غبارروبی: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۴ آوریل ۲۰۲۰، ساعت ۱۶:۵۷

غبارروبی حرم امام رضا(ع) توسط آیت‌الله سید علی خامنه‌ای رهبر ایران.

غبارروبی، آیینی است که با جزئیات ویژه‌ای در مکان‌های مقدس انجام می‌شود. در حرم‌ها، درِ ضریح، توسط تولیت حرم باز شده و با حضور برخی از مشاهیر، شخصیت‌ها و افراد خاص، هدایای نقدی زائران از درون ضریح جمع شده و با دستمال و گلاب، قبر و درون ضریح پاک و معطّر می‌شود. آیین غبارروبی در حرم امام رضا(ع)، تا کنون، با حضور افراد سرشناسی مانند آیت‌الله سید علی خامنه‌ای و برخی از مراجع شیعه انجام شده است. کعبه نیز، سالی دو بار، با آب زمزم مخلوط با گلاب ناب قمصر کاشان، شست‌وشو داده می‌شود.

معرفی[ویرایش | ویرایش مبدأ]

غبارروبی، به معنای پاک کردن گرد و غبار و رفت و روب جایی است.^[۱] حرم‌ها، مسجدها و حسینیه‌ها نیز، غبارروبی می‌شوند؛ ولی آیین غبارروبی، در اصطلاح، مراسمی است که طی آن از سوی تولیت آستان‌های مقدس، درِ ضریح باز شده و با حضور برخی از مشاهیر، شخصیت‌ها و افراد خاص، هدایای نقدی زائران از درون ضریح جمع شده و با دستمال و گلاب، قبر و درون ضریح تمیز و معطّر می‌شود. حضور در این آیین، افتخار شمرده می‌شود.^[۲] در این آیین، وقتی درون ضریح را غبارروبی و جارو می‌کنند، مقداری هم گرد و غبارهای نرم نشسته بر روی قبر یا زمین مرقد را جمع‌آوری کرده و برای تبرّک به اشخاص داده می‌شود. از این رو، مراسم تمیز کردن قبر، به غبارروبی شهرت یافته است.^[۳]

غبارروبی حرم امام رضا(ع)[ویرایش | ویرایش مبدأ]

آیین غبارروبی حرم امام رضا(ع)، چند بار در سال، هم‌زمان با روزهای عید مانند عید فطر و ولادت امامان(ع) انجام می‌شود. در این آیین، تا کنون، افراد سرشناسی مانند آیت‌الله سید علی خامنه‌ای، رهبر ایران؛ برخی از عالمان و مراجع شیعه و رؤسای جمهور شرکت داشته‌اند.^[۴]

پیش از مراسم، زمان آن تعیین و افراد مورد نظر برای شرکت در آن دعوت می‌شوند. روز برگزاری مراسم، پس از بسته شدن درِ مطلای پیش روی روضه، با حضور منظم خادمان و دعوت‌شدگان در اطراف رواق دارالحفاظ، آیین غبارروبی با تشریفات خاص آغاز می‌شود؛ ناظم کشیک، جعبه نقره‌ای که حاوی کلید درِ پیش روی ضریح است را از اداره خدمه به رواق دارالحفاظ منتقل می‌کند؛ سپس سرکشیک، جعبه را که با یک شمعدان و شمع در داخل سینی قرار دارد، باز کرده و کلید را به تولیت می‌دهد. هم زمان، با ذکر صلوات، در باز شده، پس از ادای احترام به ساحت امام رضا(ع)، غبارروبی آغاز می‌شود. هم زمان با انتقال نذورات به خارج ضریح، قاریان برجسته قرآن، به تلاوت قرآن می‌پردازند و خادمان به انتقال نذورات به داخل ساک‌ها و کیسه ها می‌پردازند؛ سپس با حضور رئیس و معاون نذورات کل و دو نفر بازرس و رئیس و معاون اداره خزانه‌داری کل، سرِ ساک‌ها پلمپ شده، طبق صورتجلسه تحویل خزانه‌داری می‌شود. قرآن رحلی و دو گلدان نقره‌ای روی سنگ مرقد برداشته شده، برای تبرک در اختیار دعوت‌شدگان قرار می‌گیرد و سپس روپوش روی آن جمع آوری شده و سنگ قبر، با گلاب ناب مخصوص، شست‌وشو داده می‌شود؛ در این هنگام، قرائت قرآن خاتمه یافته، مداحان برجسته به ستایش امام رضا(ع) می پردازند. در پایان، با همان تشریفات، درِ ضریح مطهر بسته می‌شود و از دعوت‌شدگان در رواق دارالزهد پذیرایی به شده، به آنان غبار خاص قبر امام رضا(ع) اهدا می‌گردد.^[۵]

