مسجد آصفیه: تفاوت میان نسخه‌ها

مسجد آصفیه
اطلاعات اوليه
کاربری	مسجد و زیارتگاه
مشخصات
مساحت	۶۰۰ متر
امکانات	دو گنبد و دو گلدسته
معماری
بازسازی	در دوره ژداوود پاشا والی عثمانی (ح. 1232- 1241ق)

دیداریویکی‌متن

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۴ اکتبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۲:۳۹

مسجد آصفیه، در عراق، بغداد، ابتدای پل شهدا و کنار رود دجله قرار دارد. این مسجد را درآغاز دارالقرآنی دانسته‌اند که به خانقاه تبدیل و بعد از آن توسط ژداوود پاشا والی عثمانی (ح. 1232- 1241ق)، بازسازی و به مسجد تبدیل شده است.

در این مسجد، مقبره‌ای وجود دارد که درباره مدفون آن اختلاف نظر وجود دارد.محمد بن یعقوب کلینی (م. ۳۲۸ یا ۳۲۹ق) و حارث محاسبی از صوفیان سده چهارم قمری مشهورترین انتساب‌ها برای این مقبره هستند. قبر دیگری نیز در این مقبره وجود دارد که به شیخ کراجکی از عالمان شیعه سده پنجم قمری منسوب است.

مکان[ویرایش | ویرایش مبدأ]

مسجد آصفیه در عراق، بغداد، محله شورجه،^[۱] ابتدای پل شهدا و کنار رود دجله قرار دارد.^[۲] این مسجد نزدیک مدرسه مستنصریه است.^[۱]

پیشینه[ویرایش | ویرایش مبدأ]

مسجد آصفیه، در اصل یک دارالقرآن وابسته به مدرسه مستنصریه بغداد بود که گفته شده در سال 1017ق، محمد چلبی، آن را به یک تکیه یا خانقاه طریقت مولویه^{[یادداشت ۱]} تبدیل کرد و در آن زمان، به نام مولاخانه^{[یادداشت ۲]} نامیده شد.

سپس در دوره ژداوود پاشا والی عثمانی (ح. 1232- 1241ق)، بازسازی و به مسجد تبدیل شد و پس از آن با انتساب به داوود پاشا که ملقب به آصف الزمان بود، به مسجد آصفیه نامیده شد.^[۳]

مدفونان[ویرایش | ویرایش مبدأ]

نوشتار اصلی: مقبره شیخ کلینی و شیخ کراجکی در این مسجد دو قبر وجود دارد. برخی نویسندگان شیعه، یکی از دو قبر در این مسجد را متعلق به محمد بن یعقوب کلینی (م. ۳۲۸ یا ۳۲۹ق) دانسته‌اند.^[۴] به باور اهل سنت بغداد، قبری که به شیخ کلینی منسوب است، قبر حارث محاسبی، از صوفیان سده چهارم قمری است.^[۵] برخی، این مقبره را مدفن یکی از خلیفه‌های عباسی دانسته^[۶] و برخی این باور را رد کرده‌اند.^[۷] در باوری دیگر، این مقبره متعلق به ابو محمدحسن بن قاسم بن هبة الله نیلی از شخصیت‌های نیمه دوم سده هفتم قمری است.^[۸]

قبر دیگر، به ابوالفتح محمد بن علی بن عثمان، معروف به شیخ کراجکی از عالمان شیعه در نیمه نخست سده پنجم قمری منسوب است.^[۹]

بنا[ویرایش | ویرایش مبدأ]

مساحت مسجد، نزدیک به ۶۰۰ متر است و دارای سه ورودی است که دو ورودی، متصل به شبستان مسجد و ورودی سوم، متصل به مقبره است. اتاق مقبره، مربع شکل و طول هر ضلع آن، هفت متر است. قبر منسوب به شیخ کلینی، میان اتاق قرار دارد و روی آن، یک صندوق چوبی مشبک، نصب شده است.^[۱۰] قبر منسوب به شیخ کراجکی نیز در همین اتاق قرار دارد.^[۱۱]

