مسجد صخرات: تفاوت میان نسخه‌ها
A sharefat (بحث | مشارکتها) (صفحه‌ای تازه حاوی «{{جا:ویرایش}} '''مسجد صخرات'''، یکی از مساجد مکه بوده که در صحرای عرفات و در...» ایجاد کرد) |
جز (حذف از رده:مقاله‌های در دست ویرایش ردهانبوه) |
||
| (۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ | {{جعبه اطلاعات بنای مذهبی | ||
| عنوان = | |||
| تصویر = | |||
| اندازه تصویر = | |||
| بنيانگذار = | |||
| تأسیس = | |||
| کاربری = | |||
| مکان =در [[صحرای عرفات]] و در جنوب شرقی [[کوه عرفه]] | |||
| نام‌های دیگر = | |||
| وقایع مرتبط =محل وقوف و اقامه نماز توسط [[پیامبر(ص)]] در عرفات | |||
| ظرفیت = | |||
| وضعیت =غیرفعال | |||
| مساحت = | |||
| امکانات = | |||
| شماره ثبت = | |||
| معمار = | |||
| سبک = | |||
| بازسازی = | |||
| وبگاه = | |||
}} | |||
'''مسجد صخرات'''، یکی از مساجد [[مکه]] بوده که در [[صحرای عرفات]] و در جنوب شرقی [[کوه عرفه]] در سمت راست صعودکننده از کوه قرار داشته است. | '''مسجد صخرات'''، یکی از مساجد [[مکه]] بوده که در [[صحرای عرفات]] و در جنوب شرقی [[کوه عرفه]] در سمت راست صعودکننده از کوه قرار داشته است. | ||
این مسجد در محل وقوف رسول‌الله(ص) در صحرای عرفات، ساخته شده و بنابر گزارش منابع، در آن محل صخره‌ها و برآمدگی‌هایی وجود داشته و گفته‌اند که پیامبر(ص) در آنجا نماز خوانده است. امروزه هیچ نشانی از این بنا باقی نمانده است. | این مسجد در محل وقوف رسول‌الله(ص) در صحرای عرفات، ساخته شده و بنابر گزارش منابع، در آن محل صخره‌ها و برآمدگی‌هایی وجود داشته و گفته‌اند که پیامبر(ص) در آنجا نماز خوانده است. امروزه هیچ نشانی از این بنا باقی نمانده است. | ||
==موقعیت جغرافیایی== | ==موقعیت جغرافیایی== | ||
تا چندی پیش، در جنوب شرقی [[کوه عرفه]]، در سمت راستِ کسی که از کوه بالا می‌رود، مسجدی وجود داشته که امروزه نشانی از آن باقی نمانده است. <ref>جبل اِلال بعرفات، ابوزید، بکر بن عبدالله، ص301.</ref> در بیشتر متون تاریخی، اشاره‌ای به این مسجد به چشم نمی‌خورد؛ با این حال به نظر می‌رسد که این مسجد، منطبق بر مسجد کوچکی است که [[ابن جبیر]] به وجود آن در نزدیکی صخره‌ها و در سمت چپ خانه آدم، اشاره کرده است. <ref>رحله ابن جبیر، ابن جبیر، محمد بن احمد، ص152.</ref> | تا چندی پیش، در جنوب شرقی [[کوه عرفه]]، در سمت راستِ کسی که از کوه بالا می‌رود، مسجدی وجود داشته که امروزه نشانی از آن باقی نمانده است.<ref>جبل اِلال بعرفات، ابوزید، بکر بن عبدالله، ص301.</ref> در بیشتر متون تاریخی، اشاره‌ای به این مسجد به چشم نمی‌خورد؛ با این حال به نظر می‌رسد که این مسجد، منطبق بر مسجد کوچکی است که [[ابن جبیر]] به وجود آن در نزدیکی صخره‌ها و در سمت چپ خانه آدم، اشاره کرده است.<ref>رحله ابن جبیر، ابن جبیر، محمد بن احمد، ص152.</ref> | ||
==علت نام‌گذاری== | ==علت نام‌گذاری== | ||
