میقات: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی حج
دیداریویکی‌متن
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۳۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
[[پرونده:میقات‌های حج۲.png|چپ|بی‌قاب|300px|جایگزین=]]
{{مقاله فقهی
'''میقات،''' مکان‌های مشخصی است در عربستان که کسانی که قصد انجام [[عمره مفرده]] یا [[عمره تمتع]] یا [[حج]] را دارند در این مکان‌ها [[احرام|مُحرم]] می‌شوند.
| صفحه =
بر اساس روایات، ميقات‌هاى احرام به وسيلۀ [[پيامبر(ص)]] تعيين گرديده است و عبور از آن بدون احرام جایز نیست.<ref>وسائل الشيعة،ج ١١،ص ٣٠٧</ref>
| لینک = https://wikihaj.com/view/%D9%85%DB%8C%D9%82%D8%A7%D8%AA_(%D9%81%D8%AA%D8%A7%D9%88%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%AC%D8%B9)
برای [[عمره تمتع]] پنج میقات تعیین شده است: [[مسجد شجره (مکه)|مسجد شجره]]، [[جحفه]]، [[یلملم]]، [[قرن المنازل]] و [[وادی عقیق (میقات)|وادی عقیق]].
| متن =میقات (فتاوای مراجع)
ميقات [[حج تمتع|حجّ تمتّع]]، [[مكه]] است و ميقات [[حج افراد|حج اِفراد]] و [[حج قران|حج قِران]]، يكى از مواقيت پنج‏گانه است.
}}
ميقات [[عمره مفرده]]، اگر حاجى در مكه باشد، [[ادنی الحل]]، و اگر خارج از حدود میقات‌های پنج‏گانه باشد، يكى از آن میقات‌ها است.
[[پرونده:میقات‌های پنج‌گانه.jpg|بندانگشتی|396x396پیکسل|تصاویری از میقات‌های پنج‌گانه: [[قرن المنازل]]، [[وادی عقیق]] (بخش [[ذی قار]])، [[جحفه]]، [[یلملم]] و [[مسجد شجره (مدینه)|مسجد شجره]]. |جایگزین=]]
==ميقات در لغت==
'''میقات''' مکان‌هایی در [[عربستان]] که کسانی که قصد انجام [[عمره مفرده]]، [[عمره تمتع]] یا [[حج]] را دارند در آن [[احرام|مُحرم]] می‌شوند. بر اساس روایات، میقات‌های احرام به وسیله [[پیامبر(ص)]] تعیین شده و عبور از آن بدون احرام جایز نیست.<ref>وسائل الشیعة،ج ١١،ص ٣٠٧</ref>
«ميقات» مصدر ميمي و از مادّه وقت و بر وزن «مِفْعال».<ref>النهايه في غريب الحديث والاثر، واژه وقت، ج5، ص212.</ref> جمع ميقات «مواقيت» است.
در کتب لغت<ref>العين، واژه وقت، ج5، ص199.</ref>،<ref>النهايه في غريب الحديث والاثر، واژه وقت، ج‌‌‌5، ص‌212.</ref> وقت را به معناي مقداري از زمان آورده‌اند<ref>لسان العرب، ج2، ص107.</ref> ؛<ref>مصباح المنير، واژه وقت، ص67.</ref>
فراهيدي<ref>العين، واژه وقت، ج5، ص199.</ref>، فيومي<ref>المصباح المنير في غريب الشرح الكبير، واژه وقت، ص‌667.</ref>، ابن ‌اثير<ref>النهايه في غريب الحديث والاثر، واژه وقت، ج‌‌‌5، ص‌212.</ref>، طريحي<ref>مجمع البحرين، ج‌‌‌4، ص531، واژه وقت.</ref> و راغب اصفهاني<ref>مفردات، ص‌566، واژه وقت.</ref> معتقدند: «ميقات در لغت به معناي زماني و مکاني آمده است». سيبويه معتقد است: «وقت در مکان نيز استعمال شده است».<ref>لسان العرب، ج2، ص‌108، واژه وقت.</ref>
خلاصه ميقات، به معناي ظرف زمان بوده که بعداً توسعه يافته و در مکان نيز، از جهت تشبيه به زمان، به کار رفته است. پس ميقات شامل اسم زمان و مكان است؛ يعني زمان و مكان معيّن را در بر مي‌گيرد.
مرحوم سلطان العلماء در حاشيه شرح لمعه مي‌گويد: «ميقات اسم آلت است؛ مانند مفتاح» و نيز آورده است: «ميقات اسم چيزي است كه به وسيله آن، چيز ديگري معيّن مي‌شود از جهت زمان و مكان».<ref>شرح لمعه، ج1، ص‌219.</ref>
==ميقات در اصطلاح==
میقات، در باب [[حج]]، به معناى مکان به كار مى‌رود<ref>لمعه،ج ٢،ص ٢٢٠</ref> یعنی مکان احرام حاجیان است. در واقع، مواقيت اماکني معين هستند که شرعاً براي احرام مشخص شده‌اند و قاصدان نسک، بايد در آنجا مُحرِم ‌شوند. پس در اصطلاح، مكان معين براي عبادت خاص را ميقات گويند. <ref>غاية المنتهي في جمع الإقناع والمنتهي، ج‌‌‌1، ص‌383.</ref>
=== در بیان فقیهان===
