مدرسه سید یزدی (نجف): تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی حج
دیداریویکی‌متن
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - ' (ع)' به '(ع)')
 
(۲۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{در دست ویرایش|ماه=[[مهر]]|روز=[[۱۹]]|سال=[[۱۳۹۸]]|کاربر=Abbasahmadi1363  }}
{{جعبه اطلاعات بنای مذهبی
 
| تصویر =مدرسه سید یزدی (نجف).jpg
[[رده:مقاله‌های در دست ویرایش]]
| وبگاه = http://www.alyazdi.org/
'''مدرسه سید یزدی'''، معروف به '''مدرسه سید'''، در نجف، محله حُویش قرار دارد.  
|بنیانگذار=[[سید کاظم یزدی]]|نام‌های دیگر=مدرسه سید، مدرسة السید الکبری|تأسیس=۱۳۲۷ق.|کاربری=تحصیل علوم حوزوی|مکان=نجف، محله حُویش|ظرفیت=۲طبقه، ۸۰حجره، ۲سرداب|مساحت=۷۵۰ متر مربع|امکانات=کتابخانه|سبک=معماری دوره صفوی|وضعیت=فعال|بازسازی=۱۳۸۸ش. (۱۴۳۰–۱۴۳۱ق)}}
'''مدرسه سید یزدی'''، معروف به‌'''مدرسه سید'''، در [[نجف]]، نزدیک [[حرم امام علی(ع)]]، در محله حُویش قرار دارد. این مدرسه علمیه، به دستور [[سید محمدکاظم یزدی،|سید محمدکاظم یزدی]] و توسط آستان قلی‌بیگ ساخته شده و مشهورترین مدرسه حوزه نجف شمرده می‌شد. عالمانی مانند [[آقا ضیاء عراقی]] در آن درس خوانده و بزرگانی مانند [[امام خمینی]] در آن رفت و آمد داشتند. زائران و گردشگران داخلی و خارجی برای دیدن معماری زیبای مدرسه سید، به دیدن آن می‌رفتند.


== مکان ==
== مکان ==
مدرسه سید یزدی، معروف به مدرسه سید، در [[نجف]]، نزدیک [[آستان مقدس امام علی(ع)|حرم امام علی(ع)]]، در محله حُویش قرار دارد. درب اصلى آن، از شرق به كوچه‌اى كه بيت [[سيد عبدالهادى شيرازى]] واقع است، باز مى‌شود؛ اين كوچه از سمت جنوب، به شارع الرسول می‌رسد. درب پشتى و فرعى آن، به كوچه‌اى گشوده مى‌شود كه در سمت جنوب آن، منزل [[سید روح‌الله خمینی]] قرار داشته و در ضلع شمالى آن كتابخانه و مقبره [[عبدالحسین امينى]] است و به بازار معروف حويش راه دارد.<ref name=":2">خاطرات حاج شيخ محمدفاضل استرآبادى، ص ٢٨.</ref>
مدرسه سید یزدی، معروف به مدرسه سید و مدرسة السید الکبری، در [[نجف]]، نزدیک [[آستان مقدس امام علی(ع)|حرم امام علی(ع)]]،<ref name=":2"/> در محله حُویش قرار دارد.<ref name=":3">موسوعة النجف الاشرف، ج۶، ص۴٢٩.</ref> درب اصلی آن، از شرق به کوچه‌ای که بیت [[سید عبدالهادی شیرازی]] واقع است، باز می‌شود؛ این کوچه از سمت جنوب، به شارع الرسول می‌رسد. درب پشتی و فرعی آن، به کوچه‌ای گشوده می‌شود که در سمت جنوب آن، منزل [[سید روح‌الله خمینی]] قرار داشته و در ضلع شمالی آن کتابخانه و مقبره [[عبدالحسین امینی]] است و به بازار معروف حویش راه دارد.<ref name=":2">خاطرات حاج شیخ محمدفاضل استرآبادی، ص ٢٨.</ref>


== ساخت ==
== ساخت ==
این مدرسه علمیه، به دستور [[سید محمدکاظم یزدی|سيد محمدكاظم يزدى]]، مرجع شیعی و نویسنده کتاب [[عروة الوثقی (کتاب)|عروة الوثقی]]<ref name=":0" />توسط آستان قلى‌بيگ، وزير سلطان عبدالاحد بخارى ساخته شد.<ref name=":0" />  
[[پرونده:مدرسه سید یزدی (نجف)۴.jpg|بندانگشتی|سردر ورودی مدرسه سید.|جایگزین=|284x284پیکسل]]
این مدرسه علمیه، به دستور [[سید محمدکاظم یزدی]]، مرجع شیعی و نویسنده کتاب [[عروة الوثقی (کتاب)|عروة الوثقی]]<ref name=":0">موسوعة النجف الاشرف، ج۶، ص ٣٩٨.</ref>توسط آستان قلی‌بیگ، وزیر سلطان عبدالاحد بخاری ساخته شد. ساخت آن از سال ۱۳۲۵ تا ۱۳۲۷ق. طول کشید.<ref name=":0"/> در زمان ساخت، نصف مشاعِ دو حمام عمومی، یازده مغازه و یک مسافرخانه در بازار خلخالی نجف، هفت مغازه دیگر و یک کاروانسرا و چند کارگاه در بازار وسطی کوفه خریداری و جزء موقوفات این مدرسه قرار گرفت، که بیشتر هزینه‌های آب و برق، تعمیرات و سایر هزینه‌ها از درآمد این موقوفات پرداخت می‌شد.<ref name=":0"/>


