بودیسم: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی حج
دیداریویکی‌متن
جز (جایگزینی متن - 'تاسیس' به 'تأسیس')
جز (removed Category:ادیان using HotCat)
برچسب: واگردانی دستی
 
(۱۸ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
'''بودیسم''' از آیین‌های رایج در شرق آسیا و دارای اماکن زیارتی مقدس و مناسکی همانند [[حج]] و [[عمره]] است. آیین بودایی پس از [[اسلام]] و [[مسیحیت]]، از جمله آیین‌هایی است که در سراسر جهان پیرو دارند.
'''بودیسم''' (دین بودایی) از ادیان کهن رایج در شرق آسیا و دارای اماکن زیارتی مقدس متعددی است و برخی آیین‌های زیارتی بوداییان به آیین [[حج]] و [[عمره]] نزد مسلمانان شبیه است. در بودیسم اماکن زیارتی بسیار وجود دارند، اما زیارت چهار مکان (لومبینی، بودگیا، سارنات، کوسیناره) دارای جایگاهی ویژه هستند. برای زیارت این چهار مکان، زمانی ویژه در نظر گرفته نشده است. با این‌حال، بسیاری از بوداییان مراسم زیارت را در روز تولد بودا انجام می‏‌دهند. برخی اعمال متداول در این اماکن شباهت‌هایی به آیین [[حج]] مسلمانان دارند که شامل [[طواف]] زیارتگاه، [[نماز]] و [[دعا]] است.


عبادت در این آیین شکل‌های متفاوت دارد و شامل پرستش تصاویر بودا و نیز بقایای جسمانی او است. در بودیسم اماکن زیارتی بسیار وجود دارند، اما زیارت چهار مکان که بنابر گزارش‌ها، شخص بودا دستور زیارت آن‌ها را داده است، دارای جایگاهی ویژه هستند. برای زیارت این چهار مکان، زمانی ویژه در نظر گرفته نشده است. با این‌حال، بسیاری از بوداییان مراسم زیارت را در روز تولد بودا انجام می‏‌دهند.
==آیین بودا ==


اگرچه بودا اعمالی ویژه برای این زیارتگاه‌ها مشخص نکرده ولی برخی اعمال متداول در این اماکن شباهت‌هایی به آیین [[حج]] مسلمانان دارند. این زیارت بیش از دو بخش تشکیل می‏‌شود: [[طواف]] زیارتگاه، [[نماز]] و [[دعا]].
بر پایه آمار سال 2005 میلادی آیین بودایی 360 میلیون پیرو در سراسر جهان دارد.<ref>Kennick Urubshurow، Victoria، IntroducingWorld Religions، (routledge، 2008)،  P. xxiv</ref>این پیروان در [[هند]]، مغولستان، تبت، چین، کره، ژاپن، [[آمریکا]] و اروپا پراکنده‌اند. آیین بودا دین اصلی برخی کشورها از جمله سریلانکا، میانمار (برمه)،  تایلند، کامبوج، لائوس، ویتنام، ژاپن، چین، تبت و مغولستان است.<ref>Coward، Harold and Neufeldt، Ronald and Neumaier، Eva K. (eds.) ، Readings in Eastern Religions، (Wilfrid Laurier University Press، 2007، 2nd ed.) ، P. 114</ref>


==معرفی اجمالی آیین بودا==
=== بودا ===
بر پایه گزارش‌ منابع بودایی، نام اصلی بودا «سیدارته گوتاما»<ref>Sidhartha Gautama.</ref>بود و که احتمالاً در حدود سال‌ 560 پیش از میلاد در شمال هند به دنیا آمد. او فرزند رئیس قبیله شاکیا (sakya) در منطقه کوچکی در هیمالیا بود و در کودکی و جوانی زندگی یک شاهزاده را داشت. اما در ۲۹ سالگی  راه زهد در پیش گرفت. او پس از سال‌ها صبر و شکیبایی زیر یک درخت، در جایی که امروز به بودگیا (Bodhgayā) معروف شده است، به مقام بودایی دست یافت.<ref>در قلمرو وجودان، ص 136؛ آیین بودا در جهان امروز، ص28.</ref>


آیین بودایی پس از [[اسلام]] و [[مسیحیت]]، از جمله آیین‌هایی است که در سراسر جهان پیرو دارند.<ref>Furseth، Inger and Repstad Pal ،An Introduction to the Sociology of Religion، (Ashgate Publishing Company، 2006)،  P. 106</ref>بر پایه آمار سال 2005 میلادی این آیین 360 میلیون پیرو در سراسر جهان دارد.<ref>Kennick Urubshurow، Victoria، IntroducingWorld Religions، (routledge، 2008)، P. xxiv</ref>این پیروان در [[هند]]، مغولستان، تبت، چین، کره، ژاپن، [[آمریکا]] و اروپا پراکنده‌اند. آیین بودا دین اصلی برخی کشورها از جمله سریلانکا، میانمار (برمه)،  تایلند، کامبوج، لائوس، ویتنام، ژاپن، چین، تبت و مغولستان به شمار می‌آید.<ref>Coward، Harold and Neufeldt، Ronald and Neumaier، Eva K. (eds.) ، Readings in Eastern Religions، (Wilfrid Laurier University Press، 2007، 2nd ed.) ، P. 114</ref>
==== واژه بودا<ref>فرهنگ ادیان جهان، ص۱۳۹</ref> ====
لقب بودا<ref>Buddha.</ref>در زبان سنسکریت به معنای فرد بیدار است. در ادیان هند، این عنوان برای هر شخصی که به روشنی رسیده، به کار می‌رود و به بودای تاریخی اختصاص ندارد.<ref>"Buddhism in India"، Encyclopedia of Religion، Vol. 2 ،P320</ref>با این‌حال، میان همه بوداها، سیدارته گوتاما، جایگاهی بزرگ دارد.<ref>آیین بودا در جهان امروز، ص30.</ref>
=== عبادت‌های بودایی ===
عبادت در این آیین شکل‌های متفاوت دارد و شامل بزرگداشت تصاویر بودا و نیز بقایای جسمانی او است.<ref>Jacob N. Kinnard، "worship"، Encyclopedia of Buddhism، robert E. Buswell، 2003، vol 2 ،p. 905.</ref> مردم عادی برای [[عبادت]] به مکان‌های مقدس می‌روند و در آن‌جا با اهدای نذورات خود و زانو زدن و ذکر گفتن در برابر اشیاء مقدس عبادت می‌کنند. عبادت راهبان با مردم عادی تفاوت دارد. آنان همه اوقات خود را به مراقبه و خواندن اذکار و اوراد می‌گذرانند. آن‌ها موظف‌اند که در روزهای ویژه روزه بگیرند و مراسم دعاخوانی و ذکرگویی را اجرا کنند.<ref>Nancy E. Auer Falk، "Buddhist Puja"، Encyclopedia of Religion، ed. M. Eliade، New York، 1987، Vol. 12، p. 86.</ref>


