رکن حجرالاسود: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی حج
دیداریویکی‌متن
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{کعبه عمودی}}
{{کعبه عمودی}}
[[پرونده:رکن حجرالاسود.jpeg|چپ|بی‌قاب|220px|جایگزین=]]
'''رکن حجر الاسود'''، گوشه جنوب شرقی بنای کعبه است. ساختمان [[بیت‌الله|کعبه]] چهارگوش است و هر گوشه را رکن و مجموع چهار گوشه را [[ارکان کعبه]] می­‌نامند. رکن حجرالاسود که در جنوب شرقی کعبه واقع شده، نقطه شروع [[طواف]] است و در ارتفاع یک و نیم متری آن، [[حجر الاسود|حجرالاسود]] قرار دارد، از این رو به رکن حجرالاسود یا [[رکن الاسود]] مشهور گردیده است.  
'''رکن حجر الاسود'''، گوشه جنوب شرقی بنای کعبه است. ساختمان [[بیت‌الله|کعبه]] چهارگوش است و هر گوشه را رکن و مجموع چهار گوشه را [[ارکان کعبه]] می­‌نامند. رکن حجرالاسود که در جنوب شرقی کعبه واقع شده، نقطه شروع [[طواف]] است و در ارتفاع یک و نیم متری آن، [[حجر الاسود|حجرالاسود]] قرار دارد، از این رو به رکن حجرالاسود یا [[رکن الاسود]] مشهور گردیده است.  


==موقعیت مکانی==
==موقعیت مکانی==


رکن حجرالاسود که در جنوب شرقی کعبه واقع شده و نقطه شروع [[طواف]] است.<ref name=":0">[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D9%85%DA%A9%D9%87_%D8%A7%D8%B2%D8%B1%D9%82%DB%8C_%D8%B1%D8%B4%D8%AF%DB%8C_%D8%B5%D8%A7%D9%84%D8%AD_%D8%AC1.pdf&page=65 اخبار مکه، الازرقی ج1، ص65]؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%88%DB%8C%D9%85_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=236 التاریخ القویم، ج3، ص236؛] رحلة ابن جبیر، ص 53</ref>
رکن حجرالاسود در جنوب شرقی کعبه واقع شده و نقطه شروع [[طواف]] است.<ref name=":0">[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aاخبار_مکه_ازرقی_رشدی_صالح_ج1.pdf&page=65 اخبار مکه، الازرقی ج1، ص65]؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aتاریخ_القویم_ج۳.pdf&page=236 التاریخ القویم، ج3، ص236؛] رحلة ابن جبیر، ص 53</ref>


در ارتفاع یک و نیم متری آن، [[حجر الاسود|حجرالاسود]] قرار دارد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%88%DB%8C%D9%85_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=236 التاریخ القویم، ج3، ص236]؛ مرآه الحرمین، ج1، ص264</ref> شهرت رکن حجرالاسود بیشتر از دیگر [[ارکان کعبه]] است. این رکن نزدیک‌ترین رکن به درب ورودی [[بیت‌الله|کعبه]] است و روبروی [[زمزم|چاه زمزم]] قرار دارد و در مقابل رکن حجر الاسود، کوه معروف [[کوه ابوقبیس|ابوقُبیس]] واقع شده است.<ref>احسن التقاسیم، ص72</ref>
در ارتفاع یک و نیم متری آن، [[حجر الاسود|حجرالاسود]] قرار دارد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aتاریخ_القویم_ج۳.pdf&page=236 التاریخ القویم، ج3، ص236]؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aمرآة_الحرمین_ابراهیم_رفعت_پاشا_ج1.pdf&page=264 مرآه الحرمین، ج1، ص264]</ref> شهرت رکن حجرالاسود بیشتر از دیگر [[ارکان کعبه]] است. این رکن نزدیک‌ترین رکن به درب ورودی [[بیت‌الله|کعبه]] است و روبروی [[زمزم|چاه زمزم]] قرار دارد و در مقابل رکن حجر الاسود، کوه معروف [[کوه ابوقبیس|ابوقُبیس]] واقع شده است.<ref>احسن التقاسیم، ص72</ref>


