نگاه کردن در آینه: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۱۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مقاله فقهی | {{مقاله فقهی | ||
| صفحه = | | صفحه = | ||
| لینک = https://wikihaj.com/view/ | | لینک = https://wikihaj.com/view/نگاه_کردن_در_آينه_(فتاوای_مراجع) | ||
| متن =نگاه کردن در آينه (فتاوای مراجع) }} | | متن =نگاه کردن در آينه (فتاوای مراجع) }} | ||
{{جعبه اطلاعات اعمال | {{جعبه اطلاعات اعمال | ||
| خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
| مفاهیم فقهی وابسته = [[محرمات احرام]] | | مفاهیم فقهی وابسته = [[محرمات احرام]] | ||
| احکام فقهی وابسته = | | احکام فقهی وابسته = | ||
| صفحه فتواهای مراجع = | | صفحه فتواهای مراجع = [[نگاه کردن در آينه (فتاوای مراجع)]] | ||
| فیلم = | | فیلم = | ||
| توضیح فیلم = | | توضیح فیلم = | ||
| جستارهای وابسته = | | جستارهای وابسته = | ||
}} | }} | ||
'''نگاه کردن در آینه''' یکی از [[محرمات احرام]] است و حج‌گزار در حال [[احرام]] باید از آن پرهیز کند. ممنوعیت نگاه کردن به آینه از ممنوعیت [[زینت]] در حج بر می‌آید. از این رو در حال احرام نگاه کردن به آینه به قصد زینت حرام است. برخی فقها احتیاط را در ترک نگاه کردن به آینه حتی بدون قصد زینت می‌دانند. نگاه کردن به آینه کفاره ندارد. | '''نگاه کردن در آینه''' یکی از [[محرمات احرام]] است و حج‌گزار در حال [[احرام]] باید از آن پرهیز کند. ممنوعیت نگاه کردن به آینه از ممنوعیت [[زینت]] در حج بر می‌آید. از این رو در حال احرام نگاه کردن به آینه به قصد زینت حرام است. برخی فقها احتیاط را در ترک نگاه کردن به آینه حتی بدون قصد زینت می‌دانند. نگاه کردن به آینه کفاره ندارد. | ||
گفته‌اند: فلسفه نگاه نکردن در آینه، کنار گذاشتن هر ابزاری است که حج‌گزار را به خود مشغول و از یاد خدا غافل کند. از همین رو است که فقهای شیعه برآنند که اگر فرد [[مُحرم]] به آینه نگاه کرد، مستحب است «لبیک» بگوید تا غفلت از یاد خدا را جبران کند. | |||
== فلسفه حرمت نگاه در آینه == | |||
گفته شده حرمت نگاه در آینه، کنایه‌ای است از خود را ندیدن، به ظاهر و شکل خود مشغول نشدن و کنار گذاشتن هر آنچه سبب غفلت و دوری [[احرام|احرام‌گزار]] از یاد خدا می‌شود.<ref>پیش درآمدی بر فرهنگ نامه اسرار و معارف حج، ص۱۷۲.</ref> به همین سبب، فقهای شیعه مستحب دانسته‌اند در این حالت، محرم «لبیک» بگوید<ref>مناسک حج، ص۲۰۷، مسئله ۳۶۶.</ref> تا جبران غفلت از خداوند شود و با گفتن این ذکر، توجه خود را معطوف به خداوند سازد.<ref>پیش درآمدی بر فرهنگ نامه اسرار و معارف حج، ص۱۷۲.</ref> | |||
== نگاه در آینه به قصد زینت == | == نگاه در آینه به قصد زینت == | ||
نگاه کردن در آینه اگر برای زینت باشد، [[حرام]] است<ref> | نگاه کردن در آینه اگر برای زینت باشد، [[حرام]] است<ref> نکت النهایۀ، ج 1، ص 477؛ کتاب الحج (للمحقق الداماد)، ص 2، ص 407؛ مناسک الحج (للخوئی)، ص 108؛ احکام و مناسک حج (منتظری)، ص 113.</ref> و در این حکم فرقی بین مرد و زن نیست.<ref> تحریر الاحکام، ج 2، ص 31؛ تحریر الوسیلۀ، ج 1، ص 422؛ احکام و مناسک حج (منتظری)، ص 113.</ref> محقق حلی حکم به حرمت را اشهر<ref> شرایع الاسلام، ج 1، ص 225</ref> و علامه حلی آن را اقرب<ref> مختلف الشیعۀ، ج 4، ص 78.</ref> دانسته است. در مقابل گروهی مثل [[شیخ طوسی]] آن را مکروه دانسته‌اند،<ref> الخلاف، ج 2، ص 319؛ الجمل و العقود فی العبادات، ص 136؛</ref> گرچه در کتاب المبسوط<ref> المبسوط فی فقه الامامیۀ، ج 1، ص 321.</ref> و نهایه<ref> النهایۀ فی مجرد الفقه و الفتوی، ص 220</ref> حکم به حرمت داده است. | ||