==معرفی بودا==
==زیارتگاه‌های بودایی==


بر پایه گزارش‌های اساطیری موجود در منابع بودایی، نام اصلی بودا «سیدارته گوتمه»<ref>Sidhartha Gautama.</ref>بوده که احتمالاً در فاصله سال‌های 563-483 ق. م. می‏زیسته است.<ref>Collinson، Diané and Plant، Kathryn and Wilkinson، Robert،P. 74</ref>او در قبیله شاکیا (sakya) در منطقه کوچکی در هیمالیا که امروز در مرز نپال قرار دارد، زاده شد.<ref>"Buddhism in India"، Encyclopedia of Religion، Vol. 2، p. 351.</ref>سیدارته در دامان آیین هندو پرورش یافت و در 16 سالگی ازدواج کرد و در 29 سالگی پس از حوادثی چند، مسیر زندگی‌اش تغییر کرد.<ref>Collinson، Diané and Plant، Kathryn and Wilkinson، Robert، ibid، P. 75</ref>وی که پیشتر آموزش‌های ویژه یک شاهزاده را فرا‌گرفته بود، جامه زهد بر تن کرد و زیرنظر آموزگاران معنوی آموزش دید. پس از سال‌ها صبر و شکیبایی زیر یک درخت، در جایی که امروز به بودگیا (Bodhgayā) معروف شده است، به حقیقت دست یافت و به مقام بودایی نایل شد.<ref>آیین بودا در جهان امروز، ص28.</ref>
بوداییان مکان‌های زیارتی متعددی دارند اما چهار زیارتگاه نزد آنان مهم‌تر از دیگر مکان‌های زیارتی هستند. بنابر سنت دینی هر کس که «با ایمان پاک این مکان‌ها را زیارت کند در زندگی بعدی در شرایط دلخواه زاده می‌شود». اماکن به‌عنوان مکان‌های امن بودایی یاد می‏‌گردد و حق تعرض به افراد در این مکان­‌ها وجود ندارد. این چهار مکان عبارتند از: لومبینی، بودگیا، سارنات و کوشیناره.<ref>Trainor، Kevin، Buddhism: the illustrated guide، (Oxford University Press، 2004)،  P. 112</ref><ref name=":0" />  
 
لقب بودا<ref>Buddha.</ref>در زبان سنسکریت به معنای فرد بیدار است. در ادیان هند، این عنوان برای هر شخصی که به روشنی رسیده، به کار می‌رود و به بودای تاریخی اختصاص ندارد.<ref>"Buddhism in India"، Encyclopedia of Religion، Vol. 2 ،P320</ref>با این‌حال، میان همه بوداها، سیدارته گوتمه، جایگاهی بس بزرگ دارد.<ref>آیین بودا در جهان امروز، ص30.</ref>
 
==عبادت و اعمال عبادی==
 
عبادت در این آیین شکل‌های متفاوت دارد و شامل بزرگداشت تصاویر بودا و نیز بقایای جسمانی او است.<ref>Jacob N. Kinnard، "worship"، Encyclopedia of Buddhism، robert E. Buswell، 2003، vol 2 ،p. 905.</ref> مردم عادی برای [[عبادت]] به مکان‌های مقدس می‌روند و در آن‌جا با اهدای نذورات خود و زانو زدن و ذکر گفتن در برابر اشیاء مقدس به عبادت می‌پردازند. عبادت راهبان با مردم عادی تفاوت دارد. آن‌ها همه اوقات خود را به مراقبه و خواندن اذکار و اوراد می‌گذرانند. آن‌ها موظف‌اند که در روزهای ویژه روزه بگیرند و مراسم دعاخوانی و ذکرگویی را اجرا کنند.<ref>Nancy E. Auer Falk، "Buddhist Puja"، Encyclopedia of Religion، ed. M. Eliade، New York، 1987، Vol. 12، p. 86.</ref>
 
==زیارت==
 
در آیین بودا، اماکن زیارتی بسیار وجود دارند؛ اما زیارت چهار مکان که بنابر گزارش‌ها شخص بودا دستور زیارت آن‌ها را داده است، دارای جایگاهی ویژه هستند<ref>Trainor، Kevin، Buddhism: the illustrated guide، (Oxford University Press، 2004)،  P. 112</ref>:
 
[[لومبینی]]: مکان تولد بودا
 
[[بودگیا]]: مکان روشن‌شدگی بودا
 
[[سارنات]]: مکان نخستین موعظه بودا
 
[[کوسیناره]]: مکان مرگ بودا و رسیدن او به نیروانا
 
برخی اعمال متداول در این اماکن شباهت‌هایی به [[مناسک حج]] دارند؛
 
زیارت این مکان‌های واجب نیست. ولی بیشتر بوداییان متعهد هستند تا در طول عمر خود، دست‌کم یک‌بار آنها را زیارت کنند. در بودیسم تبتی، انجام زیارت به نیابت از مردگان نیز جایز شمرده شده است. انسان می‌­تواند برای مردگان خویش زیارت نیابتی انجام دهد و در این مکان‌های مقدس، اعمال عبادی را به نیابت از آن‌ها به‌جای آورد.<ref>Khoon San، Chan، Buddhist pilgrimage، P1.</ref>
 
اهداف معنوی مانند پاک شدن افکار و کردار<ref>Khoon San، Chan، Buddhist pilgrimage، (Subang Jaya Buddhist Association، 2001)،  P. 11</ref>و هدف‌های دنیوی مانند طلب فرزند و درخواست شفای بیمار و موفقیت در کسب و کار از انگیزه‌هایی است که زائران را به زیارت این مکان‌ها ترغیب می‏‌کند.<ref>A. Salamone ، Frank (ed.) ، Encyclopedia of religious rites، rituals، and festivals، Routledge، 2004)،  Pp. 328 &378.</ref>
 
==زیارتگاه‌های چهارگانه==
 
در آیین بودیسم، تمام زیارتگاه‌­ها مقدس و دارای حرمت تلقی می‌شوند. اما در این میان، چهار زیارتگاه بسیار بالاتر و برجسته‌‏تر از دیگر مکان‌های زیارتی هستند. این تقدس تا بدان‌جا است که از این اماکن به‌عنوان مکان‌های امن بودایی یاد می‏‌گردد. هر فرد به محض ورود به این مکان‏‌ها در امان خواهد بود و حق تعرض به افراد در این مکان­‌ها وجود ندارد؛ زیرا تقدس این اماکن، اجازه انجام رفتاری را که موجب بی‏‌حرمتی شود، نمی‏‌دهد. این چهار مکان عبارتند از: لومبینی، بودگیا، سارنات و کوشیناره.


