اذخر: تفاوت میان نسخه‌ها

(۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)

خط ۱:

'''اِذْخِر'''، گیاهی خوشبو و ~~مستثنا~~ از حکم حرمت چیدن و کندن گیاهان حرم

[[پرونده:اذخر.jpg|280px|بندانگشتی|اِذخِر]]

'''اِذْخِر'''، گیاهی خوشبو است که در [[مکه]] و [[مدینه]] می‌روید و از حکم [[حرمت]] چیدن و کندن گیاهان [[حرم]]، استثناء شده است. این گیاه کاربردهای بسیاری داشته است؛ ازجمله پوشاندن سقف خانه، پر کردن بالش، جویدن برای خوشبو کردن دهان، معطر کردن لباس و تأمین سوخت. سقف [[مسجدالنبی]] به هنگام ساخت، با اِذخر پوشانده شد.

[[پیامبر(ص)]] به درخواست عمویش [[عباس بن عبدالمطلب|عباس]] چیدن گیاه اذخر را برخلاف چیدن سایر گیاهان برای [[محرم|مُحرم]] جایز شمرد. در فقه [[امامیه|شیعه]] و [[اهل سنت]] احکامِ کاربردهای مختلف اذخر برای مُحرِم بررسی شده است. [[فقیه|فقهاء]] شیعه و اهل سنت به‌اتفاق، با استناد به حدیث [[پیامبر(ص)]]، چیدن آن را جایز می‌دانند؛ اما درباره مسائلی چون از ریشه‌درآوردن، بوییدن و جویدن آن [[فتوا|فتواهای]] متفاوت دارند.

==گیاهی خوشبو و درمانی==

[[پرونده:اذخر خشک‌شده.jpg|240px|بندانگشتی|اِذخِر خشک‌شده]]

اِذْخِر گیاهی است خوشبو با ریشه‌ محکم و برگ‌ها و ساقه‌های فراوان و باریک مانند گیاه «نِی». برگ‌های آن پهن، دراز و مایل به رنگ نارنجی است و پس از خشکیدن به رنگ سفید درمی‌آید. شکوفه این گیاه بسیار فراوان، به رنگ سفید مایل به سرخی تقریباً قهوه‌ای و دارای عطری تند و طعمی گزنده است. اذخر کاربردهای دارویی فراوان مانند بازگشایی رگها، رفع وَرم معده و کبد، دفع سنگ کلیه و مثانه و تسکین درد دندان دارد.<ref>لسان العرب، ج۴، ص۳۰۳، «ذخر»؛ قانون، ج۲، ص۳۶۲؛ ج۳، ص۲۷۴، ۳۱۵-۳۱۶، ۳۷۱، ۴۲۶.</ref> این گیاه در [[مکه]] و [[مدینه]] فراوان است. در فارسی با نام‌های «کاه مکه»، «کوم» و «گزنه دشتی» شناخته می‌شود.<ref>لغت‌نامه، ج۱، ص۱۳۵۳، «اذخر».</ref> گفتنی است کوهی نیز به نام «[[اذاخر|اَذاخِر]]» میان مکه و مدینه وجود دارد.<ref>النهایه، ص۲۳۵؛ المعجم الاوسط، ج۴، ص۳۰۵؛ معجم ما استعجم، ج۱، ص۱۲۸.</ref> دره و گذرگاه کنار آن نیز به ثنیه اَذاخر شناخته شده است. [[پیامبر(ص)]] هنگام [[فتح مکه]] از این گذرگاه به مکه پای نهاد.<ref>المغازی، ج۲، ص۸۲۶؛ اخبار مکه، ج۲، ص۲۸۹.</ref>