از ميان [[فقيهان]]، بسياري به مفهوم ميقات اشاره کرده‌اند؛ از جمله «محقق اردبيلي»<ref>مجمع الفائدة و البرهان، ج6، ص179.</ref> ميقات را مکاني دانسته که [[احرام]] در آن [[واجب]] است. «محقق نراقي»<ref>مستند‌الشيعة، ج11، ص165.</ref> نيز ميقات را اماکن مشخص شده شرعي دانسته که در آن احرام بسته ‌‌مي‌شود. همچنين صاحب جواهر، در بحث مواقيت، آورده است: «مراد از كلمه ميقات در بحث [[حج]]، حقيقتاً يا مجازاً، اماكن خاص و معين است».<ref>جواهر‌الكلام، ج‌‌‌18، ص‌102.</ref>
==ميقات حقيقت شرعيه يا متشرعه؟==
برخي الفاظ داراي معاني شرعي‌اند؛ یعنی پيش از [[اسلام]] اين معاني از آنها استفاده نمي‌شده است.
پس، حقيقت شرعيه آن است که در زمان شارع مقدّس، لفظي حقيقت شود. ولي اگر بعد از آن لفظي حقيقت شود، حقيقت متشرّعه خواهد بود. در مورد میقات، حقيقت متشرعه ثابت مي‌گردد نه حقيقت شرعي. <ref>ر.</ref>ک: فرهنگ فقه فارسي، ج3، ص347.</ref>چه آنکه در زمان خود [[اهل بيت|اهل بيت(ع)]]: به اين مکان‌‌ها احرام اطلاق ‌‌مي‌شد. [[روايات اهل بيت]]: متضافراً<ref>وسائل الشيعة، ج‌‌‌8، ص‌221.</ref> به معناي ميقات حج آمده است و حتي در روايات پيغمبر هم، چنين بوده است.
{{یادداشت|براي نمونه، از طريق عامه، از پيامبر اعظم روايت شده است: «روي ابن ‌عباس قال: وقت رسول الله لأهل المدينة ذالحليفة و لأهل الشام الجحفة و لأهل نجد قرن و لأهل اليمن يلملم»(مغني، ابن ‌قدامه، ج‌‌‌3، ص‌207)؛ در اين حديث وقت به معناي ميقات قرار دادن است.}}
===ثمره بحث===
اساساً اختلاف ياد شده ثمره‌اي عملي ندارد؛ زيرا احاديث حضرت رسول، از طريق ائمه اطهار، براي ما بازگو شده و كاربرد آن الفاظ در معاني شرعي، در عصر آنان، حقيقي است. بنابراين صرف نظر از مباحث و دقائق علمي، فايده مهمي بر اين بحث مترتّب نيست. <ref>اصول الفقه، ج1، صص‌82 و 83.</ref>
== تعداد ميقات‌ها==
* برخی<ref>المبسوط في فقه الامامية، ج1، ص312.</ref>،<ref>المراسم العلوية في الاحکام النبوية، ص106.</ref> به پنج<ref>الوسيلة الي نيل الفضيلة، ص160.</ref> و برخی<ref>شرائع الاسلام في مسائل الحلال و الحرام، ج1، ص177.</ref>، <ref>ارشاد الاذهان، ج1، ص315‌؛ قواعد الاحكام، ج1، ص‌416.</ref>  به شش<ref>المعة الدمشقية في فقه الامامية، ص57.</ref> مکان اشاره کرده‌اند. البته «شيخ»<ref>الجمل و العقود في العبادات، ص132.</ref>  به هفت‌، «شهيد»<ref>الدروس الشرعية في فقه الامامية، ج1، ص340.</ref> به ده و حتي برخي به يازده<ref>جواهر الکلام، ج‌‌‌18، ص‌103.</ref> مکان نيز اشاره کرده‌اند.
* ريشه اين اقوال، [[روايات]] مختلف اين باب است<ref>وسايل‌الشيعة، ج8، ص‌222.</ref>.<ref>وسايل‌الشيعة، ج8، ص‌222.</ref>
* مکان‌‌هاي ديگري هم به عنوان میقات بيان شده‌اند؛ مثلاً: [[جعرانه|جِعْرانه]]<ref>وسايل‌الشيعة، ج10، ص238.</ref>‌، [[تنعيم]]<ref>وسايل‌الشيعة، ج8، ص214.</ref> ‌، [[حديبيه]]<ref>وسايل‌الشيعة، ج8، ص247.</ref>، [[فخ]]{{یادداشت|«‌فخّ‌‌» وادي معروفي است كه در مدخل شهر مكّه، از سوي مسجد تنعيم، واقع شده و امروز به «شهداء» معروف است در روز يوم الترويه، در سال 169ه‍.ق، ‌حسين‌ بن‌ علي‌ بن‌ حسن‌ بن‌ حسن‌ بن‌ حسن بن ‌علي‌ بن‌ ابي‌طالب:‌‌ با سپاه عباسيان در اين منطقه جنگيد و با يارانش به شهادت رسيد كه قبر ايشان هم‌اکنون در آنجا قرار دارد. (تاريخ مكه، ازرقي، ج‌‌‌1، ص191).}} [[رای کودکان]]،<ref>وسايل‌الشيعة، ج‌‌‌8، ص243.</ref>‌ [[مکه]] براي [[حج]]<ref>وسايل‌الشيعة، ج‌‌‌8، ص246.</ref> ، [[محاذات]]<ref>وسايل‌الشيعة، ج‌‌‌8، ص230.</ref>، [[ادني‌الحل]] براي [[عمره مفرده]] پس از [[حج قران]] و [[حج افراد|افراد]]<ref>وسايل‌الشيعة، ج‌‌‌8، ص247.</ref> و [[نذر]]. <ref>وسايل‌الشيعة، ج‌‌‌8، ص236.</ref>
*خلاصه روايات،  مواقيت را پنج مورد  مشخص معرفي کرده‌اند: «[[شجره]]، [[جحفه]]، [[عقيق]]، [[يلملم]] و [[قرن المنازل]]».