== | === نگاه در آینه بدون قصد زینت === | ||
اگر نگاه کردن به آینه برای زینت نباشد، اشکالی ندارد،<ref> مناسک الحج (لصاحب الحدائق)، ص 11؛ مناسک الحج (للخوئی)، ص 108.</ref> گرچه برخی ترک آن را احتیاط واجب<ref> تحریر الوسیلۀ، ج 1، ص 422؛ احکام و مناسک حج (منتظری)، ص 113.</ref> و برخی ترک آن را اولی<ref> مناسک الحج (للخوئی)، ص 108.</ref> دانسته‌اند؛ البته گروهی از فقها حرمت نگاه کردن به آینه را مقید به زینت نکرده اند.<ref> الکافی فی الفقه، ص 203؛ انوار الفقاهۀ (کتاب الحج)، ص 118.</ref> | |||
== نگاه بی اختیار به آینه == | == نگاه بی اختیار به آینه == | ||
آن چیزی که در حقیقت حرمت دارد، [[زینت|تزیین]] است، نه صرف نگاه کردن در آینه؛ | آن چیزی که در حقیقت حرمت دارد، [[زینت|تزیین]] است، نه صرف نگاه کردن در آینه؛ چنان‌که در صحیحه حریز از [[امام صادق (ع)]] به آن تصریح شده است.<ref> کافی، ج 4، ص 356؛ من لا یحضره الفقیه، ج 2، ص 347؛ تهذیب الاحکام، ج 5، ص 302؛ وسائل الشیعۀ، ج 12، ص 472، ابواب تروک الاحرام، باب 34، ح 1.</ref> بنابراین نیاز به قصد شخص دارد.<ref> کتاب الحج (للمحقق الداماد)، ص 2، ص 407 و 453.</ref> به همین دلیل نگاه بی‌اختیار به آینه مشکلی ندارد و لذا اگر در اتاق شخص، آینه باشد و بی‌اختیار شخص به آن نگاه کند، اشکالی ندارد، لکن احتیاط در این است که اگر می‌تواند آینه را بردارد یا چیزی روی آن بیاندازد، این کار را انجام دهد.<ref> احکام و مناسک حج (منتظری)، ص 113.</ref> | ||
== نگاه به اشیاء صاف == | == نگاه به اشیاء صاف == | ||
نگاه کردن به اشیاء صاف و صیقل داده شده که عکس انسان در آنها | نگاه کردن به اشیاء صاف و صیقل داده شده که عکس انسان در آنها پیدا است؛ مثل آب شفاف، در صورتی که برای زینت نباشد، مانعی ندارد.<ref> تحریر الوسیلۀ، ج 1، ص 422؛ مناسک الحج (للخوئی)، ص 108 و 109؛ احکام و مناسک حج (منتظری)، ص 114.</ref> | ||
== عکس گرفتن == | |||
طبق نظر فقهایی که به حرمت نگاه در آینه بدون قصد زینت قائل‌اند، اگر کارهای دیگر مثل عکس گرفتن از شخص یا منظره‌ای، مستلزم نگاه کردن در آینه باشد، احتیاط واجب در ترک آن است.<ref> احکام و مناسک حج (منتظری)، ص 113.</ref> | |||
== کفاره نگاه کردن در آینه == | == کفاره نگاه کردن در آینه == | ||
حتی | حتی فقهایی که نگاه کردن در آینه را برای شخص مُحرم، حرام دانسته‌اند، [[کفاره|کفاره‌ای]] برای آن قائل نیستند،<ref> مسالک الافهام، ج 2، ص 256؛ تحریر الوسیلۀ، ج 1، ص 422؛ المعتمد فی شرح المناسک، ج 4، ص 151.</ref> گرچه طبق نظر برخی از فقها، احتیاط این است که یک گوسفند ذبح کند.<ref> مناسک الحج (للخوئی)، ص 108؛ احکام و مناسک حج (منتظری)، ص 114.</ref> | ||
== عمل مستحبی در صورت نگاه به آینه == | == عمل مستحبی در صورت نگاه به آینه == | ||
اگر شخص برای زینت به آینه نگاه کند، مستحب است | اگر شخص برای زینت به آینه نگاه کند، مستحب است [[لبیک]] بگوید، تا به نوعی تجدید [[تلبیه]] شود.<ref> تحریر الوسیلۀ، ج 1، ص 422؛ مناسک الحج (للخوئی)، ص 108؛ احکام و مناسک حج (منتظری)، ص 114.</ref> | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