نخستین متولی مدرسه، سید محمد یزدی، فرزند [[سید محمدکاظم یزدی]] بود.<ref name=":1">السید محمد کاظم الیزدی، ص١۵٢.</ref> پس از او، تولیت و مدیریت، دست دیگر فرزندان و نوادگان سید محمدکاظم یزدی بوده است. مشهورترین مدیر آن، باقر طباطبایی، نوه آیت‌الله یزدی بود که در میان عالمان و طلبه‌ها به سخت‌گیری و رعایت دقیق مقررات معروف بوده<ref name=":2"/> و حجره در اختیار هر کسی نمی‌داده است.{{یادداشت|معروف بود که می‌گفتند: «حاج آقا باقر مدرسه را برای طلبه‌ها نمی‌خواهد؛ بلکه طلبه‌ها را برای مدرسه می‌خواهد.»}}<ref>خاطرات حاج شیخ محمد فاضل استرآبادی ص ٨۵.</ref>


تاریخ ساخت
== بنا ==
[[پرونده:مدرسه سید یزدی (نجف)۲.jpg|بندانگشتی|نمایی از طبقه دوم.|جایگزین=|267x267پیکسل|راست]]
مدرسه سید، با مساحت ۷۵۰ متر مربع دارای ۲طبقه و ۸۰حجره<ref name=":4"/> و دو در اصلی و فرعی است.<ref name=":2"/> کف مدرسه با سنگ سفید صیقل داده شده سنگ‌فرش شده و دیوارهایش با کاشی‌های لاجوردی<ref name=":4">السید محمد کاظم الیزدی، ص۱۵۲؛ ماضی النجف و حاضرها، ج۱، ص۱۳۹ و ۱۴۰.</ref> که از ایران آمده،<ref name=":2"/> آراسته شده است.<ref name=":4"/> جلوی هر حجره، ایوان کوچکی به سبک معماری دوران صفوی ساخته شده<ref name=":3"/> و اطراف درِ آن‌ها حدیثی با خط زیبا نوشته شده است.<ref name=":2"/> برای هر حجره، سرداب‌هایی نیز به شکل جذاب در نظر گرفته شده<ref name=":3"/> که در هوای گرم از آن‌ها استفاده می‌شود.<ref name=":2"/> این مدرسه، غیر از سرداب حجره‌ها، دارای ۲سرداب است؛ سرداب فوقانی و سرداب سن که زیرزمین است. سرداب‌ها کاشی‌کاری شده و تاریک است؛ پنجره‌ها طوری گذاشته شده که مقداری روشنایی را وارد سرداب کند.<ref name=":2"/>این مدرسه، از نظر استواری بنا، نقشه ساختمان و چگونگی چینش حجره‌ها، یکی از کم‌نظیرترین مدرسه‌های حوزه نجف شمرده شده<ref name=":4"/> و به سبب معماری جذاب و ویژگی‌های باستانی، مورد بازدید زائران و گردشگران،<ref name=":3"/> از جمله گردشگران اروپایی<ref name=":2"/> قرار می‌گیرد.


ساختن آن از سال ١٣٢۵ تا ١٣٢٧ق. طول كشيد.<ref name=":0" />
== کتابخانه ==
نخستین متولّی مدرسه، سید محمد یزدی، کتابخانه بزرگی در طبقه دوم مدرسه ساخت و کتاب‌های منبع و خطی نفیسی را در آن گرد آورد. این کتابخانه، بزرگ‌ترین کتابخانه عمومی نجف تا اواخر دوره پهلوی به شمار می‌رفت و شامل کتاب‌های خطی بسیار و کتاب‌های چاپی در موضوعات گوناگون بود. در دوره حاکمیت صدام و اشغالگری آمریکا در عراق، با این که بیشتر کتابخانه‌ها و موزه‌ها به غارت رفت، ولی این کتابخانه در امان ماند و همچنان از منابع مهم کتابخانه‌ای در حوزه به‌شمار می‌رود.<ref name=":1"/>


== اهمیت ==
[[پرونده:مدرسه سید یزدی (نجف)۳.jpg|بندانگشتی|265x265px|ایوان و ورودی یکی از حجره‌ها.|جایگزین=]]
این مدرسه سال‌ها در حوزه نجف محوریت داشت و محل اجتماع بزرگان و استادان بود. برخی بر این باورند که در آن دوره، هیچ‌یک از مدرسه‌های نجف به موقعیت و شهرت این مدرسه نمی‌رسید.<ref name=":2"/>