غبارروبی کعبه[ویرایش | ویرایش مبدأ]

کعبه همواره سالی دوبار،^[۶] که یکی از آن‌ها ایام حج است،^[۳] شسته می‌شود. این شست و شو به وسیله آب زمزم^[۶] مخلوط به گلاب ناب قمصر کاشان^[۳] صورت می‌گیرد. پس از آن به وسیله عطرهای مختلف، دیوارها را خوشبو ساخته، آنگاه مقداری از عود و عنبر را در آن تبخیر می‌کنند و می‌سوزانند. این اعمال، بیشتر، در حضور بزرگان و امیران و رجال دولتی انجام می‌گیرد.^[۶]

کعبه از دوران نخستین سازنده آن، حضرت ابراهیم(ع) نیازی به شست‌وشو و پاکسازی نداشت؛ زیرا ساختمان کعبه درآغاز دیوارهای سنگ‌چین، بدون سقف بوده و دری نیز نداشت و کف آن، از شن یا ریگ بود. از این رو، نیازی به شست‌وشو نداشته و بارش باران خود موجب تمیز کردن دیوارهای آن از خاک می‌شد. پس از قرار دادن سقف بر آن و گذاشتن در بر دیوار آن، این نیاز احساس شد که خانه خدا غبار روبی شود، همانطور که در مورد خانه‌های مسکونی چنین می‌شود.^[۷] به باور برخی، کعبه نخستین بار، به وسیله حضرت محمد(ص) شست‌وشو شد. بر پایه روایتی از ابن عمر، حضرت محمد(ص) در روز فتح مکه، هنگام ورود به آن، دستور داد بلال بر بام کعبه رفته و اذان بگوید؛ سپس مسلمانان لباس‌های خود را بالا زده و با ظرف‌ها و سطل‌ها، درون و بیرون کعبه را با آب زمزم شست‌وشو دادند.^[۸] از آن پس، شست‌وشوی کعبه سنتی شد که تا به امروز ادامه دارد.^[۶]

پانوشت[ویرایش | ویرایش مبدأ]

↑ فرهنگ فارسی معین، ذیل واژه غبارروبی؛ فرهنگ فارسی عمید، ذیل واژه غبارروبی.
↑ فرهنگنامه زیارت، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۴، ص35.
↑ ^۳٫۰ ^۳٫۱ ^۳٫۲ فرهنگنامه زیارت، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۴، ص۳۶.
↑ روضه منوره رضوی با حضور رهبر انقلاب غبارروبی شد، پایگاه خبری صبح مشهد.
↑ آیین غبارروبی در حرم رضوی، فصلنامه مشکوة، شماره ۸۳.
↑ ^۶٫۰ ^۶٫۱ ^۶٫۲ ^۶٫۳ کعبه و مسجد الحرام در گذر تاریخ، ص۱۱۰.
↑ کعبه و مسجد الحرام در گذر تاریخ، ص۱۰۹ و ۱۱۰.
↑ کعبه و مسجد الحرام در گذر تاریخ، ص۱۰۹، به نقل از تاریخ الکعبة المعظمه و نیز منائح الکرم، نوشتهٔ سنجاری به نقل از تقی فاسی که نامبرده این مطلب را از فاکهی‌نقل کرده است.

منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]

این مقاله برگرفته از مقاله فرهنگامه زیارت، جواد محدثی، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره چهاردهم، بهار ۱۳۹۲، ص۳۵. است.

