پرش به محتوا

سکینه دختر امام حسین(ع): تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی حج
دیداریویکی‌متن
صفحه‌ای تازه حاوی «'''سکینه بنت الحسین''' از دختران امام حسین(ع) است که در حادثه کربلا حضور داشته است. == معرفی و جایگاه == سکینه بنت الحسین، دختر امام حسین(ع) و رَباب بِنت اِمرؤ القیس<ref>ابوالفرج اصفهانی، بیتا، ص۹۴؛ ابن عماد حنبلی، بیتا، ج۲،...» ایجاد کرد
 
Kamran (بحث | مشارکت‌ها)
Automoderated users، دیوان‌سالاران، checkuser، csmoderator، developer، Moderators، مدیران
۱۱٬۳۶۸ ویرایش‌ها
 
(۳۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
'''سکینه بنت الحسین''' از دختران [[امام حسین(ع)]] است که در حادثه کربلا حضور داشته است.
{{جعبه اطلاعات اشخاص
|عنوان            = سکینه بنت الحسین(ع)
|تصویر            = مزار زینب بنت علی(ع) و سکینه بنت حسین(ع).jpg
|عرض تصویر        =
|توضیح تصویر      =
|نام کامل          = آمنه
|کنیه              =
|لقب              =
|نسب              =
|زادروز            = 47 یا 51 قمری
|کشور تولد        =
|شهر تولد          =
|محل زندگی        =
|مهاجر/انصار      =
|نام همسر          =
|فرزندان          =
|خویشاوندان سرشناس = پدر: امام حسین(ع)؛ همسر: عبدالله پسر امام حسن(ع)
|دین              =
|مذهب              =
|پیشه              =
|مناصب            =
|نحوه درگذشت/شهادت =
|تاریخ درگذشت      =  117 قمری
|شهر درگذشت        =  [[مدینه]]
|کشور درگذشت      =  <!-- ایران -->
|آرامگاه          =  [[بقیع]] در مدینه یا [[باب الصغیر]] در دمشق


== معرفی و جایگاه ==
|زمان اسلام آوردن  =  
سکینه بنت الحسین، دختر [[امام حسین(ع)]] و [[رباب بنت امرؤ القیس|رَباب بِنت اِمرؤ القیس]]<ref>ابوالفرج اصفهانی، بیتا، ص۹۴؛ ابن عماد حنبلی، بیتا، ج۲، ص۸۲.</ref> در سال ۴۷ یا ۵۱ هجری قمری، متولد شد.<ref>مقرم، ۱۴۱۹ق، ص۱۴۱.</ref> نام او را آمنه، آمینه و امیمنه ذکر کرده‌اند.<ref>ابن عباد حنبلی، بیتا، ج۲، ص۸۲.</ref> گفته‌اند وی زنی با آرامش و وقار بود و از همین جهت مادرش او را سکینه لقب داد.<ref>ابوالفرج اصفهانی، ۱۴۱۵ق، ج۱۶، ص۳۶۰.</ref> با توجه به گزارش ابن شهرآشوب در کتاب مناقب، سکینه در کربلا حضور داشت و پس از واقعه کربلا جزو اسرا بود.<ref>ابن شهر آشوب، ۱۳۷۹ق، ج۳، ص۱۲۵۷.</ref> در کتاب ریاحین الشریعه عمر سکینه را هشتاد سال ذکر کرده‌اند.<ref>محلاتی، بیتا، ج۳، ص۲۵۷.</ref> و در وفیات الأعیان وفات ایشان را در روز پنجشنبه پنجم ربیع‌الاول سال ۱۱۷ هجری در مدینه دانسته‌اند.<ref>ابن خلکان، بیتا، ج۲، ص۳۹۶.</ref>
|نحوه اسلام آوردن  =  
|حضور در جنگ‌ها    = حضور در کربلا
|هجرت به          =
|دلیل شهرت        =  
|نقش‌های برجسته    = هنر شاعری و شعر‌شناسی
|دیگر فعالیت‌ها    = شعر در رثای امام حسین(ع)