مسجد آصفیه، دارای یک گلدسته و دو گنبد آبی سبزرنگ است که یکی از این دو گنبد، بر اتاق مقبره قرار دارد.^[۱۱]

پانویس[ویرایش | ویرایش مبدأ]

↑ ^۱٫۰ ^۱٫۱ زیارتگاه‌های عراق، ص۳۶۲.
↑ موقعیت مسجد آصفیه، گوگل مپ.
↑ دلیل خارطة بغداد المفصل، ص 181.
↑ دلیل خارطة بغداد المفصل، ص٣١۶؛ مراقد المعارف، ج٢، ص٢١۷ به نقل از روضة الواعظین.
↑ دلیل خارطة بغداد المفصل، ص٣١۴؛ مراقد بغداد، ص٨؛ تاریخ محاسن بغداد، الکیلانی البغدادی، ص٢۴۶. رک: جامع الانوار فی مناقب الاخیار، ص٢٩٧.
↑ تاریخ مساجد بغداد وآثارها، شکری الآلوسی، صص٣٠ و ٣١.
↑ زیارتگاه‌های عراق، ص۳۶۷. رک: دلیل خارطة بغداد المفصل، ص٣١٣؛ خیر الزاد، ص٨۵.
↑ تلخیص مجمع الآداب، ج۴، صص٩٠ و ٩٢.
↑ زیارتگاه‌های عراق، ص۳۶۲.
↑ معجم المراقد والمزارات فی العراق، ص 335.
↑ ^۱۱٫۰ ^۱۱٫۱ زیارتگاه‌های عراق، ص۳۶۸.

↑ منسوب به مولوی، شاعر ایرانی.
↑ درواقع «مولوی خانه».

منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]

این مقاله برگرفته از کتاب زیارت‌گاه‌های عراق، محمدمهدی فقیه بحرالعلوم. بخش «مقبره شیخ کلینی و شیخ کراجکی»، ج1، ص362، است.

تاريخ محاسن بغداد، السيد ميعاد شرف‌الدين الكيلاني البغدادي، بيروت، دار الكتب العلميه، ١۴٣۴ق، (٢٠١٣م).
تلخيص مجمع الآداب في معجم الالقاب، عبدالرزاق بن احمد الشيباني (ابن الفوطي)، تحقيق مصطفي جواد، دمشق، وزارة الثقافة والارشاد القومي-مطبوعات مديرية إحياء التراث القديم، بی‌تا.
جامع الانوار في مناقب الاخيار ، صفاءالدين عيسي البندنيجي القادري، تحقيق اسامة ناصر النقشبندي و مهدي عبدالحسين النجم، بيروت، الدار العربية للموسوعات، ١۴٢٢ق، (٢٠٠٢م).
خير الزاد في تاريخ مساجد وجوامع بغداد، السيد محمد سعيد الراوي، تحقيق وتعليق: عماد عبدالسلام رؤوف، بغداد، مركز البحوث والدراسات الاسلامية، ١۴٢٧ه.ق - ٢٠٠۶م.
دليل خارطة بغداد المفصّل في خطط بغداد قديماً وحديثاً، مصطفي جواد و احمد سوسة، بيروت، مكتبة الحضارات، ١۴٣٢ق، (٢٠١١م).
مراقد بغداد، يونس الشيخ ابراهيم السامرائي، بغداد، مكتبة الشرق الجديد، بی‌تا.
مراقد المعارف، محمد حرزالدين، تحقيق محمدحسين حرزالدين، قم، سعيد بن جبير، ٢٠٠٧م.
معجم المراقد والمزارات في العراق، ثامر عبدالحسن العامري، بی‌نا، بی‌تا.

[:0-1] ۱٫۰ ^۱٫۱ زیارتگاه‌های عراق، ص۳۶۲.

[2] موقعیت مسجد آصفیه، گوگل مپ.

[5] دلیل خارطة بغداد المفصل، ص 181.

[6] دلیل خارطة بغداد المفصل، ص٣١۶؛ مراقد المعارف، ج٢، ص٢١۷ به نقل از روضة الواعظین.

