استمناء: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
Kamran (بحث | مشارکت‌ها)
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۱۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{در دست ویرایش|ماه=[[اردیبهشت]]|روز=[[۲۶]]|سال=[[۱۴۰۰]]|کاربر=Abbasahmadi1363}}
{{مقاله فقهی
| صفحه =
| لینک = https://wikihaj.com/view/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A1_(%D9%81%D8%AA%D8%A7%D9%88%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%AC%D8%B9)
| متن = استمناء (فتاوای مراجع)}}
{{احکام احرام عمودی}}
'''استمناء''' یا '''خودارضایی''' ارضای جنسی بدون انجام [[آمیزش]]، و از [[محرمات احرام]] است. پرداخت [[کفاره]] نیز، بر [[محرم (احرام‌گزار)|احرام‌گزاری]] که خودارضایی کرده واجب است. کفاره خودارضایی در حال [[احرام]]، بسته به نوع آن [[قربانی|قربانی کردنِ]] شتر، گاو یا گوسفند است؛ البته برخی از فقیهان در برخی از انواع خودارضایی کفاره را واجب ندانسته‌اند. 


'''استمناء''' ارضای جنسی بدون انجام [[آمیزش]]، و از [[محرمات احرام]] است.
درباره اینکه خودارضاییِ احرام‌گزار باعث [[فساد حج]] یا [[فساد عمره|عمره]] او می‌شود یا خیر، اختلاف‌نظر است. به فتوای برخی از فقیهان، خودارضایی در شرایط خاص باعث فساد حج یا عمره می‌شود. 


== استمناء چیست؟ ==
== استمناء چیست؟ ==
خط ۲۷: خط ۳۲:


=== فساد حج یا عمره ===
=== فساد حج یا عمره ===
فقیهان مالکی<ref>مختصر خلیل، ص۷۳؛ مواهب الجلیل، ج۴، ص۲۴۱، ۲۴۲؛ الشرح الکبیر، ابو البرکات، ج۲، ص۶۸</ref> خودارضایی قبل از [[تحلل|تحلّلِ اول]] و شماری از فقیهان شیعه<ref>المبسوط، طوسی، ج۱، ص۳۳۷؛ مختلف الشیعه، ج۴، ص۱۵۴؛ مستند الشیعه، ج۱۳، ص۲۶۳.</ref> خود ارضایی قبل از [[وقوف در مشعر]] را موجب [[فساد حج]] دانسته‌اند. به فتوای آنان خودارضایی قبل از پایان [[سعی]] در [[عمره]] نیز، موجب [[فساد عمره]] است. در برابر، فقهای شافعی،<ref>المجموع، ج۷، ص۲۹۲؛ الاقناع، ج۱، ص۲۴۰</ref> حنفی،<ref>المبسوط، سرخسی، ج۴، ص۱۲۱؛ بدائع الصنائع، ج۲، ص۱۹۵؛ الدر المختار، ج۲، ص۶۱۰</ref> حنبلی<ref>المغنی، ج۳، ص۳۲۲–۳۲۳؛ الشرح البیر، ابن قدامه، ج۳، ص۳۱۵، ۳۱۷</ref> و گروهی از فقهای شیعه<ref>مجمع الفائده، ج۶، ص۲۷۹ و ج۷، ص۱۲، ۱۳؛ مدارک الاحکام، ج۷، ص۳۱۴ و ج۸، ص۴۱۷، ۴۱۸؛ جواهر الکلام، ج۲۰، ص۳۲۸، ۳۲۹</ref> خود ارضاییِ احرامگزار را موجب فساد حج یا عمره وی نمی‌دانند.