== منابع | |||
== منابع == | |||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* ابن بابويه، محمد بن على، من لا يحضره الفقيه، 4جلد، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم - قم، چاپ: دوم، 1413 ق. | * ابن بابويه، محمد بن على، من لا يحضره الفقيه، 4جلد، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم - قم، چاپ: دوم، 1413 ق. | ||
* ابن براج، قاضی عبد العزیز، المهذب، 2 جلد، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ اول، 1406 ق. | * ابن براج، قاضی عبد العزیز، المهذب، 2 جلد، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ اول، 1406 ق. | ||
* بحرانی، آل عصفور، یوسف بن احمد، مناسک الحج، 1 جلد، بی نا، بی تا. | * بحرانی، آل عصفور، یوسف بن احمد، مناسک الحج، 1 جلد، بی نا، بی تا. | ||
* پژوهشکده حج و زیارت، مناسک حج مطابق با فتاوای امام خمینی(ره) و مراجع معظم تقلید، تهران، مشعر، ۱۳۹۷ش. | |||
* حائری، سید علی بن محمد طباطبائی، ریاض المسائل فی تحقیق الاحکام بالدلائل، 16 جلد، موسسه آل البیت (ع)، قم، چاپ اول، 1418 ق. | * حائری، سید علی بن محمد طباطبائی، ریاض المسائل فی تحقیق الاحکام بالدلائل، 16 جلد، موسسه آل البیت (ع)، قم، چاپ اول، 1418 ق. | ||
* حلبی، ابو الصلاح، تقی الدین بن نجم الدین، الکافی فی الفقه، 1 جلد، کتابخانه عمومی امام امیر المومنین (ع)، اصفهان، چاپ اول، 1403 ق. | * حلبی، ابو الصلاح، تقی الدین بن نجم الدین، الکافی فی الفقه، 1 جلد، کتابخانه عمومی امام امیر المومنین (ع)، اصفهان، چاپ اول، 1403 ق. | ||
| خط ۸۰: | خط ۸۷: | ||
* نجفی، کاشف الغطاء، حسن بن جعفر، انوار الفقاهه (کتاب الحج)، 1 جلد، موسسه کاشف الغطاء، نجف، چاپ اول، 1422 ق. | * نجفی، کاشف الغطاء، حسن بن جعفر، انوار الفقاهه (کتاب الحج)، 1 جلد، موسسه کاشف الغطاء، نجف، چاپ اول، 1422 ق. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
==مقالات مرتبط== | |||
== مقالات مرتبط == | |||
* [[زینت]] | * [[زینت]] | ||
* [[نگاه کردن در آينه (فتاوای مراجع)|نگاه کردن در آینه (فتاوای مراجع)]] | * [[نگاه کردن در آينه (فتاوای مراجع)|نگاه کردن در آینه (فتاوای مراجع)]] | ||
| خط ۸۶: | خط ۹۴: | ||
[[رده:محرمات احرام]] | [[رده:محرمات احرام]] | ||
[[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲۵ ژوئن ۲۰۲۳، ساعت ۱۱:۴۸
|
این مقاله، راهنمای عملی احکام فقهی نیست. برای اطلاع از حکم و وظیفه شرعی به فتوای مرجع تقلید خود مراجعه کنید. از جمله نگاه کنید به: نگاه کردن در آينه (فتاوای مراجع). |
| دسته | محرمات احرام |
|---|---|
| مربوط به آیین | احرام در عمره و حج |
| مکان | حرم مکی |
| زمان | هنگام احرام |
| حکم | حرام است |
| کفاره | ندارد |
| پیامد فقهی | ندارد |
| مفاهیم فقهی وابسته | محرمات احرام |
| صفحه فتواهای مراجع | نگاه کردن در آينه (فتاوای مراجع) |
نگاه کردن در آینه یکی از محرمات احرام است و حج‌گزار در حال احرام باید از آن پرهیز کند. ممنوعیت نگاه کردن به آینه از ممنوعیت زینت در حج بر می‌آید. از این رو در حال احرام نگاه کردن به آینه به قصد زینت حرام است. برخی فقها احتیاط را در ترک نگاه کردن به آینه حتی بدون قصد زینت می‌دانند. نگاه کردن به آینه کفاره ندارد.