فاصله رکن حجر اسود تا [[رکن عراقی|رکن عراقی]]، ۱۱٫۶۸ متر و تا رکن یمانی  بیش از ۱۰متر است.<ref>اثارة الترغیب، ج1، ص227؛ الاعلاق النفیسه، ص30</ref>رکن حجر الاسود سمت قبله مناطق جنوبی [[حجاز]]  و کشورهای استرالیا، هند و چین است که در محاذات این رکن­ واقع­‌اند.<ref>مرآه الحرمین، ج1، ص264</ref>
فاصله رکن حجر اسود تا [[رکن عراقی]]، ۱۱٫۶۸ متر و تا رکن یمانی  بیش از ۱۰متر است.<ref>اثارة الترغیب، ج1، ص227؛ الاعلاق النفیسه، ص30</ref>رکن حجر الاسود سمت قبله مناطق جنوبی [[حجاز]]  و کشورهای استرالیا، هند و چین است که در محاذات این رکن­ واقع­‌اند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aمرآة_الحرمین_ابراهیم_رفعت_پاشا_ج1.pdf&page=264 مرآه الحرمین، ج1، ص264]</ref>


== نام‌های دیگر ==
== نام‌های دیگر ==
برخی، از رکن حجر الاسود با نام [[رکن شرقی]] یاد کرده‌­اند.<ref>رحله ابن جبیر، ص53</ref> گاه به هر دو رکن حجرالاسود و [[رکن یمانی]]، به سبب واقع بودن در سمت اهل [[یمن]]، رکن یمانی گفته شده است.<ref>صبح الاعشی، ج4، ص258</ref>واژه رکن به وفور به [[حجر الاسود|حجرالاسود]]، اطلاق می­‌گردد و در بسیاری از کاربردها، منظور از رکن همان [[حجر الاسود]] است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D9%85%DA%A9%D9%87_%D9%81%D8%A7%DA%A9%D9%87%DB%8C_%D8%AC1.pdf&page=134 اخبار مکه، الفاکهی، ج1، ص134]؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%88%DB%8C%D9%85_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=236 التاریخ القویم، ج3، ص236]؛ نک: آثار البلاد و اخبار العباد، ص118</ref>
برخی، از رکن حجر الاسود با نام [[رکن شرقی]] یاد کرده‌­اند.<ref>رحله ابن جبیر، ص53</ref> گاه به هر دو رکن حجرالاسود و [[رکن یمانی]]، به سبب واقع بودن در سمت اهل [[یمن]]، رکن یمانی گفته شده است.<ref>صبح الاعشی، ج4، ص258</ref>واژه رکن (به تنهایی) به وفور به [[حجر الاسود|حجرالاسود]]، اطلاق می­‌گردد و در بسیاری از کاربردها، منظور از رکن همان [[حجر الاسود]] است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aاخبار_مکه_فاکهی_ج1.pdf&page=134 اخبار مکه، الفاکهی، ج1، ص134]؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aتاریخ_القویم_ج۳.pdf&page=236 التاریخ القویم، ج3، ص236]؛ نک: آثار البلاد و اخبار العباد، ص118</ref>
==استلام ==
==استلام ==
استلام، لمس و دست کشیدن بر چیزی است.  
استلام، لمس و دست کشیدن بر چیزی است.  
{{بیشتر|استلام}}
{{بیشتر|استلام}}
=== پیش از اسلام ===
[[پیامبر(ص)|پیامبر اکرم(ص)]] رکن حجر الاسود را به همراه [[رکن یمانی]] مورد توجه قرار داد و اصحاب خود را به رعایت احترام آن و انجام آداب و اعمال خاص آن توصیه کرد و [[استلام]] آن را سبب بخشش گناهان می‌­دانست.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aاخبار_مکه_فاکهی_ج1.pdf&page=127 اخبار مکه، الفاکهی، ج1، ص127]؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aاخبار_مکه_ازرقی_رشدی_صالح_ج1.pdf&page=331 اخبار مکه، الازرقی، ج1، ص331]؛ اثارة الترغیب، ج1، ص258</ref>  
پیش از اسلام زائران [[طواف]] خود را از کنار بت [[اساف|اُساف]] و با [[استلام]] آن آغاز می­‌کردند. پس از آن [[حجر الاسود|حجرالاسود]] را [[استلام]] کرده، سپس [[بیت‌الله|کعبه]] را در سمت راست خود قرار داده، به [[طواف]] می‌پرداختند و بعد از اتمام [[هفت شوط]]، بار دیگر رکن حجر و سپس بت [[نائله]] را [[استلام]] می‌کردند.<ref>تاریخ مکه، ص39</ref>