{{همچنین ببینید|فساد حج|فساد عمره}}
فقیهان مالکی<ref>مختصر خلیل، ص۷۳؛ مواهب الجلیل، ج۴، ص۲۴۱، ۲۴۲؛ الشرح الکبیر، ابو البرکات، ج۲، ص۶۸</ref> خودارضایی قبل از [[تحلل|تحلّلِ اول]] و شماری از فقیهان شیعه<ref>المبسوط، طوسی، ج۱، ص۳۳۷؛ مختلف الشیعه، ج۴، ص۱۵۴؛ مستند الشیعه، ج۱۳، ص۲۶۳.</ref> خود ارضایی قبل از [[وقوف در مشعر]] را موجب [[فساد حج]] دانسته‌اند. به فتوای آنان خودارضایی قبل از پایان [[سعی]] در [[عمره]] نیز، موجب [[فساد عمره]] می‌شود. در برابر، فقهای شافعی،<ref>المجموع، ج۷، ص۲۹۲؛ الاقناع، ج۱، ص۲۴۰</ref> حنفی،<ref>المبسوط، سرخسی، ج۴، ص۱۲۱؛ بدائع الصنائع، ج۲، ص۱۹۵؛ الدر المختار، ج۲، ص۶۱۰</ref> حنبلی<ref>المغنی، ج۳، ص۳۲۲–۳۲۳؛ الشرح البیر، ابن قدامه، ج۳، ص۳۱۵، ۳۱۷</ref> و گروهی از فقیهان شیعه<ref>مجمع الفائده، ج۶، ص۲۷۹ و ج۷، ص۱۲، ۱۳؛ مدارک الاحکام، ج۷، ص۳۱۴ و ج۸، ص۴۱۷، ۴۱۸؛ جواهر الکلام، ج۲۰، ص۳۲۸، ۳۲۹</ref> خود ارضاییِ احرامگزار را موجب فساد حج یا عمره وی نمی‌دانند.


شماری دیگر از فقیهان بر آن‌اند که اگر استمناء احرامگزار بوسیله مالش دست یا چیز دیگر بر آلت یا ملاعبه با دیگری انجام شود، موجب فساد حج یا عمره است و اگر به وسیله بوسیدن، لمس یا خیال پردازی انجام شود، موجب فساد نیست.<ref>المعتمد، ج۴، ص۱۱۰–۱۱۱؛ مناسک الحج، سیستانی، ص۱۱۵؛ مناسک الحج، تبریزی، ص۱۱۴، ۱۱۵</ref> شماری از فقهای اهل‌سنت<ref>المغنی، ج۳، ص۳۲۴–۳۲۵؛ حاشیه الدسوقی، ج۲، ص۶۸؛ بدایه المجتهد، ج۱، ص۲۹۷.</ref> (از جمله برخی مالکیان و حنبلیان) بر آن‌اند که خود ارضایی در اثر بوسیدن دیگری موجب فساد حج یا عمره است. برخی فقهای اهل سنت، خود ارضایی ناشی از لمس شهوت‌آمیز را موجب بطلان حج دانسته‌اند.<ref>ر. ک. الموسوعه الفقهیه، ج۳، ص۷۹.</ref>
شماری دیگر از فقیهان شیعه مانند [[سید ابوالقاسم خویی]] و [[سید علی سیستانی]] بر آن‌اند که اگر استمناءِ احرامگزار بوسیله مالش دست یا چیز دیگر بر آلت یا ملاعبه با دیگری انجام شود، موجب فساد حج یا عمره است و اگر به وسیله بوسیدن، لمس یا خیال پردازی انجام شود، موجب فساد نیست.<ref>المعتمد، ج۴، ص۱۱۰–۱۱۱؛ مناسک الحج، سیستانی، ص۱۱۵؛ مناسک الحج، تبریزی، ص۱۱۴، ۱۱۵</ref> شماری از فقهای اهل‌سنت<ref>المغنی، ج۳، ص۳۲۴–۳۲۵؛ حاشیه الدسوقی، ج۲، ص۶۸؛ بدایه المجتهد، ج۱، ص۲۹۷.</ref> (از جمله برخی مالکیان و حنبلیان) بر آن‌اند که خود ارضایی در اثر بوسیدن دیگری موجب فساد حج یا عمره است.


== پانویس ==
== پانویس ==
خط ۳۶: خط ۴۲:
== منابع ==
== منابع ==
{{منابع}}
{{منابع}}
* ارشاد الاذهان: العلامة الحلی (م ۷۲۶ق)، تحقیق فارس الحسون، قم، النشر اسلامی، ۱۴۱۰ق.
* '''الاستبصار''': الطوسی (م. ۴۶۰ق)، به کوشش موسوی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۶۳ش.
* الاستبصار: الطوسی (م. ۴۶۰ق)، به کوشش موسوی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۶۳ش.
* '''اعانة الطالبین''': السید البکری الدمیاطی (م. ۱۳۱۰ق)، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۸ق.
* اعانة الطالبین: السید البکری الدمیاطی (م. ۱۳۱۰ق)، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۸ق.