سکینه یکی از راویان حدیث به شمار می‌رود که ابن حبان نامش را در کتاب الثقات آورده است؛ با این توضیح که سکینه بنت الحسین، از اهل‌بیت خویش روایت کرده و کوفیان از طریق او اخبار واصله را نقل کرده‌اند.<ref>ابن حبان، ۱۳۹۳ق، ج۴، ص۳۵۲ .</ref> در منابع دیگر به نقل حدیث از پدرش اشاره شده است.<ref>ذهبی، ۱۴۲۷ق، ج۴، ص۳۴۸؛ ابن عسا کر، بیتا، ج۶۹، ص۲۰۴.</ref> گفته شده سکینه از نوادر عصر خود در شعر بود؛ به گونه‌ای که اهل شعر پس از سرودن شعر خود نزد ایشان می‌رفتند تا ایراد شعریشان را بفهمند.<ref>(ابوالفرج اصفهانی، ۱۴۱۵ق، ج۱۶، ص۳۶۳)</ref> درباره شخصیت وی نقل شده که از زیرک‌ترین و بااخلاق‌ترین زنان زمان خود بود؛ چنان‌که او را سیده نساء عصر خود می‌دانستند.<ref>ابن خلکان، بیتا، ج۲، ص۳۹۴؛ الصفدی، ۱۴۲۰ق، ج۱۵، ص۱۸۲.</ref> همچنین او در زیبایی و حسن خلق نیز مشهور بود.<ref>ابن عماد حنبلی، بیتا، ج۲، ص۸۲.</ref>
|نام زیارتگاه      = [[مزار سکینه بنت حسین(ع) (دمشق)|مزار سکینه بنت الحسین]]
|سمت              =
|خدمت              =
|محل اقدام        =
|سفر              =
|نوشته‌ها          =
|موقوفات          =
|بناهای ساخته شده =
|مقام علمی        =


== ازدواج ==
|پس از            =
مورخان درباره ازدواج حضرت سکینه اختلاف نظر دارند؛ بعضی معتقدند امام حسین سکینه را به ازدواج پسرعموی خود، عبدالله بن حسن، درآورد.<ref>بالذری، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۱۹۵؛ ابوالفرج اصفهانی، ۱۴۱۵ق، ج۱۶، ص۳۶۶.</ref> اما شیخ مفید، عبدالله بن حسن را در زمان واقعه کربلا کودکی که به سن بلوغ و ازدواج نرسیده توصیف می‌کند.<ref>مفید، بیتا، ص۴۶۵.</ref> برخی منابع همسر سکینه را ابوبکر بن حسن بن علی معرفی کرده‌اند؛ البته بر اساس منابع ابوبکر کنیه عبدالله بن حسن بوده است.<ref>ابن حزم، ۱۹۸۳م، ص۱۰۵.</ref> برخی مورخان معتقدند پیش از آنکه ازدواج آنان به زفاف بینجامد عبدالله در واقعه کربلا به شهادت رسید.<ref>ابن عساکر، بیتا، ج۶۹، ص۲۰۵.</ref> در ریاحین الشریعه عبدالله بن مسلم بن عقیل همسر وی معرفی شده است.<ref>محالتی، بیتا، ج۴، ص۲۵۵.</ref>
|پیش از           =


برخی مورخان مانند ابوالفرج اصفهانی در کتاب الأغانی و ابن عماد حنبلی به تعدد همسران سکینه بنت الحسین تصریح می‌کنند. اولین همسر وی پسرعمویش عبدالله بن حسن بن علی بود و پس از آن به ترتیب به همسری مصعب بن زبیر، عبدالله بن عثمان حزامی، زید بن عمرو بن عثمان، اصبغ بن عبدالعزیز بن مروان و ابراهیم بن عبدالرحمن بن عوف  درآمد.<ref>ابوالفرج اصفهانی، ۱۴۱۵ق، ج۱۷، ص۳۶۶؛ ابن عماد حنبلی، . ، ج۲، ص۸۲.</ref> اما مورخان معاصر ازدواج های مکرر حضرت سکینه را رد می‌کنند.
|اساتید            =
|محل تحصیل        =
|اجازه روایت از    =
|اجازه اجتهاد از   =
|شاگردان          =
|اجازه روایت به   =
|اجازه اجتهاد به   =
|تالیفات          =


سیدمحمد علی الحلو در کتابی به نام عقیله قریش آمنه بنت الحسین به تفکیک نقل چهار نفر از مورخان - ابوالفرج اصفهانی، ابن خلکان، ابن سعد و سبط بن جوزی- درباره تعدد همسران حضرت سکینه آورده و به نقد و بررسی آن پرداخته و اعلام کرده است که افراد نامبرده اغلب زبیریاند. این نقل را زبیر بن بکار به نقل از عمویش، مصعب، آورده که وثاقت هر دو مخدوش است. علاوه بر اینکه آل زبیر با آل علی و اهل بیت دشمنی دارند. پس این روایت از اعتبار ساقط است و می‌توان گفت جعل این روایات برای کاستن از شخصیت‌های تأثیرگذار است.<ref>حلو، ۱۴۲۳ق، ص۹۵–۹۸.</ref> بنابراین گزارش‌های درباره تعدد ازدواج‌های ایشان در کتب تاریخی آمده که به تهمت تاریخی شبیه‌تر است تا واقعیت.  
|فعالیت سیاسی      =
|فعالیت اجتماعی    =
|فعالیت مذهبی      =
 
|وبگاه رسمی        =
|امضا              =  <!-- sign.jpg -->
}}
[[رده:فرزندان امام حسین(ع)]]
[[رده:مقاله‌های آماده ترجمه]]
[[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
'''سُکَیْنه بنت الحسین''' (درگذشت: ۱۱۷ق) از دختران [[امام حسین(ع)]] است که در [[قیام امام حسین(ع)|حادثه کربلا]] حضور داشت. سکینه را از شمار راویان حدیث و اهل شعر شمرده‌اند. بنابر گزارش منابع معتبر تاریخی او در مدینه درگذشت اما قبری منسوب به او در دمشق وجود دارد که صحت آن از سوی برخی پژوهشگران مورد تردید قرار گرفته است.
 