=== پس از اسلام ===
در برخی منابع [[اهل سنت]]، استلام رکن حجر الاسود مستحب دانسته شده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aتاریخ_القویم_ج۳.pdf&page=255 التاریخ القویم، ج‏3، ص 255]</ref> نیز شماری از  فقیهان [[شیعه]] بااستناد به روایات، [[استلام]] رکن حجر الاسود و دیگر ارکان را مستحب شمرده‌اند.<ref>الاستبصار، ج2، ص216؛ مصباح المتهجد، ص681؛ السرائر، ج1، ص572</ref>
پس از ظهور [[اسلام]]، [[پیامبر(ص)|پیامبر اکرم(ص)]] رکن حجر الاسود را به همراه [[رکن یمانی]] مورد توجه قرار داد و اصحاب خود را به رعایت احترام آن و انجام آداب و اعمال خاص آن توصیه کرد و [[استلام]] آن را سبب بخشش گناهان می‌­دانست.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D9%85%DA%A9%D9%87_%D9%81%D8%A7%DA%A9%D9%87%DB%8C_%D8%AC1.pdf&page=127 اخبار مکه، الفاکهی، ج1، ص127]؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D9%85%DA%A9%D9%87_%D8%A7%D8%B2%D8%B1%D9%82%DB%8C_%D8%B1%D8%B4%D8%AF%DB%8C_%D8%B5%D8%A7%D9%84%D8%AD_%D8%AC1.pdf&page=331 اخبار مکه، الازرقی، ج1، ص331]؛ اثارة الترغیب، ج1، ص258</ref>از این رو [[استلام]] رکن در هر دور از [[طواف]] با این قید که موجب زحمت [[طواف|طواف کنندگان]] نشود، از آداب طواف بود و حضرت خود همواره به استلام با دست راست و سپس بوسیدن رکن حجر و یا دست خود مقید بود.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D9%85%DA%A9%D9%87_%D9%81%D8%A7%DA%A9%D9%87%DB%8C_%D8%AC1.pdf&page=117 اخبار مکه، الفاکهی، ج1، ص117]؛ تهنئه اهل الاسلام بتجدید بیت الله الحرام، ص 22؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%88%DB%8C%D9%85_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=256 التاریخ القویم، ج‏3، ص256]</ref>  


در روایتی از [[امام باقر (ع)]] نقل شده است که [[پیامبر(ص)]] دو [[رکن یمانی]] و اسود را استلام می‌کرد و آنها را می‌بوسید و صورتش را بر آنها می‌نهاد.<ref>الکافی، ج 4، ص 408</ref>صحابه نیز به [[استلام]] رکن اهتمام داشتند.<ref>اخبار مکه، [https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D9%85%DA%A9%D9%87_%D8%A7%D8%B2%D8%B1%D9%82%DB%8C_%D8%B1%D8%B4%D8%AF%DB%8C_%D8%B5%D8%A7%D9%84%D8%AD_%D8%AC1.pdf&page=332 الازرقی ج1، ص332 - 339]؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D9%85%DA%A9%D9%87_%D9%81%D8%A7%DA%A9%D9%87%DB%8C_%D8%AC1.pdf&page=144 اخبار مکه، الفاکهی، ج1، ص144]؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%88%DB%8C%D9%85_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=256 التاریخ القویم، ج‏3، ص256]</ref>بر این اساس در برخی منابع [[اهل سنت]]، استلام رکن حجر الاسود مستحب دانسته شده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%88%DB%8C%D9%85_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=255 التاریخ القویم، ج‏3، ص 255]</ref> نیز شماری از  فقیهان [[شیعه]] بااستناد به روایات، [[استلام]] رکن حجر الاسود و دیگر ارکان را مستحب شمرده‌اند.<ref>الاستبصار، ج2، ص216؛ مصباح المتهجد، ص681؛ السرائر، ج1، ص572</ref>
==دعاهای پیامبر==
 