[7] دلیل خارطة بغداد المفصل، ص٣١۴؛ مراقد بغداد، ص٨؛ تاریخ محاسن بغداد، الکیلانی البغدادی، ص٢۴۶. رک: جامع الانوار فی مناقب الاخیار، ص٢٩٧.

[8] تاریخ مساجد بغداد وآثارها، شکری الآلوسی، صص٣٠ و ٣١.

[9] زیارتگاه‌های عراق، ص۳۶۷. رک: دلیل خارطة بغداد المفصل، ص٣١٣؛ خیر الزاد، ص٨۵.

[10] تلخیص مجمع الآداب، ج۴، صص٩٠ و ٩٢.

[11] زیارتگاه‌های عراق، ص۳۶۲.

[12] معجم المراقد والمزارات فی العراق، ص 335.

[:1-13] ۱۱٫۰ ^۱۱٫۱ زیارتگاه‌های عراق، ص۳۶۸.

[3] منسوب به مولوی، شاعر ایرانی.

[4] درواقع «مولوی خانه».

[۱]

[۲]

[یادداشت ۱]

[یادداشت ۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-{{در دست ویرایش|ماه=[[خرداد]]|روز=[[۲۴]]|سال=[[۱۳۹۹]]|کاربر=Abbasahmadi1363  }}
+{{جعبه اطلاعات بنای مذهبی
+| عنوان            = مسجد آصفیه
+| تصویر            = مسجد آصفیه.jpg
+| اندازه تصویر     =
+| توضیح تصویر      =
+| بنیانگذار        =
+| تأسیس            =
+| کاربری           = مسجد و زیارتگاه
+| مکان             =
+| نام‌های دیگر      =
+| وقایع مرتبط      =
+| ظرفیت            =
+| وضعیت            =
+| مساحت            = ۶۰۰ متر
+| امکانات          = دو [[گنبد]] و دو [[گلدسته]]
+| شماره ثبت        =
+| معمار            =
+| سبک              =
+| بازسازی          = در دوره ژداوود پاشا والی عثمانی (ح. 1232- 1241ق)
+| وبگاه            =
+}}
+'''مسجد آصفیه'''، در [[عراق]]، [[بغداد]]، ابتدای پل شهدا و کنار رود [[دجله]] قرار دارد. این مسجد را درآغاز دارالقرآنی دانسته‌اند که به [[خانقاه]] تبدیل و بعد از آن توسط ژداوود پاشا والی [[دولت عثمانی|عثمانی]] (ح. 1232- 1241ق)، بازسازی و به مسجد تبدیل شده است.
-[[رده:مقاله‌های در دست ویرایش]]
+در این مسجد، مقبره‌ای وجود دارد که درباره مدفون آن اختلاف نظر وجود دارد.محمد بن یعقوب کلینی (م. ۳۲۸ یا ۳۲۹ق) و حارث محاسبی از صوفیان سده چهارم قمری مشهورترین انتساب‌ها برای این مقبره هستند. قبر دیگری نیز در این مقبره وجود دارد که به شیخ کراجکی از عالمان [[شیعه]] سده پنجم قمری منسوب است.
-مسجدی که امروزه، قبر شیخ کلینی و کراجکی در آن، قرار دارد، در اصل یک دارالقرآن وابسته به مدرسه مستنصریه بغداد بود که گفته می‌شود در سال (1017 ه. ق)، محمد چلبی، آن را به یک تکیه یا [[خانقاه]] طریقت مولویه (منسوب به مولوی، شاعر بزرگ ایران)، تبدیل کرد و در آن زمان، به نام «مولاخانه» (درواقع: «مولوی خانه») نامیده شد.
+==مکان==
-سپس در دوره ژداوود پاشا والی عثمانی (ولایت: 1232- 1241 ه.ق)، بازسازی و به مسجد تبدیل شد و ازآن‌پس با انتساب به داوود پاشا که ملقب به آصف ‌الزمان بود، به مسجد آصفیه نامیده شد.<ref>دلیل خارطة بغداد المفصل، ص 181.</ref>