== زندگی ==
سُکَینه بنت الحسین، دختر [[امام حسین(ع)]] و رَباب بِنت اِمرؤ القیس<ref>الأغانی، ص۹۴؛ شذرات الذهب فی اخبار من ذهب، ج۲، ص۸۲.</ref> در سال ۴۷ یا ۵۱ هجری قمری، متولد شد.<ref>السیدة سکینة، ص۱۴۱.</ref> نام او را آمنه، آمینه و اُمَیمنه (مادر کوچک و مهربان) ذکر کرده‌اند.<ref>شذرات الذهب فی اخبار من ذهب، ج۲، ص۸۲.</ref> گفته‌اند وی زنی با آرامش و وقار بود و از همین جهت مادرش او را سکینه لقب داد.<ref>الأغانی، ج۱۶، ص۳۶۰.</ref> بنا به نقلی سکینه، خواهر [[حضرت علی‌اصغر(ع)]] بود.<ref>نسيم انديشه، ۱۳۸۸ش، ج۱، ص۹۸؛ حماسه حسینی ۳، بی‌تا، ص۳۱۱؛ پیام‌های عاشورا، بی‌تا، ص۳۰۲.</ref> سکینه در قیام امام حسین(ع) حضور داشت و پس از واقعه کربلا جزء اسرا بود.<ref>مناقب آل ابی طالب، ج۳، ص۱۲۵۷.</ref>  برخی منابع عمر وی را هشتاد سال ذکر کرده‌اند.<ref>رياحين الشريعة در ترجمه دانشمندان بانوان شيعه، ج۳، ص۲۵۷.</ref>
 
=== ازدواج ===
مورخان درباره تعداد ازدواج حضرت سکینه اختلاف نظر دارند؛<ref>الارشاد فى معرفة حجج الله على العباد، ص۴۶۵؛ جمهرة أنساب العرب، ص۱۰۵.</ref> بعضی معتقدند [[امام حسین (ع)|امام حسین(ع)]] او را به عقد عبدالله پسر امام حسن(ع)، درآورد<ref>انساب الاشراف، ج۲، ص۱۹۵؛ الأغانی، ج۱۶، ص۳۶۶.</ref> اما پیش از آنکه ازدواج آنان به زفاف بینجامد عبدالله در واقعه کربلا به شهادت رسید.<ref>تاريخ مدينة دمشق، ج۶۹، ص۲۰۵.</ref> در گزارشی دیگر نیز عبدالله بن مسلم بن عقیل همسر وی معرفی شده است.<ref>رياحين الشريعة در ترجمه دانشمندان بانوان شيعه، ج۴، ص۲۵۵.</ref> برخی از منابع از ازدواج‌های متعدد او سخن گفته‌اند<ref>الأغانی، ج۱۷، ص۳۶۶؛ شذرات الذهب فی اخبار من ذهب، ج۲، ص۸۲.</ref> اما برخی پژوهشگران این گزارش‌ها را ضعیف می‌دانند.<ref>عقیلة قریش آمنة بنت الحسین، ص۹۵–۹۸.</ref>
 
== فضل و هنر ==
سکینه روایاتی از اهل بیت(ع)<ref>الثقات، ج۴، ص۳۵۲ .</ref> از جمله از امام حسین(ع)<ref>سیر اعلام النبلاء، ج۴، ص۳۴۸؛ تاريخ مدينة دمشق، ج۶۹، ص۲۰۴.</ref> نقل کرده است. گفته شده سکینه از نوادر عصر خود در شعر بود؛ به گونه‌ای که اهل شعر پس از سرودن شعر خود نزد او می‌رفتند تا عیب شعرشان را بفهمند.<ref>الأغانی، ج۱۶، ص۳۶۳.</ref> وی از گزارشگران واقعه کربلا بوده و گزارش‌هایش در قالب شعر؛ به خصوص اشعار او در رثای پدرش امام حسین(ع) در منابع آمده است.<ref>نگاه کنید به: المجدی فی انساب الطالبیین، ص۵۸۲-۵۸۳؛ احقاق الحق، ج۲۷، ص۴۹۲.
</ref>
 
درباره شخصیت سکینه نقل شده که از زیرک‌ترین و بااخلاق‌ترین زنان زمان خود بود؛ چنان‌که او را سیده نساء عصر خود می‌دانستند.<ref>وفيات الأعيان، ج۲، ص۳۹۴؛ الوافى بالوفيات، ج۱۵، ص۱۸۲.</ref> همچنین او در زیبایی و حسن خلق نیز مشهور بود.<ref>شذرات الذهب فی اخبار من ذهب، ج۲، ص۸۲.</ref>