* '''الاقناع فی حل الفاظ ابی شجاع''': محمد بن احمد الشربینی (م. ۹۷۷ق)، بیروت، دار المعرفه.
* الاقناع فی حل الفاظ ابی شجاع: محمد بن احمد الشربینی (م. ۹۷۷ق)، بیروت، دار المعرفه.
* '''الفتاوی المیسَّرة''': سید علی حسینی سیستانی، دفتر حضرت آیة الله سیستانی، محقق، سید عبد الهادی حکیم، قم، ۱۴۱۷ق.
* الفتاوی المیسَّرة: سید علی حسینی سیستانی، دفتر حضرت آیة الله سیستانی، محقق، سید عبد الهادی حکیم، قم، ۱۴۱۷ق.
* '''الام''': الشافعی (م ۲۰۴ق)، بیروت، دار الفکر، ۱۴۰۳ق.
* الام: الشافعی (م ۲۰۴ق)، بیروت، دار الفکر، ۱۴۰۳ق.
* '''ألف مسألة فی بلاد الغرب''': سید صادق حسینی شیرازی، محقق/ مصحح جلال عبد الرزاق معاش، بیروت، دار العلوم، ۱۴۲۸ق.
* ألف مسألة فی بلاد الغرب: سید صادق حسینی شیرازی، محقق/ مصحح جلال عبد الرزاق معاش، بیروت، دار العلوم، ۱۴۲۸ق.
* '''البحر الرائق''': زین الدین ابن نجیم المصری (م. ۹۷۰ق)، تحقیق زکریا عمیرات، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۸ق.
* البحر الرائق: زین الدین ابن نجیم المصری (م. ۹۷۰ق)، تحقیق زکریا عمیرات، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۸ق.
* '''البحر المحیط''': ابن حیان الاندلسی (م. ۷۵۴ق)، تحقیق عادل احمد و دیگران، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۲۲ق.
* البحر المحیط: ابن حیان الاندلسی (م. ۷۵۴ق)، تحقیق عادل احمد و دیگران، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۲۲ق.
* '''بدایة المجتهد''': محمد بن احمد ابن رشد القرطبی (م. ۵۹۵ق)، تحقیق خالد عطار، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵ق.
* بدایة المجتهد: محمد بن احمد ابن رشد القرطبی (م. ۵۹۵ق)، تحقیق خالد عطار، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵ق.
* '''بدائع الصنائع''': علاء الدین الکاسانی (م. ۵۸۷ق)، پاکستان، المکتبة الحبیبیه، ۱۴۰۹ق.
* بدائع الصنائع: علاء الدین الکاسانی (م. ۵۸۷ق)، پاکستان، المکتبة الحبیبیه، ۱۴۰۹ق.
* '''تحریر الاحکام الشرعیه''': العلامة الحلی (م. ۷۲۶ق)، تحقیق ابراهیم بهادری، قم، مؤسسة الامام الصادق۷، ۱۴۲۰ق.
* تحریر الاحکام الشرعیه: العلامة الحلی (م. ۷۲۶ق)، تحقیق ابراهیم بهادری، قم، مؤسسة الامام الصادق۷، ۱۴۲۰ق.
* '''جامع المقاصد فی شرح القواعد''': علی بن الحسین عاملی الکرکی (م. ۹۴۰ق)، قم، آل البیت، ۱۴۱۴ق.
* تحفة الفقهاء: علاء الدین السمرقندی (م. ۹–۵۳۵ق)، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۴ق.
* '''جامع المقاصد''': الکرکی (م. ۹۴۰ق)، قم، آل البیت، ۱۴۰۸ق.
* تذکرة الفقهاء: حسن بن یوسف بن مطهر الحلی (م. ۷۲۶ق)، تحقیق مؤسسه آل البیت، قم، آل البیت، ۱۴۱۵ق.
* '''الجامع للشرائع''': یحیی بن سعید الحلی (م. ۶۹۰ق)، تحقیق تحت اشراف جعفر سبحانی، قم، سید الشهداء، ۱۴۰۵ق.
* تهذیب الاحکام: محمد بن حسن الطوسی (م. ۴۶۰ق)، تحقیق موسوی و آخوندی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۶۵ش.
* '''جواهر الکلام''': النجفی (م. ۱۲۶۶ق)، تحقیق عباس قوچانی؛ تهران؛ دارالکتب الاسلامیه؛ ۱۳۶۵ش.