گفته‌اند: فلسفه نگاه نکردن در آینه، کنار گذاشتن هر ابزاری است که حج‌گزار را به خود مشغول و از یاد خدا غافل کند. از همین رو است که فقهای شیعه برآنند که اگر فرد مُحرم به آینه نگاه کرد، مستحب است «لبیک» بگوید تا غفلت از یاد خدا را جبران کند.
فلسفه حرمت نگاه در آینه[ویرایش | ویرایش مبدأ]
گفته شده حرمت نگاه در آینه، کنایه‌ای است از خود را ندیدن، به ظاهر و شکل خود مشغول نشدن و کنار گذاشتن هر آنچه سبب غفلت و دوری احرام‌گزار از یاد خدا می‌شود.[۱] به همین سبب، فقهای شیعه مستحب دانسته‌اند در این حالت، محرم «لبیک» بگوید[۲] تا جبران غفلت از خداوند شود و با گفتن این ذکر، توجه خود را معطوف به خداوند سازد.[۳]
نگاه در آینه به قصد زینت[ویرایش | ویرایش مبدأ]
نگاه کردن در آینه اگر برای زینت باشد، حرام است[۴] و در این حکم فرقی بین مرد و زن نیست.[۵] محقق حلی حکم به حرمت را اشهر[۶] و علامه حلی آن را اقرب[۷] دانسته است. در مقابل گروهی مثل شیخ طوسی آن را مکروه دانسته‌اند،[۸] گرچه در کتاب المبسوط[۹] و نهایه[۱۰] حکم به حرمت داده است.
نگاه در آینه بدون قصد زینت[ویرایش | ویرایش مبدأ]
اگر نگاه کردن به آینه برای زینت نباشد، اشکالی ندارد،[۱۱] گرچه برخی ترک آن را احتیاط واجب[۱۲] و برخی ترک آن را اولی[۱۳] دانسته‌اند؛ البته گروهی از فقها حرمت نگاه کردن به آینه را مقید به زینت نکرده اند.[۱۴]
نگاه بی اختیار به آینه[ویرایش | ویرایش مبدأ]
آن چیزی که در حقیقت حرمت دارد، تزیین است، نه صرف نگاه کردن در آینه؛ چنان‌که در صحیحه حریز از امام صادق (ع) به آن تصریح شده است.[۱۵] بنابراین نیاز به قصد شخص دارد.[۱۶] به همین دلیل نگاه بی‌اختیار به آینه مشکلی ندارد و لذا اگر در اتاق شخص، آینه باشد و بی‌اختیار شخص به آن نگاه کند، اشکالی ندارد، لکن احتیاط در این است که اگر می‌تواند آینه را بردارد یا چیزی روی آن بیاندازد، این کار را انجام دهد.[۱۷]
نگاه به اشیاء صاف[ویرایش | ویرایش مبدأ]
نگاه کردن به اشیاء صاف و صیقل داده شده که عکس انسان در آنها پیدا است؛ مثل آب شفاف، در صورتی که برای زینت نباشد، مانعی ندارد.[۱۸]
عکس گرفتن[ویرایش | ویرایش مبدأ]
طبق نظر فقهایی که به حرمت نگاه در آینه بدون قصد زینت قائل‌اند، اگر کارهای دیگر مثل عکس گرفتن از شخص یا منظره‌ای، مستلزم نگاه کردن در آینه باشد، احتیاط واجب در ترک آن است.[۱۹]
کفاره نگاه کردن در آینه[ویرایش | ویرایش مبدأ]
حتی فقهایی که نگاه کردن در آینه را برای شخص مُحرم، حرام دانسته‌اند، کفاره‌ای برای آن قائل نیستند،[۲۰] گرچه طبق نظر برخی از فقها، احتیاط این است که یک گوسفند ذبح کند.[۲۱]
عمل مستحبی در صورت نگاه به آینه[ویرایش | ویرایش مبدأ]
اگر شخص برای زینت به آینه نگاه کند، مستحب است لبیک بگوید، تا به نوعی تجدید تلبیه شود.[۲۲]
پانویس[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- ↑ پیش درآمدی بر فرهنگ نامه اسرار و معارف حج، ص۱۷۲.