== محل دفن ==
== محل دفن ==
مورخان درباره محل وفات حضرت سکینه اتفاق نظر ندارند؛ اما نقل مشهور آن است که حضرت سکینه در مدینه وفات یافته و به خاک سپرده شده است.<ref>ابن خلکان، بیتا، ج2 ،ص396؛ امین، بیتا، ج3 ،ص492؛ شراب، بیتا، ص362 )</ref> البته تصریح نشده که قبر او در بقیع است. قبری که امروزه در قبرستان باب الصغیر دمشق سوریه واقع است و به گمان برخی منسوب به سکینه است - همان گونه که مرحوم سیدمحسن امین تصریح و تأ کید کرده - هیچ ارتباطی به حضرت سکینه جز تشابه اسمی ندارد و بی‌شک مربوط به سکینه دیگری است که دختر یکی از ملوک بوده است؛ چنان‌که بر صندوقی که بر این قبر نهاده بودند به خط کوفی مشجر عنوان «سکینه بنت الملک» را نوشته بودند. و حاج شیخ عباس قمی نیز آن را دیده و برای مرحوم سیدمحسن امین بازگو کرده بود. مرحوم امین نیز آن را مشاهده، و تصریح کرده است که مربوط به دختر یکی از ملوک است که سکینه نام داشته و چون صندوق از کلمه «الملک» به بعد دچار شکستگی شده، معلوم نیست کدام شاه و حاکم مراد است.<ref>ابن خلکان، بیتا، ج2 ،ص396؛ امین، بیتا، ج3 ،ص492؛ شراب، بیتا، ص362 )</ref>
سکینه در روز پنجشنبه پنجم ربیع‌الاول سال ۱۱۷ هجری در مدینه درگذشت<ref>وفيات الأعيان، ج۲، ص۳۹۶.</ref> و در همان شهر دفن شد.<ref>وفيات الأعيان، ج۲، ص۳۹۶؛ نور الابصار فی مناقب آل البیت المختار، ص۳۶۲.</ref> برخی پژوهشگران در تایید احتمال دفن او در بقیع استدلال کرده‌اند.<ref>مهرجویی، «سکینه بنت الحسین سلام الله علیها ، شخصیتی کم نظیر خفته در خاک بقیع (بررسی اسناد تاریخی وفات و محل دفن سکینه بنت الحسین ع)»، ص۸۲.</ref> گزارش‌های دیگری درباره محل وفات و دفن سکینه وجود دارد؛ از جمله گزارش‌هایی از وفات او در [[مکه]]،<ref>شذرات الذهب فی اخبار من ذهب، ج۲، ص۸۲.</ref> [[کوفه]]،<ref>رحلة ابن بطوطة، ج۱، ص۱۶۷.</ref> [[دمشق]]<ref>رحلة ابن بطوطة، ج۱، ص۷۵؛ تهذیب الاسماء و اللغات، ج۱، ص۱۶۳.</ref> و [[قاهره]]<ref>نور الابصار فی مناقب آل البیت المختار، ص۳۶۲.</ref> در دست است.
 
دیدگاه‌های دیگری درباره محل وفات و دفن ایشان وجود دارد؛ از جمله وفات ایشان در راه مکه،<ref>ابن عماد حنبلی، بیتا، ج۲، ص۸۲.</ref>کوفه،<ref>ابن بطوطه، ج۱، ص۱۶۷.</ref> دمشق،<ref>همان، ج۱، ص۷۵؛ نوو ی، ج۱، ص۱۶۳)</ref> و قاهره<ref>شراب، بیتا، ص۳۶۲.</ref> دانسته‌اند.


با توجه به دیدگاه مشهور مورخان مبنی بر وفات و دفن سکینه بنت الحسین در مدینه تصریحی به دفن ایشان در بقیع وجود ندارد؛ اما با توجه به اهمیت بقیع نزد پیامبر و اهل‌بیت، بعید به نظر می‌رسد که بنی‌هاشم حضرت سکینه را در مکانی غیر از بقیع به خاک سپرده باشند. افزون بر این دلیلی نداریم که پیکر حضرت را پس از وفات به بیرون شهر برده و در جای دیگری به خاک سپرده باشند.<ref>مهرجویی، «سکینه بنت الحسین سلام الله علیها ، شخصیتی کم نظیر خفته در خاک بقیع (بررسی اسناد تاریخی وفات و محل دفن سکینه بنت الحسین ع)»، ص۸۲.</ref>
=== مزار سکینه در دمشق ===
{{اصلی|مزار سکینه بنت حسین(ع) (دمشق)}}
طبق نقلی مزار سکینه بنت حسین(ع)، در [[باب الصغیر|قبرستان باب‌الصغیر]] شهر [[دمشق]] در کشور [[سوریه]] قرار دارد.<ref>تاريخ الأمم و الملوک، ج۵، ص۱۵۵؛ إعلام الورى بأعلام الهدى، ج۱، ص۳۹۶.</ref> انتساب این زیارتگاه به سکینه دختر [[امام حسین(ع)]]، به سبب درگذشت وی در [[مدینه]] مورد تردید قرار گرفته است.<ref>أعیان الشیعة، ج۳، ص۴۹۲.</ref>