وجه تسمیه این بنا به مسجد «صخرات» آن بوده که در کف آن، صخره‌های بزرگی متصل به یکدیگر قرار داشته و گفته‌اند که پیامبر(ص) در آن نماز خوانده است؛ اگرچه برخی نماز خواندن پیامبر(ص) را در این مسجد نپذیرفته‌اند. <ref>مرآه الحرمین، رفعت پاشا، ابراهیم، 1344ق، ج1، ص45.</ref> | وجه تسمیه این بنا به مسجد «صخرات» آن بوده که در کف آن، صخره‌های بزرگی متصل به یکدیگر قرار داشته و گفته‌اند که پیامبر(ص) در آن نماز خوانده است؛ اگرچه برخی نماز خواندن پیامبر(ص) را در این مسجد نپذیرفته‌اند.<ref>مرآه الحرمین، رفعت پاشا، ابراهیم، 1344ق، ج1، ص45.</ref> | ||
==محل وقوف پیامبر در عرفات== | ==محل وقوف پیامبر در عرفات== | ||
از [[جابر بن عبدالله انصاری]] درباره محل وقوف [[پیامبر خدا(ص)]] در [[عرفات]] روایت شده است زمانی که آن حضرت سوار بر مرکب خویش به موقف رسید، شکم شترش را به سوی صخره‌ها قرار داد؛ به گونه‌ای که راه افراد پیاده روبه‌رویش قرار گرفت و خود رو به سوی [[قبله]] نمود. <ref>صحیح مسلم، مسلم بن حجاج نیشابوری، ج2، ص886.</ref> | از [[جابر بن عبدالله انصاری]] درباره محل وقوف [[پیامبر خدا(ص)]] در [[عرفات]] روایت شده است زمانی که آن حضرت سوار بر مرکب خویش به موقف رسید، شکم شترش را به سوی صخره‌ها قرار داد؛ به گونه‌ای که راه افراد پیاده روبه‌رویش قرار گرفت و خود رو به سوی [[قبله]] نمود.<ref>صحیح مسلم، مسلم بن حجاج نیشابوری، ج2، ص886.</ref> | ||
در اخبار مورخان کهن، همچون [[فاکهی]] و [[ازرقی]]، محل وقوف پیامبر(ص) بر روی برآمدگی [[نابت]] ـ که متصل به جانب سمت چپ موقف و پشت سر [[محل وقوف امام]] قرار داشته، مقابل [[جبل الرحمه|کوه الال]] و در راستای [[کوه مسلم]]، جایی‌که راه افراد پیاده بین دو برآمدگی نَبعه و نُبَیعه بوده ـ تعیین شده است. <ref>اخبار مکه و ما جاء فیها من الآثار، ازرقی، محمد بن عبدالله، 1403ق، ج2، ص194؛ اخبار مکه فی قدیم الدهر و حدیثه، فاکهی، محمد بن اسحاق، 1407ق، ج5، ص7.</ref> | در اخبار مورخان کهن، همچون [[فاکهی]] و [[ازرقی]]، محل وقوف پیامبر(ص) بر روی برآمدگی [[نابت]] ـ که متصل به جانب سمت چپ موقف و پشت سر [[محل وقوف امام]] قرار داشته، مقابل [[جبل الرحمه|کوه الال]] و در راستای [[کوه مسلم]]، جایی‌که راه افراد پیاده بین دو برآمدگی نَبعه و نُبَیعه بوده ـ تعیین شده است.<ref>اخبار مکه و ما جاء فیها من الآثار، ازرقی، محمد بن عبدالله، 1403ق، ج2، ص194؛ اخبار مکه فی قدیم الدهر و حدیثه، فاکهی، محمد بن اسحاق، 1407ق، ج5، ص7.</ref> | ||
در روایات شیعه نیز محل وقوف پیامبر(ص) در سمت راست کوه رحمت تعیین شده است. <ref>الکافی، کلینی، محمد بن یعقوب، 1401ق، تحقیق: علی‌اکبر الغفاری، ج4، ص463.</ref> [[ابن جبیر]] محل موقف پیامبر(ص) را صخره‌ای در سمت چپ [[خانه آدم]]، مقابل قبله تعیین کرده است. <ref>رحله ابن جبیر، ابن جبیر، محمد بن احمد، ص152.</ref> | در روایات شیعه نیز محل وقوف پیامبر(ص) در سمت راست کوه رحمت تعیین شده است.<ref>الکافی، کلینی، محمد بن یعقوب، 1401ق، تحقیق: علی‌اکبر الغفاری، ج4، ص463.</ref> [[ابن جبیر]] محل موقف پیامبر(ص) را صخره‌ای در سمت چپ [[خانه آدم]]، مقابل قبله تعیین کرده است.<ref>رحله ابن جبیر، ابن جبیر، محمد بن احمد، ص152.</ref> | ||