+[[پرونده:مسجد آصفیه (قدیمی۲).jpg|بندانگشتی|تصویری قدیمی که در آن مسجد آصفیه، پل شهدا و رود [[دجله]] دیده می‌شود. گفته شده این تصویر، مربوط به دهه ۱۹۸۰م. (دهه ۱۴۰۰ق) است.|جایگزین=]]
+مسجد آصفیه در [[عراق]]، [[بغداد]]، محله شورجه،<ref name=":0" /> ابتدای پل شهدا و کنار رود [[دجله]] قرار دارد.<ref>[https://goo.gl/maps/crxXzS5kXD23cTB7A موقعیت مسجد آصفیه]، گوگل مپ.<br /></ref> این مسجد نزدیک مدرسه مستنصریه است.<ref name=":0">زیارتگاه‌های عراق، ص۳۶۲.</ref>
-مساحت مسجد، حدود شش‌صد متر است و دارای سه ورودی است که دو ورودی، متصل به شبستان مسجد و ورودی سوم، متصل به مقبره است. اتاق مقبره، مربع شکل و طول هر ضلع آن، هفت متر است. قبر منسوب به شیخ کلینی، میان اتاق قرار دارد و روی آن، یک صندوق چوبی مشبک، نصب‌شده است.<ref>معجم المراقد والمزارات فی العراق، ص 335.</ref> قبر منسوب به شیخ کراجکی نیز در همین اتاق قرار دارد. همچنین مسجد دارای یک گلدسته و دو گنبد آبی- سبزرنگ است که یکی از این دو گنبد، بر اتاق مقبره قرار دارد.
+==پیشینه==
+[[پرونده:مسجد آصفیه (قدیمی).jpg|بندانگشتی|تصویری قدیمی از مسجد آصفیه.]]
+مسجد آصفیه، در اصل یک دارالقرآن وابسته به مدرسه مستنصریه بغداد بود که گفته شده در سال 1017ق، محمد چلبی، آن را به یک تکیه یا [[خانقاه]] طریقت مولویه<ref group="یادداشت">منسوب به مولوی، شاعر ایرانی.</ref> تبدیل کرد و در آن زمان، به نام مولاخانه<ref group="یادداشت">درواقع «مولوی خانه».</ref> نامیده شد.
+سپس در دوره ژداوود پاشا والی عثمانی (ح. 1232- 1241ق)، بازسازی و به مسجد تبدیل شد و پس از آن با انتساب به داوود پاشا که ملقب به آصف الزمان بود، به مسجد آصفیه نامیده شد.<ref>دلیل خارطة بغداد المفصل، ص 181.</ref>
+==مدفونان==
+{{اصلی|مقبره شیخ کلینی و شیخ کراجکی}}
+در این مسجد دو قبر وجود دارد. برخی نویسندگان [[شیعه]]، یکی از دو قبر در این مسجد را متعلق به محمد بن یعقوب کلینی (م. ۳۲۸ یا ۳۲۹ق) دانسته‌اند.<ref>دلیل خارطة بغداد المفصل، ص٣١۶؛ مراقد المعارف، ج٢، ص٢١۷ به نقل از روضة الواعظین.</ref> به باور [[اهل سنت]] [[بغداد]]، قبری که به شیخ کلینی منسوب است، قبر حارث محاسبی، از صوفیان سده چهارم قمری است.<ref>دلیل خارطة بغداد المفصل، ص٣١۴؛ مراقد بغداد، ص٨؛ تاریخ محاسن بغداد، الکیلانی البغدادی، ص٢۴۶. رک: جامع الانوار فی مناقب الاخیار، ص٢٩٧.</ref> برخی، این مقبره را مدفن یکی از خلیفه‌های [[بنی‌عباس|عباسی]] دانسته<ref>تاریخ مساجد بغداد وآثارها، شکری الآلوسی، صص٣٠ و ٣١.</ref> و برخی این باور را رد کرده‌اند.<ref>زیارتگاه‌های عراق، ص۳۶۷. رک: دلیل خارطة بغداد المفصل، ص٣١٣؛ خیر الزاد، ص٨۵.</ref> در باوری دیگر، این مقبره متعلق به ابو محمدحسن بن قاسم بن هبة الله نیلی از شخصیت‌های نیمه دوم سده هفتم قمری است.<ref>تلخیص مجمع الآداب، ج۴، صص٩٠ و ٩٢.</ref>