==کاربرد==

درگذشته از اِذخر بهره بسیار می‌بردند؛ از جمله: پوشاندن سقف خانه،<ref>عمدة القاری، ج۸، ص۱۶۰-۱۶۱؛ مجمع البحرین، ج۲، ص۸۶، «ذخر».</ref> پر کردن بالش،<ref>مسند احمد، ج۱، ص۸۴.</ref> جویدن آن برای خوشبو کردن دهان، معطر کردن لباس، و تأمین سوخت کوره آهنگری و زرگری. همچنین مردم عرب برای گرفتن رطوبت قبر و خوشبو کردن جنازه، مقداری اذخر درون قبر می‌ریخته‌اند.<ref>الام، ج۱، ص۳۲۱.</ref> ‌گزارش شده که هنگام نبش قبرهای فراعنه [[مصر]] در سال ۱۸۸۱م پس از ۳۰۰۰ سال بوی اِذخر از آن برخاسته است.<ref>الریاض، ش۱۲۰۳۸، سال۳۷.</ref> [[حضرت ابراهیم]] و [[حضرت اسماعیل]] پس از بنانهادن [[کعبه]]، سقف آن را با شاخه درختان و نیز برگ گیاه اِذخر پوشاندند.<ref>تفسیر قمی، ج۱، ص۶۲.</ref> از مهم‌ترین کاربردهای این گیاه، پوشاندن درزهای میان الوارها در سقف و ایجاد پوشش روی آن‌ها بوده است.<ref>لسان العرب، ج۴، ص۳۰۳. </ref>

درگذشته از اِذخر بهره بسیار می‌بردند؛ از جمله: پوشاندن سقف خانه،<ref>عمدة القاری، ج۸، ص۱۶۰-۱۶۱؛ مجمع البحرین، ج۲، ص۸۶، «ذخر».</ref> پر کردن بالش،<ref>مسند احمد، ج۱، ص۸۴.</ref> جویدن آن برای خوشبو کردن دهان، معطر کردن لباس، و تأمین سوخت کوره آهنگری و زرگری. همچنین مردم عرب برای گرفتن رطوبت [[قبر]] و خوشبو کردن جنازه، مقداری اذخر درون قبر می‌ریخته‌اند.<ref>الام، ج۱، ص۳۲۱.</ref> ‌گزارش شده که هنگام نبش قبرهای فراعنه [[مصر]] در سال ۱۸۸۱م پس از ۳۰۰۰ سال بوی اِذخر از آن برخاسته است.<ref>الریاض، ش۱۲۰۳۸، سال۳۷.</ref> [[حضرت ابراهیم]] و [[حضرت اسماعیل]] پس از بنانهادن [[کعبه]]، سقف آن را با شاخه درختان و نیز برگ گیاه اِذخر پوشاندند.<ref>تفسیر قمی، ج۱، ص۶۲.</ref> از مهم‌ترین کاربردهای این گیاه، پوشاندن درزهای میان الوارها در سقف و ایجاد پوشش روی آن‌ها بوده است.<ref>لسان العرب، ج۴، ص۳۰۳. </ref>

برخی [[تفسیر|مفسران]] [[اهل سنت]] ذیل [[آیه]] ۹۸ [[سوره مائده]] گزارش داده‌اند: در روزگار [[جاهلیت]]، اگر [[احرام|احرام‌گزار]] گردن‌آویزی از مو بر گردن خود می‌آویخت، کسی به او گزند نمی‌رساند. همچنین هنگام بازگشت به خانه خود پس از [[حج]]، اگر گردن‌آویزی از اِذخر بر گردن خود می‌آویخت، از آسیب دیگران در امان بود و به سلامت به خانه بازمی‌گشت.<ref>جامع البیان، ج۷، ص۱۰۴-۱۰۵؛ الدر المنثور، ج۲، ص۳۳۳.</ref> برخی در تفسیر «ضِغث» در آیه ۴۴ [[سوره ص]] ({{قلم رنگ|سبز|وَخُذ بِیدِک ضِغثًا فَاضرِب بِهِ وَلا تَحنَث}}) احتمال داده‌اند که دسته صدتایی چوب که [[حضرت ایوب(ع)]] به فرمان خدا برای عمل به سوگند خود در تنبیه همسرش به کار برده، از ساقه اذخر بوده است.<ref>تفسیر الجلالین، ص۶۰۳.</ref>

