرت عباس(ع) در حرکت بوده، گزارش کرده است. به گفته او، در اتاق دست چپ، فاضل دربندی و سید مهدی طباطبایی دفن شده و در اتاق دست راست، سید ابراهیم قزوینی، برادرش سید مهدی، محمدحسین قروینی و محمدحسین اصفهانی صاحب فصول دفن شده‌اند.[۶]
ساخت[ویرایش | ویرایش مبدأ]
تاریخ ساخت این بنا، به دوران خلافت بنی‌عباس در قرن چهارم و پنجم هجری[۲] و روزگار آل بویه[۴] برمی‌گردد.
دو مناره کوچک مزین به آیات قرآن در سال ۱۲۶۲ق. به دستور نجیب پاشا، والی عثمانی، در این صحن، ساخته شده بود.[۱]
کاربرد[ویرایش | ویرایش مبدأ]
برخی بر این باورند که زمامداران آل بویه، این قسمت از حائر مقدس را آرامگاه خود قرار داده بودند تا قبرهای آنان در بین‌الحرمین، زیر پای زائران قرار گیرد. از همین روی، این ساختمان را فنی و مهندسی، محکم و در عین حال چشم نواز ساختند.[۲]
تخریب[ویرایش | ویرایش مبدأ]
این اثر تاریخی، توسط شهرداری کربلا، در سال ۱۳۶۸ق. (۱۹۴۸م) به طور کامل تخریب شد. دلیل تخریب، احداث خیابان در گرداگرد حرم امام حسین(ع)، اعلام شد. برخی این دلیل را بهانه‌ای برای ویران کردن این صحن دانسته‌اند. روحانیان شیعه نیز در اعتراض به این اقدام، از برگزاری نماز جماعت در صحن حرم امام حسین(ع) خودداری کردند.[۱]
پانوشت[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ تاریخ مرقد الحسین والعباس(ع)، صص 183 و 184.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ ۲٫۴ ترجمه تاریخ کربلا و حائر حسینی(ع)، ص۲۳۳.
- ↑ المواقع الأثریة و السیاحة فی کربلاء، ص۵۴.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ترجمه تاریخ کربلا و حائر حسینی(ع)، ص۲۳۲.
- ↑ المواقع الأثریة و السیاحة فی کربلاء، ص۵۶.
- ↑ شهریار جاده‌ها، سفرنامه ناصرالدین شاه به عتبات، ص۱۱۸.
منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- ترجمه تاریخ کربلا و حائر حسینی(ع)، عبدالجواد کلیدار، ترجمه مسلم صاحبی، مشعر، تهران ۱۳۸۹ش.
- تاریخ مرقد الحسین والعباس(ع)، سلمان هادی آل طعمة، مؤسسة الاعلمی، بیروت، ۱۴۱۶ق. (۱۹۹۶م).
- شهریار جاده‌ها، سفرنامه ناصرالدین شاه به عتبات، ناصرالدین شاه، به کوشش محمدرضا عباسی، پرویز بدیعی، انتشارات سازمان اسناد ایران، بی‌جا، ۱۳۷۲ش.
- المواقع الأثریة و السیاحة فی کربلاء، سلمان هادی طعمه، سلمان ، مشعر، تهران، بی‌تا.