+قبر دیگر، به ابوالفتح محمد بن علی بن عثمان، معروف به شیخ کراجکی از عالمان شیعه در نیمه نخست سده پنجم قمری منسوب است.<ref>زیارتگاه‌های عراق، ص۳۶۲.</ref>
+==بنا==
+مساحت مسجد، نزدیک به ۶۰۰ متر است و دارای سه ورودی است که دو ورودی، متصل به [[شبستان]] مسجد و ورودی سوم، متصل به مقبره است. اتاق مقبره، مربع شکل و طول هر ضلع آن، هفت متر است. [[مقبره شیخ کلینی و شیخ کراجکی|قبر منسوب به شیخ کلینی]]، میان اتاق قرار دارد و روی آن، یک [[صندوق]] چوبی [[مشبک]]، نصب شده است.<ref>معجم المراقد والمزارات فی العراق، ص 335.</ref> [[مقبره شیخ کلینی و شیخ کراجکی|قبر منسوب به شیخ کراجکی]] نیز در همین اتاق قرار دارد.<ref name=":1" />
+مسجد آصفیه، دارای یک [[گلدسته]] و دو [[گنبد]] آبی سبزرنگ است که یکی از این دو گنبد، بر اتاق مقبره قرار دارد.<ref name=":1">زیارتگاه‌های عراق، ص۳۶۸.</ref>
 ==پانویس==
 {{پانویس}}
@@ خط ۱۵: / خط ۵۰: @@
 |پیش از لینک = کتاب
 |منبع = زیارت‌گاه‌های عراق، محمدمهدی فقیه بحرالعلوم.
-|پس از لینک = بخش «مقبره شیخ کلینی و شیخ کراجکی‌»، ج1، ص362،
+|پس از لینک = بخش «مقبره شیخ کلینی و شیخ کراجکی»، ج1، ص362،
 | لینک = http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1472
 }}
+* '''تاريخ محاسن بغداد'''، السيد ميعاد شرف‌الدين الكيلاني البغدادي، بيروت، دار الكتب العلميه، ١۴٣۴ق، (٢٠١٣م).
+* '''تلخيص مجمع الآداب في معجم الالقاب'''، عبدالرزاق بن احمد الشيباني (ابن الفوطي)، تحقيق مصطفي جواد، دمشق، وزارة الثقافة والارشاد القومي-مطبوعات مديرية إحياء التراث القديم، بی‌تا.
+* '''جامع الانوار في مناقب الاخيار''' ، صفاءالدين عيسي البندنيجي القادري، تحقيق اسامة ناصر النقشبندي و مهدي عبدالحسين النجم، بيروت، الدار العربية للموسوعات، ١۴٢٢ق، (٢٠٠٢م).
+* '''خير الزاد في تاريخ مساجد وجوامع بغداد'''، السيد محمد سعيد الراوي، تحقيق وتعليق: عماد عبدالسلام رؤوف، بغداد، مركز البحوث والدراسات الاسلامية، ١۴٢٧ه.ق - ٢٠٠۶م.
+* '''دليل خارطة بغداد المفصّل في خطط بغداد قديماً وحديثاً'''، مصطفي جواد و احمد سوسة، بيروت، مكتبة الحضارات، ١۴٣٢ق، (٢٠١١م).
+* '''مراقد بغداد'''، يونس الشيخ ابراهيم السامرائي، بغداد، مكتبة الشرق الجديد، بی‌تا.
+* '''مراقد المعارف'''، محمد حرزالدين، تحقيق محمدحسين حرزالدين، قم، سعيد بن جبير، ٢٠٠٧م.
+* '''معجم المراقد والمزارات في العراق'''، ثامر عبدالحسن العامري، بی‌نا، بی‌تا.
+{{پایان}}
+[[رده:مسجدهای بغداد]]