===لومبینی===
===لومبینی===
 
[[پرونده:حوض مقدس.jpg|250px|thumb|left|حوض مقدس در لومبینی]]
لومبینیLumbini: شهری در مرز میان [[هند]] و نپال کنونی است و بر پایه گزارش‌ها زادگاه بودا می‌باشد. این مکان اکنون رومیندی (Rumindi) نام دارد.<ref>بودا، ص55.</ref> باغ لومبینی در این منطقه، از دیرباز دارای تقدس و اهمیت ویژه بوده است. بر پایه گزارش‌های موجود، امپراتور بزرگ مائوری‏‌ها به نام آشوکا (Asoka) که در فاصله سال‌های 273 تا 236 ق. م. بر تمام هند حکم‌فرمایی داشت، به سال 249 به زیارت لومبینی و [[عبادت]] در محل تولد بودا پرداخت. به یادبود حضور او در این مکان، ستونی سنگی ساختند و بر آن کتیبه‌‏ای نگاشتند که رخداد زیارت آشوکا را حکایت می‌‏کند. به باور بوداییان، متون نوشته شده بر این ستون نشان می‌دهد که این محل از دیرباز به‌عنوان مکان تولد بودا مورد پذیرش قرار داشته است.
لومبینیLumbini: یک زیارتگاه بزرگ در مرز میان [[هند]] و نپال کنونی و بر پایه گزارش‌ها زادگاه بودا است. در محوطه زیارتگاه‌ چند معبد و مکان مقدس قرار دارد از جمله پوشکارنی (Puskarni) به معنای «حوضچه مقدس» است و گفته شده که «مایا دوی» (Maya Devi) مادر بودا، بدن خویش را پیش از تولد بودا در این حوضچه شست‌وشو داده است. معبد کهن مایا دوی نیز از جمله مکان‌های مقدس و مشهور لومبینی است. به یادواره‏‌ای سنگی در این مکان دست یافتند که متعلق به سده سوم قبل از میلاد بود و آن محل را مکان تولد بودا دانسته‌اند.<ref>Khoon San، Chan، Buddhist pilgrimage، (Subang Jaya Buddhist Association، 2001)،  PP. 69 – 87</ref>
 
الف: حوضچه مقدس: از جمله مکان‌های مقدس و زیارتی لومبینی، پوشکارنی (Puskarni) به معنای «حوضچه مقدس» است که در پایین مناره آشوکایی قرار گرفته است. آنان بر این باورند که «مایا دوی» (Maya Devi) مادر بودا، بدن خویش را پیش از تولد بودا در این حوضچه شست‌وشو داده و به‌همین دلیل، این حوضچه از تقدس ویژه میان بوداییان برخوردار است.
 
ب: معبد کهن مایا دوی: معبد کهن مایا دوی نیز از جمله مکان‌های مقدس و مشهور لومبینی است. این معبد که درست در برابر ستون آشوکایی قرار دارد، به سال 1995م. مورد کاوش و حفاری‌‏های باستانی قرار گرفت. به سال 1996م. کاوشگران اعلام کردند که محل تولد بودا زیر این معبد کشف شده است. باستان‏‌شناسان با حفر این مکان به یادواره‏‌ای سنگی دست یافتند که متعلق به سده سوم ق. م. بود و آن محل را مکان دقیق تولد بودا می‌شمرد.<ref>Khoon San، Chan، Buddhist pilgrimage، (Subang Jaya Buddhist Association، 2001)،  PP. 69 – 87</ref>


===بودگیا===
===بودگیا===
 
[[پرونده:درخت بودی.jpg|250px|thumb|left|درخت بودی]]
بودگیا (Bodh-gayā): بودگیا در منطقه بیهار (Bihar) کشور هند و در فاصله یازده کیلومتری از شرق شهر گایا (Gaya) قرار دارد.<ref>Olsen، Brad، Sacred Places Around the World، (Consortium of Collective Consciousness، 2004، 2nd ed.) ، P. 92</ref> بودگیا که محل روشن‌‏شدگی بودا است، مقدس‏‌ترین مکان روی زمین برای بوداییان به‌شمار می‏‌آید. امپراتور آشوکا به سال 259 ق. م. به [[زیارت]] این مکان رفت و معبدی را در آن‌جا بنا کرد. از آن هنگام به مدت بیش از هزار و پانصد سال، زائرانی بی‌شمار به این مکان که مهد آیین بودا است، می‏‌شتابند. ویرانی این معبد در سده سیزدهم م. روند زیارت این مکان را با وقفه روبه‌رو ساخت.
بودگیا (Bodh-gayā): بودگیا در منطقه بیهار (Bihar) کشور هند و در فاصله یازده کیلومتری از شرق شهر گایا (Gaya) قرار دارد.<ref>Olsen، Brad، Sacred Places Around the World، (Consortium of Collective Consciousness، 2004، 2nd ed.) ، P. 92</ref> بودگیا که محل روشن‌‏شدگی بودا است، مقدس‏‌ترین مکان روی زمین برای بوداییان به‌شمار می‏‌آید. امپراتور آشوکا به سال 259 ق. م. به [[زیارت]] این مکان رفت و معبدی را در آن‌جا بنا کرد. از آن هنگام به مدت بیش از هزار و پانصد سال، زائرانی بی‌شمار به این مکان می‏‌شتابند.<ref>Khoon San، Chan، Buddhist pilgrimage، Pp. 75 – 78.</ref> در بودگیا معابدی وجود دارد از جمله معبد معبد مهابودی (Mahabodhi) که کنار درختی بنا شده است که به باور بوداییان، بودا زیر آن به روشن‏‌شدگی دست یافت.<ref>Wilkinson، Philip and Charing، Douglas، Encyclopedia of religion، (Dorling Kindersley، 2004، 1st ed.)  ،P. 94</ref> این درخت را بودی (Bodhi) می‌نامند که یکی از زیارتگاه‌های مهم بودایی است.<ref>Leela، Aditi Wood، "Bodh Gaya"، Encyclopedia of Buddhism، robert E. Buswell، 2003، vol 1، p. 50</ref>
 
با محو شدن تدریجی بودیسم در کشور هند، این زیارتگاه نیز به فراموشی سپرده شد تا آن‌جا که این معبد به‌دست هندوها تصرف شد و مدتی طولانی در اختیار آن‌ها قرار داشت. در اواخر سده نوزدهم م. توجه بوداییان به این مکان مقدس دیگر بار معطوف شد و تلاش­‌هایی فراوان برای باز پس‌گیری آن صورت گرفت. بوداییان هرگز نتوانستند تفوق و تسلط کامل بر این مکان به دست آورند. امروز این مکان به‌دست شورایی از 11 بودایی و 14 غیر بودایی اداره می‌‏گردد.<ref>Khoon San، Chan، Buddhist pilgrimage، Pp. 75 – 78.</ref>
 