== پانویس ==
== پانویس ==
خط ۲۴: خط ۹۱:


== منابع ==
== منابع ==
{{منابع}}
{{برگرفتگی
{{برگرفتگی
| پیش از لینک =  
| پیش از لینک =  
خط ۲۹: خط ۹۷:
| لینک = https://miqat.hajj.ir/article_220726.html| توضیحات منبع =  
| لینک = https://miqat.hajj.ir/article_220726.html| توضیحات منبع =  
}}
}}
* مهرجویی، زهرا، و مریم زارعی، «سکینه بنت الحسین سلام الله علیها ، شخصیتی کم‌نظیر خفته در خاک بقیع (بررسی اسناد تاریخی وفات و محل دفن سکینه بنت الحسین)»، میقات حج، شماره ۱۲۷، ۱۴۰۳ش.
* '''الارشاد فى معرفة حجج الله على العباد''' (فارسى)، مفید، محمد بن محمد، مترجم: محلاتی، تهران، انتشارات علمیه اسالمیه، بی‌تا.
* ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، االغانی، چ1 ،بیروت، دار احیاء التراث العربی. 1415ق.
* '''إعلام الورى بأعلام الهدى'''، شیخ طبرسی، قم، آل‌البیت، چاپ اول، ۱۴۱۷ق.
* ابن بطوطه، محمد بن عبداهلل )1968م(، رحلة ابن بطوطة، بیروت، انتشارات دار التراث
* '''أعیان الشیعة'''، امین، محسن، بیروت، دار التعارف للمطبوعات، ۱۴۰۳ق.
* ابن خلکان، احمد بن محمد )بیتا(، وفيات األعيان، بیروت، دار صادر .
* '''الأغانی'''، ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، چ1 ،بیروت، دار احیاء التراث العربی. 1415ق.
* ابن حبان، محمد بن حبان )1393ق/1973م(، الثقات؛ حیدرآباد، انتشارات دائرة المعارف العثمانیه.
* '''انساب الاشراف'''، بلاذری، احمد بن یحیی، تحقیق: محمدباقر محمودی، بیروت، چ1، دارالتعارف، 1977م.
* ابن عماد حنبلی، عبدالحی بن احمد، شذرات الذهب فی اخبار من ذهب، بیجا.
* '''تاريخ الأمم و الملوک'''، محمد بن جریر طبری، بیروت، دار التراث، بی‌تا.
* ابن عساکر ، علی بن حسن )بى‌تا(، تاريخ مدينة دمشق، محقق: علی شیری، بیروت، دار الفکر .
* '''تاريخ مدينة دمشق'''، ابن عساکر، علی بن حسن، محقق: علی شیری، بیروت، دار الفکر، بی‌تا.
* الصفدی، صالحالدین )1420ق(، الوافى بالوفيات، بیروت، دار إحیاء التراث.
* '''تهذیب الاسماء و اللغات'''، نووی، ابوزکریا، بیروت، انتشارات دار الکتب العلمیه، بى‌تا.
* بالذر ی، احمد بن یحیی )1977م(، انساب االشراف، تحقیق: محمدباقر محمودی، بیروت، چ1 ،دارالتعارف.
* '''الثقات'''، ابن حبان، محمد بن حبان، حیدرآباد، انتشارات دائرة المعارف العثمانیه، 1393ق/1973م.
* ابن عسا کر ، علی بن حسن )بى‌تا(، تاريخ مدينة دمشق، محقق: علی شیری، بیروت، دار الفکر .
* '''رحلة ابن بطوطة'''، ابن بطوطه، محمد بن عبدالله، بیروت، انتشارات دار التراث، 1968م.
* شراب، محمدحسن )بى‌تا(، نور االبصار فی مناقب آل البیت المختار، بیروت، انتشارات دار القلم، دار الشامیه.
* '''رياحين الشريعة در ترجمه دانشمندان بانوان شيعه''' (فارسی)، محلاتی، ذبیح الله، تهران، دار الکتب االسالمیة، بی‌تا.
* ذهبی، محمد بن احمد )1427ق/ 2006م(، سیر اعالم النبالء، قاهره، انتشارات دارالحدیث.
* '''جمهرة أنساب العرب'''، ابن حزم، علی بن احمد، بیروت، دار الکتب العلمية، ۱۴۱۸ق.
* مقرم، عبدالرزاق، السیدة سکینة، بیروت، انتشارات دار االضواء.
* '''«سکینه بنت الحسین سلام الله علیها، شخصیتی کم‌نظیر خفته در خاک بقیع (بررسی اسناد تاریخی وفات و محل دفن سکینه بنت الحسین)»'''، مهرجویی، زهرا، و مریم زارعی، میقات حج، شماره ۱۲۷، ۱۴۰۳ش.
* الحلو ، محمد علی )1423ق(، عقیلة قریش آمنة بنت الحسین7 ،چ1 ،قم، انتشارات مؤسسة السبطین8 .
* '''سیر اعلام النبلاء'''، ذهبی، محمد بن احمد، قاهره، انتشارات دارالحدیث، 1427ق/ 2006م.
* ابن شهرآشوب، محمد بن علی )1379ق(، مناقب آل ابی طالب، تحقیق محمدحسین آشتیانی، چ1 ،قم، انتشارات عالمه.
* '''السیدة سکینة'''، مقرم، عبدالرزاق، بیروت، انتشارات دار االضواء، بی‌تا.
* مفید، محمد بن محمد )بیتا(، اإلرشاد فى معرفة حجج اهلل على العباد )فارسى(، مترجم: محال تی، تهران، انتشارات علمیه اسالمیه.
* '''شذرات الذهب فی اخبار من ذهب'''، ابن عماد حنبلی، عبدالحی بن احمد، بی‌جا. بی‌تا.
* محلاتی، ذبیح الله، رياحين الشريعة در ترجمه دانشمندان بانوان شيعه )فارسی(، تهران، دار الکتب االسالمیة.
* '''عقیلة قریش آمنة بنت الحسین'''، الحلو، محمد علی، چ1، قم، انتشارات مؤسسة السبطین، 1423ق.
* نوو ی، ابوزکریا )بى‌تا(، تهذیب االسماء و اللغات، بیروت، انتشارات دار الکتب العلمیه.
* '''مناقب آل ابی طالب'''، ابن شهرآشوب، محمد بن علی، تحقیق محمدحسین آشتیانی، چ1 ،قم، انتشارات عالمه، 1379ق.
{{منابع}}
* '''نور الابصار فی مناقب آل البیت المختار'''، شراب، محمدحسن، بیروت، انتشارات دار القلم، دار الشامیه، بى‌تا.
* '''الوافى بالوفيات'''، الصفدی، صلاح‌الدین، بیروت، دار إحیاء التراث، 1420ق.
* '''وفيات الأعيان'''، ابن خلکان، احمد بن محمد، بیروت، دار صادر، بی‌تا.
{{پایان}}
{{پایان}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۷ سپتامبر ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۲۴