بنا
مدرسه سید، محل رفت و آمد، گردهمایی و گفت‌وگوی علمی طلبه‌هایی مانند [[آقا ضیاء عراقی]] و [[سید علی یثربی کاشانی]] بود، که بعدها جزء عالمان [[شیعه]] شدند.<ref>خاطرات سید میرزا حسینی شیرازی، ص۳۸.</ref> عالمان سرشناسی مانند [[امام خمینی]]، شهید [[سید اسدالله مدنی]] و [[محمدتقی بهجت]] به این مدرسه رفت و آمد داشتند. امام خمینی از درِ فرعی مدرسه که به منزل وی نزدیک بود، وارد مدرسه شده و لحظاتی بین طلبه‌ها بوده، سپس به منزل بازمی‌گشت.<ref>به نقل از خادم مدرسه، مدرسه سید در نجف، نگاهی به مدرسه آیت الله العظمی سید محمد کاظم یزدی، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۶، بهار ص ۹۴.</ref> [[شیخ عباس قمی]]، صاحب مفاتیح الجنان و [[آقابزرگ تهرانی]]، نویسنده کتاب الذریعة در این مدرسه با هم در یک حجره اقامت داشتند و با هم به درس مرحوم میرزا حسین نوری می‌رفتند.<ref>مفاخر اسلام، ج١١، بخش اول، ص۴٧.</ref> شیخ عباس قمی در مدتی که به ترجمه کتاب عروةالوثقی مشغول بود، در یکی از حجره‌های نمناک و کوچک این مدرسه که در زیر پله‌ها قرار داشت، سکونت کرد و در همین مدرسه به پایان رسانده، به نام غایةالقصوی به چاپ رساند.{{یادداشت|باقر طباطبایی، مدیر سخت‌گیر مدرسه سید، گاهی طلبه‌ها را نصیحت می‌کرد و می‌گفت: «وقتی شیخ عباس قمی در نجف بود، در حجره‌ای بسیار کوچک و تاریک و زیرپله‌های طبقه دوم این مدرسه سکونت داشت و در همان جای تنگ و تاریک «غایة القصوی» را در ترجمه «عروةالوثقی» نوشت. هر بار از آن مرحوم می‌خواستیم حجره‌اش را عوض کند و یک حجره بهتر و بزرگ‌تر برگزیند، می‌گفت: نه همین‌جا کفاف کار مرا می‌کند و به راحتی می‌توانم به کارم ادامه بدهم. چرا اتاق دیگری را که سایر طلاب احتیاج به آن دارند، اشغال بکنم؟ با همه اصرار و خواهش ما برای تعویض حجره، او هرگز نپذیرفت و در همان‌جا به سر برد و مشغول کارش بود.»}}<ref>مفاخر اسلام، ج۱۱، بخش اول، ص۵۱.</ref> در سال ۱۳۴۰ق. [[محمدهادی معرفت]]، مفسر قرآن با هادی مقدس قمی به مدت ۸ماه در یک حجره، در این مدرسه سکونت داشتند.<ref>گلشن ابرار، ج ٨، ص ٣٩٨.</ref> [[سید عبدالکریم موسوی اردبیلی]] که در سال ۱۳۲۶ش. به نجف اشرف هجرت کرد، به مدت دو سال در این مدرسه ساکن بود.<ref>گلشن ابرار، ص ۴۵٩.</ref>


مدرسهْ سيد در زمينى به مساحت ٧۵٠ متر مربع در محلهْ «حُويش» نجف واقع است. از نظر استحكام بنا و نقشهْ ساختمان و چگونگى چنيش حجره‌ها، يكى از كم‌نظيرترين مدارس حوزهْ نجف شمرده مى‌شود. در دو طبقه و داراى هشتاد حجره است. سطح زمين مدرسه با سنگ سفيد صيقل داده شده مفروش گشته و ديوارهايش با كاشى‌هاى لاجوردى آراسته مى‌باشد.<ref>سید محمد کاظم یزدی، ص۱۵۲؛ ماضی النجف و حاضرها، ج۱، ص۱۳۹ و ۱۴۰.</ref> جلوى هر حجره، ايوان كوچكى به سبك معمارى دوران صفوى ساخته شده. به‌علاوه براى هر حجره، سرداب‌هايى نيز به شكل جذاب در نظر گرفته شده كه در خنكى فضاى مدرسه و حجره‌ها مؤثر مى‌باشد. به‌سبب معمارى جذاب و ويژه‌گى‌هاى باستانى اين مدرسه، هر روز زائران و سياحان بسيارى از اين مدرسه ديدن مى‌كنند.<ref>موسوعة النجف الاشرف، ج۶، ص۴٢٩.</ref>
== اکنون ==
بر پایه گزارشی در سال ۱۳۸۸ش. مدرسه سید در حال تغییرات و بازسازی اساسی بوده است. درون حیاط و پیرامون ستون‌ها را حفاری و بتون‌ریزی کرده بودند. مدرسه دارای دو طبقه و حجره‌های کوچک و یک‌نفره بوده است. افرادی که در حال بازسازی بودند، تعمیرات را زیر نظر دفتر [[سید علی سیستانی]] می‌دانستند.<ref>بر پایه گزارشی از سفر هیئت تحریریه فصلنامه فرهنگ زیارت به عتبات عالیات، مقاله مدرسه سید در نجف نگاهی به مدرسه آیت الله العظمی سید محمد کاظم یزدی، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۶، ص۹۷.</ref>


اين مدرسه در دو طبقه احداث شده و زيبا و مرتب بود. تمام ديوارهايش كاشى‌كارى شده و تميير بود. اطراف درِ اتاق‌ها حديثى با خط زيبا نوشته شده بود. كاشى‌هاى آن‌جا را از ايران مى‌آوردند. زمانى كه هوا گرم بود، طلاب از سرداب استفاده مى‌كردند. اين مدرسه داراى دو سرداب بود: سرداب فوقانى و سرداب سن كه زيرزمين بود. تمام سرداب‌ها هم كاشى‌كارى شده بود. البته چون روشنايى نداشت، تاريك بود، ولى پنجره‌هايش طورى تعبيه شده بود كه مقدارى روشنايى را وارد سرداب مى‌كرد؛<ref name=":2" />
== مدرسه دوم ==
کاروانسرایی که [[سید محمدکاظم یزدی،|سید محمدکاظم یزدی]]، در [[نجف]]، در محله عماره، ساخته بود، به دلیل ساخته‌شدن هتل و مسافرخانه در شهر نجف، به حالت تعطیل درآمده بود. فرزند او، سید اسدالله یزدی با اجازه و حمایت مالی [[سید محسن حکیم]] این کاروانسرا را به مدرسه تبدیل کرد. ساخت این مدرسه، که از سمت غرب به مدرسه خلیلی صغری و از سمت جنوب به مدرسه خلیلی کبری متصل بود، در سال ۱۳۸۵ق. به پایان رسید. مساحت آن ۶۰۰ متر مربع، دارای دو طبقه و ۵۱ حجره بود. به این مدرسه، مدرسة الیزدی الثانی، مدرسة الیزدی الصغری و مدرسة سید اسدالله یزدی گفته می‌شد. این مدرسه در دوره صدام، به همراه دیگر ساختمان‌ها، در محله عماره تخریب شد.<ref>السید محمدکاظم الیزدی، ص۱۴۵ و ۱۴۶.</ref>