الف: معبد مهابودی (Mahabodhi): معبد مهابودی در بودگیا یکی از مهم‌ترین زیارتگاه‌های بوداییان به‌شمار می‏‌آید.  این معبد کنار درختی بنا شده است که به باور بوداییان، بودا زیر آن به روشن‏‌شدگی دست یافت. بنای نخست این معبد در سده ششم م. ساخته شد؛ اما در فاصله قرن­‌های سیزدهم تا نوزدهم م. رو به ویرانی نهاد و سپس به دست راهبان و زائران این معبد، بازسازی گشت.<ref>Wilkinson، Philip and Charing، Douglas، Encyclopedia of religion، (Dorling Kindersley، 2004، 1st ed.)  ،P. 94</ref>
 
ب: درخت بودی: بودا زیر درخت اشوته (Ashvatha) (نوعی انجیر) نشست و به مراقبه پرداخت و در همان‌جا به روشن‌شدگی اعلا (abhisambodhi) دست یافت و بودا شد. این درخت بعدها درخت بودی (Bodhi) نام گرفت و آن مکان را بوداگیا نامیدند که یکی از زیارتگاه‌های برجسته آیین بودا شد.<ref>Leela، Aditi Wood، "Bodh Gaya"، Encyclopedia of Buddhism، robert E. Buswell، 2003، vol 1، p. 50</ref>این درخت بارها به دست حکمرانان قطع شد. نخستین بار امپراتور آشوکا این درخت را قطع کرد؛ اما پس از در آمدن به آیین بودا، دستور داد تا ریشه باقی مانده از این درخت و جوانه‏‌های آن را به‌طور کامل نگهداری کنند. بعدها نیز هربار که این درخت به دستور حکمرانان قطع می‌شد، بوداییان دیگر بار یکی از قلمه‏‌های آن را که در سریلانکا حفظ می‏‌شد، به آن‌جا آورده، در جای نخست می‏‌کاشتند. درختی که امروز در این مکان قرار دارد، در حدود 125 سال عمر دارد و برای بوداییان بسیار مقدس است.


===سارنات===
===سارنات===
 
[[پرونده:معبد مهابودی.jpg|250px|thumb|left|معبد مهابودی]]
سارنات (Särnäth): سارنات در ایالت اوتارپرادش در سی کیلومتری شهر واراناسی (بنارس) قرار دارد.<ref>. Khoon San، Chan، Buddhist pilgrimage، (Subang Jaya Buddhist Association، 2001)،  Pp. 81 – 82 &87.</ref> بودا در باغی به نام پارک آهو (Mrigadäva) که اکنون Särnäth نام دارد، نخستین موعظه خود و دهرمه را که بدان دست یافته بود، برای یاران خود بیان می‌کند و به آن‌ها سفارش می‌نماید که راه میانه را برگزینند و از زیاده‌روی پرهیز کنند. روش میانه (تتهاگته) راهی است که به بینش و دانش، سکون و آرامش، تنویر و سرانجام نیروانا می‌رسد و جزء همان راه‌های هشت‌گانه‌ای است که از چهار حقیقت جلیل سرچشمه می‌گیرد. <ref>بودا، ص59-60.</ref> بقعه اصلی این زیارتگاه نخستین‌بار به‌دست امپراتور آشوکا در سده سوم ق. م. احداث شد. این زیارتگاه به رغم اهمیت آن، امروز در معرض ویرانی قرار دارد. بقعه اصلی سارنات از میان رفته و اثری از آن باقی نمانده است؛ اما دیواره‌‏های آن با حکاکی‏‌هایی که بر آن وجود داشته، همچنان محفوظ مانده است.<ref>Wilkinson، Philip and Charing، Douglas، Encyclopedia of religion، P. 92</ref>
سارنات (Särnäth): سارنات در ایالت اوتارپرادش در سی کیلومتری شهر واراناسی (بنارس) قرار دارد.<ref name=":0">. Khoon San، Chan، Buddhist pilgrimage، (Subang Jaya Buddhist Association، 2001)،  Pp. 14-15.</ref> بودا در باغی به نام باغ غزالان (Migadaya)، نخستین موعظه و اصول اخلاقی (دهارما) را که بدان دست یافته بود، برای یاران خود بیان کرد. این زیارتگاه نخستین‌بار به‌دست امپراتور آشوکا در سده سوم پیش از میلاد احداث شد.  
 
در این زیارتگاه، بقعه‌‏ها و آثار مقدس دیگر نیز وجود دارند. افزون بر این، معابد مهم تازه‏ تأسیسی نیز برای زائران سارنات ساخته شده است. از جمله این معابد می‏‌توان به معبد مردم برمه، معبد چینی‏‌ها، معبد ژاپنی‌‏ها و معبد کره‏ای‏‌ها اشاره کرد. معبد تایلندی‏‌ها و همچنین سه معبد مربوط به مردم تبت، از دیگر معابد موجود در این منطقه هستند.<ref>Khoon San، Chan، Buddhist pilgrimage، P. 95</ref>


===کوسیناره===
===کوسیناره===


کوسیناره (Kusinagara): زیارتگاه کوسیناره در شمال ویشالی از جمله مکان‌های مقدسی است که بوداییان به زیارت آن می‌روند. بر پایه گزارش‌ها، این مکان همان جایی است که بودا در آن وفات یافت و به پری نیروانه (Parinirväna) یا نیروانای کامل دست یافت. در همین محل جسد او را سوزاندند و بنای یادبودی برای او ساختند.<ref>Akira، Hirakawa، "Stupa Worship"، Encyclopedia of religion، Vol. 14، p. 93.</ref>امپراتور آشوکا به سال 249 ق. م. به این مکان آمد و بقعه‏‌ها و مناره‏‌های گوناگون در این محل بنا کرد. در سده هفتم م. این منطقه کاملا مورد بی‏‌توجهی قرار گرفته و رو به ویرانی نهاده بود. از سده دوازدهم م. و پس از تفوق مسلمانان بر هند، این مکان بیش از پیش مورد بی‏‌توجهی قرار گرفت و از یادها محو شد. در اواخر سده نوزدهم م. یکی از راهبان بودایی بر آن شد تا این زیارتگاه را بازسازی کند. او معبد اصلی این مکان را در سال‌های 1902 – 1903م. نوسازی کرد و از آن هنگام به بعد، کوشیناره به تدریج جایگاه و اهمیت ویژه خود را بازیافت.<ref>Khoon San، Chan، Buddhist pilgrimage، P. 98</ref>
کوسیناره (Kusinagara): زیارتگاه کوسیناره در شمال ویشالی از جمله مکان‌های مقدسی است که بوداییان به زیارت آن می‌روند. بر پایه گزارش‌ها، این مکان همان جایی است که بودا در آن وفات یافت و به پری نیروانه (Parinirväna) یا نیروانای کامل دست یافت. در همین محل جسد او را سوزاندند و بنای یادبودی برای او ساختند.<ref>Akira، Hirakawa، "Stupa Worship"، Encyclopedia of religion، Vol. 14، p. 93.</ref>
 
