|
|
| (۴۳۶ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| '''سازمان حج و زیارت''' سازمان حج و زیارت یک «سازمان دولتی مستقل» و وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است که مسئولیت اجرا و نظارت بر حج تمتع، عمره مفرده، عتبات عالیات عراق، و سفر زیارتی سوریه را در جمهوری اسلامی ایران بر عهده دارد.
| | جامی |
| | ==معرفی== |
| | مولانا نورالدین عبدالرحمان جامی، شاعر، ادیب و صوفی نامدار قرن نهم که در زمان تحصیل در سمرقند با تعالیم نقشبندیه آشنا شد، پس از بازگشت به هرات، سعدالدین کاشغری را به عنوان مرشد خود برگزید و پس از مرگ وی، با خواجه عبیدالله احرار آشنا شد (مایل هروی، 1377، ص130؛ افصح‌زاد، 1378، ص222). او آن چنان تحت تأثیر شخصیت خواجه احرار قرار گرفت که بنا به دستور وی در 68 سالگی مطالعه و مباحثه را ترک گفت و به تصوف روی آورد (عبدالغفور لاری، 1343، صص26ـ23). وی تا آخر عمر به طریقت نقشبندیه پایبند و معتقد بود و در تبلیغ آن بسیار کوشید (مایل هروی، 1377، صص231ـ230). با این حال تفاوت‌هایی نیز با دیگر طریقتها داشت؛ به طوری‌که گاهی به سماع میپرداخت، اما هیچ گاه چله ننشست (عبدالغفور لاری، 1343، ص7؛ افصح‌زاد، 1378، ص130). |
|
| |
|
| == تاریخچه ==
| | ورود جامی به دربار هرات همزمان با حکومت ابوالقاسم بابر بود. جامی او را مدح، و کتاب ''حله حلل'' را به نام وی تألیف کرد (مایل هروی، 1377، ص86). با گذشت زمان بر نفوذ و قدرت جامی در دربار تیموری افزوده شد تا آنکه در سال‌های 877 ـ 870 قمری در مرکز قدرت رسمی و دیوانی قرار گرفت و ضمن حفظ زندگی عارفانه و ارشاد مریدان، دولتمردان را هم زیر نفوذ خود آورد؛ چرا که هیچ طایفهای مانند سلاطین نمیتوانند دین و دولت را یاری، و شریعت را تقویت کنند (فراهانی منفرد، 1382، ص265). از جمله این دولتمردان، امیرعلیشیر نوایی، وزیر سلطان حسین بایقرا، بود که به سبب ارادت به جامی، در زمره مریدان نقشبندیه درآمد و از آن پس مردم، جامی را به تبع وی «حضرت مخدوم» میخواندند (علیشیر نوایی، 1323، صص34 ـ32 ؛ آذربیگدلی، 1366، ج1، صص302ـ301). |
| نخستين سازوکار دولتي براي نظارت و مديريت امر حج ايرانيان در دوره پهلوي اول آغاز شد. در اين دوران سازماندهي امر حج بر عهده وزارت داخله قرار گرفت.از دهه 1320 امور حج زیر نظر وزارت کشور بود.<ref>تاریخچه ساختار تشکیلات سازمان حج و زیارت، ص2؛ سرپرستی در عملیات زیارتی، ص 147.</ref>
| |
|
| |
|
| در دوران پهلوي دوم و از سال 1333 آيين نامه‌اي براي ساماندهي امور حج به تصويب هيئت وزيران رسيد.<ref>پایگاه اطلاعات قوانین و مقررات کشور، [https://qavanin.ir/Law/Attribute/?IDS=1237293982787247792 «آیین نامه امور حج، مصوب هیئت وزیران»]</ref> | | پیوند جامی با حاکمان تا آنجا پیش رفت که او بسیاری از آثار خود را به سلطان حسین بایقرا و سلطان یعقوب آق‌قویونلو پیشکش کرد (بوداق منشی، 1378، صص83 ـ81). با این همه هیچ گاه در مدیحه‌سرایی‌های قراردادی زمانه غرق نشد. حتی به دعوت دربار عثمانی هم پاسخ نگفت؛ گرچه از سفر به غرب گریزان نبود و در سفر حج خود، چندی را هم در تبریز، بغداد و دمشق گذرانید (رویمر و دیگران، 1378، ص148). |
|
| |
|