==حکم آشنايي با ميقات==
برای [[عمره تمتع]] پنج میقات تعیین شده است: [[مسجد شجره (مدینه)|مسجد شجره]]، [[جحفه|جُحفه]]، [[یلملم|یَلَمْلَم]]، [[قرن المنازل|قَرنْ الْمَنازل]] و [[وادی عقیق]]. میقات [[حج تمتع|حجّ تمتّع]]، [[مکه]] است و میقات [[حج افراد|حج اِفراد]] و [[حج قران|حج قِران]]، یکی از مواقیت پنج‌گانه است.  میقات [[عمره مفرده]]، اگر حاجی در مکه باشد، [[ادنی الحل]]، و اگر خارج از حدود میقات‌های پنج‌گانه باشد، یکی از آن میقات‌ها است.
نخستين عمل در حج و عمره، [[احرام]] است. اجماع است که احرام بايد در مکان‌‌هايي که شارع مقدس مشخص کرده، انجام پذيرد. فقهاي اماميه معتقدند احرام فقط در ميقات منعقد ‌‌مي‌شود؛ مگر در حالات‌ خاصي مثل نذر کردن که ‌‌مي‌توان پيش از ميقات، احرام بست. <ref>المعتبر، ج2، ص805؛ مجمع الفائدة و البرهان في شرح ارشاد الاذهان، ج6، ص168‌؛ جواهر الکلام، ج18، ص122.</ref> بسياري از [[فقها]] آشنايي با مواقيت را واجب دانسته‌اند.
==مفهوم‌شناسی==
«شيخ طوسي»<ref>النهاية في مجرد الفقه والفتاوي، ص209.</ref> ، «ابن ‌ادريس»<ref>السرائر الحاوي لتحرير الفتاوي، ج1، ص‌526.</ref>، «علامه»<ref>منتهي المطالب، ج2، ص665.</ref>، «مقدس اردبيلي»<ref>مجمع الفائدة و البرهان في شرح ارشاد الأذهان، ج6، ص‌179.</ref>، «صاحب جواهر»<ref>جواهر‌الكلام، ج۱۸، ص۱۰۷.</ref> و ديگر فقها<ref>الموسوعة الفقهية، مؤسسه دائرة المعارف الفقه الاسلامي، ج‌‌‌6، ص‌495.</ref> به وجوب شناخت مواقيت تصريح فرموده‌اند.
میقات، در باب [[حج]]، مکانی است که شرعاً برای [[احرام]] مشخص شده است و قاصدان [[اعمال حج]] یا [[عمره]]، در آنجا مُحرِم شوند.<ref>غایة المنتهی فی جمع الإقناع والمنتهی، ج1، ص383؛ مجمع الفائدة و البرهان، ج6، ص179؛ جواهرالکلام، ج18، ص102.</ref>
وجوب شناخت مواقيت‌، عقلي و شرعي طريقي است.  
 