==موسم زیارت مکان‌های چهارگانه==
 
در آیین بودایی، برای زیارت این چهار مکان، زمانی ویژه در نظر گرفته نشده است. با این‌حال، بسیاری از بوداییان مراسم زیارت را در روز تولد بودا انجام می‏‌دهند. سه روز اول سال نو نیز یکی از موسم‌‏های مهم زیارت به‌شمار می‌‏آید. در تیره واده، این جشن از هنگام کامل شدن قرص ماه در آوریل آغاز می‏‌شود. در فرقه مهایانه، این جشن از هنگام کامل شدن قرص ماه در ژانویه آغاز می‌گردد. در بودیسم تبتی، این جشن معمولاً در ماه مارس صورت می‌‏گیرد و بوداییان در این ایام به زیارت این مکان‌ها می‌‏شتابند.<ref>J. O’Neal، Michael and Jones، Sydney، ibid، Pp. 110&107</ref>
 
==شرایط زیارت و بایدها و نبایدها==
 
از آن‌جا که انجام زیارت به رغم اهمیت فراوانش کاری واجب به‌شمار نمی‏‌آید، کمتر مواردی را می‏‌توان یافت که از آن‌ها به‌عنوان شروط الزام‌آور یاد شده باشد. با این‌حال، برخی موارد به‌عنوان ارکان زیارت شمرده شده است. از جمله آن‌ها می‏‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:
 
کسب معرفت:
 
از نگاه بوداییان، مساله معرفت از ارکان اساسی در انجام زیارت به‌شمار می‌آید. انجام زیارت بدون کسب معرفت لازم، ارزشی‌ اندک دارد؛ زیرا فاقد یکی از ارکان اصلی آن است.
 
دوری از تجملات:
 
همچنین از مواردی که برای زائران مهم شمرده شده است، دوری از تجمل و وسایل رفاهی در این سفر است. زایر می‏‌بایست سادگی را در این سفر پیشه سازد و از عیش و نوش پرهیز کند.<ref>Khoon San، Chan، Buddhist pilgrimage، Pp. 12-13.</ref>
 
زیارت با پای برهنه:
 
انجام زیارت با پای برهنه از شرایطی است که همه بوداییان به آن پایبند هستند. درآوردن کفش‌ها پیش از ورود به این چهار مکان که از روی احترام انجام می‏‌گردد، کاری لازم و ضروری دانسته شده است و هر بودایی باید آن را مراعات کند.<ref>A. Salamone، Frank (ed.) ، Encyclopedia of religious rites، rituals، and festivals، Routledge، 2004)،  P. 378 and J. O’Neal، Michael and Jones، Sydney، ibid، P. 106</ref>
 
پوشیدن لباس ویژه:
 
بر تن کردن لباس ویژه زیارت نیز از اموری است که معمولاً بوداییان به آن پایبند هستند. با این‌حال، پوشیدن لباس ویژه الزامی نیست.
 
مراقبه و توجه معنوی:
 
افزون بر موارد فوق، از شرایطی دیگر نیز یاد شده که بار معنوی زیارت را می‌افزایند. به باور بوداییان، قطع دلبستگی‌های مربوط به دنیا و عادات روزانه دنیوی انسان، در ترقی روحانی و معنوی وی نقش بسیار اساسی و مهم دارد؛ مراعات چگونگی سخن گفتن و نیز توجه به دیگر مسائل اخلاقی در طول سفر زیارتی نیز از اموری است که بوداییان آن را بر خود لازم می‏‌شمرند. طهارت جسمی، روزه‌داری و همچنین توجه و مراقبه برای یافتن حالت معنوی، از اموری است که معمولاً مورد توجه زائران قرار دارد.
 
==اعمال ویژه زیارتگاه‌های چهارگانه==


اگرچه بودا اعمالی ویژه برای این زیارتگاه‌ها مشخص نکرده، بوداییان معمولاً رسومی ویژه را در این کار معنوی دنبال می‌کنند. زیارت بیشتر از دو بخش تشکیل می‏‌شود: [[طواف]] زیارتگاه، [[نماز]] و [[دعا]].
==آداب و اعمال زیارت بوداییان==


طواف:
از آن‌جا که انجام زیارت به رغم اهمیت فراوانش واجب نیست، کمتر مواردی را می‏‌توان یافت که از آن‌ها به‌عنوان شروط الزام‌آور یاد شده باشد. با این‌حال، برخی موارد مانند معرفت، دوری از تجملات، زیارت با پای برهنه، پوشیدن لباس ویژه و مراقبه و توجه معنوی از ارکان مهم و شرط‌های زیارت چهار مکان مقدس بودایی شمرده می‌شود.<ref>Khoon San، Chan، Buddhist pilgrimage، Pp. 12-13.</ref><ref>A. Salamone، Frank (ed.) ، Encyclopedia of religious rites، rituals، and festivals، Routledge، 2004)،  P. 378 and J. O’Neal، Michael and Jones، Sydney، ibid، P. 106</ref>


انجام طواف به‌معنای حرکت دوَرانی به دور بقعه مقدس، از اعمالی است که میان بوداییان رواج دارد. طواف بر اساس حرکت عقربه ساعت صورت می‏‌گیرد؛ به گونه‏‌ای که همواره بخش راست بدن زائران به‌سوی مکان مقدس قرار دارد.<ref>Trainor، Kevin، Buddhism: the illustrated guide، (Oxford University Press، 2004)،  P. 113 and C.</ref> زائران هنگام طواف که باید با پای برهنه انجام ‏گیرد، سه بار گرداگرد بقعه می‏‌گردند و آن را طواف می‌‏کنند. رمز این عدد آن است که با این طواف‌های سه‌گانه، سه پناه بودایی یعنی بودا، درمه (حقیقت بنیادین) و انجمن را به یاد آورند.<ref>J. O’Neal، Michael and Jones، Sydney، ibid، P. 106</ref> برخی زائران تبتی طواف را به‌صورت خوابیده بر خاک انجام می‏‌دهند و همه مسیر را به شکل سینه‌خیز طی می‏‌کنند.<ref>Trainor، Kevin، Buddhism، P. 113</ref>
=== زمان زیارت ===
بسیاری از بوداییان مراسم زیارت را در روز تولد بودا انجام می‏‌دهند. سه روز اول سال نو نیز یکی از موسم‌‏های مهم زیارت به‌شمار می‌‏آید. در تیره واده، این جشن از هنگام کامل شدن قرص ماه در آوریل آغاز می‏‌شود. در فرقه مهایانه، این جشن از هنگام کامل شدن قرص ماه در ژانویه آغاز می‌گردد. در بودیسم تبتی، این جشن معمولاً در ماه مارس صورت می‌‏گیرد و بوداییان در این ایام به زیارت این مکان‌ها می‌‏شتابند.<ref>J. O’Neal، Michael and Jones، Sydney، ibid، Pp. 110&107</ref>