[[عیّاشی]] نیز محل آن را صخره‌های پهنی پایین موقف امام در روزه عرفه، که روی آنها محوطه‌ای شبیه مسجد ساخته شده، تعیین کرده است. <ref>الرحله العیّاشیة، عیاشی، عبدالله بن محمد، ج1، ص389.</ref> همچنین به نظر می‌رسد تعبیر «موقف مصطفی به عرفات نزدیکی کوه»، در «[[لطائف الاذکار]]» [[ابن مازه]] ناظر به همین محل است. <ref>لطائف الاذکار للحُضّار والسُفّار، ابن مازه، محمدبن عمر، 1392ش، تصحیح: رسول جعفریان، ص198.</ref> | [[عیّاشی]] نیز محل آن را صخره‌های پهنی پایین موقف امام در روزه عرفه، که روی آنها محوطه‌ای شبیه مسجد ساخته شده، تعیین کرده است.<ref>الرحله العیّاشیة، عیاشی، عبدالله بن محمد، ج1، ص389.</ref> همچنین به نظر می‌رسد تعبیر «موقف مصطفی به عرفات نزدیکی کوه»، در «[[لطائف الاذکار]]» [[ابن مازه]] ناظر به همین محل است.<ref>لطائف الاذکار للحُضّار والسُفّار، ابن مازه، محمدبن عمر، 1392ش، تصحیح: رسول جعفریان، ص198.</ref> | ||
به نظر می‌رسد که این مسجد بعدها به طور تقریبی در محل صخره‌ها و برآمدگی‌هایی که محل وقوف رسول‌الله(ص) بوده، یا در نقطه‌ای نزدیک آن ساخته شده است. | به نظر می‌رسد که این مسجد بعدها به طور تقریبی در محل صخره‌ها و برآمدگی‌هایی که محل وقوف رسول‌الله(ص) بوده، یا در نقطه‌ای نزدیک آن ساخته شده است. | ||
==توصیف بنا== | ==توصیف بنا== | ||
[[محمدطاهر کردی|کُردی]] مسجد صخرات را چهاردیواری کوتاهی به ارتفاع نیم‌تنه انسان توصیف کرده که طول دیوار سمت قبله آن 13 متر و ربع، و طول دیوار طرفین آن 8 متر بوده است. دیواری در وسط مسجد نیز آن را به دو قسمت تقسیم می‌کند که زمین قسمت اول (غربی) کمی بالاتر از قسمت دوم است و محراب مسجد در این قسمت قرار دارد. کف مسجد در هر قسمت شامل چهار سنگ طبیعی بزرگ است که برای تراز شدن، با ماسه پوشیده شده است. <ref>التاریخ القویم لمکه وبیت الله الکریم، کردی، محمدطاهر، 1420ق، ج5، ص343.</ref> | [[محمدطاهر کردی|کُردی]] مسجد صخرات را چهاردیواری کوتاهی به ارتفاع نیم‌تنه انسان توصیف کرده که طول دیوار سمت قبله آن 13 متر و ربع، و طول دیوار طرفین آن 8 متر بوده است. دیواری در وسط مسجد نیز آن را به دو قسمت تقسیم می‌کند که زمین قسمت اول (غربی) کمی بالاتر از قسمت دوم است و محراب مسجد در این قسمت قرار دارد. کف مسجد در هر قسمت شامل چهار سنگ طبیعی بزرگ است که برای تراز شدن، با ماسه پوشیده شده است.<ref>التاریخ القویم لمکه وبیت الله الکریم، کردی، محمدطاهر، 1420ق، ج5، ص343.</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
| خط ۴۵: | خط ۶۰: | ||
{{اماکن مکه}} | {{اماکن مکه}} | ||
{{مساجد}} | {{مساجد}} | ||
[[رده:مکان‌های تاریخی تخریب شده در مکه]] | [[رده:مکان‌های تاریخی تخریب شده در مکه]] | ||
[[رده:مکان‌های مرتبط به حج]] | [[رده:مکان‌های مرتبط به حج]] | ||
[[رده:بناهای عرفات]] | [[رده:بناهای عرفات]] | ||
[[رده: | [[رده:مسجدهای مکه]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۴ اکتبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۲:۳۹
| اطلاعات اوليه | |
|---|---|
| مکان | در صحرای عرفات و در جنوب شرقی کوه عرفه |
| وقایع مرتبط | محل وقوف و اقامه نماز توسط پیامبر(ص) در عرفات |
| مشخصات | |
| وضعیت | غیرفعال |
مسجد صخرات، یکی از مساجد مکه بوده که در صحرای عرفات و در جنوب شرقی کوه عرفه در سمت راست صعودکننده از کوه قرار داشته است.