- ↑ مناسک حج، ص۲۰۷، مسئله ۳۶۶.
- ↑ پیش درآمدی بر فرهنگ نامه اسرار و معارف حج، ص۱۷۲.
- ↑ نکت النهایۀ، ج 1، ص 477؛ کتاب الحج (للمحقق الداماد)، ص 2، ص 407؛ مناسک الحج (للخوئی)، ص 108؛ احکام و مناسک حج (منتظری)، ص 113.
- ↑ تحریر الاحکام، ج 2، ص 31؛ تحریر الوسیلۀ، ج 1، ص 422؛ احکام و مناسک حج (منتظری)، ص 113.
- ↑ شرایع الاسلام، ج 1، ص 225
- ↑ مختلف الشیعۀ، ج 4، ص 78.
- ↑ الخلاف، ج 2، ص 319؛ الجمل و العقود فی العبادات، ص 136؛
- ↑ المبسوط فی فقه الامامیۀ، ج 1، ص 321.
- ↑ النهایۀ فی مجرد الفقه و الفتوی، ص 220
- ↑ مناسک الحج (لصاحب الحدائق)، ص 11؛ مناسک الحج (للخوئی)، ص 108.
- ↑ تحریر الوسیلۀ، ج 1، ص 422؛ احکام و مناسک حج (منتظری)، ص 113.
- ↑ مناسک الحج (للخوئی)، ص 108.
- ↑ الکافی فی الفقه، ص 203؛ انوار الفقاهۀ (کتاب الحج)، ص 118.
- ↑ کافی، ج 4، ص 356؛ من لا یحضره الفقیه، ج 2، ص 347؛ تهذیب الاحکام، ج 5، ص 302؛ وسائل الشیعۀ، ج 12، ص 472، ابواب تروک الاحرام، باب 34، ح 1.
- ↑ کتاب الحج (للمحقق الداماد)، ص 2، ص 407 و 453.
- ↑ احکام و مناسک حج (منتظری)، ص 113.
- ↑ تحریر الوسیلۀ، ج 1، ص 422؛ مناسک الحج (للخوئی)، ص 108 و 109؛ احکام و مناسک حج (منتظری)، ص 114.
- ↑ احکام و مناسک حج (منتظری)، ص 113.
- ↑ مسالک الافهام، ج 2، ص 256؛ تحریر الوسیلۀ، ج 1، ص 422؛ المعتمد فی شرح المناسک، ج 4، ص 151.
- ↑ مناسک الحج (للخوئی)، ص 108؛ احکام و مناسک حج (منتظری)، ص 114.
- ↑ تحریر الوسیلۀ، ج 1، ص 422؛ مناسک الحج (للخوئی)، ص 108؛ احکام و مناسک حج (منتظری)، ص 114.
منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- ابن بابويه، محمد بن على، من لا يحضره الفقيه، 4جلد، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم - قم، چاپ: دوم، 1413 ق.
- ابن براج، قاضی عبد العزیز، المهذب، 2 جلد، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ اول، 1406 ق.