== پیوند به بیرون ==
*[https://www.dideo.ir/v/yt/gTvq7nj8clM فیلمی از درون مدرسه سید یزدی.]
*[https://www.dideo.ir/v/yt/Ctp11wDDTk4 فیلمی از سردر و درون مدرسه سید یزدی.]


موقوفات
== پانویس ==
 
در همان ايام نصف مشاعِ دو حمام عمومى، يازده باب مغازه و يك مسافرخانه در بازار خلخالى نجف و هفت مغارهْ ديگر و يك كاروانسرا و چند كارگاه در بازار وسطى كوفه خريدارى و جزو موقوفات اين مدرسه شد كه اغلب هزينه‌هاى آب و برق، تعميرات و ساير مخارج متفرقه از عايدات همين موقوفات پرداخت مى‌شد.<ref name=":0">موسوعة النجف الاشرف، ج۶، ص ٣٩٨.</ref>
 
 
تولیت و مدیریت
 
در ابتدا متولّى آن، آقا سيد محمد يزدى، فرزند آيت‌الله يزدى بود.<ref name=":1" />
 
در طول يكصد سال گذشته، توليت و مديريت اين مدرسه در دست فرزندان و نوادگان مرحوم آيت‌الله سيد محمدكاظم يزدى بوده است. مشهورترين آنها مرحوم حاج آقا باقر طباطبايى، نوه آيت‌الله يزدى مى‌باشد كه در ميان علما و فضلا به سخت‌گيرى و رعايت دقيق مقررات معروف بوده است.
 
آقاى حاج شيخ محمدفاضل در اين باره مى‌گويد: مدير مدرسه شخصى به نام سيد محمدباقر يزدى، يكى از نوادگان واقف مرحوم بود. ايشان مديرى سخت‌گير بود و به هركس حجره نمى‌داد. معروف بود كه مى‌گفتند: حاج آقا باقر مدرسه را براى طلبه‌ها نمى‌خواهد؛ بلكه طلبه‌ها را براى مدرسه مى‌خواهد. نظارت در آن‌جا بسيار دقيق بود. من هم براى گرفتن حجره به اين مدرسه و هم‌چنين مدير آن‌جا مراجعه كردم.
 
در آن‌جا بعضى از دوستان از من دربارهْ انتخاب مدرسه سؤال كردند؛ گفتم: مدرسهْ مرحوم يزدى و حاج آقا باقر. تا اسم حاج آقا باقر را شنيدند گفتند: منتظر او نباش؛ جواب او منفى است. او به تو حجره نمى‌دهد. از طرفى چون سن من هم زياد نبود و پانزده، شانزده ساله بودم آنها احتمال مى‌دادند كه به من حجره ندهد. اما وقتى مراجعه كردم، برخلاف انتظار با جواب مثبت حاج آقا باقر مواجه شدم و او به من اتاق داد و خطاب به من گفت: من فقط به يك انگيزه به تو اتاق مى‌دهم؛ آن هم برخورد خوب پدرت با ما بود. زمانى‌كه پدرت در اين‌جا حجره داشت و مدتى در اين مدرسه ساكن بود، وقتى احساس كرد كه ديگر به حجره نياز ندارد، آمد اعلام كرد و تحويل داد و گفت: اگر كس ديگرى نياز دارد، حجره را به او بدهيد و من به همين خاطر حجره در اختيار تو قرار مى‌دهم.<ref>خاطرات حاج شيخ محمد فاضل استرآبادى ص ٨۵.</ref>
 
در عين حال مدير و متولى سخت‌گيرى داشت و به هر كس حجره نمى‌داد.<ref name=":2" />
 
کتابخانه
 
در ابتدا متولّى آن، آقا سيد محمد يزدى، فرزند آيت‌الله يزدى بود.<ref name=":1">سيد محمد كاظم يزدى، ص١۵٢.</ref> او كتابخانهْ بزرگى در طبقه دوم مدرسه ساخت و كتاب‌هاى منبع و خطى نفيسى را در آن گرد آورد. اين كتابخانه، بزرگ‌ترين كتابخانه عمومى نجف تا اواخر دورهْ پهلوى به شمار مى‌رفت و شامل كتاب‌هاى خطى بسيار و كتاب‌هاى چاپى در موضوعات گوناگون بود. در دورهْ حاكميت صدام و اشغالگرى آمريكايى‌ها در عراق، با اين كه بيشتر كتابخانه‌ها و موزه‌ها به غارت رفت، اما اين كتابخانه در امان ماند و همچنان از منابع مهم كتابخانه‌اى در اين حوزه به‌شمار مى‌رود.<ref name=":1" />
 
 
مدرسه داراى دو درب اصلى و فرعى است.<ref name=":2" />
 
اهمیت
 
اين مدرسه سال‌ها در حوزهْ نجف محوريت داشت و محل اجتماع بزرگان و اساتيد بود.<ref name=":2" />
 