این مسجد در محل وقوف رسول‌الله(ص) در صحرای عرفات، ساخته شده و بنابر گزارش منابع، در آن محل صخره‌ها و برآمدگی‌هایی وجود داشته و گفته‌اند که پیامبر(ص) در آنجا نماز خوانده است. امروزه هیچ نشانی از این بنا باقی نمانده است.
موقعیت جغرافیایی[ویرایش | ویرایش مبدأ]
تا چندی پیش، در جنوب شرقی کوه عرفه، در سمت راستِ کسی که از کوه بالا می‌رود، مسجدی وجود داشته که امروزه نشانی از آن باقی نمانده است.[۱] در بیشتر متون تاریخی، اشاره‌ای به این مسجد به چشم نمی‌خورد؛ با این حال به نظر می‌رسد که این مسجد، منطبق بر مسجد کوچکی است که ابن جبیر به وجود آن در نزدیکی صخره‌ها و در سمت چپ خانه آدم، اشاره کرده است.[۲]
علت نام‌گذاری[ویرایش | ویرایش مبدأ]
وجه تسمیه این بنا به مسجد «صخرات» آن بوده که در کف آن، صخره‌های بزرگی متصل به یکدیگر قرار داشته و گفته‌اند که پیامبر(ص) در آن نماز خوانده است؛ اگرچه برخی نماز خواندن پیامبر(ص) را در این مسجد نپذیرفته‌اند.[۳]
محل وقوف پیامبر در عرفات[ویرایش | ویرایش مبدأ]
از جابر بن عبدالله انصاری درباره محل وقوف پیامبر خدا(ص) در عرفات روایت شده است زمانی که آن حضرت سوار بر مرکب خویش به موقف رسید، شکم شترش را به سوی صخره‌ها قرار داد؛ به گونه‌ای که راه افراد پیاده روبه‌رویش قرار گرفت و خود رو به سوی قبله نمود.[۴]
در اخبار مورخان کهن، همچون فاکهی و ازرقی، محل وقوف پیامبر(ص) بر روی برآمدگی نابت ـ که متصل به جانب سمت چپ موقف و پشت سر محل وقوف امام قرار داشته، مقابل کوه الال و در راستای کوه مسلم، جایی‌که راه افراد پیاده بین دو برآمدگی نَبعه و نُبَیعه بوده ـ تعیین شده است.[۵]
در روایات شیعه نیز محل وقوف پیامبر(ص) در سمت راست کوه رحمت تعیین شده است.[۶] ابن جبیر محل موقف پیامبر(ص) را صخره‌ای در سمت چپ خانه آدم، مقابل قبله تعیین کرده است.[۷]
عیّاشی نیز محل آن را صخره‌های پهنی پایین موقف امام در روزه عرفه، که روی آنها محوطه‌ای شبیه مسجد ساخته شده، تعیین کرده است.[۸] همچنین به نظر می‌رسد تعبیر «موقف مصطفی به عرفات نزدیکی کوه»، در «لطائف الاذکار» ابن مازه ناظر به همین محل است.[۹]
به نظر می‌رسد که این مسجد بعدها به طور تقریبی در محل صخره‌ها و برآمدگی‌هایی که محل وقوف رسول‌الله(ص) بوده، یا در نقطه‌ای نزدیک آن ساخته شده است.