- بحرانی، آل عصفور، یوسف بن احمد، مناسک الحج، 1 جلد، بی نا، بی تا.
- پژوهشکده حج و زیارت، مناسک حج مطابق با فتاوای امام خمینی(ره) و مراجع معظم تقلید، تهران، مشعر، ۱۳۹۷ش.
- حائری، سید علی بن محمد طباطبائی، ریاض المسائل فی تحقیق الاحکام بالدلائل، 16 جلد، موسسه آل البیت (ع)، قم، چاپ اول، 1418 ق.
- حلبی، ابو الصلاح، تقی الدین بن نجم الدین، الکافی فی الفقه، 1 جلد، کتابخانه عمومی امام امیر المومنین (ع)، اصفهان، چاپ اول، 1403 ق.
- حلی، حسن بن یوسف بن مطهر، تحریر الاحکام الشرعیۀ علی مذهب الامامیۀ، 6 جلد، موسسه امام صادق (ع)، قم، چاپ اول، 1420 ق. حلی، حسن بن یوسف بن مطهر، مختلف الشیعۀ فی احکام الشریعۀ، 9 جلد، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ دوم، 1413 ق.
- حلی، محقق، نجم الدین، شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، 4 جلدی، موسسه اسماعیلیان، چاپ دوم، 1408 ق.
- حلی، محقق، نجم الدین، نکت النهایۀ، 3 جلد، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 1412 ق.
- خمینی، سید روح الله، تحریر الوسیلۀ، 2 جلد، دار العلم، چاپ اول، 1409 ق.
- خوئی، سید ابوالقاسم، المعتمد فی شرح المناسک، 3 جلد، دار العلم، قم، چاپ اول، 1410 ق.
- خوئی، سید ابوالقاسم، مناسک الحج، 1 جلد، چاپخانه مهر، قم، چاپ یازدهم، 1411 ق.
- شهید ثانی، زین الدین بن علی، الروضۀ البهیۀ فی شرح اللمعۀ الدمشقیۀ، 10 جلد، کتابفروشی داوری، قم، چاپ اول، 1410 ق.
- شيخ حر عاملى، محمد بن حسن، تفصيل وسائل الشيعة إلى تحصيل مسائل الشريعة، 30جلد، مؤسسة آل البيت عليهم السلام - قم، چاپ: اول، 1409 ق.
- طوسی، ابو جعفر محمد بن الحسن، الجمل و العقود فی العبادات، 1 جلد، موسسه نشر دانشگاه فردوسی، مشهد، چاپ اول، 1387 ق.
- طوسی، ابو جعفر محمد بن الحسن، الخلاف، 6 جلد، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ اول، 1407 ق.
- طوسی، ابو جعفر محمد بن الحسن، المبسوط فی فقه الامامیۀ، 8 جلد، المکتبۀ المرتضویۀ، تهران، چاپ سوم، 1387 ق.
- طوسی، ابو جعفر محمد بن الحسن، النهایۀ فی مجرد الفقه و الفتوی، 1 جلد، دار الکتاب العربی، بیروت، چاپ دوم، 1400 ق.
- طوسى، محمد بن الحسن، الإستبصار فيما اختلف من الأخبار، 4جلد، دار الكتب الإسلامية - تهران، چاپ: اول، 1390 ق.
- طوسى، محمد بن الحسن، تهذيب الأحكام (تحقيق خرسان)، 10جلد، دار الكتب الإسلاميه - تهران، چاپ: چهارم، 1407 ق.
- كلينى، محمد بن يعقوب بن اسحاق، الكافي (ط - الإسلامية)، 8جلد، دار الكتب الإسلامية - تهران، چاپ: چهارم، 1407 ق.
- محقق داماد، سید محمد، کتاب الحج، 3 جلد، چاپخانه مهر، قم، چاپ اول، 1401 ق.
- نجف آبادی، حسین علی منتظری، احکام و مناسک حج، 1 جلد، نشر سایه، قم، چاپ چهارم، 1428 ق.
- نجفی، کاشف الغطاء، حسن بن جعفر، انوار الفقاهه (کتاب الحج)، 1 جلد، موسسه کاشف الغطاء، نجف، چاپ اول، 1422 ق.