خط ۱۵:

خط ۱۹:

===جواز چیدن و ریشه‌کن‌کردن اذخر===

از جمله کارهایی که در حرم مکی برای همگان از جمله [[حاجی|حج‌گزاران]] ممنوع شده، چیدن گیاهان روییده‌شده در این منطقه ~~است. ولی~~ [[فقیه|فقیهان]] همه مذاهب اسلامی، اعم از [[شیعه]]<ref>المبسوط، طوسی، ج۱، ص۳۵۴؛ شرائع الاسلام، ج۱، ص۱۸۶.</ref> و [[اهل سنت]]<ref>المبسوط، سرخسی، ج۴، ص۱۰۵؛ المغنی، ج۳، ص۳۶۴؛ المجموع، ج۷، ص۴۵۱.</ref> گیاه اذخر را از این حکم استثنا کرده، به جواز چیدن آن باور دارند. دلیل [[فقه|فقهی]] این حکم، [[حدیث|حدیثی]] نبوی است که به موجب آن [[پیامبر(ص)]] پس از نهی از چیدن گیاهان حرم و درخواست عمویش [[عباس بن عبدالمطلب|عباس]] برای استثنا کردن گیاه اذخر از این حکم، آن را استثنا کرد.<ref>صحیح البخاری، ج۲، ص۹۵؛ مسند احمد، ج۱، ص۲۵۳؛ الکافی، ج۴، ص۲۲۶.</ref> فقیهان شیعه به حدیث‌های دیگری نیز استدلال کرده‌اند؛ از جمله حدیث نقل شده از ا[[مام باقر(ع)]] که اذخر را به صراحت از حکم [[حرمت]] استثنا کرده است.<ref>التهذیب، ج۵، ص۳۸۱-۳۸۲.</ref> علت‌ها یا حکمت‌هایی برای این حکم بیان کرده‌اند؛ از جمله: کاربردهای فراوان اذخر مانند استفاده در [[قبر|قبرها]] و بنای خانه‌ها<ref>صحیح البخاری، ج۲، ص۹۵؛ مسند احمد، ج۱، ص۲۵۳؛ الکافی، ج۴، ص۲۲۶.</ref> و در تنگنا افتادن مردم به سبب حکم حرمت، با توجه به فراوانی این گیاه در منطقه.<ref>منتهی المطلب، ج۲، ص۷۹۸.</ref>

از جمله کارهایی که در حرم مکی برای همگان از جمله [[حاجی|حج‌گزاران]] ممنوع شده، چیدن گیاهان روییده‌شده در این منطقه است؛ اما [[فقیه|فقیهان]] همه مذاهب اسلامی، اعم از [[شیعه]]<ref>المبسوط، طوسی، ج۱، ص۳۵۴؛ شرائع الاسلام، ج۱، ص۱۸۶.</ref> و [[اهل سنت]]<ref>المبسوط، سرخسی، ج۴، ص۱۰۵؛ المغنی، ج۳، ص۳۶۴؛ المجموع، ج۷، ص۴۵۱.</ref> گیاه اذخر را از این حکم استثنا کرده، به جواز چیدن آن باور دارند. دلیل [[فقه|فقهی]] این حکم، [[حدیث|حدیثی]] نبوی است که به موجب آن [[پیامبر(ص)]] پس از نهی از چیدن گیاهان حرم و درخواست عمویش [[عباس بن عبدالمطلب|عباس]] برای استثنا کردن گیاه اذخر از این حکم، آن را استثنا کرد.<ref>صحیح البخاری، ج۲، ص۹۵؛ مسند احمد، ج۱، ص۲۵۳؛ الکافی، ج۴، ص۲۲۶.</ref> فقیهان شیعه به حدیث‌های دیگری نیز استدلال کرده‌اند؛ از جمله حدیث نقل شده از ا[[مام باقر(ع)]] که اذخر را به صراحت از حکم [[حرمت]] استثنا کرده است.<ref>التهذیب، ج۵، ص۳۸۱-۳۸۲.</ref> علت‌ها یا حکمت‌هایی برای این حکم بیان کرده‌اند؛ از جمله: کاربردهای فراوان اذخر مانند استفاده در [[قبر|قبرها]] و بنای خانه‌ها<ref>صحیح البخاری، ج۲، ص۹۵؛ مسند احمد، ج۱، ص۲۵۳؛ الکافی، ج۴، ص۲۲۶.</ref> و در تنگنا افتادن مردم به سبب حکم حرمت، با توجه به فراوانی این گیاه در منطقه.<ref>منتهی المطلب، ج۲، ص۷۹۸.</ref>