نماز و دعا:
=== شباهت‌های زیارت بودایی و حج مسلمانان ===
زیارت نزد بوداییان بیشتر از دو بخش تشکیل می‏‌شود: [[طواف]] زیارتگاه، [[نماز]] و [[دعا]]. بخشی از این آداب با حج مسلمانان شباهت دارد. زیارت این مکان‌های واجب نیست. ولی بیشتر بوداییان متعهد هستند تا در طول عمر خود، دست‌کم یک‌بار این اماکن را زیارت کنند. در بودیسم تبتی، انجام زیارت به نیابت از مردگان نیز جایز شمرده شده است. انسان می‌­تواند در این مکان‌های مقدس، اعمال عبادی را به نیابت از مردگان به‌جای آورد.<ref>Khoon San، Chan، Buddhist pilgrimage، P1.</ref> برخی حج را مهم‌ترین حوزه‌ای دانسته‌اند که می‌توان شباهت‌های بودیسم و اسلام را در آن دید. گفته‌ شده که لباس مسلمانان در حج به لباس راهبان بودایی شبیه است، سعی میان صفا و مروه شبیه نوعی آیین رایج نزد برخی از بوداییان است و آیین طواف حج نیز به چرخش بوداییان دور امکان مقدس خود شباهت دارد.<ref>درباره تاثیر بودیسم بر اسلام، ص۸۷-۸۸</ref>


زائران معمولاً پس از انجام طواف به نماز و دعا می‌پردازند. برخی از آنان این اعمال را به شکل ایستاده انجام می‏‌دهند. بعضی بر زانو می‌نشینند و برخی نیز به خاک می‌افتند و اعمال عبادی را به جای می‏‌آورند.
==== طواف ====
انجام طواف به‌معنای حرکت دوَرانی به دور بنای مقدس، از اعمالی است که میان بوداییان رواج دارد. طواف بر اساس حرکت عقربه ساعت صورت می‏‌گیرد؛ به گونه‏‌ای که همواره بخش راست بدن زائران به‌سوی مکان مقدس قرار دارد.<ref>Trainor، Kevin، Buddhism: the illustrated guide، (Oxford University Press، 2004)،  P. 113 and C.</ref> زائران هنگام طواف که باید با پای برهنه انجام ‏گیرد، سه بار گرداگرد زیارتگاه می‏‌گردند و آن را طواف می‌‏کنند. رمز این عدد آن است که با این طواف‌های سه‌گانه، سه پناه بودایی یعنی بودا، درمه (حقیقت بنیادین) و انجمن را به یاد آورند.<ref>J. O’Neal، Michael and Jones، Sydney، ibid، P. 106</ref> برخی زائران تبتی طواف را به‌صورت خوابیده بر خاک انجام می‏‌دهند و همه مسیر را به شکل سینه‌خیز طی می‏‌کنند.<ref>Trainor، Kevin، Buddhism، P. 113</ref>


==پانویس==
==پانویس==
خط ۱۳۱: خط ۶۸:
*'''بودا، جستاری در آیین و تعالیم''': جلال الدین آشتیانی، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1386ش.
*'''بودا، جستاری در آیین و تعالیم''': جلال الدین آشتیانی، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1386ش.


درباره تاثیرات بودیسم بر اسلام، مارکوس گروس،‌ و جستاری از ایگناز گلدزیهر، ترجمه ب. بی نیاز، کلن، انتشاران فروغ، ۲۰۱۸
*50 '''Eastern Thinkers''' - Diané Collinson، Dr.
*50 '''Eastern Thinkers''' - Diané Collinson، Dr.


نسخهٔ کنونی تا ‏۲۷ نوامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۴:۱۵

بودیسم (دین بودایی) از ادیان کهن رایج در شرق آسیا و دارای اماکن زیارتی مقدس متعددی است و برخی آیین‌های زیارتی بوداییان به آیین حج و عمره نزد مسلمانان شبیه است. در بودیسم اماکن زیارتی بسیار وجود دارند، اما زیارت چهار مکان (لومبینی، بودگیا، سارنات، کوسیناره) دارای جایگاهی ویژه هستند. برای زیارت این چهار مکان، زمانی ویژه در نظر گرفته نشده است. با این‌حال، بسیاری از بوداییان مراسم زیارت را در روز تولد بودا انجام می‏‌دهند. برخی اعمال متداول در این اماکن شباهت‌هایی به آیین حج مسلمانان دارند که شامل طواف زیارتگاه، نماز و دعا است.

آیین بودا[ویرایش | ویرایش مبدأ]

بر پایه آمار سال 2005 میلادی آیین بودایی 360 میلیون پیرو در سراسر جهان دارد.[۱]این پیروان در هند، مغولستان، تبت، چین، کره، ژاپن، آمریکا و اروپا پراکنده‌اند. آیین بودا دین اصلی برخی کشورها از جمله سریلانکا، میانمار (برمه)، تایلند، کامبوج، لائوس، ویتنام، ژاپن، چین، تبت و مغولستان است.[۲]

بودا[ویرایش | ویرایش مبدأ]

بر پایه گزارش‌ منابع بودایی، نام اصلی بودا «سیدارته گوتاما»[۳]بود و که احتمالاً در حدود سال‌ 560 پیش از میلاد در شمال هند به دنیا آمد. او فرزند رئیس قبیله شاکیا (sakya) در منطقه کوچکی در هیمالیا بود و در کودکی و جوانی زندگی یک شاهزاده را داشت. اما در ۲۹ سالگی راه زهد در پیش گرفت. او پس از سال‌ها صبر و شکیبایی زیر یک درخت، در جایی که امروز به بودگیا (Bodhgayā) معروف شده است، به مقام بودایی دست یافت.[۴]

واژه بودا[۵][ویرایش | ویرایش مبدأ]

لقب بودا[۶]در زبان سنسکریت به معنای فرد بیدار است. در ادیان هند، این عنوان برای هر شخصی که به روشنی رسیده، به کار می‌رود و به بودای تاریخی اختصاص ندارد.[۷]با این‌حال، میان همه بوداها، سیدارته گوتاما، جایگاهی بزرگ دارد.[۸]

عبادت‌های بودایی[ویرایش | ویرایش مبدأ]

عبادت در این آیین شکل‌های متفاوت دارد و شامل بزرگداشت تصاویر بودا و نیز بقایای جسمانی او است.[۹] مردم عادی برای عبادت به مکان‌های مقدس می‌روند و در آن‌جا با اهدای نذورات خود و زانو زدن و ذکر گفتن در برابر اشیاء مقدس عبادت می‌کنند. عبادت راهبان با مردم عادی تفاوت دارد. آنان همه اوقات خود را به مراقبه و خواندن اذکار و اوراد می‌گذرانند. آن‌ها موظف‌اند که در روزهای ویژه روزه بگیرند و مراسم دعاخوانی و ذکرگویی را اجرا کنند.[۱۰]

