مزار سید احمد ابوهاشم

اطلاعات اوليه
کاربری	زیارتگاه
مکان	در 25 کیلومتری شمال غربی کربلا، در منطقه «شفاثا» (عین‌‏التمر)
نام‌های دیگر	مزار احمد بن‌ هاشم

مزار سید احمد ابوهاشم‏، زیارتگاهی در کشور عراق در شمال غربی شهر کربلا، در منطقه شفاثا، قرار دارد.

قبر این امامزاده در سال 1843 م آشکار شده و ساختمان آن بیش از صد سال، سابقه تاریخی دارد.

درباره نسب امامزاده بین نسب‌شناسان اختلاف است، اما در این اختلافی نیست که او از نوادگان امام موسی کاظم(ع) است.

موقعیت جغرافیایی

این زیارتگاه که به «احمد بن‌ هاشم» معروف است، در 25 کیلومتری شمال غربی کربلا، در منطقه «شفاثا» (عین ‏التمر)، واقع است و میان اعراب بیابانی، بسیار معروف است، به‌‏طوری‏که همواره به او پناه می‌‏آورند و نذر می‏‌کنند.

ساختمان بقعه

این قبر در سال 1843 م آشکار گشته و روی سنگی، به نام مدفون در آن، اشاره شده است. در صد متری شمال آن نیز برادرش، سید محمد، مدفون می‏‌باشد.

ضریح امامزاده

ساختمان آرامگاه که بیش از صد سال، سابقه تاریخی دارد، شامل ایوان، گنبد بلند، رواق، صحن و حجره‏‌هاست. گنبد بنا، به‌‏صورت غنچه‌‏ای بلند به قطر هفت و ارتفاع نزدیک به ده متر است که با کاشی‏‌های مختلف و رنگی، پوشش یافته است. ایوان بنا در سمت شمال واقع است و دو طرف آن، دو ایوانچه با طاق هلالی، به چشم می‏‌خورد. روی قبر، ضریح فلزی قرار دارد که ارزش هنری ندارد.

نسب امامزاده

مدفون در این بقعه، سید شرف‏الدین احمد مکنا به ابوهاشم، از سادات جلیل‌‏القدر موسوی و از نوادگان امام موسی کاظم(ع) است که به سال 745 ه. ق، وفات یافته است.

نسب شریفش با پانزده واسطه، به ترتیب زیر، به امام هفتم می‏‌رسد: سید ابوهاشم احمد بن ابوجعفر محمد تاج‌‏الدین بن احمد بن محمد ابن محمد بن ابوجعفر احمد بن ابوالفائز محمد بن محمد بن علی الغریق بن ابوجعفر محمد الخیرالعمال بن علی المجدور بن احمد بن محمد حائری بن ابراهیم مجاب بن امام موسی کاظم(ع).

برخی معتقدند که شخص مدفون در این بقعه، جد سید احمد ابوهاشم، یعنی سید ابوجعفر احمد بن محمد ابی‌الفائز است که نامش در برخی از منابع، محمد ذکر شده است. در این صورت، او ناظر بر منطقه راس‌العین بوده و صاحب هفت فرزند معقب به این اسامی است: ابوجعفر محمد نجم‌‏الدین، عقیل، علی، کاظم، منصور، سلطان و عباس.

او جد سادات آل طعمه، آل نصرالله، آل جلوخان، آل تاجر، آل قفطوان، آل عوج و دیگران می‏‌باشد. ثامر عبدالحسن عامری همین دیدگاه را بیان داشته و سید ابوجعفر احمد بن محمد ابی‏‌الفائز را مکنا به ابوطراس و ابوطراز و ملقب به شمس‌‏الدین، می‏‌داند و می‏‌نویسد: «ناظر شفاثا کریماً موصوفاً بالافضال والجود».

دیدگاه محمد حرزالدین

علامه شیخ محمد حرزالدین، درباره‌اش می‏‌نویسد:

ابن‌ابی‌فائز، از سادات حائر حسینی کربلاست. او از شخصیت‏‌های بارز و مورد عنایت نزد حکومت در عراق بود و کسی است که رشیدالدین طبیب وزیر سلطان الجایتو خدابنده (متوفای 719 ه. ق)، او را به حله فراخواند و از او خواست که نقیب‌‏الممالک، سیدتاج‏‌الدین محمد آوی افطسی و دو پسرش حسین و علی را بعد از آنکه به آنان‏ وعده نقابت عراق را داده بود، بکشد. اما ابن‌ابی‌فائز به شدت نپذیرفت. سپس از دست او، در همان شب به حائر حسینی گریخت. او جد عالم مشهور و شاعر توانا سیدنصرالله فائزی حائری است و بین او و ابوهاشم یازده واسطه و بین او و سید طعمه، پنج واسطه وجود دارد نسب دو خانواده مشهور و بزرگوار در حائر حسینی، آل‏ طعمه و آل سیدنصرالله و شاخه‌های آن، به وی می‌‏رسند.

دیدگاه ابوسعیده موسوی

سید ابوسعیده موسوی، معتقد است که شخص مدفون در این بقعه، سید ابوهاشم احمد بن محمد بن احمد بن محمد بن محمد بن ابوجعفر احمد مذکور، یعنی نواده اوست و می‏‌افزاید که مرحوم حرزالدین، بین او و نواده‌‏اش، اشتباه کرده است.

منابع

این مقاله برگرفته از کتاب زیارت‌گاه‌های عراق، محمدمهدی فقیه بحرالعلوم. بخش «مزار سید احمد ابوهاشم»، ج1، ص275-277. است.

• مراقد المعارف: محمد حرزالدين، تحقيق: محمدحسين حرزالدين، قم، سعيد بن جبير، ٢٠٠٧م.

• تراث كربلاء: سلمان هادي الطعمة، ط ٢، بيروت، مؤسسة الاعلمي، ١۴٠٣ه. ق - ١٩٨٣م.

• عتبات عاليات عراق: اصغر قائدان، تهران, مشعر، ١٣٨۶ه. ش.

• المشاهد المشرفة: السيد حسين ابوسعيدة، ط ١، بيروت، مؤسسة البلاغ، ١۴٣٣ه. ق - ٢٠١٢م.

• المعقّبون من آل ابي‌طالب: السيد مهدي الرجائي الموسوي، ط ١، قم، مؤسسة عاشوراء، ١۴٢٧ه. ق - ١٣٨۵ش.

• معجم المراقد والمزارات في العراق: ثامر عبدالحسن العامري، (لا م)، (لا ن)، (لا ت).

• مراقد المعارف: محمد حرزالدين، تحقيق: محمدحسين حرزالدين، قم، سعيد بن جبير، ٢٠٠٧م.