== در عمره ==
میقات در لغت، مصدر میمی و از ماده «و ق ت» و بر وزن مِفْعال است<ref>النهایه فی غریب الحدیث والاثر، واژه وقت، ج5، ص212.</ref> و جمع آن مواقیت است. فراهیدی،<ref>العین، واژه وقت، ج5، ص199.</ref> فیومی،<ref>المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر، واژه وقت، ص667.</ref> ابن اثیر،<ref>النهایه فی غریب الحدیث والاثر، واژه وقت، ج5، ص212.</ref> طریحی<ref>مجمع البحرین، ج4، ص531، واژه وقت.</ref> و راغب اصفهانی<ref>مفردات، ص566، واژه وقت.</ref> معتقدند میقات در لغت به معنای زمانی و مکانی آمده است.
:'''عمره تمتع'''
 
میقات‌های [[عمره تمتع]] عبارت است از:
میقات، به معنای ظرف زمان بوده که بعداً توسعه یافته و در مکان نیز، از جهت تشبیه به زمان به‌کار رفته است؛ بنابراین میقات شامل اسم زمان و مکان است و زمان و مکان معیّن را در بر می‌گیرد. سلطان العلماء در حاشیه شرح لمعه می‌گوید میقات اسم آلت بوده و اسمِ چیزی است که به وسیله آن، چیز دیگری از نظر زمان و مکان معیّن می‌شود.<ref>شرح لمعه، ج1، ص219.</ref>
== تعداد میقات‌ها==
 
برخی فقیهان به پنج ([[مسجد شجره (مدینه)|مسجد شجره]]، [[جحفه]]، [[میقات وادی عقیق|وادی عقیق]]، [[یلملم]] و [[قرن المنازل]])<ref>المبسوط فی فقه الامامیة، ج1، ص312؛ المراسم العلویة فی الاحکام النبویة، ص106؛ الوسیلة الی نیل الفضیلة، ص160.</ref> و برخی  به شش مکان<ref>ارشاد الاذهان، ج1، ص315؛ قواعد الاحکام، ج1، ص416؛ شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، ج1، ص177؛ المعة الدمشقیة فی فقه الامامیة، ص57.</ref> به عنوان میقات اشاره کرده‌اند؛ البته شیخ طوسی<ref>الجمل و العقود فی العبادات، ص132.</ref>  به هفت، شهید اول<ref>الدروس الشرعیة فی فقه الامامیة، ج1، ص340.</ref> به ده و حتی برخی به یازده<ref>جواهر الکلام، ج18، ص103.</ref> مکان اشاره کرده‌اند. ریشه این اقوال، [[روایات]] مختلف در این باب است.<ref>وسایل‌الشیعة، ج8، ص222.</ref>
 