زیارتگاه‌های بودایی[ویرایش | ویرایش مبدأ]

بوداییان مکان‌های زیارتی متعددی دارند اما چهار زیارتگاه نزد آنان مهم‌تر از دیگر مکان‌های زیارتی هستند. بنابر سنت دینی هر کس که «با ایمان پاک این مکان‌ها را زیارت کند در زندگی بعدی در شرایط دلخواه زاده می‌شود». اماکن به‌عنوان مکان‌های امن بودایی یاد می‏‌گردد و حق تعرض به افراد در این مکان­‌ها وجود ندارد. این چهار مکان عبارتند از: لومبینی، بودگیا، سارنات و کوشیناره.[۱۱][۱۲]

لومبینی[ویرایش | ویرایش مبدأ]

حوض مقدس در لومبینی

لومبینیLumbini: یک زیارتگاه بزرگ در مرز میان هند و نپال کنونی و بر پایه گزارش‌ها زادگاه بودا است. در محوطه زیارتگاه‌ چند معبد و مکان مقدس قرار دارد از جمله پوشکارنی (Puskarni) به معنای «حوضچه مقدس» است و گفته شده که «مایا دوی» (Maya Devi) مادر بودا، بدن خویش را پیش از تولد بودا در این حوضچه شست‌وشو داده است. معبد کهن مایا دوی نیز از جمله مکان‌های مقدس و مشهور لومبینی است. به یادواره‏‌ای سنگی در این مکان دست یافتند که متعلق به سده سوم قبل از میلاد بود و آن محل را مکان تولد بودا دانسته‌اند.[۱۳]

بودگیا[ویرایش | ویرایش مبدأ]

درخت بودی

بودگیا (Bodh-gayā): بودگیا در منطقه بیهار (Bihar) کشور هند و در فاصله یازده کیلومتری از شرق شهر گایا (Gaya) قرار دارد.[۱۴] بودگیا که محل روشن‌‏شدگی بودا است، مقدس‏‌ترین مکان روی زمین برای بوداییان به‌شمار می‏‌آید. امپراتور آشوکا به سال 259 ق. م. به زیارت این مکان رفت و معبدی را در آن‌جا بنا کرد. از آن هنگام به مدت بیش از هزار و پانصد سال، زائرانی بی‌شمار به این مکان می‏‌شتابند.[۱۵] در بودگیا معابدی وجود دارد از جمله معبد معبد مهابودی (Mahabodhi) که کنار درختی بنا شده است که به باور بوداییان، بودا زیر آن به روشن‏‌شدگی دست یافت.[۱۶] این درخت را بودی (Bodhi) می‌نامند که یکی از زیارتگاه‌های مهم بودایی است.[۱۷]

سارنات[ویرایش | ویرایش مبدأ]

معبد مهابودی

سارنات (Särnäth): سارنات در ایالت اوتارپرادش در سی کیلومتری شهر واراناسی (بنارس) قرار دارد.[۱۲] بودا در باغی به نام باغ غزالان (Migadaya)، نخستین موعظه و اصول اخلاقی (دهارما) را که بدان دست یافته بود، برای یاران خود بیان کرد. این زیارتگاه نخستین‌بار به‌دست امپراتور آشوکا در سده سوم پیش از میلاد احداث شد.

کوسیناره[ویرایش | ویرایش مبدأ]

کوسیناره (Kusinagara): زیارتگاه کوسیناره در شمال ویشالی از جمله مکان‌های مقدسی است که بوداییان به زیارت آن می‌روند. بر پایه گزارش‌ها، این مکان همان جایی است که بودا در آن وفات یافت و به پری نیروانه (Parinirväna) یا نیروانای کامل دست یافت. در همین محل جسد او را سوزاندند و بنای یادبودی برای او ساختند.[۱۸]

آداب و اعمال زیارت بوداییان[ویرایش | ویرایش مبدأ]

از آن‌جا که انجام زیارت به رغم اهمیت فراوانش واجب نیست، کمتر مواردی را می‏‌توان یافت که از آن‌ها به‌عنوان شروط الزام‌آور یاد شده باشد. با این‌حال، برخی موارد مانند معرفت، دوری از تجملات، زیارت با پای برهنه، پوشیدن لباس ویژه و مراقبه و توجه معنوی از ارکان مهم و شرط‌های زیارت چهار مکان مقدس بودایی شمرده می‌شود.[۱۹][۲۰]

زمان زیارت[ویرایش | ویرایش مبدأ]

بسیاری از بوداییان مراسم زیارت را در روز تولد بودا انجام می‏‌دهند. سه روز اول سال نو نیز یکی از موسم‌‏های مهم زیارت به‌شمار می‌‏آید. در تیره واده، این جشن از هنگام کامل شدن قرص ماه در آوریل آغاز می‏‌شود. در فرقه مهایانه، این جشن از هنگام کامل شدن قرص ماه در ژانویه آغاز می‌گردد. در بودیسم تبتی، این جشن معمولاً در ماه مارس صورت می‌‏گیرد و بوداییان در این ایام به زیارت این مکان‌ها می‌‏شتابند.[۲۱]

شباهت‌های زیارت بودایی و حج مسلمانان[ویرایش | ویرایش مبدأ]

زیارت نزد بوداییان بیشتر از دو بخش تشکیل می‏‌شود: طواف زیارتگاه، نماز و دعا. بخشی از این آداب با حج مسلمانان شباهت دارد. زیارت این مکان‌های واجب نیست. ولی بیشتر بوداییان متعهد هستند تا در طول عمر خود، دست‌کم یک‌بار این اماکن را زیارت کنند. در بودیسم تبتی، انجام زیارت به نیابت از مردگان نیز جایز شمرده شده است. انسان می‌­تواند در این مکان‌های مقدس، اعمال عبادی را به نیابت از مردگان به‌جای آورد.[۲۲] برخی حج را مهم‌ترین حوزه‌ای دانسته‌اند که می‌توان شباهت‌های بودیسم و اسلام را در آن دید. گفته‌ شده که لباس مسلمانان در حج به لباس راهبان بودایی شبیه است، سعی میان صفا و مروه شبیه نوعی آیین رایج نزد برخی از بوداییان است و آیین طواف حج نیز به چرخش بوداییان دور امکان مقدس خود شباهت دارد.[۲۳]

طواف[ویرایش | ویرایش مبدأ]

