مستحب: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| (۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''مُستَحَب'''، یکی از [[احکام پنجگانه تکلیفی]] است. در [[فقه]]، عملی که انجامش [[ثواب]] داشته و ترک آن | '''مُستَحَب'''، یکی از [[احکام پنجگانه تکلیفی]] است. در [[فقه]]، عملی که انجامش [[ثواب]] داشته و ترک آن عذاب نداشته باشد و [[گناه]] نباشد مستحب نامیده می‌شود که دارای اقسام و درجاتی است. [[حج]] و [[زیارت]] دارای مستحباتی است که در بخش حج در کتاب‌های فقهی به آن اشاره کرده‌اند. | ||
[[حج]] و [[زیارت]] | |||
== مفهوم شناسی == | == مفهوم شناسی == | ||
| خط ۱۱: | خط ۹: | ||
در فقه [[شیعه]]، استحباب یکی از [[احکام تکلیفی|احكام پنج‌گانۀ تكليفى]] است و به معنای کاری است که انجام دادن آن خوب و پسندیده است؛ اما اجباری نیست و انجام ندادن آن اشکالی ندارد.<ref>رک: لغت نامه دهخدا، مدخل "مستحب"؛ فرهنگ فارسی عمید، مدخل "مستحب"؛ فرهنگ معین، مدخل "مستحب"؛ فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم السلام، ج1، صص 424-425.</ref> در منابع فقه [[اهل سنت]] معمولاً به جای "مستحب" کلمه "مندوب" به کار می‌رود.<ref>رک: تیسیر علم اصول الفقه، ص28، الأصول من علم الأصول، ص11.</ref> | در فقه [[شیعه]]، استحباب یکی از [[احکام تکلیفی|احكام پنج‌گانۀ تكليفى]] است و به معنای کاری است که انجام دادن آن خوب و پسندیده است؛ اما اجباری نیست و انجام ندادن آن اشکالی ندارد.<ref>رک: لغت نامه دهخدا، مدخل "مستحب"؛ فرهنگ فارسی عمید، مدخل "مستحب"؛ فرهنگ معین، مدخل "مستحب"؛ فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم السلام، ج1، صص 424-425.</ref> در منابع فقه [[اهل سنت]] معمولاً به جای "مستحب" کلمه "مندوب" به کار می‌رود.<ref>رک: تیسیر علم اصول الفقه، ص28، الأصول من علم الأصول، ص11.</ref> | ||
برخی از دانشمندان علم اصول فقه | برخی از دانشمندان علم اصول فقه می گویند حکم دینی به خواسته و اراده خداوند وابسته است؛ اگر این خواسته خیلی قوی باشد، حکم به صورت واجب درمی‌آید؛ اما اگر خواسته ضعیف باشد، حکم به صورت مستحب خواهد بود.<ref>فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم السلام، ج1، صص 424-425.</ref> | ||
== اقسام مستحب == | == اقسام مستحب == | ||
مستحب را به گونه‌هایی تقسیم کرده‌اند از جمله: | |||
* '''مستحب نفسى(ذاتى):''' عملی است که خودش مستحب است؛ مثل: نافله‌های روزانه و روزه عید غدیر | * '''مستحب نفسى(ذاتى):''' عملی است که خودش مستحب است؛ مثل: نافله‌های روزانه و روزه عید غدیر. | ||
* '''مستحب غيرى''': خودش مستحب نیست اما به خاطر عمل دیگری مستحب است؛ مثلا غسل که برای | * '''مستحب غيرى''': خودش مستحب نیست اما به خاطر عمل دیگری مستحب است؛ مثلا غسل که برای زیارت، مستحب است.<ref>فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم السلام، ج1، ص 425.</ref> | ||
* '''مستحب عينى''': | * '''مستحب عينى''': عملی که بر هر شخص مسلمان مستحب است، مثل نمازهای مستحب. | ||
* '''مستحب كِفايى''': عملى كه با انجام دادن آن توسّط ديگران، استحبابش از عهده فرد برداشته مى‌شود؛ مانند: اذان | * '''مستحب كِفايى''': عملى كه با انجام دادن آن توسّط ديگران، استحبابش از عهده فرد برداشته مى‌شود؛ مانند: اذان و امر به [[مستحب]] و نهى از [[مکروه]][[مكروه|.]]<ref>فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم السلام، ج1، ص 425.</ref> | ||
* '''مستحب تعبُّدی:''' این نوع اعمال مستحب، اعمال عبادی هستند که فقط وقتی صحیح هستند که قصد قربت (نیت نزدیک شدن به خدا) | * '''مستحب تعبُّدی:''' این نوع اعمال مستحب، اعمال عبادی هستند که فقط وقتی صحیح هستند که با قصد قربت (به نیت نزدیک شدن به خدا) باشد مانند وضو، غسل و نمازهاِی مستحب.<ref>فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم السلام، ج7، ص685. </ref> | ||