به باور اکثریت قاطع فقیهان شیعه و اهل سنت، قطع و نیز ریشه‌کن کردن اذخر جایز است؛<ref>التهذیب، ج۵، ص۳۸۱؛ المجموع، ج۷، ص۴۵۱؛ مسالک الافهام، ج۲، ص۴۸۸.</ref> اما برخی از فقیهان شیعه به پشتوانه تعابیر روایات، تنها قطع کردن و چیدن اذخر را تجویز کرده‌اند، نه از ریشه کندن آن را.<ref>کتاب الحج، محقق داماد، ج۲، ص۵۷۹-۵۸۰.</ref>

پاره‌ای از فقیهان اهل سنت حکم خاص اذخر را مصداق [[اجتهاد]] و دیدگاه پیامبر(ص) در عرصه تشریع احکام و به پشتوانه استحسان به شمار آورده‌اند؛<ref>نک: فتح الباری، ج۴، ص۴۳؛ نیل الاوطار، ج۵، ص۹۵.</ref> اما بیشتر دانشوران مسلمان این تحلیل را نپذیرفته‌اند؛ زیرا به تصریح آیات [[قرآن]] از جمله [[آیه]] ۳۴ [[سوره نجم]]، همه آموزه‌های پیامبر(ص) برآمده از [[وحی]] خداوند هستند.<ref>مصادر الفقه الاسلامی، ص۱۱۲.</ref> بسیاری از دانشوران بزرگ [[اهل سنت]] نیز بر وحیانی بودن این حکم تأکید کرده‌اند.<ref>المبسوط، سرخسی، ج۴، ص۱۰۴؛ بدائع الصنائع، ج۲، ص۲۱۰.</ref> به باور آنان، استثنا در حدیث یاد شده، حقیقی نیست؛ بلکه از قبیل تخصیص حکم کلی است. درباره وجه بیان این تخصیص پس از سخن [[عباس بن عبدالمطلب]]، چند احتمال وجود دارد:

# پیامبر از ابتدا قصد استثنای ~~اYذخر~~ را داشته‌ است؛ ولی عباس پیشدستی کرده و آن را درخواست نموده است.

# پیامبر از ابتدا قصد استثنای اِذخر را داشته‌ است؛ ولی عباس پیشدستی کرده و آن را درخواست نموده است.

# پس از سخن عباس، بر پیامبر(ص) وحی شده و پذیرش این استثنا به ایشان ابلاغ گشته است.

# پیامبر(ص) مأمور بوده که پس از سخن عباس، حکم خاص اذخر را بیان کند.

خط ۴۳:

خط ۴۷:

{{دانشنامه

| آدرس = http://~~phz~~.~~hajj~~.ir/~~422~~/9183

| آدرس = http://hzrc.ac.ir/post/9183

| عنوان = اِذْخِر

| نویسنده = محمدمهدی خراسانی

خط ۱۰۰:

خط ۱۰۴:

* '''نیل الاوطار''': الشوکانی (درگذشت ۱۲۵۵ق)، بیروت،‌دار الجیل، ۱۹۷۳م.

* '''وسائل الشیعه''': الحر العاملی (درگذشت ۱۱۰۴ق)، قم، آل البیت(ع)، ۱۴۱۲ق.