برخی از میقات‌هایی که غیر از مواقیت پنج‌گانه، به آنها اشاره شده است چنین‌اند:‌ [[جعرانه|جِعْرانه]]<ref>وسایل‌الشیعة، ج10، ص238.</ref>، [[تنعیم]]،<ref>وسایل‌الشیعة، ج8، ص214.</ref> [[حدیبیه]]<ref>وسایل‌الشیعة، ج8، ص247.</ref>، [[فخ]] (برای کودکان)،<ref>وسایل‌الشیعة، ج8، ص243.</ref> [[مکه]] (برای حج)،<ref>وسایل‌الشیعة، ج8، ص246.</ref> [[محاذات]]<ref>وسایل‌الشیعة، ج8، ص230.</ref> و [[ادنی‌الحل]].<ref>وسایل‌الشیعة، ج8، ص247.</ref>
 
{{سخ}}
[[پرونده:نقشه میقات‌های حج.png|وسط|بی‌قاب|750پیکسل]]
 
==احکام==
[[پرونده:فیلم احرام عمره تمتع (میقات و زمان).mp4|چپ|thumb|ببینید:آشنایی با [[مسجد شجره]] و [[احرام]] عمره تمتع]]
{{احکام احرام عمودی}}
 
{{همچنین ببینید|احرام}}
به فتوای همه فقیهان، احرام نخستین عمل واجب در حج و عمره است و باید در مکان‌هایی که شارع مقدس مشخص کرده و به آن میقات گفته می‌شود انجام پذیرد. فقهای امامیه معتقدند احرام فقط در میقات منعقد می‌شود؛ مگر در حالات خاصی مثل نذر کردن که می‌توان پیش از میقات، احرام بست. <ref>المعتبر، ج2، ص805؛ مجمع الفائدة و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان، ج6، ص168؛ جواهر الکلام، ج18، ص122.</ref>
 
بسیاری از فقها آشنایی با مواقیت را واجب دانسته‌اند.
«شیخ طوسی»<ref>النهایة فی مجرد الفقه والفتاوی، ص209.</ref> ، «ابن ادریس»<ref>السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، ج1، ص526.</ref>، «علامه»<ref>منتهی المطالب، ج2، ص665.</ref>، «مقدس اردبیلی»<ref>مجمع الفائدة و البرهان فی شرح ارشاد الأذهان، ج6، ص179.</ref>، «صاحب جواهر»<ref>جواهرالکلام، ج۱۸، ص۱۰۷.</ref> و دیگر فقها<ref>الموسوعة الفقهیة، مؤسسه دائرة المعارف الفقه الاسلامی، ج6، ص495.</ref> به وجوب شناخت مواقیت تصریح کرده‌اند.  
=== در عمره ===
:* '''عمره تمتع:''' میقات‌های [[عمره تمتع]] عبارت است از:
{{ستون-شروع|۲}}
{{ستون-شروع|۲}}
* [[مسجد شجره (مکه)|مسجد شجره]]،  
* [[مسجد شجره (مدینه)|مسجد شجره]]،  
* [[جحفه]]،  
* [[جحفه]]،  
* [[یلملم]]،  
* [[یلملم]]،  
خط ۴۲: خط ۴۲:
{{پایان}}
{{پایان}}
برای کسانی که از میقات‌های یاد شده عبور نکنند، میقاتشان محاذی یکی از میقات‌های گفته شده است.
برای کسانی که از میقات‌های یاد شده عبور نکنند، میقاتشان محاذی یکی از میقات‌های گفته شده است.
:'''عمره مفرده'''
:* '''عمره مفرده:''' در [[عمره مفرده]]، اگر حاجی در [[مکه]] باشد، میقات او [[ادنی‌الحل|ادنی الحل]] است. اما اگر حاجی خارج از شهر مکه و خارج از حدود میقات‌های پنج‌گانه باشد، میقات او یکی از آن میقات‌ها است و چنانچه داخل میقات‌های یاد شده باشد، اختیار دارد که از یکی از آنها و یا از ادنی الحلّ مُحرم شود. میقات کودکان «فخّ» است.<ref>برگرفته از مصباح الناسکین،صص ٨۴ و ٨۵</ref>
در [[عمره مفرده]]، اگر حاجى در [[مكه]] باشد، میقات او [[ادنی‌الحل|ادنى الحل]] است. اما اگر حاجی خارج از شهر مکه و خارج از حدود ميقات‌هاى پنج‌گانه باشد، میقات او يكى از آن ميقات‌ها است و چنانچه داخل میقات‌های ياد شده باشد، اختیار دارد كه از يكى از آنها و يا از ادنى الحلّ مُحرم شود. ميقات كودكان «فخّ» است.<ref>برگرفته از مصباح الناسكين،صص ٨۴ و ٨۵</ref>
 