به گزارش منابع، [[پیامبر(ص)]] میان رکن حجر و [[رکن یمانی]] دعاهایی را زمزمه و یا توصیه می‌کرد: الّلهم ربّنا آتنا فی الدنیا حسنة و فی الآخرة حسنة و قنا عذاب النار و یا الّلهم إنّی أعوذ بک من الکفر و الفقر<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aاخبار_مکه_فاکهی_ج1.pdf&page=145 اخبار مکه، الفاکهی، ج1، ص145]</ref> از جمله این ادعیه است.
[[استلام]] رکن تنها در [[طواف]] انجام نمی­‌شد، بلکه صحابه و بزرگان دینی در هر فرصت نسبت به استلام رکن اقدام می­‌کردند؛ استلام پس از نماز جماعت توسط امامان [[مسجد الحرام|مسجدالحرام]] و [[استلام]] در هر بار ورود به مسجد از جمله گزارش‌های منابع است.<ref>اخبار مکه، الفاکهی، ج1، ص130 - 134؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D9%85%DA%A9%D9%87_%D8%A7%D8%B2%D8%B1%D9%82%DB%8C_%D8%B1%D8%B4%D8%AF%DB%8C_%D8%B5%D8%A7%D9%84%D8%AD_%D8%AC1.pdf&page=334 اخبار مکه، الازرقی، ج1، ص334-335]</ref>مسلمانان به تأسی از پیامبر پس از استلام رکن دستان خود را می‌بوسیدند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D9%85%DA%A9%D9%87_%D9%81%D8%A7%DA%A9%D9%87%DB%8C_%D8%AC1.pdf&page=157 اخبار مکه، الفاکهی، ج1، ص157 - 159]؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D9%85%DA%A9%D9%87_%D8%A7%D8%B2%D8%B1%D9%82%DB%8C_%D8%B1%D8%B4%D8%AF%DB%8C_%D8%B5%D8%A7%D9%84%D8%AD_%D8%AC1.pdf&page=331 اخبار مکه، الازرقی، ج1، ص334]</ref>شماری از فقیهان [[شیعه]] به استحباب و برتری استقبال رکن حجرالاسود به هنگام نماز گزاردن درون [[بیت‌الله|کعبه]] فتوا داده‌اند.<ref>من لا یحضره الفقیه، ج1، ص274؛ الحدائق الناضره، ج6، ص381؛ ریاض المسائل، ج3، ص116</ref>
 
به رغم وجود روایات و دلالت سیره نبوی در انجام استلام رکن در حین [[طواف]]، کسانی از [[صحابه پیامبر|صحابه]] در طواف خود، [[استلام]] رکن نمی‌کردند و تنها به گفتن [[تکبیر|تکبیر]] قناعت می‌کردند؛<ref>ا[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D9%85%DA%A9%D9%87_%D9%81%D8%A7%DA%A9%D9%87%DB%8C_%D8%AC1.pdf&page=148 خبار مکه، الفاکهی، ج1، ص147 – 148]</ref>گاه نیز در زمان تکبیر تنها دست خود را بلند می‌کردند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D9%85%DA%A9%D9%87_%D9%81%D8%A7%DA%A9%D9%87%DB%8C_%D8%AC1.pdf&page=148 اخبار مکه، الفاکهی، ج1، ص148]</ref>


==دعاهای پیامبر==
همچنین دعاها و ذکرهای متعددی از پیامبر(ص) و صحابه حین استلام رکن وارد شده است:  
به گزارش منابع، [[پیامبر(ص)]] میان رکن حجر و [[رکن یمانی|رکن یمانی]] دعاهایی را زمزمه و یا توصیه می‌کرد: الّلهم ربّنا آتنا فی الدنیا حسنة و فی الآخرة حسنة و قنا عذاب النار و یا الّلهم إنّی أعوذ بک من الکفر و الفقر<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D9%85%DA%A9%D9%87_%D9%81%D8%A7%DA%A9%D9%87%DB%8C_%D8%AC1.pdf&page=145 اخبار مکه، الفاکهی، ج1، ص145]</ref> از جمله این ادعیه است.


همچنین دعاهای متعددی از صحابه به نقل از پیامبر(ص) حین استلام رکن وارد شده است: بسم الله و الله اکبر، بسم اللّه و اللّه اکبر علی ما هدانا اللّه، لا اله الا اللّه وحده لا شریک له، آمنت بالله و کفرت بالطاغوت<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D9%85%DA%A9%D9%87_%D8%A7%D8%B2%D8%B1%D9%82%DB%8C_%D8%B1%D8%B4%D8%AF%DB%8C_%D8%B5%D8%A7%D9%84%D8%AD_%D8%AC1.pdf&page=339 اخبار مکه، الازرقی، ج1، ص339]</ref>‏ و باسم اللّه و اللّه أکبر إیمانا باللّه و تصدیقا لإجابة محمد صلی اللّه علیه و سلم.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%88%DB%8C%D9%85_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=257 التاریخ القویم، ج3، ص257]</ref>
* بسم الله و الله اکبر<ref name=":1" />
* بسم اللّه و اللّه اکبر علی ما هدانا اللّه، لا اله الا اللّه وحده لا شریک له، آمنت بالله و کفرت بالطاغوت<ref name=":1">[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aاخبار_مکه_ازرقی_رشدی_صالح_ج1.pdf&page=339 اخبار مکه، الازرقی، ج1، ص339]</ref>‏  
* باسم اللّه و اللّه أکبر إیمانا باللّه و تصدیقا لإجابة محمد صلی اللّه علیه و سلم.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aتاریخ_القویم_ج۳.pdf&page=257 التاریخ القویم، ج3، ص257]</ref>