* '''مستحب توصُّلی:''' این اعمال مستحب، اعمال عادی هستند | * '''مستحب توصُّلی:''' این اعمال مستحب، اعمال عادی هستند که نیازی به قصد قربت ندارند، اما اگر با قصد قربت انجام شوند، ثواب دارند. مانند ازدواج و نِیابت در حج.<ref>فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم السلام، ج7، ص686. </ref> | ||
=== مراتب مستحب === | === مراتب مستحب === | ||
اعمال مستحب مراتبی دارند؛ بر انجام پاره‌اى اعمال مستحب | اعمال مستحب مراتبی دارند؛ بر انجام پاره‌اى اعمال مستحب تأکید شده كه از آن به «مستحب مؤكّد» تعبير مى‌شود.<ref>فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم السلام، ج1، ص426.</ref> از جمله روزه در روزهای [[دحو الارض]] (25ذى‌قعده)؛ 1تا9 [[ذى حجه]]؛ روز عرفه؛ [[عید غدیر خم|روز غدير]](18 ذى حجه)؛ روز مباهله (24ذى حجه).<ref>تحریر الوسیله، ج1، صص553-554.</ref> | ||
== مستحبات حج و زیارت == | == مستحبات حج و زیارت == | ||
در منابع دینی اسلامی در هر مرحله از سفر حج یا زیارت، رعایت برخی مستحبات سفارش شده است. | در منابع دینی اسلامی در هر مرحله از سفر حج یا زیارت، رعایت برخی مستحبات سفارش شده است. | ||
پیش از شروع سفر انجام کارهایی مانند | پیش از شروع سفر انجام کارهایی مانند [[غسل]]، اعلام سفر به برادران دینی، وصیت کردن، صدقه و خواندن حمد و آیة الکرسی سفارش شده است.<ref>فرهنگ فقه مطابق با مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج4، ص482.</ref><ref>مناسك عمره مفرده، صص278-279؛ مناسك جامع حج، صص405-406؛ مناسك حج و عمره، ص215.</ref> همچنین در طول سفر همراه داشتن مقدارى [[تربت|تربت امام حسين(ع)]]، همراه داشتن وسايل مورد نياز؛ خوش‌رفتارى با هم‌سفران و دادن توشه سفر به آنان؛ برگزيدن رفيق؛<ref>فرهنگ فقه مطابق با مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج4، ص482.</ref> و مشورت کردن با هم‌سفران در کارها<ref>فرهنگ فقه مطابق با مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج8، ص56.</ref> توصیه شده است.{{بیشتر|عمره|حج}} | ||
=== مستحبات زیارت مکه و مدینه === | === مستحبات زیارت مکه و مدینه === | ||
{{اصلی|آداب الحرمین}} | {{اصلی|آداب الحرمین}} | ||
زیارت خانه خدا در مکه و زیارت [[حضرت محمد (ص)|پیامبر اکرم (ص)]] و ائمه بقیع (علیهم السلام) در [[مدینه]] دارای آداب مستحبی است که فقها به آن اشاره کرده اند. | زیارت خانه خدا در مکه و زیارت [[حضرت محمد (ص)|پیامبر اکرم (ص)]] و [[بارگاه امامان(ع) در بقیع|ائمه بقیع]] (علیهم السلام) در [[مدینه]] دارای آداب مستحبی است که فقها به آن اشاره کرده اند. | ||
در شهر مکه و مدینه رعایت احترام و فروتنی، [[غسل زیارت]] در هنگام ورود به شهر و هنگام زیارت خانه خدا و [[مسجدالنبی]]، خواندن نمازهای واجب در [[مسجدالحرام]] و مسجدالنبی و خواندن دعاها و نمازهای خاص سفارش شده است. همچنین زیارت هر یک از شهرهای مدینه و مکه و اماکن مقدس آن دارای مستحباب خاصی است. {{بیشتر|آداب الحرمین#آداب اختصاصی مدینه و زیارت پیامبر(ص)|آداب الحرمین#آداب اختصاصی مکه}} | در شهر مکه و مدینه رعایت احترام و فروتنی، [[غسل زیارت]] در هنگام ورود به شهر و هنگام زیارت خانه خدا و [[مسجدالنبی]]، خواندن نمازهای واجب در [[مسجدالحرام]] و مسجدالنبی و خواندن دعاها و نمازهای خاص سفارش شده است. همچنین زیارت هر یک از شهرهای مدینه و مکه و اماکن مقدس آن دارای مستحباب خاصی است. {{بیشتر|آداب الحرمین#آداب اختصاصی مدینه و زیارت پیامبر(ص)|آداب الحرمین#آداب اختصاصی مکه}} | ||