سکینه بنت الحسین(ع)
مشخصات فردی
نام کاملآمنه
زادروز47 یا 51 قمری
خویشان سرشناسپدر: امام حسین(ع)؛ همسر: عبدالله پسر امام حسن(ع)
تاریخ درگذشت117 قمری
محل درگذشتمدینه
آرامگاهبقیع در مدینه یا باب الصغیر در دمشق
مشخصات دینی
حضور در جنگ‌هاحضور در کربلا
نقش‌های برجستههنر شاعری و شعر‌شناسی
دیگر فعالیت‌هاشعر در رثای امام حسین(ع)
حج و زیارت
نام زیارتگاهمزار سکینه بنت الحسین

سُکَیْنه بنت الحسین (درگذشت: ۱۱۷ق) از دختران امام حسین(ع) است که در حادثه کربلا حضور داشت. سکینه را از شمار راویان حدیث و اهل شعر شمرده‌اند. بنابر گزارش منابع معتبر تاریخی او در مدینه درگذشت اما قبری منسوب به او در دمشق وجود دارد که صحت آن از سوی برخی پژوهشگران مورد تردید قرار گرفته است.

زندگی[ویرایش | ویرایش مبدأ]

سُکَینه بنت الحسین، دختر امام حسین(ع) و رَباب بِنت اِمرؤ القیس[۱] در سال ۴۷ یا ۵۱ هجری قمری، متولد شد.[۲] نام او را آمنه، آمینه و اُمَیمنه (مادر کوچک و مهربان) ذکر کرده‌اند.[۳] گفته‌اند وی زنی با آرامش و وقار بود و از همین جهت مادرش او را سکینه لقب داد.[۴] بنا به نقلی سکینه، خواهر حضرت علی‌اصغر(ع) بود.[۵] سکینه در قیام امام حسین(ع) حضور داشت و پس از واقعه کربلا جزء اسرا بود.[۶] برخی منابع عمر وی را هشتاد سال ذکر کرده‌اند.[۷]

ازدواج[ویرایش | ویرایش مبدأ]