== جستارهای وابسته ==
== جستارهای وابسته ==
خط ۳۷: خط ۳۲:
* [[ارکان کعبه]]
* [[ارکان کعبه]]
* [[استلام]]
* [[استلام]]
==نگارخانه==
<gallery>
پرونده:رکن حجرالاسود.jpeg|رکن حجرالاسود
</gallery>


==پانویس==
==پانویس==
خط ۴۲: خط ۴۱:
{{پانویس}}
{{پانویس}}


==فهرست منابع==
== فهرست منابع ==
 
{{منابع}}
{{منابع}}


• '''آثار البلاد و اخبار العباد'''، زکریا بن محمد القزوینی ، بیروت، دار صادر، ۱۹۹۸م.
* '''آثار البلاد و اخبار العباد'''، زکریا بن محمد القزوینی، بیروت، دار صادر، ۱۹۹۸م.
 
• '''اثارة الترغیب و التشویق الی المساجد الثلاثة و البیت العتیق'''، محمد بن اسحاق الخوارزمی، تحقیق محمدحسین الذهبی، مکه المکرمه، مکتبه نزار مصطفی الباز، ۱۴۱۸ق.
 
• '''احسن التقاسیم فی معرفة الاقالیم'''، محمد بن احمد المقدسی البشاری ، قاهره، مکتبه مدبولی، ۱۴۱۱ق.
 
• '''[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D9%85%DA%A9%D9%87_%D9%81%D8%A7%DA%A9%D9%87%DB%8C_%D8%AC1.pdf&page=۱ اخبار مکة فی قدیم الدهر و حدیثه''']، محمد بن اسحق الفاکهی ، تحقیق عبدالملک بن عبدالله بن دهیش، مکه، مکتبة الاسدی، ۱۴۲۴ق.


• '''[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D9%85%DA%A9%D9%87_%D8%A7%D8%B2%D8%B1%D9%82%DB%8C_%D8%B1%D8%B4%D8%AF%DB%8C_%D8%B5%D8%A7%D9%84%D8%AD_%D8%AC1.pdf&page=۱ اخبار مکه و ما جاء فیها من الآثار''']، محمد بن عبدالله الازرقی ، تحقیق رشدی الصالح ملحس، بیروت، دار الاندلس، ۱۴۱۶ق.
* '''اثارة الترغیب و التشویق الی المساجد الثلاثة و البیت العتیق'''، محمد بن اسحاق الخوارزمی، تحقیق محمدحسین الذهبی، مکه المکرمه، مکتبه نزار مصطفی الباز، ۱۴۱۸ق.


• '''الاستبصار فیما اختلف من الاخبار'''، محمد بن حسن الطوسی (شیخ طوسی) ، تحقیق سید حسن موسوی الخرسان، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۶۳ش.
* '''احسن التقاسیم فی معرفة الاقالیم'''، محمد بن احمد المقدسی البشاری، قاهره، مکتبه مدبولی، ۱۴۱۱ق.  


• '''الاعلاق النفیسه'''، احمد بن عمر ابن رسته ، بیروت، دار صادر، ۱۸۹۲م.  
* '''[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aاخبار_مکه_فاکهی_ج1.pdf&page=۱ اخبار مکة فی قدیم الدهر و حدیثه''']، محمد بن اسحق الفاکهی، تحقیق عبدالملک بن عبدالله بن دهیش، مکه، مکتبة الاسدی، ۱۴۲۴ق.


• '''[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%88%DB%8C%D9%85_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=۱ التاریخ القویم لمکه و بیت الله الکریم'''،] محمد طاهر الکردی المکی، تحقیق عبد الملک ابن دهیش، بیروت، دار الخضر، ۱۴۲۰ق.
* '''[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aاخبار_مکه_ازرقی_رشدی_صالح_ج1.pdf&page=۱ اخبار مکه و ما جاء فیها من الآثار''']، محمد بن عبدالله الازرقی، تحقیق رشدی الصالح ملحس، بیروت، دار الاندلس، ۱۴۱۶ق.