[[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]]

[[رده:گیاهان مکه]]

[[رده:گیاهان مدینه]]

[[رده:احکام احرام]]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-'''اِذْخِر'''، گیاهی خوشبو و مستثنا از حکم حرمت چیدن و کندن گیاهان حرم
+[[پرونده:اذخر.jpg|280px|بندانگشتی|اِذخِر]]
+'''اِذْخِر'''، گیاهی خوشبو است که در [[مکه]] و [[مدینه]] می‌روید و از حکم [[حرمت]] چیدن و کندن گیاهان [[حرم]]، استثناء شده است. این گیاه کاربردهای بسیاری داشته است؛ ازجمله پوشاندن سقف خانه، پر کردن بالش، جویدن برای خوشبو کردن دهان، معطر کردن لباس و تأمین سوخت. سقف [[مسجدالنبی]] به هنگام ساخت، با اِذخر پوشانده شد.
+[[پیامبر(ص)]] به درخواست عمویش [[عباس بن عبدالمطلب|عباس]] چیدن گیاه اذخر را برخلاف چیدن سایر گیاهان برای [[محرم|مُحرم]] جایز شمرد. در فقه [[امامیه|شیعه]] و [[اهل سنت]] احکامِ کاربردهای مختلف اذخر برای مُحرِم بررسی شده است. [[فقیه|فقهاء]] شیعه و اهل سنت به‌اتفاق، با استناد به حدیث [[پیامبر(ص)]]، چیدن آن را جایز می‌دانند؛ اما درباره مسائلی چون از ریشه‌درآوردن، بوییدن و جویدن آن [[فتوا|فتواهای]] متفاوت دارند.
 ==گیاهی خوشبو و درمانی==
+[[پرونده:اذخر خشک‌شده.jpg|240px|بندانگشتی|اِذخِر خشک‌شده]]
 اِذْخِر گیاهی است خوشبو با ریشه‌ محکم و برگ‌ها و ساقه‌های فراوان و باریک مانند گیاه «نِی». برگ‌های آن پهن، دراز و مایل به رنگ نارنجی است و پس از خشکیدن به رنگ سفید درمی‌آید. شکوفه این گیاه بسیار فراوان، به رنگ سفید مایل به سرخی تقریباً قهوه‌ای و دارای عطری تند و طعمی گزنده است. اذخر کاربردهای دارویی فراوان مانند بازگشایی رگها، رفع وَرم معده و کبد، دفع سنگ کلیه و مثانه و تسکین درد دندان دارد.<ref>لسان العرب، ج۴، ص۳۰۳، «ذخر»؛ قانون، ج۲، ص۳۶۲؛ ج۳، ص۲۷۴، ۳۱۵-۳۱۶، ۳۷۱، ۴۲۶.</ref> این گیاه در [[مکه]] و [[مدینه]] فراوان است. در فارسی با نام‌های «کاه مکه»، «کوم» و «گزنه دشتی» شناخته می‌شود.<ref>لغت‌نامه، ج۱، ص۱۳۵۳، «اذخر».</ref> گفتنی است کوهی نیز به نام «[[اذاخر|اَذاخِر]]» میان مکه و مدینه وجود دارد.<ref>النهایه، ص۲۳۵؛ المعجم الاوسط، ج۴، ص۳۰۵؛ معجم ما استعجم، ج۱، ص۱۲۸.</ref> دره و گذرگاه کنار آن نیز به ثنیه اَذاخر شناخته شده است. [[پیامبر(ص)]] هنگام [[فتح مکه]] از این گذرگاه به مکه پای نهاد.<ref>المغازی، ج۲، ص۸۲۶؛ اخبار مکه، ج۲، ص۲۸۹.</ref>
 ==کاربرد==