آيت‌الله شيخ محمد فاضل (رئيس حوزهْ علميهْ فيضيهْ مازندران) كه پدرش مرحوم آيت‌الله حاج شيخ نجفعلى استرآبادى نيز سال‌ها در مدرسه سيد ساكن بود: در نجف مدارس متعددى وجود داشت. . . اما هيچ يك از مدارس نجف به موقعيت و شهرت مدرسهْ مرحوم سيد كاظم يزدى صاحب«عروة الوثقي» نمى‌رسيد.<ref name=":2" />
 
 
اين مدرسه چون بسيار زيبا و تميز بود، گردشگران و سياحتگران از عراق و كشورهاى اروپايى مى‌آمدند و از آن بازديد مى‌كردند و عكس مى‌گرفتند.<ref name=":2" />
 
 
مدرسه سيد در نجف همواره محل رفت و آمد و تجمع و بحث و گفت‌وگوى علمى طلاب و فضلاى پرتلاش در حوزهْ علميه اين شهر، همچون مرحوم آقا ضياء عراقى و آيت‌الله سيد على يثربى كاشانى بود. <sup>٢</sup>شخصيت‌هاى بزرگ و سرشناسى مانند حضرت امام خمينى، شهيد مدنى و آيت‌الله بهجت به اين مدرسه عنايت خاص و به آن رفت و آمد داشتند. حضرت امام خمينى (ره) هميشه از درب فرعى مدرسه كه به منزل معظم‌له نزديك بود، وارد مدرسه مى‌شدند و لحظاتى را در خدمت فضلا بودند و سپس به منزل بازمى‌گشتند. <ref>به نقل از خادم مدرسه، مدرسه سید در نجف، نگاهی به مدرسه آیت الله العظمی سید محمد کاظم یزدی، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۶، بهار ص ۹۴.</ref>
 
علما و شخصيت‌هاى برجستهْ ديگرى چون: مرحوم شيخ عباس قمى، صاحب «مفاتيح الجنان» و مرحوم آقابزرگ تهرانى، صاحب«الذريعة» در اين مدرسه با هم در يك حجره اقامت داشتند و با هم به درس مرحوم ميرزا حسين نورى مى‌رفتند.<ref>مفاخر اسلام، ج١١، بخش اول، ص۴٧.</ref>
 
در سال ١٣۴٠ قمرى مرحوم آيت‌الله شيخ محمدهادى معرفت (مفسر قرآن) با مرحوم شيخ هادى مقدس قمى به مدت ٨ ماه در يك حجره با هم در اين مدرسه سكونت داشتند.<ref>گلشن ابرار، ج ٨، ص ٣٩٨.</ref>
 
آيت‌الله سيد عبدالكريم موسوى اردبيلى كه در سال ١٣٢۶ش به نجف اشرف هجرت كرد، به مدت دو سال در يكى از حجرات اين مدرسه ساكن شد.<ref>گلشن ابرار، ص ۴۵٩.</ref>
 
مرحوم شيخ عباس قمى نيز در ايامى كه به ترجمهْ كتاب«عروةالوثقي» مشغول بود، در يكى از حجره‌هاى نمناك و كوچك اين مدرسه كه در زير پله‌ها قرار داشت، سكونت اختيار كرده بود و سرانجام ترجمهْ آن را در همين مدرسه به پايان رساند و به نام «غايةالقصوى» به چاپ رساند.<ref>مفاخر اسلام، ج۱۱، بخش اول، ص۵۱.</ref> محقق توانا مرحوم آقاى على دوانى به نقل از يكى از علماى نجف، ساكن تهران كه در مدرسه سيد ساكن بوده مى‌نويسد:
 
مرحوم حاج‌آقا باقر طباطبايى، متولى مدرسه سيد در نجف، گاهى طلبه‌ها را نصيحت مى‌كرد و مى‌گفت: چرا اين همه اصرار به داشتن اتاق خوب و حجرهْ نورگير مدرسه داريد و هر اتاق و حجره‌اى كه به شما مى‌دهيم راضى نيستيد؟ ! بعد اضافه مى‌كرد و مى‌گفت: وقتى حاج شيخ عباس قمى در نجف بود، در حجره‌اى بسيار كوچك و تاريك و زيرپله‌هاى طبقه دوم اين مدرسه سكونت داشت و در همان جاى تنگ و تاريك«غاية القصوي» را در ترجمهْ«عروةالوثقي» نوشت. هر بار از آن مرحوم مى‌خواستيم حجره‌اش را عوض كند و يك حجرهْ بهتر و بزرگ‌تر برگزيند، مى‌گفت: نه همين جا كفاف كار مرا مى‌كند و به راحتى مى‌توانم به كارم ادامه بدهم. چرا اتاق ديگرى را كه ساير طلاب احتياج به آن دارند، اشغال بكنم؟ با همهْ اصرار و خواهش ما براى تعويض حجره، او هرگز نپذيرفت و در همان جا به سر برد و مشغول كارش بود.<ref>مفاخر اسلام، ج۱۱، بخش اول، ص ۵١.</ref>
 
 
وضعیت کنونی
 
بر پایه آخرین گزارش (۱۳۸۸ش)
 