• '''تاریخ مکه'''، احمد السباعی،  مکه المکرمه، مکتبة احیاء التراث، ۱۴۲۰ق.  
* '''الاستبصار فیما اختلف من الاخبار'''، محمد بن حسن الطوسی (شیخ طوسی)، تحقیق سید حسن موسوی الخرسان، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۶۳ش.


• '''تهنیئه اهل الاسلام بتجدید بیت الله الحرام'''، ابراهیم بن محمد بن عیسی میمونی،  تحقیق مکتبه نزار مصطفی الباز، ریاض، مکتبه نزار مصطفی الباز،۱۴۱۸ق.
* '''الاعلاق النفیسه'''، احمد بن عمر ابن رسته، بیروت، دار صادر، ۱۸۹۲م.  


• '''الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهره'''، یوسف بن احمد البحرانی، تحقیق محمد تقی ایروانی و علی آخوندی، قم، انتشارات الاسلامی، ۱۳۶۳ش.
* '''[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aتاریخ_القویم_ج۳.pdf&page=۱ التاریخ القویم لمکه و بیت الله الکریم'''،] محمد طاهر الکردی المکی، تحقیق عبد الملک ابن دهیش، بیروت، دار الخضر، ۱۴۲۰ق.


• '''رحلة ابن جبیر'''، محمد بن احمد ابن جبیر، بیروت، دار مکتبة الهلال، ۱۹۸۶م.
* '''تاریخ مکه'''، احمد السباعی، مکه المکرمه، مکتبة احیاء التراث، ۱۴۲۰ق.  


• '''ریاض المسائل فی بیان احکام الشرع بالدلائل'''، سید علی طباطبائی ، قم، انتشارات الاسلامی، ۱۴۱۲ق.  
* '''رحلة ابن جبیر'''، محمد بن احمد ابن جبیر، بیروت، دار مکتبة الهلال، ۱۹۸۶م.


• '''السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی'''، محمد بن احمد ابن ادریس، قم، انتشارات الاسلامی ، ۱۴۱۰ق.
* '''السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی'''، محمد بن احمد ابن ادریس، قم، انتشارات الاسلامی، ۱۴۱۰ق.


• '''صبح الاعشی فی صناعة الانشاء'''، احمد بن علی القلقشندی، تحقیق یوسف علی طویل، دمشق، دار الفکر،۱۹۸۷م.
* '''صبح الاعشی فی صناعة الانشاء'''، احمد بن علی القلقشندی، تحقیق یوسف علی طویل، دمشق، دار الفکر، ۱۹۸۷م.


• '''الکافی'''، محمد بن یعقوب الکلینی ، تحقیق علی‌اکبر غفاری، تهران، دار الکتب اسلامیه، ۱۳۶۳ش.  
* '''الکافی'''، محمد بن یعقوب الکلینی، تحقیق علی‌اکبر غفاری، تهران، دار الکتب اسلامیه، ۱۳۶۳ش.  


• '''مرآة الحرمین'''، ابراهیم رفعت باشا، قاهره، مکتبه الثقافه الدینیه، بی‌تا.  
* '''مرآة الحرمین'''، ابراهیم رفعت باشا، قاهره، مکتبه الثقافه الدینیه، بی‌تا.  


• '''مصباح المتهجد و سلاح المتعبد'''، محمد بن حسن الطوسی (شیخ طوسی) ، تصحیح اسماعیل انصاری زنجانی، اعداد علی اصغر مروارید، بیروت، فقه الشیعه، ۱۴۱۱ق.
* '''مصباح المتهجد و سلاح المتعبد'''، محمد بن حسن الطوسی (شیخ طوسی)، تصحیح اسماعیل انصاری زنجانی، اعداد علی اصغر مروارید، بیروت، فقه الشیعه، ۱۴۱۱ق.