-درگذشته از اِذخر بهره بسیار می‌بردند؛ از جمله: پوشاندن سقف خانه،<ref>عمدة القاری، ج۸، ص۱۶۰-۱۶۱؛ مجمع البحرین، ج۲، ص۸۶، «ذخر».</ref> پر کردن بالش،<ref>مسند احمد، ج۱، ص۸۴.</ref> جویدن آن برای خوشبو کردن دهان، معطر کردن لباس، و تأمین سوخت کوره آهنگری و زرگری. همچنین مردم عرب برای گرفتن رطوبت قبر و خوشبو کردن جنازه، مقداری اذخر درون قبر می‌ریخته‌اند.<ref>الام، ج۱، ص۳۲۱.</ref> ‌گزارش شده که هنگام نبش قبرهای فراعنه [[مصر]] در سال ۱۸۸۱م پس از ۳۰۰۰ سال بوی اِذخر از آن برخاسته است.<ref>الریاض، ش۱۲۰۳۸، سال۳۷.</ref> [[حضرت ابراهیم]] و [[حضرت اسماعیل]] پس از بنانهادن [[کعبه]]، سقف آن را با شاخه درختان و نیز برگ گیاه اِذخر پوشاندند.<ref>تفسیر قمی، ج۱، ص۶۲.</ref> از مهم‌ترین کاربردهای این گیاه، پوشاندن درزهای میان الوارها در سقف و ایجاد پوشش روی آن‌ها بوده است.<ref>لسان العرب، ج۴، ص۳۰۳. </ref>
+درگذشته از اِذخر بهره بسیار می‌بردند؛ از جمله: پوشاندن سقف خانه،<ref>عمدة القاری، ج۸، ص۱۶۰-۱۶۱؛ مجمع البحرین، ج۲، ص۸۶، «ذخر».</ref> پر کردن بالش،<ref>مسند احمد، ج۱، ص۸۴.</ref> جویدن آن برای خوشبو کردن دهان، معطر کردن لباس، و تأمین سوخت کوره آهنگری و زرگری. همچنین مردم عرب برای گرفتن رطوبت [[قبر]] و خوشبو کردن جنازه، مقداری اذخر درون قبر می‌ریخته‌اند.<ref>الام، ج۱، ص۳۲۱.</ref> ‌گزارش شده که هنگام نبش قبرهای فراعنه [[مصر]] در سال ۱۸۸۱م پس از ۳۰۰۰ سال بوی اِذخر از آن برخاسته است.<ref>الریاض، ش۱۲۰۳۸، سال۳۷.</ref> [[حضرت ابراهیم]] و [[حضرت اسماعیل]] پس از بنانهادن [[کعبه]]، سقف آن را با شاخه درختان و نیز برگ گیاه اِذخر پوشاندند.<ref>تفسیر قمی، ج۱، ص۶۲.</ref> از مهم‌ترین کاربردهای این گیاه، پوشاندن درزهای میان الوارها در سقف و ایجاد پوشش روی آن‌ها بوده است.<ref>لسان العرب، ج۴، ص۳۰۳. </ref>
 برخی [[تفسیر|مفسران]] [[اهل سنت]] ذیل [[آیه]] ۹۸ [[سوره مائده]] گزارش داده‌اند: در روزگار [[جاهلیت]]، اگر [[احرام|احرام‌گزار]] گردن‌آویزی از مو بر گردن خود می‌آویخت، کسی به او گزند نمی‌رساند. همچنین هنگام بازگشت به خانه خود پس از [[حج]]، اگر گردن‌آویزی از اِذخر بر گردن خود می‌آویخت، از آسیب دیگران در امان بود و به سلامت به خانه بازمی‌گشت.<ref>جامع البیان، ج۷، ص۱۰۴-۱۰۵؛ الدر المنثور، ج۲، ص۳۳۳.</ref> برخی در تفسیر «ضِغث» در آیه ۴۴ [[سوره ص]] ({{قلم رنگ|سبز|وَخُذ بِیدِک ضِغثًا فَاضرِب بِهِ وَلا تَحنَث}}) احتمال داده‌اند که دسته صدتایی چوب که [[حضرت ایوب(ع)]] به فرمان خدا برای عمل به سوگند خود در تنبیه همسرش به کار برده، از ساقه اذخر بوده است.<ref>تفسیر الجلالین، ص۶۰۳.</ref>