== در حج ==
=== در حج ===
میقات در حج‌های واجب سه‌گانه متفاوت است. در [[حج تمتع]]، میقات شهر مکه و در [[حج افراد]] و [[حج قران]]، یکی از مواقیت پنج‌گانه است؛ البته اگر شخص در مكه و يا در محلّى نزديك‌تر از ميقات به مكه باشد، خانه‌اش ميقات او است، كه در روايات از آن به «دويرة أهله» تعبير شده است.
میقات در حج‌های واجب سه‌گانه متفاوت است. میقات در [[حج تمتع]]، شهر مکه و در [[حج افراد]] و [[حج قران]]، یکی از مواقیت پنج‌گانه است؛ البته اگر شخص در مکه و یا در محلی نزدیک‌تر از میقات به مکه باشد، خانه‌اش میقات او است، که در روایات از آن به «دویرة أهله» تعبیر شده است.
 
==پانویس==
==پانویس==
{{پانویس}}
{{پانویس}}
خط ۵۲: خط ۵۳:
{{برگرفتگی
{{برگرفتگی
  | پیش از لینک =  
  | پیش از لینک =  
  | منبع =  '''فرهنگ اعلام جغرافيايى تاريخى در حديث و سيره نبوى‏'''
  | منبع =  '''فرهنگ اعلام جغرافیایی تاریخی در حدیث و سیره نبوی‏'''
  |‌ توضیحات منبع = نویسنده: محمد محمد حسن شراب، نشر مشعر
  | توضیحات منبع = نویسنده: محمد محمد حسن شراب، نشر مشعر
  | لینک = http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/404
  | لینک = http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/404
}}
}}
{{پایان}}
==مقاله‌های مرتبط==
*[[احرام]]
*[[واجبات احرام]]
*[[میقات (فتاوای مراجع)]]


{{حج و عمره}}
[[رده:احکام احرام]]
[[رده:میقات‌های حج]]
[[رده:میقات‌های حج]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۴ مارس ۲۰۲۳، ساعت ۱۳:۳۴

مقاله توصیفی فقهی این مقاله، راهنمای عملی احکام فقهی نیست. برای اطلاع از حکم و وظیفه شرعی به فتوای مرجع تقلید خود مراجعه کنید. از جمله نگاه کنید به: میقات (فتاوای مراجع).
تصاویری از میقات‌های پنج‌گانه: قرن المنازل، وادی عقیق (بخش ذی قار)، جحفه، یلملم و مسجد شجره.

میقات مکان‌هایی در عربستان که کسانی که قصد انجام عمره مفرده، عمره تمتع یا حج را دارند در آن مُحرم می‌شوند. بر اساس روایات، میقات‌های احرام به وسیله پیامبر(ص) تعیین شده و عبور از آن بدون احرام جایز نیست.[۱]

برای عمره تمتع پنج میقات تعیین شده است: مسجد شجره، جُحفه، یَلَمْلَم، قَرنْ الْمَنازل و وادی عقیق. میقات حجّ تمتّع، مکه است و میقات حج اِفراد و حج قِران، یکی از مواقیت پنج‌گانه است. میقات عمره مفرده، اگر حاجی در مکه باشد، ادنی الحل، و اگر خارج از حدود میقات‌های پنج‌گانه باشد، یکی از آن میقات‌ها است.