مورخان درباره تعداد ازدواج حضرت سکینه اختلاف نظر دارند؛[۸] بعضی معتقدند امام حسین(ع) او را به عقد عبدالله پسر امام حسن(ع)، درآورد[۹] اما پیش از آنکه ازدواج آنان به زفاف بینجامد عبدالله در واقعه کربلا به شهادت رسید.[۱۰] در گزارشی دیگر نیز عبدالله بن مسلم بن عقیل همسر وی معرفی شده است.[۱۱] برخی از منابع از ازدواج‌های متعدد او سخن گفته‌اند[۱۲] اما برخی پژوهشگران این گزارش‌ها را ضعیف می‌دانند.[۱۳]

فضل و هنر[ویرایش | ویرایش مبدأ]

سکینه روایاتی از اهل بیت(ع)[۱۴] از جمله از امام حسین(ع)[۱۵] نقل کرده است. گفته شده سکینه از نوادر عصر خود در شعر بود؛ به گونه‌ای که اهل شعر پس از سرودن شعر خود نزد او می‌رفتند تا عیب شعرشان را بفهمند.[۱۶] وی از گزارشگران واقعه کربلا بوده و گزارش‌هایش در قالب شعر؛ به خصوص اشعار او در رثای پدرش امام حسین(ع) در منابع آمده است.[۱۷]

درباره شخصیت سکینه نقل شده که از زیرک‌ترین و بااخلاق‌ترین زنان زمان خود بود؛ چنان‌که او را سیده نساء عصر خود می‌دانستند.[۱۸] همچنین او در زیبایی و حسن خلق نیز مشهور بود.[۱۹]

محل دفن[ویرایش | ویرایش مبدأ]

سکینه در روز پنجشنبه پنجم ربیع‌الاول سال ۱۱۷ هجری در مدینه درگذشت[۲۰] و در همان شهر دفن شد.[۲۱] برخی پژوهشگران در تایید احتمال دفن او در بقیع استدلال کرده‌اند.[۲۲] گزارش‌های دیگری درباره محل وفات و دفن سکینه وجود دارد؛ از جمله گزارش‌هایی از وفات او در مکه،[۲۳] کوفه،[۲۴] دمشق[۲۵] و قاهره[۲۶] در دست است.

مزار سکینه در دمشق[ویرایش | ویرایش مبدأ]

نوشتار اصلی: مزار سکینه بنت حسین(ع) (دمشق)

طبق نقلی مزار سکینه بنت حسین(ع)، در قبرستان باب‌الصغیر شهر دمشق در کشور سوریه قرار دارد.[۲۷] انتساب این زیارتگاه به سکینه دختر امام حسین(ع)، به سبب درگذشت وی در مدینه مورد تردید قرار گرفته است.[۲۸]

پانویس[ویرایش | ویرایش مبدأ]

  1. ↑ الأغانی، ص۹۴؛ شذرات الذهب فی اخبار من ذهب، ج۲، ص۸۲.
  2. ↑ السیدة سکینة، ص۱۴۱.
  3. ↑ شذرات الذهب فی اخبار من ذهب، ج۲، ص۸۲.
  4. ↑ الأغانی، ج۱۶، ص۳۶۰.
  5. ↑ نسيم انديشه، ۱۳۸۸ش، ج۱، ص۹۸؛ حماسه حسینی ۳، بی‌تا، ص۳۱۱؛ پیام‌های عاشورا، بی‌تا، ص۳۰۲.
  6. ↑ مناقب آل ابی طالب، ج۳، ص۱۲۵۷.
  7. ↑ رياحين الشريعة در ترجمه دانشمندان بانوان شيعه، ج۳، ص۲۵۷.
  8. ↑ الارشاد فى معرفة حجج الله على العباد، ص۴۶۵؛ جمهرة أنساب العرب، ص۱۰۵.
  9. ↑ انساب الاشراف، ج۲، ص۱۹۵؛ الأغانی، ج۱۶، ص۳۶۶.
  10. ↑ تاريخ مدينة دمشق، ج۶۹، ص۲۰۵.
  11. ↑ رياحين الشريعة در ترجمه دانشمندان بانوان شيعه، ج۴، ص۲۵۵.
  12. ↑ الأغانی، ج۱۷، ص۳۶۶؛ شذرات الذهب فی اخبار من ذهب، ج۲، ص۸۲.
  13. ↑ عقیلة قریش آمنة بنت الحسین، ص۹۵–۹۸.
  14. ↑ الثقات، ج۴، ص۳۵۲ .
  15. ↑ سیر اعلام النبلاء، ج۴، ص۳۴۸؛ تاريخ مدينة دمشق، ج۶۹، ص۲۰۴.
  16. ↑ الأغانی، ج۱۶، ص۳۶۳.
  17. ↑ نگاه کنید به: المجدی فی انساب الطالبیین، ص۵۸۲-۵۸۳؛ احقاق الحق، ج۲۷، ص۴۹۲.
  18. ↑ وفيات الأعيان، ج۲، ص۳۹۴؛ الوافى بالوفيات، ج۱۵، ص۱۸۲.
  19. ↑ شذرات الذهب فی اخبار من ذهب، ج۲، ص۸۲.
  20. ↑ وفيات الأعيان، ج۲، ص۳۹۶.
  21. ↑ وفيات الأعيان، ج۲، ص۳۹۶؛ نور الابصار فی مناقب آل البیت المختار، ص۳۶۲.
  22. ↑ مهرجویی، «سکینه بنت الحسین سلام الله علیها ، شخصیتی کم نظیر خفته در خاک بقیع (بررسی اسناد تاریخی وفات و محل دفن سکینه بنت الحسین ع)»، ص۸۲.
  23. ↑ شذرات الذهب فی اخبار من ذهب، ج۲، ص۸۲.
  24. ↑ رحلة ابن بطوطة، ج۱، ص۱۶۷.
  25. ↑ رحلة ابن بطوطة، ج۱، ص۷۵؛ تهذیب الاسماء و اللغات، ج۱، ص۱۶۳.
  26. ↑ نور الابصار فی مناقب آل البیت المختار، ص۳۶۲.
  27. ↑ تاريخ الأمم و الملوک، ج۵، ص۱۵۵؛ إعلام الورى بأعلام الهدى، ج۱، ص۳۹۶.
  28. ↑ أعیان الشیعة، ج۳، ص۴۹۲.

منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]

  • الارشاد فى معرفة حجج الله على العباد (فارسى)، مفید، محمد بن محمد، مترجم: محلاتی، تهران، انتشارات علمیه اسالمیه، بی‌تا.
  • إعلام الورى بأعلام الهدى، شیخ طبرسی، قم، آل‌البیت، چاپ اول، ۱۴۱۷ق.
  • أعیان الشیعة، امین، محسن، بیروت، دار التعارف للمطبوعات، ۱۴۰۳ق.
  • الأغانی، ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، چ1 ،بیروت، دار احیاء التراث العربی. 1415ق.
  • انساب الاشراف، بلاذری، احمد بن یحیی، تحقیق: محمدباقر محمودی، بیروت، چ1، دارالتعارف، 1977م.
  • تاريخ الأمم و الملوک، محمد بن جریر طبری، بیروت، دار التراث، بی‌تا.
  • تاريخ مدينة دمشق، ابن عساکر، علی بن حسن، محقق: علی شیری، بیروت، دار الفکر، بی‌تا.
  • تهذیب الاسماء و اللغات، نووی، ابوزکریا، بیروت، انتشارات دار الکتب العلمیه، بى‌تا.
  • الثقات، ابن حبان، محمد بن حبان، حیدرآباد، انتشارات دائرة المعارف العثمانیه، 1393ق/1973م.
  • رحلة ابن بطوطة، ابن بطوطه، محمد بن عبدالله، بیروت، انتشارات دار التراث، 1968م.
  • رياحين الشريعة در ترجمه دانشمندان بانوان شيعه (فارسی)، محلاتی، ذبیح الله، تهران، دار الکتب االسالمیة، بی‌تا.
  • جمهرة أنساب العرب، ابن حزم، علی بن احمد، بیروت، دار الکتب العلمية، ۱۴۱۸ق.
  • «سکینه بنت الحسین سلام الله علیها، شخصیتی کم‌نظیر خفته در خاک بقیع (بررسی اسناد تاریخی وفات و محل دفن سکینه بنت الحسین)»، مهرجویی، زهرا، و مریم زارعی، میقات حج، شماره ۱۲۷، ۱۴۰۳ش.
  • سیر اعلام النبلاء، ذهبی، محمد بن احمد، قاهره، انتشارات دارالحدیث، 1427ق/ 2006م.
  • السیدة سکینة، مقرم، عبدالرزاق، بیروت، انتشارات دار االضواء، بی‌تا.
  • شذرات الذهب فی اخبار من ذهب، ابن عماد حنبلی، عبدالحی بن احمد، بی‌جا. بی‌تا.
  • عقیلة قریش آمنة بنت الحسین، الحلو، محمد علی، چ1، قم، انتشارات مؤسسة السبطین، 1423ق.
  • مناقب آل ابی طالب، ابن شهرآشوب، محمد بن علی، تحقیق محمدحسین آشتیانی، چ1 ،قم، انتشارات عالمه، 1379ق.
  • نور الابصار فی مناقب آل البیت المختار، شراب، محمدحسن، بیروت، انتشارات دار القلم، دار الشامیه، بى‌تا.
  • الوافى بالوفيات، الصفدی، صلاح‌الدین، بیروت، دار إحیاء التراث، 1420ق.
  • وفيات الأعيان، ابن خلکان، احمد بن محمد، بیروت، دار صادر، بی‌تا.
برگرفته از «https://wikihaj.com/index.php?title=سکینه_دختر_امام_حسین(ع)&oldid=64133»