• '''من لا یحضره الفقیه'''،  محمد بن علی بن بابویه (شیخ صدوق) ، تحقیق علی اکبر غفاری، قم، انتشارات الاسلامی، ۱۴۰۴ق.
{{پایان}}
{{پایان}}


خط ۸۹: خط ۸۰:
[[رده:کعبه]]
[[رده:کعبه]]
[[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[en: Rukn al-Hajar al-Aswad]]
[[ar:ركن الحجر الأسود]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۴ ژوئن ۲۰۲۴، ساعت ۲۱:۴۷

کعبه
کعبه
نام‌ها
بیت العتیق • بیت الله • بیت الحرام • بیت المحرم • بیت المعمور
ارکان
رکن عراقی • رکن شامی • رکن حجرالاسود • رکن یمانی
اجزا
باب الکعبه • باب التوبه • پلکان خارجی کعبه • ناودان کعبه • پرده کعبه • پرده درون کعبه‌ • ستون‌های کعبه • پلکان داخلی کعبه • سقف کعبه • برقع • حزام • آویزه‌های کعبه • شاذروان • ملتزم • مستجار
پیشینه
بازسازی کعبه • تاریخ بازسازی درِ کعبه • مولد علی(ع)
متولیان
ابوخفاد اسدی • ابوطالب• عبدالله بن عبدالعزی • تمیم بن مر
مرتبط
طواف • حجر الاسود • حطیم • حجر اسماعیل • مقام ابراهیم • حجابت • بیت الضراح • خط آغاز طواف • کارگاه پرده‌بافی • شستشوی کعبه • ابرق • ازلام • استقسام •

رکن حجر الاسود، گوشه جنوب شرقی بنای کعبه است. ساختمان کعبه چهارگوش است و هر گوشه را رکن و مجموع چهار گوشه را ارکان کعبه می­‌نامند. رکن حجرالاسود که در جنوب شرقی کعبه واقع شده، نقطه شروع طواف است و در ارتفاع یک و نیم متری آن، حجرالاسود قرار دارد، از این رو به رکن حجرالاسود یا رکن الاسود مشهور گردیده است.

موقعیت مکانی[ویرایش | ویرایش مبدأ]

رکن حجرالاسود در جنوب شرقی کعبه واقع شده و نقطه شروع طواف است.[۱]

در ارتفاع یک و نیم متری آن، حجرالاسود قرار دارد.[۲] شهرت رکن حجرالاسود بیشتر از دیگر ارکان کعبه است. این رکن نزدیک‌ترین رکن به درب ورودی کعبه است و روبروی چاه زمزم قرار دارد و در مقابل رکن حجر الاسود، کوه معروف ابوقُبیس واقع شده است.[۳]

فاصله رکن حجر اسود تا رکن عراقی، ۱۱٫۶۸ متر و تا رکن یمانی  بیش از ۱۰متر است.[۴]رکن حجر الاسود سمت قبله مناطق جنوبی حجاز  و کشورهای استرالیا، هند و چین است که در محاذات این رکن­ واقع­‌اند.[۵]

نام‌های دیگر[ویرایش | ویرایش مبدأ]

برخی، از رکن حجر الاسود با نام رکن شرقی یاد کرده‌­اند.[۶] گاه به هر دو رکن حجرالاسود و رکن یمانی، به سبب واقع بودن در سمت اهل یمن، رکن یمانی گفته شده است.[۷]واژه رکن (به تنهایی) به وفور به حجرالاسود، اطلاق می­‌گردد و در بسیاری از کاربردها، منظور از رکن همان حجر الاسود است.[۸]

استلام[ویرایش | ویرایش مبدأ]

استلام، لمس و دست کشیدن بر چیزی است. اطلاعات بیشتر: استلام پیامبر اکرم(ص) رکن حجر الاسود را به همراه رکن یمانی مورد توجه قرار داد و اصحاب خود را به رعایت احترام آن و انجام آداب و اعمال خاص آن توصیه کرد و استلام آن را سبب بخشش گناهان می‌­دانست.[۹]

در برخی منابع اهل سنت، استلام رکن حجر الاسود مستحب دانسته شده است.[۱۰] نیز شماری از  فقیهان شیعه بااستناد به روایات، استلام رکن حجر الاسود و دیگر ارکان را مستحب شمرده‌اند.[۱۱]

دعاهای پیامبر[ویرایش | ویرایش مبدأ]

به گزارش منابع، پیامبر(ص) میان رکن حجر و رکن یمانی دعاهایی را زمزمه و یا توصیه می‌کرد: الّلهم ربّنا آتنا فی الدنیا حسنة و فی الآخرة حسنة و قنا عذاب النار و یا الّلهم إنّی أعوذ بک من الکفر و الفقر[۱۲] از جمله این ادعیه است.