| در سال 1338ش امور حج برعهده کميسيون دائم حج و زيارت مستقر در وزارت کشور بود.<ref>پایگاه اطلاعات قوانین و مقررات کشور، مصوبه هیئت وزیران، 14/12/1338؛ <nowiki>http://www.dastour.ir/Print/?lid=49440</nowiki></ref> | | جامی در پی جاه و مقام نبود و گرایشی به تجمل نداشت؛ لباسی بر تن میکرد که آن را پلاس میخواند و سرمایه خود را صرف ساختن مسجد و مدرسه و خانقاه و تأمین رفاه شاگردان و کمک به نیازمندان و نشر فرهنگ میکرد (ریپکا، 1354، ص454؛ مایل هروی، 1377، ص84). نامههای فراوانی در این زمینه از او باقی مانده است (جامی، 1376، صص15ـ14). |
|
| |
|
| از سال 1351 امور حج به سازمان اوقاف که وابسته به نخست‌وزيري بود، سپرده شد.<ref>ميقات حج، ش20، ص169«حج وزیارت انتقال تشکیلات مدیریتی، خط مشی ها و وظایف»</ref> | | وی آثار زیادی در زمینه تصوف و عرفان و فقه و همچنین سه دیوان شعر و هفت مثنوی بلند از خود به جای گذاشت که در آنها بار دیگر مضامین شعر فارسی را تجربه کرد و به همین دلیل به خاتم‌الشعرا ملقب شد. برخی مرگ وی را نقطه پایان عصر طلایی ادبیات کلاسیک فارسی دانستهاند (آربری، 1371، ص406). به سبب دشمنی صفویان با جامی، به‌خاطر تعصب مذهبی که داشتند، بسیاری از آثارش رواج چندانی نیافت و از میان آن همه اثر، تنها تعدادی از فراموشی در امان ماند (ریپکا، 1354، ص457). |
|
| |
|
| براساس اين مصوبه شوراي عالي حج در محل سازمان اوقاف و به رياست رئيس اين سازمان به کار مي‌پرداخت.<ref>کارنامه حج1351، ص5.</ref>
| | == سفر حج == |
| | | ... |
| با وقوع انقالاب اسلامي در سال 1357ش تغييراتي در مديريت حج روي داد. در دي‌ماه 1358 و بنا به مصوبه شوراي انقلاب مبني بر تشکيل سازمان حج و زيارت وابسته به وزارت ارشاد ملي، کليه امور حج از سازمان اوقاف جدا و در اختيار سازمان حج و زيارت قرار گرفت که تا سال 1363ش به‌صورت مستقل و تابع وزارت ارشاد به فعاليت ادامه داد. در تاريخ 9 دي‌ماه 1363ش با تصويب مجلس بار ديگر سازمان حج با سازمان اوقاف و امور خيريه ادغام شد. درسال 1370بنا به تصويب شوراي عالي اداري، سازمان حج و زيارت از سازمان اوقاف تفکيک و به شکل مستقل و زيرنظر وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي آغاز به کار کرد و تاکنون به فعاليت خود ادامه مي‌دهد.<ref>شرح وظايف و دستورالعمل‌هاي اجرايي مديران و عوامل خدماتي، ص14.</ref>
| |
| | |
| == اهداف و وظایف سازمان == | |
| اهداف کلی سازمان حج بر اساس مصوبه شورای عالی در سال 1384، سیاست گذاری، نظارت، هدایت و اداره امور حج و زیارت عتبات عالیات در خارج از کشور و برقراری ارتباط با کشورهای اسلامی و مجامع بین المللی اسلامی در امر حج و زیارت و شناساندن ماهیت و ابعاد مختلف انقلاب اسلامی به حجاج است.<ref>سامانه قوانین و مقررات جمهوری اسلامی، [https://qavanin.ir/Law/TreeText/?IDS=8955984147311599300 «مصوبه شورايعالي اداري راجع به اهداف و وظايف سازمان حج و زيارت»].</ref>
| |
| | |
| اجراي كليه دستورات و ارشادات مقام معظم رهبري، اداره امور حج عمره و زيارت عتبات مقدس و اماكن متبركه خارج از كشور با استفاده از نيروي انساني متدين و كارآزموده و بهره‌گيري از آخرين فناوري‌هاي اطلاعات، تهيه و تدوين برنامه‌هاي راهبردي، سياست‌ها، خط‌مشي‌ها و روش هاي اجرايي حج و زيارت جهت ارايه به شوراي عالي حج و ساير مراجع ذيربط، انجام پژوهش و اطلاع‌رساني پيرامون مسائل فرهنگي، اجتماعي، خدماتي، رفاهي و ساير امور مربوط به حج و زيارت، از دیگر مصوبات شوراي عالي حج در سال ۱۳۸۴ش است.<ref>سامانه قوانین و مقررات جمهوری اسلامی، [https://qavanin.ir/Law/TreeText/?IDS=8955984147311599300 «مصوبه شورايعالي اداري راجع به اهداف و وظايف سازمان حج و زيارت»].</ref>
| |
| | |