* جامع المقاصد فی شرح القواعد: علی بن الحسین عاملی الکرکی (م. ۹۴۰ق)، قم، آل البیت، ۱۴۱۴ق.
* '''حاشیة الدسوقی''': الدسوقی (م. ۱۲۳۰ق)، بیروت، احیاء الکتب العربیه.
* جامع المقاصد: الکرکی (م. ۹۴۰ق)، قم، آل البیت، ۱۴۰۸ق.
* '''حاشیة رد المحتار''': ابن عابدین (م. ۱۲۵۲ق)، تحقیق مکتب بحوث والدراسات، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۵ق.
* الجامع للشرائع: یحیی بن سعید الحلی (م. ۶۹۰ق)، تحقیق تحت اشراف جعفر سبحانی، قم، سید الشهداء، ۱۴۰۵ق.
* '''حواشی الشروانی و العبادی''': الشروانی (م. ۱۳۰۱ق) و العبادی (م. ۹۹۴ق)، بیروت، دار احیاءالتراث العربی.
* جواهر الکلام: النجفی (م. ۱۲۶۶ق)، تحقیق عباس قوچانی؛ تهران؛ دارالکتب الاسلامیه؛ ۱۳۶۵ش.
* '''الخرائج و الجرائح''': قطب الدین الراوندی (م. ۵۷۳ق)، تحقیق سید محمد باقر الموحد الابطحی، قم، مؤسسة الامام المهدی، ۱۴۰۹ق.
* حاشیة الدسوقی: الدسوقی (م. ۱۲۳۰ق)، بیروت، احیاء الکتب العربیه.
* '''الخصال''': الصدوق (م. ۳۸۱ق)، تحقیق علی اکبر غفاری، قم، النشر اسلامی، ۱۴۱۶ق.
* حاشیة رد المحتار: ابن عابدین (م. ۱۲۵۲ق)، تحقیق مکتب بحوث والدراسات، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۵ق.
* '''خلفیات کتاب مأساة الزهراء(ع)''': السید جعفر مرتضی العاملی، بیروت، دار السیرة، ۱۴۱۸.
* الحدائق الناضره: یوسف البحرانی (م. ۱۱۸۶ق)، تحقیق آخوندی، قم، النشر الاسلامی، ۱۳۶۳ش.
* '''الدر المختار''': الحصکفی (م. ۱۰۸۸ق)، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۵ق.
* حواشی الشروانی والعبادی: الشروانی (م. ۱۳۰۱ق) و العبادی (م. ۹۹۴ق)، بیروت، دار احیاءالتراث العربی.
* '''الدروس الشرعیه فی فقه الامامیه''': الشهید الاول (م. ۷۸۶ق)، قم، النشر الاسلامی، ۱۴۱۲ق.
* الخرائج والجرائح: قطب الدین الراوندی (م. ۵۷۳ق)، تحقیق سید محمد باقر الموحد الابطحی، قم، مؤسسة الامام المهدی، ۱۴۰۹ق.
* '''رسائل المرتضی''': السید المرتضی (م. ۴۳۶ق)، تحقیق سید احمد حسینی و سید مهدی رجائی، قم، دار القرآن، ۱۴۰۵ق.
* الخصال: الصدوق (م. ۳۸۱ق)، تحقیق علی اکبر غفاری، قم، النشر اسلامی، ۱۴۱۶ق.
* '''روح المعانی''': الآلوسی (م. ۱۲۷۰ق)، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
* الخلاف: محمد بن حسن الطوسی (م. ۴۶۰ق)، تحقیق خراسانی و دیگران، قم، نشر اسلامی، ۱۴۰۷ق.
* '''ریاض المسائل''': سید علی الطباطبائی (م. ۱۲۳۱ق)، قم، النشر الاسلامی، ۱۴۱۴ق.
* خلفیات کتاب مأساة الزهراء(ع): السید جعفر مرتضی العاملی، بیروت، دار السیرة، ۱۴۱۸.
* '''السرائر''': ابن ادریس الحلی (م. ۵۹۸ق)، قم، النشر الاسلامی، ۱۴۱۱ق.
* الدر المختار: الحصکفی (م. ۱۰۸۸ق)، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۵ق.