آیین غبارروبی در حرم رضوی، محمدرضا قصابیان، فصلنامه مشکوة، شماره ۸۳.
کعبه و مسجد الحرام در گذر تاریخ، محمدطاهر کردی، ترجمه هادی انصاری، مشعر، تهران، ۱۳۸۷ش.

[1] فرهنگ فارسی معین، ذیل واژه غبارروبی؛ فرهنگ فارسی عمید، ذیل واژه غبارروبی.

[2] فرهنگنامه زیارت، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۴، ص35.

[:0-3] ۳٫۰ ^۳٫۱ ^۳٫۲ فرهنگنامه زیارت، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۴، ص۳۶.

[4] روضه منوره رضوی با حضور رهبر انقلاب غبارروبی شد، پایگاه خبری صبح مشهد.

[5] آیین غبارروبی در حرم رضوی، فصلنامه مشکوة، شماره ۸۳.

[:1-6] ۶٫۰ ^۶٫۱ ^۶٫۲ ^۶٫۳ کعبه و مسجد الحرام در گذر تاریخ، ص۱۱۰.

[7] کعبه و مسجد الحرام در گذر تاریخ، ص۱۰۹ و ۱۱۰.

[8] کعبه و مسجد الحرام در گذر تاریخ، ص۱۰۹، به نقل از تاریخ الکعبة المعظمه و نیز منائح الکرم، نوشتهٔ سنجاری به نقل از تقی فاسی که نامبرده این مطلب را از فاکهی‌نقل کرده است.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-[[پرونده:غبارروبی.jpg|بندانگشتی|غبارروبی [[حرم امام رضا(ع)]] توسط آیت‌الله [[سید علی خامنه‌ای]] رهبر [[ايران|ایران]].]]'''غبارروبی'''، آیینی است که با جزئیات ویژه‌ای در مکان‌های مقدس انجام می‌شود. در حرم‌ها، درِ [[ضریح|ضريح]]، توسط تولیت حرم باز شده و با حضور برخی از مشاهير، شخصيت‌ها و افراد خاص، هداياى نقدى [[زائر|زائران]] از درون ضريح جمع شده و با دستمال و گلاب، قبر و درون ضريح پاک و معطّر می‌شود. آیین غبارروبی در [[حرم امام رضا(ع)]]، تا کنون، با حضور افراد سرشناسی مانند آیت‌الله [[سید علی خامنه‌ای]] و برخی از مراجع [[شیعه]] انجام شده است. [[کعبه]] نیز، سالی دو بار، با آب [[زمزم]] مخلوط با گلاب ناب قمصر کاشان، شست‌و‌شو داده می‌شود.
+[[پرونده:غبارروبی.jpg|بندانگشتی|غبارروبی [[حرم امام رضا(ع)]] توسط آیت‌الله [[سید علی خامنه‌ای]] رهبر [[ایران|ایران]].]]
+'''غبارروبی'''، آیینی است که با جزئیات ویژه‌ای در مکان‌های مقدس انجام می‌شود. در حرم‌ها، درِ [[ضریح|ضریح]]، توسط تولیت حرم باز شده و با حضور برخی از مشاهیر، شخصیت‌ها و افراد خاص، هدایای نقدی [[زائر|زائران]] از درون ضریح جمع شده و با دستمال و گلاب، قبر و درون ضریح پاک و معطّر می‌شود. آیین غبارروبی در [[حرم امام رضا(ع)]]، تا کنون، با حضور افراد سرشناسی مانند آیت‌الله [[سید علی خامنه‌ای]] و برخی از مراجع [[شیعه]] انجام شده است. [[کعبه]] نیز، سالی دو بار، با آب [[زمزم]] مخلوط با گلاب ناب قمصر کاشان، شست‌وشو داده می‌شود.
 ==معرفی==