| == ساختار سازمان حج ==
| |
| بنا به مصوبه جلسه شوراي عالي اداري ارکان سازمان عبارتند از شوراي عالي حج و زيارت، حوزه نمايندگي ولي فقيه در امور حج و زيارت، رياست سازمان حج و زيارت و حساب‌رسان.<ref>سامانه قوانین و مقررات جمهوری اسلامی، [https://qavanin.ir/Law/TreeText/?IDS=8955984147311599300 «مصوبه شورايعالي اداري راجع به اهداف و وظايف سازمان حج و زيارت»].</ref>
| |
| | |
| === شورای عالی حج ===
| |
| اولين رکن سازمان، شوراي عالي حج<sup>*</sup> است که وظیفه بررسي و تصويب برنامه‌هاي راهبردي، اهداف، سياست‌ها و روش‌هاي اجرايي مربوط به حج را مطابق با سياست‌هاي کلي ابلاغ شده از سوي رهبري بر عهده دارد. رييس‌جمهور و يا در غيابش معاون اول او رياست شورا را برعهده داشته و رييس سازمان نيز دبير شورا است و نمایندگانی از وزارتخانه ها و سازمان هایی که نقشی در سازماندهی حج دارند عضو این شورا هستند.<ref>سامانه قوانین و مقررات جمهوری اسلامی، [https://qavanin.ir/Law/TreeText/?IDS=8955984147311599300 «مصوبه شورايعالي اداري راجع به اهداف و وظايف سازمان حج و زيارت»].</ref>
| |
| | |
| === حوزه نمايندگي ولي فقيه در امور حج و زيارت ===
| |
| نمايندگي ولي فقيه در امور حج و زيارت ديگر رکن سازمان است که زير نظر رهبر جمهوري اسلامي و با رياست نماينده ايشان که اميرالحاج و سرپرست حجاج و زائران ايراني است اداره مي‌شود.<ref>تاریخچه، ساختار تشکیلات سازمان حج و زیارت... ص67 - 68</ref> سياست‌گذاري در حوزه‌هاي مختلف فرهنگي، آموزشي، پژوهشي و سياسي حج و زيارت بر عهده اين نهاد است. آموزش و سامان دهی روحانیان کاروان ها،<ref>با کاروان ابراهيم در حج 71، ص29 -30 ؛ با کاروان صفا، ص63</ref> آموزش حاجیان پیش و در طول سفر،<ref>حج33، ص29؛ با کاروان صفا، ص52 -53</ref>برگزاری مراسم مذهبی در ایام حج و امور فرهنگی و تفریحی و انجام تحقیق و پژوهش در عرصه حج و زیارت بر عهده این حوزه است.<ref>با کاروان صفا، ص174_ 175</ref>
| |
| | |
| === ساختار اداری سازمان حج و زیارت ===
| |
| | |
| * حوزه ریاست با زیر مجموعه دفتر ریاست، اداره حراست، دفتر بازرسی و رسیدگی به شکایات، دفتر بهسازی و آموزش و فناوری و نمایندگی امور حج و زیارت در کشورهای عربستان، عراق و سوریه
| |
| * معاونت حج، عمره، عتبات که دارای چند اداره است: اداره کل برنامه ریزی پذیرش و اعزام، اداره کل برنامه ریزی تدارک و امور رفاهی و اداره کل امور عتبات عالیات.
| |
| * معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی که شامل ادارات کل امور حقوقی و قراردادها، امور مالی و ذیحسابی، منابع انسانی و پشتیبانی است.<ref>تاریخچه ساختار تشکیلات سازمان حج و زیارت، ص 21-22.</ref>
| |
|
| |
|
| == پانویس == | | == پانویس == |
| {{پانویس}} | | {{پانویس}} |
| | |
| == منابع == | | == منابع == |
|
| |
| * با کاروان ابراهيم در حج 71، رسول جعفريان و محمدعلي خسروي، تهران، نشر مشعر، 1371ش.
| |
| * با کاروان صفا در سال 82، رسول جعفريان، تهران، نشر مشعر، 1383ش.
| |
| * پایگاه اطلاعات قوانین و مقررات کشور آیین نامه امور حج مصوب هیئت وزیران، 1333ش.
| |
| * تاریخچه ساختار تشکیلات سازمان حج: سید ابراهیم اسداللهی، تهران، سازمان حج و زیارت، 1391ش.
| |
| * حج33: مهدي عليزاده‌موسوي، تهران، نشر مشعر، 1392ش.
| |
| * شرح وظايف و دستورالعمل‌هاي اجرايي مديران و عوامل خدماتي: حوزه نمايندگي ولي فقيه در امور حج و زيارت، تهران، نشر مشعر، 1376ش.