در بهمن ماه سال ١٣٨٨ در سفرى كه هيئت تحريريهْ مجلهْ «فرهنگ زيارت» به عتبات عاليات داشت، از اين مدرسه بازديد به عمل آمد. وقتى به مدرسه مراجعه كرديم، با درب بستهْ آن مواجه شديم. پس از اصرار بر ورود، فردى از پشت درب را باز كرد. پس از سلام و تعارف، چون فهميد زائر هستيم و از ايران آمده‌ايم، اجازه داد و داخل مدرسه شديم. هنگام ورود معلوم شد در حال تغييرات و بازسازى اساسى هستند. معماران، بناها و كارگران مشغول كار بودند. داخل حياط مدرسه و اطراف ستون‌ها را حفارى كرده و بتون‌ريزى مى‌كردند. لحظاتى با آنان صحبت كرديم. از طبقه اول و دوم مدرسه و داخل حجرات كه بسيار كوچك و يك نفرى بودند ديدن كرديم. چون از توليت، طلاب و خادم مدرسه خبرى نبود و آقايان حاضر هم چندان اطلاعى از اوضاع و تاريخ مدرسه نداشتند، همين قدر مى‌گفتند كه اين تعميرات و بازسازى‌ها زير نظر دفتر آيت‌الله سيستانى انجام مى‌گيرد. خداحافظى كرديم و از درب فرعى كه به منزل حضرت امام خمينى منتهى مى‌شد، خارج شديم<ref>مقاله مدرسه سید در نجف نگاهی به مدرسه آیت الله العظمی سید محمد کاظم یزدی، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۶، ص۹۷.</ref>
 
==پانوشت==
{{پانویس}}
{{پانویس}}
==منابع==


== منابع ==
{{منابع}}
{{برگرفتگی
{{برگرفتگی
| پیش از لینک = مقاله
| پیش از لینک = مقاله
| منبع = مدرسه سید در نجف، نگاهی به مدرسه آیت الله العظمی سید محمد کاظم یزدی،
| منبع = مدرسه سید در نجف، نگاهی به مدرسه آیت الله العظمی سید محمد کاظم یزدی،
| پس از لینک = عبدالرحیم اباذری، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ششم، بهار 1390، ص 92
| پس از لینک = عبدالرحیم اباذری، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ششم، بهار ۱۳۹۰، ص ۹۲
| لینک = http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1178/1/92
| لینک = http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1178/1/92
}}
}}
* '''السید محمد کاظم الیزدی'''، کامل سلمان الجبوری، انتشارات ذوی‌القربی، ۱۳۸۵.
* '''موسوعة النجف الاشرف'''، جعفر دجیلی، دارالاضواء، بیروت، ۱۴۱۵ق.
* '''خاطرات حجت الاسلام والمسلمین حاج شیخ محمد فاضل استرآبادی'''، محمد فاضل استرآبادی، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، تهران، ۱۳۸۷ش.
* '''ماضی النجف و حاضرها'''، آل باقر محبوبه، دارالاضواء، بیروت، ۱۴۰۶ق.
* '''مفاخر اسلام'''، علی دوانی،
* '''گلشن ابرار'''،
{{پایان}}


*'''سيد محمد كاظم يزدى'''، كامل سلمان الجبورى، انتشارات ذوى القربى، ١٣٨۵ش.
[[رده:مدارس علمیه نجف]]
*'''موسوعة النجف الاشرف'''، جعفر دجیلی،
*'''ماضی النجف و حاضرها'''، آل باقر محبوبه،
*'''مفاخر اسلام'''، على دوانى،
*'''گلشن ابرار'''،
 
{{پایان}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۷ اکتبر ۲۰۲۰، ساعت ۰۰:۴۸

مدرسه سید یزدی (نجف)
اطلاعات اوليه
تأسیس ۱۳۲۷ق.
کاربری تحصیل علوم حوزوی
مکان نجف، محله حُویش
نام‌های دیگر مدرسه سید، مدرسة السید الکبری
مشخصات
ظرفیت ۲طبقه، ۸۰حجره، ۲سرداب
مساحت ۷۵۰ متر مربع
وضعیت فعال
امکانات کتابخانه
معماری
سبک معماری دوره صفوی
بازسازی ۱۳۸۸ش. (۱۴۳۰–۱۴۳۱ق)
وبگاه http://www.alyazdi.org/

مدرسه سید یزدی، معروف به‌مدرسه سید، در نجف، نزدیک حرم امام علی(ع)، در محله حُویش قرار دارد. این مدرسه علمیه، به دستور سید محمدکاظم یزدی و توسط آستان قلی‌بیگ ساخته شده و مشهورترین مدرسه حوزه نجف شمرده می‌شد. عالمانی مانند آقا ضیاء عراقی در آن درس خوانده و بزرگانی مانند امام خمینی در آن رفت و آمد داشتند. زائران و گردشگران داخلی و خارجی برای دیدن معماری زیبای مدرسه سید، به دیدن آن می‌رفتند.

مکان[ویرایش | ویرایش مبدأ]

مدرسه سید یزدی، معروف به مدرسه سید و مدرسة السید الکبری، در نجف، نزدیک حرم امام علی(ع)،[۱] در محله حُویش قرار دارد.[۲] درب اصلی آن، از شرق به کوچه‌ای که بیت سید عبدالهادی شیرازی واقع است، باز می‌شود؛ این کوچه از سمت جنوب، به شارع الرسول می‌رسد. درب پشتی و فرعی آن، به کوچه‌ای گشوده می‌شود که در سمت جنوب آن، منزل سید روح‌الله خمینی قرار داشته و در ضلع شمالی آن کتابخانه و مقبره عبدالحسین امینی است و به بازار معروف حویش راه دارد.[۱]

ساخت[ویرایش | ویرایش مبدأ]

سردر ورودی مدرسه سید.