انجام طواف به‌معنای حرکت دوَرانی به دور بنای مقدس، از اعمالی است که میان بوداییان رواج دارد. طواف بر اساس حرکت عقربه ساعت صورت می‏‌گیرد؛ به گونه‏‌ای که همواره بخش راست بدن زائران به‌سوی مکان مقدس قرار دارد.[۲۴] زائران هنگام طواف که باید با پای برهنه انجام ‏گیرد، سه بار گرداگرد زیارتگاه می‏‌گردند و آن را طواف می‌‏کنند. رمز این عدد آن است که با این طواف‌های سه‌گانه، سه پناه بودایی یعنی بودا، درمه (حقیقت بنیادین) و انجمن را به یاد آورند.[۲۵] برخی زائران تبتی طواف را به‌صورت خوابیده بر خاک انجام می‏‌دهند و همه مسیر را به شکل سینه‌خیز طی می‏‌کنند.[۲۶]

پانویس[ویرایش | ویرایش مبدأ]

  1. ↑ Kennick Urubshurow، Victoria، IntroducingWorld Religions، (routledge، 2008)، P. xxiv
  2. ↑ Coward، Harold and Neufeldt، Ronald and Neumaier، Eva K. (eds.) ، Readings in Eastern Religions، (Wilfrid Laurier University Press، 2007، 2nd ed.) ، P. 114
  3. ↑ Sidhartha Gautama.
  4. ↑ در قلمرو وجودان، ص 136؛ آیین بودا در جهان امروز، ص28.
  5. ↑ فرهنگ ادیان جهان، ص۱۳۹
  6. ↑ Buddha.
  7. ↑ "Buddhism in India"، Encyclopedia of Religion، Vol. 2 ،P320
  8. ↑ آیین بودا در جهان امروز، ص30.
  9. ↑ Jacob N. Kinnard، "worship"، Encyclopedia of Buddhism، robert E. Buswell، 2003، vol 2 ،p. 905.
  10. ↑ Nancy E. Auer Falk، "Buddhist Puja"، Encyclopedia of Religion، ed. M. Eliade، New York، 1987، Vol. 12، p. 86.
  11. ↑ Trainor، Kevin، Buddhism: the illustrated guide، (Oxford University Press، 2004)، P. 112
  12. ↑ ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ . Khoon San، Chan، Buddhist pilgrimage، (Subang Jaya Buddhist Association، 2001)، Pp. 14-15.
  13. ↑ Khoon San، Chan، Buddhist pilgrimage، (Subang Jaya Buddhist Association، 2001)، PP. 69 – 87
  14. ↑ Olsen، Brad، Sacred Places Around the World، (Consortium of Collective Consciousness، 2004، 2nd ed.) ، P. 92
  15. ↑ Khoon San، Chan، Buddhist pilgrimage، Pp. 75 – 78.
  16. ↑ Wilkinson، Philip and Charing، Douglas، Encyclopedia of religion، (Dorling Kindersley، 2004، 1st ed.) ،P. 94
  17. ↑ Leela، Aditi Wood، "Bodh Gaya"، Encyclopedia of Buddhism، robert E. Buswell، 2003، vol 1، p. 50
  18. ↑ Akira، Hirakawa، "Stupa Worship"، Encyclopedia of religion، Vol. 14، p. 93.
  19. ↑ Khoon San، Chan، Buddhist pilgrimage، Pp. 12-13.
  20. ↑ A. Salamone، Frank (ed.) ، Encyclopedia of religious rites، rituals، and festivals، Routledge، 2004)، P. 378 and J. O’Neal، Michael and Jones، Sydney، ibid، P. 106
  21. ↑ J. O’Neal، Michael and Jones، Sydney، ibid، Pp. 110&107
  22. ↑ Khoon San، Chan، Buddhist pilgrimage، P1.
  23. ↑ درباره تاثیر بودیسم بر اسلام، ص۸۷-۸۸
  24. ↑ Trainor، Kevin، Buddhism: the illustrated guide، (Oxford University Press، 2004)، P. 113 and C.
  25. ↑ J. O’Neal، Michael and Jones، Sydney، ibid، P. 106
  26. ↑ Trainor، Kevin، Buddhism، P. 113

منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]

محتوای این مقاله برگرفته شده از: دانشنامه حج و حرمین شریفین مدخل بودیسم.
  • آیین بودا در جهان امروز: ال. اس. کازینز، ترجمه: علیرضا شجاعی، تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب، 1384ش.
  • بودا، جستاری در آیین و تعالیم: جلال الدین آشتیانی، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1386ش.

درباره تاثیرات بودیسم بر اسلام، مارکوس گروس،‌ و جستاری از ایگناز گلدزیهر، ترجمه ب. بی نیاز، کلن، انتشاران فروغ، ۲۰۱۸

  • 50 Eastern Thinkers - Diané Collinson، Dr.
  • Kathryn Plant، Robert Wilkinson - Routledge - England - 2000.
  • An Introduction to the Sociology of Religion: Classical and Conteporary Perspectives - Inger Furseth.
  • Pal Repstad - Ashgate Publishing Ltd. - England – 2006.
  • Britannica Encyclopedia of World Religions - encyclopedia Britannica، Inc. - England – 2006.
  • Buddhism: The Illustrated Guide، Kevin Trainor - Oxford University Press. - England – 2004.
  • Buddhist Pilgrimage - Chan Khoon San - Subang Jaya Buddhist Association - Malysia – 2001.
  • Buddhist Religious Studies: Class Four - Dr. Sunanda Barua، Nipul Kanti Baura، Nargis begum - National Curriculum and Textbook Board -2009.
  • Classic Asian Philosophy: A Guide to the Essential Texts - Joel J. Kupperman - Oxford University Press. - England – 2001.
  • Encyclopedia of Buddhism، Robert E. Buswell، MacMillan reference USA/Thomson/Gale - U. S. A – 2004.
  • Encyclopedia of Religion - Mircea Eliade، Charles J.
  • Adames – MacMillan - England – 1987.
  • Encyclopedia of religion - Philip Wilkinson، Douglas Charing - Dorling Kindersley - England – 2004.
  • Encyclopedia of Religious rites، rituals، and festivals - Frank A. Salamone - Routledge - England – 2004.
  • Introducing World Religions - Victoria Kennick Urubshurow – Routledge – England – 2008.
  • Readings in Eastern Religions - Harold G. Coward، Ronald Wesley Neufeldt، Eva K. Dargyay - Wilfrid Laurier Univ. Press. - Canada –2007.
  • Sacred Places around the World: 108 Destinations - Brad Olsen - CCC Publishing - U. S. A – 2004.
  • Sacred worlds: An Introduction to Geography and Religion، Chris C. Park - Routledge - England – 1994.
  • The Tibetan Book of Living and Dying - Sogyal Rinpoche - HarperCollins Publishers - U. S. A – 2002.
  • World Religions، Michael O’Neal، J. Sydney Jones، Neil Schlager، Jayne Weisblatt – UXL. Thomson Gale - U. S. A – 2007.
برگرفته از «https://wikihaj.com/index.php?title=بودیسم&oldid=59761»