همچنین دعاها و ذکرهای متعددی از پیامبر(ص) و صحابه حین استلام رکن وارد شده است:

  • بسم الله و الله اکبر[۱۳]
  • بسم اللّه و اللّه اکبر علی ما هدانا اللّه، لا اله الا اللّه وحده لا شریک له، آمنت بالله و کفرت بالطاغوت[۱۳]‏
  • باسم اللّه و اللّه أکبر إیمانا باللّه و تصدیقا لإجابة محمد صلی اللّه علیه و سلم.[۱۴]

جستارهای وابسته[ویرایش | ویرایش مبدأ]

نگارخانه[ویرایش | ویرایش مبدأ]

  • رکن حجرالاسود

    رکن حجرالاسود

پانویس[ویرایش | ویرایش مبدأ]

  1. ↑ اخبار مکه، الازرقی ج1، ص65؛ التاریخ القویم، ج3، ص236؛ رحلة ابن جبیر، ص 53
  2. ↑ التاریخ القویم، ج3، ص236؛ مرآه الحرمین، ج1، ص264
  3. ↑ احسن التقاسیم، ص72
  4. ↑ اثارة الترغیب، ج1، ص227؛ الاعلاق النفیسه، ص30
  5. ↑ مرآه الحرمین، ج1، ص264
  6. ↑ رحله ابن جبیر، ص53
  7. ↑ صبح الاعشی، ج4، ص258
  8. ↑ اخبار مکه، الفاکهی، ج1، ص134؛ التاریخ القویم، ج3، ص236؛ نک: آثار البلاد و اخبار العباد، ص118
  9. ↑ اخبار مکه، الفاکهی، ج1، ص127؛ اخبار مکه، الازرقی، ج1، ص331؛ اثارة الترغیب، ج1، ص258
  10. ↑ التاریخ القویم، ج‏3، ص 255
  11. ↑ الاستبصار، ج2، ص216؛ مصباح المتهجد، ص681؛ السرائر، ج1، ص572
  12. ↑ اخبار مکه، الفاکهی، ج1، ص145
  13. ↑ ۱۳٫۰ ۱۳٫۱ اخبار مکه، الازرقی، ج1، ص339
  14. ↑ التاریخ القویم، ج3، ص257

فهرست منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]

  • آثار البلاد و اخبار العباد، زکریا بن محمد القزوینی، بیروت، دار صادر، ۱۹۹۸م.
  • اثارة الترغیب و التشویق الی المساجد الثلاثة و البیت العتیق، محمد بن اسحاق الخوارزمی، تحقیق محمدحسین الذهبی، مکه المکرمه، مکتبه نزار مصطفی الباز، ۱۴۱۸ق.
  • احسن التقاسیم فی معرفة الاقالیم، محمد بن احمد المقدسی البشاری، قاهره، مکتبه مدبولی، ۱۴۱۱ق.
  • الاستبصار فیما اختلف من الاخبار، محمد بن حسن الطوسی (شیخ طوسی)، تحقیق سید حسن موسوی الخرسان، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۶۳ش.
  • الاعلاق النفیسه، احمد بن عمر ابن رسته، بیروت، دار صادر، ۱۸۹۲م.
  • تاریخ مکه، احمد السباعی، مکه المکرمه، مکتبة احیاء التراث، ۱۴۲۰ق.
  • رحلة ابن جبیر، محمد بن احمد ابن جبیر، بیروت، دار مکتبة الهلال، ۱۹۸۶م.
  • السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، محمد بن احمد ابن ادریس، قم، انتشارات الاسلامی، ۱۴۱۰ق.
  • صبح الاعشی فی صناعة الانشاء، احمد بن علی القلقشندی، تحقیق یوسف علی طویل، دمشق، دار الفکر، ۱۹۸۷م.
  • الکافی، محمد بن یعقوب الکلینی، تحقیق علی‌اکبر غفاری، تهران، دار الکتب اسلامیه، ۱۳۶۳ش.
  • مرآة الحرمین، ابراهیم رفعت باشا، قاهره، مکتبه الثقافه الدینیه، بی‌تا.
  • مصباح المتهجد و سلاح المتعبد، محمد بن حسن الطوسی (شیخ طوسی)، تصحیح اسماعیل انصاری زنجانی، اعداد علی اصغر مروارید، بیروت، فقه الشیعه، ۱۴۱۱ق.

مقاله‌های مرتبط[ویرایش | ویرایش مبدأ]

برگرفته از «https://wikihaj.com/index.php?title=رکن_حجرالاسود&oldid=57863»