* '''شرائع الاسلام''': المحقق الحلی (م. ۶۷۶ق)، تحقیق سید صادق شیرازی، تهران، استقلال، ۱۴۰۸ق.
* الدروس الشرعیه فی فقه الامامیه: الشهید الاول (م. ۷۸۶ق)، قم، النشر الاسلامی، ۱۴۱۲ق.
* '''الشرح الکبیر''': ابولبرکات (م. ۱۲۰۱ق)، بیروت، دار احیاء الکتب العربیه.
* رسائل المرتضی: السید المرتضی (م. ۴۳۶ق)، تحقیق سید احمد حسینی و سید مهدی رجائی، قم، دار القرآن، ۱۴۰۵ق.
* '''الشرح الکبیر''': عبدالرحمن بن قدامه (م. ۶۸۲ق)، بیروت، دار الکتب العلمیه.
* روح المعانی: الآلوسی (م. ۱۲۷۰ق)، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
* '''شرح مختصر خلیل''': محمد بن عبدالله الخرشی (م. ق۱۱۰۱ق؛ بیروت، دار الفکر.
* ریاض المسائل: سید علی الطباطبائی (م. ۱۲۳۱ق)، قم، النشر الاسلامی، ۱۴۱۴ق.
* '''شعب الایمان''': احمد بن الحسن البیهقی (م. ۴۵۸ق)، تحقیق محمد سعیدبن بسیونی، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۰ق.
* السرائر: ابن ادریس الحلی (م. ۵۹۸ق)، قم، النشر الاسلامی، ۱۴۱۱ق.
* '''صراط النجاة''': جواد بن علی تبریزی (م. ۱۴۲۷ ق)، قم، دار الصدیقة الشهیدة، ۱۴۲۷ ق.
* سنن ابی داود: السجستانی (م. ۲۷۵ق)، تحقیق سعید محمد اللحام، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۰ق.
* '''فتح العزیز''': عبدالکریم بن محمد الرافعی (م. ۶۲۳ق)، بیروت، دار الفکر.
* شرائع الاسلام: المحقق الحلی (م. ۶۷۶ق)، تحقیق سید صادق شیرازی، تهران، استقلال، ۱۴۰۸ق.
* '''الکافی فی الفقه''': ابوالصلاح الحلبی (م. ۴۴۷ق)، تحقیق رضا استادی، اصفهان، مکتبة امیرالمؤمنین علیه السلام، ۱۴۰۳ق.
* الشرح الکبیر: ابولبرکات (م. ۱۲۰۱ق)، بیروت، دار احیاء الکتب العربیه.
* '''الکافی''': محمد بن یعقوب الکلینی (م. ۳۲۹ق)، تحقیق علی اکبر غفاری، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۶۳ش.
* الشرح الکبیر: عبدالرحمن بن قدامه (م. ۶۸۲ق)، بیروت، دار الکتب العلمیه.
* '''المبسوط فی فقه الامامیه''': الطوسی (م. ۴۶۰ق)، تحقیق محمد باقر البهبودی، تهران، المکتبة المرتضویه، ۱۳۸۸ق.
* شرح مختصر خلیل: محمد بن عبدالله الخرشی (م. ق۱۱۰۱ق؛ بیروت، دار الفکر.
* '''المبسوط''': احمد بن طیب السرخسی (م. ۴۸۳ق)، بیروت، دار المعرفه، ۱۴۰۶ق.
* شعب الایمان: احمد بن الحسن البیهقی (م. ۴۵۸ق)، تحقیق محمد سعیدبن بسیونی، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۰ق.
* '''مجمع الفائدة والبرهان''': المحقق الاردبیلی (م. ۹۹۳ق)، تحقیق عراقی و دیگران، قم، النشر اسلامی، ۱۴۱۶ق.
* صحیح مسلم: مسلم (م. ۲۶۱ق)، بیروت، دار الفکر.
* '''مجمع الفائدة والبرهان''': المحقق الاردبیلی (م. ۹۹۳ق)، تحقیق عراقی و دیگران، قم، النشر الاسلامی، ۱۴۰۳ق.
* صراط النجاة: جواد بن علی تبریزی (م. ۱۴۲۷ ق)، قم، دار الصدیقة الشهیدة، ۱۴۲۷ ق.
* '''المجموع شرح المهذب''': محی الدین النووی (م. ۶۷۶ق)، بیروت، دار الفکر.