-غبارروبی، به معنای پاک کردن گرد و غبار و رفت و روب جایی<ref>فرهنگ فارسی معین، ذیل واژه غبارروبی؛ فرهنگ فارسی عمید، ذیل واژه غبارروبی.</ref> است. حرم‌ها، مسجدها و حسینیه‌ها نیز، غبارروبی می‌شوند؛ ولی آیین غبارروبی، در اصطلاح، مراسمی است که طی آن از سوى توليت آستان‌هاى مقدّس، درِ [[ضریح|ضريح]] باز شده و با حضور برخی از مشاهير،  شخصيت‌ها و افراد خاص، هداياى نقدى [[زائر|زائران]] از درون ضريح جمع شده و با دستمال و گلاب، قبر و درون ضريح تميز و معطّر می‌شود. حضور در اين آیین، افتخار شمرده می‌شود.<ref>فرهنگنامه زیارت، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۴، ص35.</ref> در اين آیین، وقتى درون ضريح را غبارروبى و جارو مى‌كنند، مقدارى هم گرد و غبارهاى نرم نشسته بر روى قبر يا زمين مرقد را جمع‌آوری کرده و براى [[تبرک|تبرّك]] به اشخاص داده می‌شود. از اين رو، مراسم تميز كردن قبر، به غبارروبى شهرت يافته است.<ref name=":0">فرهنگنامه زیارت، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۴، ص۳۶.</ref>
+غبارروبی، به معنای پاک کردن گرد و غبار و رفت و روب جایی است.<ref>فرهنگ فارسی معین، ذیل واژه غبارروبی؛ فرهنگ فارسی عمید، ذیل واژه غبارروبی.</ref> حرم‌ها، مسجدها و حسینیه‌ها نیز، غبارروبی می‌شوند؛ ولی آیین غبارروبی، در اصطلاح، مراسمی است که طی آن از سوی تولیت آستان‌های مقدس، درِ [[ضریح|ضریح]] باز شده و با حضور برخی از مشاهیر،  شخصیت‌ها و افراد خاص، هدایای نقدی [[زائر|زائران]] از درون ضریح جمع شده و با دستمال و گلاب، قبر و درون ضریح تمیز و معطّر می‌شود. حضور در این آیین، افتخار شمرده می‌شود.<ref>فرهنگنامه زیارت، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۴، ص35.</ref> در این آیین، وقتی درون ضریح را غبارروبی و جارو می‌کنند، مقداری هم گرد و غبارهای نرم نشسته بر روی قبر یا زمین مرقد را جمع‌آوری کرده و برای [[تبرک|تبرّک]] به اشخاص داده می‌شود. از این رو، مراسم تمیز کردن قبر، به غبارروبی شهرت یافته است.<ref name=":0">فرهنگنامه زیارت، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۴، ص۳۶.</ref>
 ==غبارروبی حرم امام رضا(ع)==
-آیین غبارروبی [[حرم امام رضا(ع)]]، چند بار در سال، هم‌زمان با روزهای عید مانند [[عید فطر]] و ولادت [[امامان(ع)]] انجام می‌شود. در این آیین، تا کنون، افراد سرشناسی مانند آیت‌الله [[سید علی خامنه‌ای]]، رهبر [[ايران|ایران]]؛ برخی از عالمان و مراجع [[شیعه]] و رؤسای جمهور شرکت داشته‌اند.<ref>[https://sobhmashhad.ir/1396/05/01/11476/ روضه منوره رضوی با حضور رهبر انقلاب غبارروبی شد]، پایگاه خبری صبح مشهد.</ref>
+آیین غبارروبی [[حرم امام رضا(ع)]]، چند بار در سال، هم‌زمان با روزهای عید مانند [[عید فطر]] و ولادت [[امامان(ع)]] انجام می‌شود. در این آیین، تا کنون، افراد سرشناسی مانند آیت‌الله [[سید علی خامنه‌ای]]، رهبر [[ایران|ایران]]؛ برخی از عالمان و مراجع [[شیعه]] و رؤسای جمهور شرکت داشته‌اند.<ref>[https://sobhmashhad.ir/1396/05/01/11476/ روضه منوره رضوی با حضور رهبر انقلاب غبارروبی شد]، پایگاه خبری صبح مشهد.</ref>