مفهوم‌شناسی[ویرایش | ویرایش مبدأ]

میقات، در باب حج، مکانی است که شرعاً برای احرام مشخص شده است و قاصدان اعمال حج یا عمره، در آنجا مُحرِم شوند.[۲]

میقات در لغت، مصدر میمی و از ماده «و ق ت» و بر وزن مِفْعال است[۳] و جمع آن مواقیت است. فراهیدی،[۴] فیومی،[۵] ابن اثیر،[۶] طریحی[۷] و راغب اصفهانی[۸] معتقدند میقات در لغت به معنای زمانی و مکانی آمده است.

میقات، به معنای ظرف زمان بوده که بعداً توسعه یافته و در مکان نیز، از جهت تشبیه به زمان به‌کار رفته است؛ بنابراین میقات شامل اسم زمان و مکان است و زمان و مکان معیّن را در بر می‌گیرد. سلطان العلماء در حاشیه شرح لمعه می‌گوید میقات اسم آلت بوده و اسمِ چیزی است که به وسیله آن، چیز دیگری از نظر زمان و مکان معیّن می‌شود.[۹]

تعداد میقات‌ها[ویرایش | ویرایش مبدأ]

برخی فقیهان به پنج (مسجد شجره، جحفه، وادی عقیق، یلملم و قرن المنازل)[۱۰] و برخی به شش مکان[۱۱] به عنوان میقات اشاره کرده‌اند؛ البته شیخ طوسی[۱۲] به هفت، شهید اول[۱۳] به ده و حتی برخی به یازده[۱۴] مکان اشاره کرده‌اند. ریشه این اقوال، روایات مختلف در این باب است.[۱۵]

برخی از میقات‌هایی که غیر از مواقیت پنج‌گانه، به آنها اشاره شده است چنین‌اند:‌ جِعْرانه[۱۶]، تنعیم،[۱۷] حدیبیه[۱۸]، فخ (برای کودکان)،[۱۹] مکه (برای حج)،[۲۰] محاذات[۲۱] و ادنی‌الحل.[۲۲]


احکام[ویرایش | ویرایش مبدأ]

ببینید:آشنایی با مسجد شجره و احرام عمره تمتع
احکام احرام
واجبات
شروع از میقات • نیت • لباس احرام • تلبیه
محرمات احرام
مشترک بین زن و مرد
شکار حیوانات خشکی • کشتن جانوران بدن • کندن درختان • التذاذ جنسی • آمیزش • استمناء • عقد ازدواج • فسوق • جدال • زینت • بوی خوش • روغن مالیدن به بدن • نگاه کردن در آینه • سرمه کشیدن • ازاله مو • ناخن گرفتن • خون برون آوردن • کشیدن دندان • حمل سلاح
ویژه مردان
پوشیدن لباس دوخته • پوشاندن سر • استظلال
ویژه زنان
پوشاندن صورت • پوشاندن دست
دیگر احکام
مستحبات احرام
مکروهات احرام
نوشتار(های) وابسته: احرام

به فتوای همه فقیهان، احرام نخستین عمل واجب در حج و عمره است و باید در مکان‌هایی که شارع مقدس مشخص کرده و به آن میقات گفته می‌شود انجام پذیرد. فقهای امامیه معتقدند احرام فقط در میقات منعقد می‌شود؛ مگر در حالات خاصی مثل نذر کردن که می‌توان پیش از میقات، احرام بست. [۲۳]

بسیاری از فقها آشنایی با مواقیت را واجب دانسته‌اند. «شیخ طوسی»[۲۴] ، «ابن ادریس»[۲۵]، «علامه»[۲۶]، «مقدس اردبیلی»[۲۷]، «صاحب جواهر»[۲۸] و دیگر فقها[۲۹] به وجوب شناخت مواقیت تصریح کرده‌اند.

در عمره[ویرایش | ویرایش مبدأ]

برای کسانی که از میقات‌های یاد شده عبور نکنند، میقاتشان محاذی یکی از میقات‌های گفته شده است.