* صراط النجاة: سید ابو القاسم موسوی الخویی، (م. ۱۴۱۳ ه‍.ق)، قم، مکتب نشر المنتخب، ۱۴۱۶ق.
* '''المحلی''': ابن حزم الاندلسی (م. ۴۵۶ق)، مصحح احمد شاکر، بیروت، دار الفکر.
* فتاوی اللجنة الدائمة للبحوث العلمیة والإفتاء: أحمد بن عبد الرزاق الدویش، الریاض، دارالعاصمه.
* '''مختصر المزنی''': المزنی (م. ۲۶۳ق)، بیروت، دار المعرفه.
* فتح العزیز: عبدالکریم بن محمد الرافعی (م. ۶۲۳ق)، بیروت، دار الفکر.
* '''المختصر النافع''': المحقق الحلی (م. ۶۷۶ق)، تهران، البعثه، ۱۴۰۲ق.
* فقه الحدود و التعزیرات: اردبیلی، سید عبد الکریم موسوی اردبیلی، قم، مؤسسة النشر لجامعة المفید، ۱۴۲۷ق.
* '''مختصر خلیل''': خلیل بن اسحاق الجندی (م. ۷۶۷ق)، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۶ق.
* فقه للمغتربین: سید علی سیستانی، جمع‌آوری سید محمد تقی الحکیم.
* '''مختلف الشیعه''': العلامة الحلی (م. ۷۲۶ق)، قم، النشر الاسلامی، ۱۴۱۲ق.
* الفقه و مسائل طبیة: محمد آصف محسنی قندهاری، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، ۱۴۲۴ق.
* '''مدارک الاحکام''': سید محمد بن علی الموسوی العاملی (م. ۱۰۰۹ق)، قم، آل البیت، ۱۴۱۰ق.
* الکافی فی الفقه: ابوالصلاح الحلبی (م. ۴۴۷ق)، تحقیق رضا استادی، اصفهان، مکتبة امیرالمؤمنین علیه السلام، ۱۴۰۳ق.
* '''مسالک الافهام الی تنقیح شرایع الاسلام''': الشهید الثانی (م. ۹۶۵ق)، قم، معارف اسلامی، ۱۴۱۶ق.
* الکافی: محمد بن یعقوب الکلینی (م. ۳۲۹ق)، تحقیق علی اکبر غفاری، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۶۳ش.
* '''مستند الشیعه''': احمد النراقی (م. ۱۲۴۵ق)، قم، آل البیت:، ۱۴۱۵ق.
* کشاف القناع: منصور بن یونس البهوتی (م. ۱۰۵۱ق)، تحقیق محمد حسن اسماعیل، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۸ق.
* '''المصنّف''': ابن ابی شیبه الکوفی (م. ۲۳۵ق)، تحقیق سعید محمد اللحام، بیروت، دار الفکر، ۱۴۰۹ق.
* کشف اللثام: الفاضل الهندی (م. ۱۱۳۷ق)، قم، النشر الاسلامی، ۱۴۱۷ق.
* '''المعتمد فی شرح المناسک''': محاضرات سید ابوالقاسم الخوئی (م. ۱۴۱۳ق)، الخلخالی، قم، مدرسة دارالعلم، ۱۴۱۰ق.
* اللمعة الدمشقیه: الشهید الاول (م. ۷۸۶ق)، تحقیق کورانی، قم، دار الفکر، ۱۴۱۱ق.
* '''مغنی المحتاج''': محمد بن احمد الشربینی (م. ۹۷۷ق)، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۳۷۷ق.
* لهذا کانت المواجهة: جلال الصغیر، بیروت، بینات الهدی، ۱۴۲۱ق.
* '''مناسک الحج''': سید علی السیستانی، قم، چاپخانه شهید، ۱۴۱۳ق.
* المبسوط فی فقه الامامیه: الطوسی (م. ۴۶۰ق)، تحقیق محمد باقر البهبودی، تهران، المکتبة المرتضویه، ۱۳۸۸ق.
* '''مناسک حج''': المیرزا جواد التبریزی، قم، دارالصدیقه الشهیده، ۱۴۱۵ق.
* المبسوط: احمد بن طیب السرخسی (م. ۴۸۳ق)، بیروت، دار المعرفه، ۱۴۰۶ق.
* '''مناسک حج (محشّٰی)''': محمد رضا محمودی، تهران، نشر مشعر، ۱۴۲۹ق.