توصیف بنا[ویرایش | ویرایش مبدأ]
کُردی مسجد صخرات را چهاردیواری کوتاهی به ارتفاع نیم‌تنه انسان توصیف کرده که طول دیوار سمت قبله آن 13 متر و ربع، و طول دیوار طرفین آن 8 متر بوده است. دیواری در وسط مسجد نیز آن را به دو قسمت تقسیم می‌کند که زمین قسمت اول (غربی) کمی بالاتر از قسمت دوم است و محراب مسجد در این قسمت قرار دارد. کف مسجد در هر قسمت شامل چهار سنگ طبیعی بزرگ است که برای تراز شدن، با ماسه پوشیده شده است.[۱۰]
پانویس[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- ↑ جبل اِلال بعرفات، ابوزید، بکر بن عبدالله، ص301.
- ↑ رحله ابن جبیر، ابن جبیر، محمد بن احمد، ص152.
- ↑ مرآه الحرمین، رفعت پاشا، ابراهیم، 1344ق، ج1، ص45.
- ↑ صحیح مسلم، مسلم بن حجاج نیشابوری، ج2، ص886.
- ↑ اخبار مکه و ما جاء فیها من الآثار، ازرقی، محمد بن عبدالله، 1403ق، ج2، ص194؛ اخبار مکه فی قدیم الدهر و حدیثه، فاکهی، محمد بن اسحاق، 1407ق، ج5، ص7.
- ↑ الکافی، کلینی، محمد بن یعقوب، 1401ق، تحقیق: علی‌اکبر الغفاری، ج4، ص463.
- ↑ رحله ابن جبیر، ابن جبیر، محمد بن احمد، ص152.
- ↑ الرحله العیّاشیة، عیاشی، عبدالله بن محمد، ج1، ص389.
- ↑ لطائف الاذکار للحُضّار والسُفّار، ابن مازه، محمدبن عمر، 1392ش، تصحیح: رسول جعفریان، ص198.
- ↑ التاریخ القویم لمکه وبیت الله الکریم، کردی، محمدطاهر، 1420ق، ج5، ص343.
منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]
این مقاله برگرفته از فصلنامه علمی ترویجی میقات حج، ش 104. بخش «عرفات و بناهای آن در گذر تاریخ»، ص128، است.
- صحیح مسلم، مسلم بن حجاج نیشابوری (م٢6١ق)، به کوشش محمد سالم‌هاشم، اول، بیروت، دار الکتب العلمیه، ١4١5ق.
- اخبار مکه وما جاء فیها من الآثار، ازرقی، محمدبن عبدالله، 1403ق/1983م، تحقیق: رُشدی الصالح ملحس، مکه المکرمة، مطابع دار الثقافة، چاپ چهارم.
- اخبار مکه فی قدیم الدهر وحدیثه، فاکهی، محمد بن اسحاق، 1407ق/ 1987م، تحقیق عبدالملک بن عبدالله بن دهیش، مکه المکرمة: مکتبه ومطبعه النهضه الحدیثة، چاپ اول.
- رحله ابن جبیر، ابن جبیر، محمد بن احمد، بیروت: دار صادر.
- الرحله العیّاشیة، عیاشی، عبدالله بن محمد، 2006م، تحقیق: سعید الفاضلی و سلیمان القرشی، ابوظبی، دار السویدی، چاپ اول.
- الکافی، کلینی، محمد بن یعقوب، 1401ق، تحقیق: علی‌اکبر الغفاری، بیروت، دارصعب و دار التعارف، چاپ سوم.
- لطائف الاذکار للحُضّار والسُفّار، ابن مازه، محمدبن عمر، 1392ش، تصحیح: رسول جعفریان، تهران، علم، چاپ اول.
- مرآه الحرمین، رفعت پاشا، ابراهیم، 1344ق/ 1925م، القاهرة: مطبعه دار الکتب المصریة، چاپ اول.
- جبل اِلال بعرفات، ابوزید، بکر بن عبدالله، تحقیقات تاریخیه وشرعیة»، العرب، سال32، ش5 و 6.