  • عمره مفرده: در عمره مفرده، اگر حاجی در مکه باشد، میقات او ادنی الحل است. اما اگر حاجی خارج از شهر مکه و خارج از حدود میقات‌های پنج‌گانه باشد، میقات او یکی از آن میقات‌ها است و چنانچه داخل میقات‌های یاد شده باشد، اختیار دارد که از یکی از آنها و یا از ادنی الحلّ مُحرم شود. میقات کودکان «فخّ» است.[۳۰]

در حج[ویرایش | ویرایش مبدأ]

میقات در حج‌های واجب سه‌گانه متفاوت است. میقات در حج تمتع، شهر مکه و در حج افراد و حج قران، یکی از مواقیت پنج‌گانه است؛ البته اگر شخص در مکه و یا در محلی نزدیک‌تر از میقات به مکه باشد، خانه‌اش میقات او است، که در روایات از آن به «دویرة أهله» تعبیر شده است.

پانویس[ویرایش | ویرایش مبدأ]

  1. ↑ وسائل الشیعة،ج ١١،ص ٣٠٧
  2. ↑ غایة المنتهی فی جمع الإقناع والمنتهی، ج1، ص383؛ مجمع الفائدة و البرهان، ج6، ص179؛ جواهرالکلام، ج18، ص102.
  3. ↑ النهایه فی غریب الحدیث والاثر، واژه وقت، ج5، ص212.
  4. ↑ العین، واژه وقت، ج5، ص199.
  5. ↑ المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر، واژه وقت، ص667.
  6. ↑ النهایه فی غریب الحدیث والاثر، واژه وقت، ج5، ص212.
  7. ↑ مجمع البحرین، ج4، ص531، واژه وقت.
  8. ↑ مفردات، ص566، واژه وقت.
  9. ↑ شرح لمعه، ج1، ص219.
  10. ↑ المبسوط فی فقه الامامیة، ج1، ص312؛ المراسم العلویة فی الاحکام النبویة، ص106؛ الوسیلة الی نیل الفضیلة، ص160.
  11. ↑ ارشاد الاذهان، ج1، ص315؛ قواعد الاحکام، ج1، ص416؛ شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، ج1، ص177؛ المعة الدمشقیة فی فقه الامامیة، ص57.
  12. ↑ الجمل و العقود فی العبادات، ص132.
  13. ↑ الدروس الشرعیة فی فقه الامامیة، ج1، ص340.
  14. ↑ جواهر الکلام، ج18، ص103.
  15. ↑ وسایل‌الشیعة، ج8، ص222.
  16. ↑ وسایل‌الشیعة، ج10، ص238.
  17. ↑ وسایل‌الشیعة، ج8، ص214.
  18. ↑ وسایل‌الشیعة، ج8، ص247.
  19. ↑ وسایل‌الشیعة، ج8، ص243.
  20. ↑ وسایل‌الشیعة، ج8، ص246.
  21. ↑ وسایل‌الشیعة، ج8، ص230.
  22. ↑ وسایل‌الشیعة، ج8، ص247.
  23. ↑ المعتبر، ج2، ص805؛ مجمع الفائدة و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان، ج6، ص168؛ جواهر الکلام، ج18، ص122.
  24. ↑ النهایة فی مجرد الفقه والفتاوی، ص209.
  25. ↑ السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، ج1، ص526.
  26. ↑ منتهی المطالب، ج2، ص665.
  27. ↑ مجمع الفائدة و البرهان فی شرح ارشاد الأذهان، ج6، ص179.
  28. ↑ جواهرالکلام، ج۱۸، ص۱۰۷.
  29. ↑ الموسوعة الفقهیة، مؤسسه دائرة المعارف الفقه الاسلامی، ج6، ص495.
  30. ↑ برگرفته از مصباح الناسکین،صص ٨۴ و ٨۵

منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]

این مقاله برگرفته از فرهنگ اعلام جغرافیایی تاریخی در حدیث و سیره نبوی‏ نویسنده: محمد محمد حسن شراب، نشر مشعر است.

مقاله‌های مرتبط[ویرایش | ویرایش مبدأ]

برگرفته از «https://wikihaj.com/index.php?title=میقات&oldid=51942»