@@ خط ۱۵: / خط ۱۹: @@
 ===جواز چیدن و ریشه‌کن‌کردن اذخر===
-از جمله کارهایی که در حرم مکی برای همگان از جمله [[حاجی|حج‌گزاران]] ممنوع شده، چیدن گیاهان روییده‌شده در این منطقه است. ولی [[فقیه|فقیهان]] همه مذاهب اسلامی، اعم از [[شیعه]]<ref>المبسوط، طوسی، ج۱، ص۳۵۴؛ شرائع الاسلام، ج۱، ص۱۸۶.</ref> و [[اهل سنت]]<ref>المبسوط، سرخسی، ج۴، ص۱۰۵؛ المغنی، ج۳، ص۳۶۴؛ المجموع، ج۷، ص۴۵۱.</ref> گیاه اذخر را از این حکم استثنا کرده، به جواز چیدن آن باور دارند. دلیل [[فقه|فقهی]] این حکم، [[حدیث|حدیثی]] نبوی است که به موجب آن [[پیامبر(ص)]] پس از نهی از چیدن گیاهان حرم و درخواست عمویش [[عباس بن عبدالمطلب|عباس]] برای استثنا کردن گیاه اذخر از این حکم، آن را استثنا کرد.<ref>صحیح البخاری، ج۲، ص۹۵؛ مسند احمد، ج۱، ص۲۵۳؛ الکافی، ج۴، ص۲۲۶.</ref> فقیهان شیعه به حدیث‌های دیگری نیز استدلال کرده‌اند؛ از جمله حدیث نقل شده از ا[[مام باقر(ع)]] که اذخر را به صراحت از حکم [[حرمت]] استثنا کرده است.<ref>التهذیب، ج۵، ص۳۸۱-۳۸۲.</ref> علت‌ها یا حکمت‌هایی برای این حکم بیان کرده‌اند؛ از جمله: کاربردهای فراوان اذخر مانند استفاده در [[قبر|قبرها]] و بنای خانه‌ها<ref>صحیح البخاری، ج۲، ص۹۵؛ مسند احمد، ج۱، ص۲۵۳؛ الکافی، ج۴، ص۲۲۶.</ref> و در تنگنا افتادن مردم به سبب حکم حرمت، با توجه به فراوانی این گیاه در منطقه.<ref>منتهی المطلب، ج۲، ص۷۹۸.</ref>
+از جمله کارهایی که در حرم مکی برای همگان از جمله [[حاجی|حج‌گزاران]] ممنوع شده، چیدن گیاهان روییده‌شده در این منطقه است؛ اما [[فقیه|فقیهان]] همه مذاهب اسلامی، اعم از [[شیعه]]<ref>المبسوط، طوسی، ج۱، ص۳۵۴؛ شرائع الاسلام، ج۱، ص۱۸۶.</ref> و [[اهل سنت]]<ref>المبسوط، سرخسی، ج۴، ص۱۰۵؛ المغنی، ج۳، ص۳۶۴؛ المجموع، ج۷، ص۴۵۱.</ref> گیاه اذخر را از این حکم استثنا کرده، به جواز چیدن آن باور دارند. دلیل [[فقه|فقهی]] این حکم، [[حدیث|حدیثی]] نبوی است که به موجب آن [[پیامبر(ص)]] پس از نهی از چیدن گیاهان حرم و درخواست عمویش [[عباس بن عبدالمطلب|عباس]] برای استثنا کردن گیاه اذخر از این حکم، آن را استثنا کرد.<ref>صحیح البخاری، ج۲، ص۹۵؛ مسند احمد، ج۱، ص۲۵۳؛ الکافی، ج۴، ص۲۲۶.</ref> فقیهان شیعه به حدیث‌های دیگری نیز استدلال کرده‌اند؛ از جمله حدیث نقل شده از ا[[مام باقر(ع)]] که اذخر را به صراحت از حکم [[حرمت]] استثنا کرده است.<ref>التهذیب، ج۵، ص۳۸۱-۳۸۲.</ref> علت‌ها یا حکمت‌هایی برای این حکم بیان کرده‌اند؛ از جمله: کاربردهای فراوان اذخر مانند استفاده در [[قبر|قبرها]] و بنای خانه‌ها<ref>صحیح البخاری، ج۲، ص۹۵؛ مسند احمد، ج۱، ص۲۵۳؛ الکافی، ج۴، ص۲۲۶.</ref> و در تنگنا افتادن مردم به سبب حکم حرمت، با توجه به فراوانی این گیاه در منطقه.<ref>منتهی المطلب، ج۲، ص۷۹۸.</ref>