این مدرسه علمیه، به دستور سید محمدکاظم یزدی، مرجع شیعی و نویسنده کتاب عروة الوثقی[۳]توسط آستان قلی‌بیگ، وزیر سلطان عبدالاحد بخاری ساخته شد. ساخت آن از سال ۱۳۲۵ تا ۱۳۲۷ق. طول کشید.[۳] در زمان ساخت، نصف مشاعِ دو حمام عمومی، یازده مغازه و یک مسافرخانه در بازار خلخالی نجف، هفت مغازه دیگر و یک کاروانسرا و چند کارگاه در بازار وسطی کوفه خریداری و جزء موقوفات این مدرسه قرار گرفت، که بیشتر هزینه‌های آب و برق، تعمیرات و سایر هزینه‌ها از درآمد این موقوفات پرداخت می‌شد.[۳]

نخستین متولی مدرسه، سید محمد یزدی، فرزند سید محمدکاظم یزدی بود.[۴] پس از او، تولیت و مدیریت، دست دیگر فرزندان و نوادگان سید محمدکاظم یزدی بوده است. مشهورترین مدیر آن، باقر طباطبایی، نوه آیت‌الله یزدی بود که در میان عالمان و طلبه‌ها به سخت‌گیری و رعایت دقیق مقررات معروف بوده[۱] و حجره در اختیار هر کسی نمی‌داده است.[یادداشت ۱][۵]

بنا[ویرایش | ویرایش مبدأ]

نمایی از طبقه دوم.

مدرسه سید، با مساحت ۷۵۰ متر مربع دارای ۲طبقه و ۸۰حجره[۶] و دو در اصلی و فرعی است.[۱] کف مدرسه با سنگ سفید صیقل داده شده سنگ‌فرش شده و دیوارهایش با کاشی‌های لاجوردی[۶] که از ایران آمده،[۱] آراسته شده است.[۶] جلوی هر حجره، ایوان کوچکی به سبک معماری دوران صفوی ساخته شده[۲] و اطراف درِ آن‌ها حدیثی با خط زیبا نوشته شده است.[۱] برای هر حجره، سرداب‌هایی نیز به شکل جذاب در نظر گرفته شده[۲] که در هوای گرم از آن‌ها استفاده می‌شود.[۱] این مدرسه، غیر از سرداب حجره‌ها، دارای ۲سرداب است؛ سرداب فوقانی و سرداب سن که زیرزمین است. سرداب‌ها کاشی‌کاری شده و تاریک است؛ پنجره‌ها طوری گذاشته شده که مقداری روشنایی را وارد سرداب کند.[۱]این مدرسه، از نظر استواری بنا، نقشه ساختمان و چگونگی چینش حجره‌ها، یکی از کم‌نظیرترین مدرسه‌های حوزه نجف شمرده شده[۶] و به سبب معماری جذاب و ویژگی‌های باستانی، مورد بازدید زائران و گردشگران،[۲] از جمله گردشگران اروپایی[۱] قرار می‌گیرد.

کتابخانه[ویرایش | ویرایش مبدأ]

نخستین متولّی مدرسه، سید محمد یزدی، کتابخانه بزرگی در طبقه دوم مدرسه ساخت و کتاب‌های منبع و خطی نفیسی را در آن گرد آورد. این کتابخانه، بزرگ‌ترین کتابخانه عمومی نجف تا اواخر دوره پهلوی به شمار می‌رفت و شامل کتاب‌های خطی بسیار و کتاب‌های چاپی در موضوعات گوناگون بود. در دوره حاکمیت صدام و اشغالگری آمریکا در عراق، با این که بیشتر کتابخانه‌ها و موزه‌ها به غارت رفت، ولی این کتابخانه در امان ماند و همچنان از منابع مهم کتابخانه‌ای در حوزه به‌شمار می‌رود.[۴]

اهمیت[ویرایش | ویرایش مبدأ]

ایوان و ورودی یکی از حجره‌ها.

این مدرسه سال‌ها در حوزه نجف محوریت داشت و محل اجتماع بزرگان و استادان بود. برخی بر این باورند که در آن دوره، هیچ‌یک از مدرسه‌های نجف به موقعیت و شهرت این مدرسه نمی‌رسید.[۱]

مدرسه سید، محل رفت و آمد، گردهمایی و گفت‌وگوی علمی طلبه‌هایی مانند آقا ضیاء عراقی و سید علی یثربی کاشانی بود، که بعدها جزء عالمان شیعه شدند.[۷] عالمان سرشناسی مانند امام خمینی، شهید سید اسدالله مدنی و محمدتقی بهجت به این مدرسه رفت و آمد داشتند. امام خمینی از درِ فرعی مدرسه که به منزل وی نزدیک بود، وارد مدرسه شده و لحظاتی بین طلبه‌ها بوده، سپس به منزل بازمی‌گشت.[۸] شیخ عباس قمی، صاحب مفاتیح الجنان و آقابزرگ تهرانی، نویسنده کتاب الذریعة در این مدرسه با هم در یک حجره اقامت داشتند و با هم به درس مرحوم میرزا حسین نوری می‌رفتند.[۹] شیخ عباس قمی در مدتی که به ترجمه کتاب عروةالوثقی مشغول بود، در یکی از حجره‌های نمناک و کوچک این مدرسه که در زیر پله‌ها قرار داشت، سکونت کرد و در همین مدرسه به پایان رسانده، به نام غایةالقصوی به چاپ رساند.[یادداشت ۲][۱۰] در سال ۱۳۴۰ق. محمدهادی معرفت، مفسر قرآن با هادی مقدس قمی به مدت ۸ماه در یک حجره، در این مدرسه سکونت داشتند.[۱۱] سید عبدالکریم موسوی اردبیلی که در سال ۱۳۲۶ش. به نجف اشرف هجرت کرد، به مدت دو سال در این مدرسه ساکن بود.[۱۲]

اکنون[ویرایش | ویرایش مبدأ]