 پیش از مراسم، زمان آن تعیین و افراد مورد نظر برای شرکت در آن دعوت می‌شوند. روز برگزاری مراسم، پس از بسته شدن درِ مطلای پیش روی [[روضه]]، با حضور منظم خادمان و دعوت‌شدگان در اطراف رواق دارالحفاظ، آیین غبارروبی با تشریفات خاص آغاز می‌شود؛ ناظم کشیک، جعبه نقره‌ای که حاوی کلید درِ پیش روی [[ضریح]] است را از اداره خدمه به رواق دارالحفاظ منتقل می‌کند؛ سپس سرکشیک، جعبه را که با یک شمعدان و شمع در داخل سینی قرار دارد، باز کرده و کلید را به تولیت می‌دهد. هم زمان، با ذکر [[صلوات]]، در باز شده، پس از ادای احترام به ساحت [[امام رضا(ع)]]، غبارروبی آغاز می‌شود. هم زمان با انتقال نذورات به خارج ضریح، قاریان برجسته قرآن، به تلاوت قرآن می‌پردازند و خادمان به انتقال نذورات به داخل ساک‌ها و کیسه ها می‌پردازند؛ سپس با حضور رئیس و معاون نذورات کل و دو نفر بازرس و رئیس و معاون اداره خزانه‌داری کل، سرِ ساک‌ها پلمپ شده، طبق صورتجلسه تحویل خزانه‌داری می‌شود. قرآن رحلی و دو گلدان نقره‌ای روی سنگ مرقد برداشته شده، برای [[تبرک]] در اختیار دعوت‌شدگان قرار می‌گیرد و سپس روپوش روی آن جمع آوری شده و سنگ قبر، با گلاب ناب مخصوص، شست‌وشو داده می‌شود؛ در این هنگام، قرائت قرآن خاتمه یافته، مداحان برجسته به ستایش امام رضا(ع) می پردازند. در پایان، با همان تشریفات، درِ ضریح مطهر بسته می‌شود و از دعوت‌شدگان در رواق دارالزهد پذیرایی به شده، به آنان غبار خاص قبر امام رضا(ع) اهدا می‌گردد.<ref>آیین غبارروبی در حرم رضوی، فصلنامه مشکوة، شماره ۸۳.</ref>
 ==غبارروبی کعبه==
-كعبه همواره سالى دوبار،<ref name=":1">کعبه و مسجد الحرام در گذر تاریخ، ص۱۱۰.</ref> که یکی از آن‌ها ایام [[حج]] است،<ref name=":0" /> شسته مى‌شود. اين شست و شو به وسيله آب زمزم<ref name=":1" /> مخلوط به گلاب ناب قمصر كاشان<ref name=":0" /> صورت مى‌گيرد. پس از آن به وسيله عطرهاى مختلف، ديوارها را خوشبو ساخته، آنگاه مقدارى از عود و عنبر را در آن تبخير مى‌كنند و مى‌سوزانند. اين اعمال، بیشتر، در حضور بزرگان و اميران و رجال دولتى انجام مى‌گيرد.<ref name=":1" />
+کعبه همواره سالی دوبار،<ref name=":1">کعبه و مسجد الحرام در گذر تاریخ، ص۱۱۰.</ref> که یکی از آن‌ها ایام [[حج]] است،<ref name=":0" /> شسته می‌شود. این شست و شو به وسیله آب زمزم<ref name=":1" /> مخلوط به گلاب ناب قمصر کاشان<ref name=":0" /> صورت می‌گیرد. پس از آن به وسیله عطرهای مختلف، دیوارها را خوشبو ساخته، آنگاه مقداری از عود و عنبر را در آن تبخیر می‌کنند و می‌سوزانند. این اعمال، بیشتر، در حضور بزرگان و امیران و رجال دولتی انجام می‌گیرد.<ref name=":1" />