 به باور اکثریت قاطع فقیهان شیعه و اهل سنت، قطع و نیز ریشه‌کن کردن اذخر جایز است؛<ref>التهذیب، ج۵، ص۳۸۱؛ المجموع، ج۷، ص۴۵۱؛ مسالک الافهام، ج۲، ص۴۸۸.</ref> اما برخی از فقیهان شیعه به پشتوانه تعابیر روایات، تنها قطع کردن و چیدن اذخر را تجویز کرده‌اند، نه از ریشه کندن آن را.<ref>کتاب الحج، محقق داماد، ج۲، ص۵۷۹-۵۸۰.</ref>
 پاره‌ای از فقیهان اهل سنت حکم خاص اذخر را مصداق [[اجتهاد]] و دیدگاه پیامبر(ص) در عرصه تشریع احکام و به پشتوانه استحسان به شمار آورده‌اند؛<ref>نک: فتح الباری، ج۴، ص۴۳؛ نیل الاوطار، ج۵، ص۹۵.</ref> اما  بیشتر دانشوران مسلمان این تحلیل را نپذیرفته‌اند؛ زیرا به تصریح آیات [[قرآن]] از جمله [[آیه]] ۳۴ [[سوره نجم]]، همه آموزه‌های پیامبر(ص) برآمده از [[وحی]] خداوند هستند.<ref>مصادر الفقه الاسلامی، ص۱۱۲.</ref> بسیاری از دانشوران بزرگ [[اهل سنت]] نیز بر وحیانی بودن این حکم تأکید کرده‌اند.<ref>المبسوط، سرخسی، ج۴، ص۱۰۴؛ بدائع الصنائع، ج۲، ص۲۱۰.</ref> به باور آنان، استثنا در حدیث یاد شده، حقیقی نیست؛ بلکه از قبیل تخصیص حکم کلی است. درباره وجه بیان این تخصیص پس از سخن [[عباس بن عبدالمطلب]]، چند احتمال وجود دارد:
-# پیامبر از ابتدا قصد استثنای اYذخر را داشته‌ است؛ ولی عباس پیشدستی کرده و آن را درخواست نموده است.
+# پیامبر از ابتدا قصد استثنای اِذخر را داشته‌ است؛ ولی عباس پیشدستی کرده و آن را درخواست نموده است.
 # پس از سخن عباس، بر پیامبر(ص) وحی شده و پذیرش این استثنا به ایشان ابلاغ گشته است.
 # پیامبر(ص) مأمور بوده که پس از سخن عباس، حکم خاص اذخر را بیان کند.
@@ خط ۴۳: / خط ۴۷: @@
 {{منابع}}
 {{دانشنامه
-| آدرس = http://phz.hajj.ir/422/9183
+| آدرس = http://hzrc.ac.ir/post/9183
 | عنوان = اِذْخِر
 | نویسنده = محمدمهدی خراسانی
@@ خط ۱۰۰: / خط ۱۰۴: @@
 * '''نیل الاوطار''': الشوکانی (درگذشت ۱۲۵۵ق)، بیروت،‌دار الجیل، ۱۹۷۳م.
 * '''وسائل الشیعه''': الحر العاملی (درگذشت ۱۱۰۴ق)، قم، آل البیت(ع)، ۱۴۱۲ق.
+[[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
+[[رده:گیاهان مکه]]
+[[رده:گیاهان مدینه]]
+[[رده:احکام احرام]]