بر پایه گزارشی در سال ۱۳۸۸ش. مدرسه سید در حال تغییرات و بازسازی اساسی بوده است. درون حیاط و پیرامون ستون‌ها را حفاری و بتون‌ریزی کرده بودند. مدرسه دارای دو طبقه و حجره‌های کوچک و یک‌نفره بوده است. افرادی که در حال بازسازی بودند، تعمیرات را زیر نظر دفتر سید علی سیستانی می‌دانستند.[۱۳]

مدرسه دوم[ویرایش | ویرایش مبدأ]

کاروانسرایی که سید محمدکاظم یزدی، در نجف، در محله عماره، ساخته بود، به دلیل ساخته‌شدن هتل و مسافرخانه در شهر نجف، به حالت تعطیل درآمده بود. فرزند او، سید اسدالله یزدی با اجازه و حمایت مالی سید محسن حکیم این کاروانسرا را به مدرسه تبدیل کرد. ساخت این مدرسه، که از سمت غرب به مدرسه خلیلی صغری و از سمت جنوب به مدرسه خلیلی کبری متصل بود، در سال ۱۳۸۵ق. به پایان رسید. مساحت آن ۶۰۰ متر مربع، دارای دو طبقه و ۵۱ حجره بود. به این مدرسه، مدرسة الیزدی الثانی، مدرسة الیزدی الصغری و مدرسة سید اسدالله یزدی گفته می‌شد. این مدرسه در دوره صدام، به همراه دیگر ساختمان‌ها، در محله عماره تخریب شد.[۱۴]

پیوند به بیرون[ویرایش | ویرایش مبدأ]

پانویس[ویرایش | ویرایش مبدأ]

  1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ ۱٫۵ ۱٫۶ ۱٫۷ ۱٫۸ ۱٫۹ خاطرات حاج شیخ محمدفاضل استرآبادی، ص ٢٨.
  2. ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ موسوعة النجف الاشرف، ج۶، ص۴٢٩.
  3. ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ موسوعة النجف الاشرف، ج۶، ص ٣٩٨.
  4. ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ السید محمد کاظم الیزدی، ص١۵٢.
  5. ↑ خاطرات حاج شیخ محمد فاضل استرآبادی ص ٨۵.
  6. ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ ۶٫۲ ۶٫۳ السید محمد کاظم الیزدی، ص۱۵۲؛ ماضی النجف و حاضرها، ج۱، ص۱۳۹ و ۱۴۰.
  7. ↑ خاطرات سید میرزا حسینی شیرازی، ص۳۸.
  8. ↑ به نقل از خادم مدرسه، مدرسه سید در نجف، نگاهی به مدرسه آیت الله العظمی سید محمد کاظم یزدی، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۶، بهار ص ۹۴.
  9. ↑ مفاخر اسلام، ج١١، بخش اول، ص۴٧.
  10. ↑ مفاخر اسلام، ج۱۱، بخش اول، ص۵۱.
  11. ↑ گلشن ابرار، ج ٨، ص ٣٩٨.
  12. ↑ گلشن ابرار، ص ۴۵٩.
  13. ↑ بر پایه گزارشی از سفر هیئت تحریریه فصلنامه فرهنگ زیارت به عتبات عالیات، مقاله مدرسه سید در نجف نگاهی به مدرسه آیت الله العظمی سید محمد کاظم یزدی، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۶، ص۹۷.
  14. ↑ السید محمدکاظم الیزدی، ص۱۴۵ و ۱۴۶.
  1. ↑ معروف بود که می‌گفتند: «حاج آقا باقر مدرسه را برای طلبه‌ها نمی‌خواهد؛ بلکه طلبه‌ها را برای مدرسه می‌خواهد.»
  2. ↑ باقر طباطبایی، مدیر سخت‌گیر مدرسه سید، گاهی طلبه‌ها را نصیحت می‌کرد و می‌گفت: «وقتی شیخ عباس قمی در نجف بود، در حجره‌ای بسیار کوچک و تاریک و زیرپله‌های طبقه دوم این مدرسه سکونت داشت و در همان جای تنگ و تاریک «غایة القصوی» را در ترجمه «عروةالوثقی» نوشت. هر بار از آن مرحوم می‌خواستیم حجره‌اش را عوض کند و یک حجره بهتر و بزرگ‌تر برگزیند، می‌گفت: نه همین‌جا کفاف کار مرا می‌کند و به راحتی می‌توانم به کارم ادامه بدهم. چرا اتاق دیگری را که سایر طلاب احتیاج به آن دارند، اشغال بکنم؟ با همه اصرار و خواهش ما برای تعویض حجره، او هرگز نپذیرفت و در همان‌جا به سر برد و مشغول کارش بود.»

منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]

این مقاله برگرفته از مقاله مدرسه سید در نجف، نگاهی به مدرسه آیت الله العظمی سید محمد کاظم یزدی، عبدالرحیم اباذری، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ششم، بهار ۱۳۹۰، ص ۹۲ است.
  • السید محمد کاظم الیزدی، کامل سلمان الجبوری، انتشارات ذوی‌القربی، ۱۳۸۵.
  • موسوعة النجف الاشرف، جعفر دجیلی، دارالاضواء، بیروت، ۱۴۱۵ق.
  • خاطرات حجت الاسلام والمسلمین حاج شیخ محمد فاضل استرآبادی، محمد فاضل استرآبادی، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، تهران، ۱۳۸۷ش.
  • ماضی النجف و حاضرها، آل باقر محبوبه، دارالاضواء، بیروت، ۱۴۰۶ق.
  • مفاخر اسلام، علی دوانی،
  • گلشن ابرار،
برگرفته از «https://wikihaj.com/index.php?title=مدرسه_سید_یزدی_(نجف)&oldid=35811»