| |
| * کارنامه حج 1351، زيرنظر: محمد غفاري، تهران، سازمان اوقاف ايران، 1353ش.
| |
| * ميقات حج: (فصلنامه) حوزه نمايندگي ولي فقيه در امور حج و زيارت، تهران، مشعر.
| |
| {{منابع}} | | {{منابع}} |
| {{پایان}} | | {{پایان}} |
جامی
مولانا نورالدین عبدالرحمان جامی، شاعر، ادیب و صوفی نامدار قرن نهم که در زمان تحصیل در سمرقند با تعالیم نقشبندیه آشنا شد، پس از بازگشت به هرات، سعدالدین کاشغری را به عنوان مرشد خود برگزید و پس از مرگ وی، با خواجه عبیدالله احرار آشنا شد (مایل هروی، 1377، ص130؛ افصح‌زاد، 1378، ص222). او آن چنان تحت تأثیر شخصیت خواجه احرار قرار گرفت که بنا به دستور وی در 68 سالگی مطالعه و مباحثه را ترک گفت و به تصوف روی آورد (عبدالغفور لاری، 1343، صص26ـ23). وی تا آخر عمر به طریقت نقشبندیه پایبند و معتقد بود و در تبلیغ آن بسیار کوشید (مایل هروی، 1377، صص231ـ230). با این حال تفاوت‌هایی نیز با دیگر طریقتها داشت؛ به طوری‌که گاهی به سماع میپرداخت، اما هیچ گاه چله ننشست (عبدالغفور لاری، 1343، ص7؛ افصح‌زاد، 1378، ص130).
ورود جامی به دربار هرات همزمان با حکومت ابوالقاسم بابر بود. جامی او را مدح، و کتاب حله حلل را به نام وی تألیف کرد (مایل هروی، 1377، ص86). با گذشت زمان بر نفوذ و قدرت جامی در دربار تیموری افزوده شد تا آنکه در سال‌های 877 ـ 870 قمری در مرکز قدرت رسمی و دیوانی قرار گرفت و ضمن حفظ زندگی عارفانه و ارشاد مریدان، دولتمردان را هم زیر نفوذ خود آورد؛ چرا که هیچ طایفهای مانند سلاطین نمیتوانند دین و دولت را یاری، و شریعت را تقویت کنند (فراهانی منفرد، 1382، ص265). از جمله این دولتمردان، امیرعلیشیر نوایی، وزیر سلطان حسین بایقرا، بود که به سبب ارادت به جامی، در زمره مریدان نقشبندیه درآمد و از آن پس مردم، جامی را به تبع وی «حضرت مخدوم» میخواندند (علیشیر نوایی، 1323، صص34 ـ32 ؛ آذربیگدلی، 1366، ج1، صص302ـ301).
پیوند جامی با حاکمان تا آنجا پیش رفت که او بسیاری از آثار خود را به سلطان حسین بایقرا و سلطان یعقوب آق‌قویونلو پیشکش کرد (بوداق منشی، 1378، صص83 ـ81). با این همه هیچ گاه در مدیحه‌سرایی‌های قراردادی زمانه غرق نشد. حتی به دعوت دربار عثمانی هم پاسخ نگفت؛ گرچه از سفر به غرب گریزان نبود و در سفر حج خود، چندی را هم در تبریز، بغداد و دمشق گذرانید (رویمر و دیگران، 1378، ص148).
جامی در پی جاه و مقام نبود و گرایشی به تجمل نداشت؛ لباسی بر تن میکرد که آن را پلاس میخواند و سرمایه خود را صرف ساختن مسجد و مدرسه و خانقاه و تأمین رفاه شاگردان و کمک به نیازمندان و نشر فرهنگ میکرد (ریپکا، 1354، ص454؛ مایل هروی، 1377، ص84). نامههای فراوانی در این زمینه از او باقی مانده است (جامی، 1376، صص15ـ14).
وی آثار زیادی در زمینه تصوف و عرفان و فقه و همچنین سه دیوان شعر و هفت مثنوی بلند از خود به جای گذاشت که در آنها بار دیگر مضامین شعر فارسی را تجربه کرد و به همین دلیل به خاتم‌الشعرا ملقب شد. برخی مرگ وی را نقطه پایان عصر طلایی ادبیات کلاسیک فارسی دانستهاند (آربری، 1371، ص406). به سبب دشمنی صفویان با جامی، به‌خاطر تعصب مذهبی که داشتند، بسیاری از آثارش رواج چندانی نیافت و از میان آن همه اثر، تنها تعدادی از فراموشی در امان ماند (ریپکا، 1354، ص457).
...