-كعبه از دوران نخستين سازنده آن، [[حضرت ابراهیم(ع)|حضرت ابراهيم(ع)]] نيازى به شست‌وشو و پاکسازی نداشت؛ زيرا ساختمان كعبه درآغاز دیوارهای سنگ‌چين، بدون سقف بوده و درى نیز نداشت و كف آن، از شن يا ريگ بود. از این رو، نيازى به شست‌وشو نداشته و بارش باران خود موجب تميز كردن ديوارهاى آن از خاك مى‌شد. پس از قرار دادن سقف بر آن و گذاشتن در بر ديوار آن، اين نياز احساس شد كه خانه خدا غبار روبى شود، همانطور كه در مورد خانه‌هاى مسكونى چنين مى‌شود.<ref>کعبه و مسجد الحرام در گذر تاریخ، ص۱۰۹ و ۱۱۰.</ref> به باور برخی، كعبه نخستين بار، به وسيله [[حضرت محمد(ص)]] شست‌وشو شد. بر پایه روایتی از ابن عمر، حضرت محمد(ص) در روز فتح [[مکه]]، هنگام ورود به آن، دستور داد [[بلال بن رباح|بلال]] بر بام كعبه رفته و اذان بگوید؛ سپس مسلمانان لباس‌هاى خود را بالا زده و با ظرف‌ها و سطل‌ها، درون و بيرون كعبه را با آب [[زمزم]] شست‌وشو دادند.<ref>کعبه و مسجد الحرام در گذر تاریخ، ص۱۰۹، به نقل از تاريخ الكعبة المعظمه و نيز منائح الكرم، نوشتۀ سنجارى به نقل از تقى فاسى كه نامبرده اين مطلب را از فاكهى‌نقل كرده است.</ref> از آن پس، شست‌وشوى كعبه سنتى شد كه تا به امروز ادامه دارد.<ref name=":1" />
+کعبه از دوران نخستین سازنده آن، [[حضرت ابراهیم(ع)|حضرت ابراهیم(ع)]] نیازی به شست‌وشو و پاکسازی نداشت؛ زیرا ساختمان کعبه درآغاز دیوارهای سنگ‌چین، بدون سقف بوده و دری نیز نداشت و کف آن، از شن یا ریگ بود. از این رو، نیازی به شست‌وشو نداشته و بارش باران خود موجب تمیز کردن دیوارهای آن از خاک می‌شد. پس از قرار دادن سقف بر آن و گذاشتن در بر دیوار آن، این نیاز احساس شد که خانه خدا غبار روبی شود، همانطور که در مورد خانه‌های مسکونی چنین می‌شود.<ref>کعبه و مسجد الحرام در گذر تاریخ، ص۱۰۹ و ۱۱۰.</ref> به باور برخی، کعبه نخستین بار، به وسیله [[حضرت محمد(ص)]] شست‌وشو شد. بر پایه روایتی از ابن عمر، حضرت محمد(ص) در روز فتح [[مکه]]، هنگام ورود به آن، دستور داد [[بلال بن رباح|بلال]] بر بام کعبه رفته و اذان بگوید؛ سپس مسلمانان لباس‌های خود را بالا زده و با ظرف‌ها و سطل‌ها، درون و بیرون کعبه را با آب [[زمزم]] شست‌وشو دادند.<ref>کعبه و مسجد الحرام در گذر تاریخ، ص۱۰۹، به نقل از تاریخ الکعبة المعظمه و نیز منائح الکرم، نوشتهٔ سنجاری به نقل از تقی فاسی که نامبرده این مطلب را از فاکهی‌نقل کرده است.</ref> از آن پس، شست‌وشوی کعبه سنتی شد که تا به امروز ادامه دارد.<ref name=":1" />
-[[رده:مقاله‌های در دست ویرایش]]
 ==پانوشت==
@@ خط ۲۰: / خط ۲۱: @@
 {{برگرفتگی
 | پیش از لینک = مقاله
 | منبع = فرهنگامه زیارت،
-| پس از لینک = جواد محدثی، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره چهاردهم، بهار 1392، ص35.
+| پس از لینک = جواد محدثی، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره چهاردهم، بهار ۱۳۹۲، ص۳۵.
 | لینک = http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1270/1/26
 }}
@@ خط ۲۷: / خط ۲۸: @@
 *[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/772/1/110 کعبه و مسجد الحرام در گذر تاریخ]، محمدطاهر کردی، ترجمه هادی انصاری، مشعر، تهران، ۱۳۸۷ش.
 {{پایان}}
+[[رده:آیین‌های زیارتگاه‌ها]]
+[[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]]