* مجمع الفائدة والبرهان: المحقق الاردبیلی (م. ۹۹۳ق)، تحقیق عراقی و دیگران، قم، النشر اسلامی، ۱۴۱۶ق.
* '''منتهی المطلب''': العلامة الحلی (م. ۷۲۶ق)، مشهد، آستان قدس رضوی، ۱۴۱۲ق.
* مجمع الفائدة والبرهان: المحقق الاردبیلی (م. ۹۹۳ق)، تحقیق عراقی و دیگران، قم، النشر الاسلامی، ۱۴۰۳ق.
* '''مواهب الجلیل''': الحطاب الرعینی (م. ۹۵۴ق)، تحقیق زکریا عمیرات، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۶ق.
* المجموع شرح المهذب: محی الدین النووی (م. ۶۷۶ق)، بیروت، دار الفکر.
* '''الموسوعة الفقهیة المسیرة''': محمد علی الانصاری، قم، مجمع الفکر الاسلامی، ۱۴۲۰ق.
* المحلی: ابن حزم الاندلسی (م. ۴۵۶ق)، مصحح احمد شاکر، بیروت، دار الفکر.
* مختصر المزنی: المزنی (م. ۲۶۳ق)، بیروت، دار المعرفه.
* المختصر النافع: المحقق الحلی (م. ۶۷۶ق)، تهران، البعثه، ۱۴۰۲ق.
* مختصر خلیل: خلیل بن اسحاق الجندی (م. ۷۶۷ق)، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۶ق.
* مختلف الشیعه: العلامة الحلی (م. ۷۲۶ق)، قم، النشر الاسلامی، ۱۴۱۲ق.
* مدارک الاحکام: سید محمد بن علی الموسوی العاملی (م. ۱۰۰۹ق)، قم، آل البیت، ۱۴۱۰ق.
* مسالک الافهام الی تنقیح شرایع الاسلام: الشهید الثانی (م. ۹۶۵ق)، قم، معارف اسلامی، ۱۴۱۶ق.
* مستند الشیعه: احمد النراقی (م. ۱۲۴۵ق)، قم، آل البیت:، ۱۴۱۵ق.
* المصنّف: ابن ابی شیبه الکوفی (م. ۲۳۵ق)، تحقیق سعید محمد اللحام، بیروت، دار الفکر، ۱۴۰۹ق.
* المعتمد فی شرح المناسک: محاضرات سید ابوالقاسم الخوئی (م. ۱۴۱۳ق)، الخلخالی، قم، مدرسة دارالعلم، ۱۴۱۰ق.
* مغنی المحتاج: محمد بن احمد الشربینی (م. ۹۷۷ق)، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۳۷۷ق.
* المقنعه: المفید (م. ۴۱۳ق)، قم، نشر اسلامی، ۱۴۱۰ق.
* مناسک الحج: سید علی السیستانی، قم، چاپخانه شهید، ۱۴۱۳ق.
* مناسک حج: المیرزا جواد التبریزی، قم، دارالصدیقه الشهیده، ۱۴۱۵ق.
* مناسک حج (محشّٰی): محمد رضا محمودی، تهران، نشر مشعر، ۱۴۲۹ق.
* منتهی المطلب: العلامة الحلی (م. ۷۲۶ق)، مشهد، آستان قدس رضوی، ۱۴۱۲ق.
* منهاج الصالحین: موسوی الخوئی (م. ۱۴۱۳ق)، قم، مدینة العلم، ۱۴۱۰ق.
* مواهب الجلیل: الحطاب الرعینی (م. ۹۵۴ق)، تحقیق زکریا عمیرات، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۶ق.
* الموسوعة الفقهیة المسیرة: محمد علی الانصاری، قم، مجمع الفکر الاسلامی، ۱۴۲۰ق.
* المهذب: القاضی ابن البراج (م. ۴۸۱ق)، قم، النشر اسلامی، ۱۴۰۶ق.
* وسائل الشیعه: الحر العاملی (م. ۱۱۰۴ق)، قم، آل البیت، ۱۴۱۲ق.
{{پایان}}
{{پایان}}
[[Category:مقاله‌های در حال ویرایش]]
{{محرمات احرام}}


[[رده:مقاله‌های در حال ویرایش]]
[[رده:احکام احرام]]