مسجد امام علی (مناخه): تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی حج
دیداریویکی‌متن
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۴۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{در دست ویرایش|ماه=[[آبان]]|روز=[[۳۰]]|سال=[[۱۴۰۲]]|کاربر=Kamran  }}
{{اشتباه نشود|مسجد امام علی در تنعیم|مسجد امام علی در خندق}}
{{جعبه اطلاعات بنا
{{جعبه اطلاعات بنا
  | عنوان = مسجد امام علی (از مسجدهای مصلی)
  | عنوان = مسجد امام علی (از مسجدهای مصلی)
خط ۷: خط ۷:
  | توضیح تصویر =  
  | توضیح تصویر =  
  | نام‌های دیگر =  
  | نام‌های دیگر =  
  | مکان =  
  | مکان = مناخه در غرب مسجدالنبی در شهر مدینه
  | کاربری =  
  | کاربری = مسجد
  | بزرگداشت نزد =  
  | بزرگداشت نزد =  
  | وابسته به دین/مذهب =  
  | وابسته به دین/مذهب =  
خط ۲۲: خط ۲۲:
  | بازسازی کنندگان =  
  | بازسازی کنندگان =  
  | بخش‌های از میان رفته =  
  | بخش‌های از میان رفته =  
  | ویژگی‌های تاریخی =  
  | ویژگی‌های تاریخی = محل نماز عید پیامبر و امام علی
  | متولیان =  
  | متولیان =  
  | مساحت =  
  | مساحت =  
خط ۵۶: خط ۵۶:
}}
}}


'''مسجد امام علی (ع)''' یکی از مساجد تاریخی [[مدینه]] است. این مسجد در محله [[مناخه]] در غرب [[مسجد نبوی]] قرار دارد. بر اساس گزارش‌های تاریخی پیامبر در این مکان نماز عید می‌خواند و حضرت علی(ع) نیز به تبعیت از او در این مکان نماز عید برپا می‌کرد.
'''مسجد امام علی (ع)''' یکی از مساجد تاریخی [[مدینه]] است که در محل مصلای پیامبر(ص)، ساخته شده است. مصلی، مکانی باز بود که پیامبر و مردم مدينه در آن نماز عید قربان و فطر را می‌خواندند. این مسجد در محله [[مناخه]]، در غرب [[مسجد النبی]] قرار دارد. بنابر گزارش‌هایی، امام علی(ع) در زمانی که [[عثمان بن عفان|عثمان]] در حصر مخالفانش بود، در این مکان [[نماز عید]] را برپا کرد.  
 
مسجد قدیم دارای معماری بسیار زیبای بوده است با سنگ های بسیار زیبا ساخته شده بود که دارای رواق های بود  از جمله رواق قبله که از هفت گنبد پوشانده شده است که بزرگترین آنها گنبد محراب در وسط گنبدهای مسجد قرار داردو بقیه گنبدها گنبدهای کروی شکل با ارتفاع کم است اولین بنای این مسجد در زمان عمربن عبد العزیز بوده است.
این مسجد، مسجد مصلی هم خوانده می‌شود.
==موقعیت جغرافیایی==
==موقعیت جغرافیایی==
مسجد علی بن ابی‌طالب(ع) (همراه با [[مسجد غمامه|مسجد مصلی]] و [[مسجد ابوبکر(مدینه)|مسجد ابوبکر]]) یکی از سه مسجدی است که به عنوان مسجدهای مصلای پیامبر شناخته می‌شوند. این مسجدها در نزدیکی هم در غرب مسجدالنبی در جایی که به آن میدان مناخه یا میدان مصلی گفته شده<ref>مساجد الاثریه، ص 223</ref> قرار دارند. مسجد امام علی در شمال مسجد مصلی و مسجد ابوبکر قرار گرفته و با مسجد مصلی 122، با مسجد ابوبکر 80 متر و با مسجدالنبی 290 متر فاصله دارد. <ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=242 مساجد الاثریه، ص 242]</ref><ref>معالم المدینه المنوره بین العماره والتاریخ، ج 1، ص486.</ref>  
مسجد علی بن ابی‌ طالب(ع) و [[مسجد غمامه|مسجد مصلی]] و [[مسجد ابوبکر(مدینه)|مسجد ابوبکر]]، سه مسجدی است که به عنوان مسجدهای مصلای پیامبر در محله مناخه شناخته می‌شوند. این مسجدها در نزدیکی هم، در غرب مسجدالنبی قرار دارند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aمساجد_الاثریه.pdf&page=223 مساجد الاثریه، ص 223]</ref> مسجد امام علی در شمال مسجد مصلی و مسجد ابوبکر قرار گرفته و با مسجد مصلی 122، با مسجد ابوبکر 80 و با مسجدالنبی 290 متر فاصله دارد. <ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=242 مساجد الاثریه، ص 242ِ]؛ معالم المدینه المنوره بین العماره والتاریخ، ج 1، ص486.</ref>  


این مسجدها در اماکنی ساخته شده‌اند که بنابر گزارش‌ها پیامبر در آنها نماز عید برپا کرده است. در ابتدا این اماکن مسجد نبوده و فضای باز یا صحرا بوده است اما بعدها به مسجد تبدیل شده است. برخی برآنند که نخستین بار عمر بن عبدالعزیز این مکان‌ها را به مسجد تبدیل کرد.<ref>[https://wikihaj.com/images/1/17/%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B3.pdf وفاء الوفاء، ج3، ص 122]</ref>
به نوشته سمهودی (درگذشت: 911ق)، تاریخ‌نگار مدینه، این مسجدها در جايى ساخته شده‌اند که پیامبر در آنها، نماز عید برپا مى‌کرده است. اين اماکن در ابتدا مسجد نبوده؛ بلکه فضایى باز یا صحرا بوده و بعدها به مسجد تبدیل شده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:وفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=122 وفاء الوفاء، ج3، ص 122]</ref>


== وجه تسمیه ==
== وجه تسمیه ==
[[مسجد]] را به نام مسجد امام علی (ع) می شناسند چون در برخی منابع آمده که در زمانی که عثمان در خانه‌اش در محاصره مخالفان بود، امام علی (ع) در این مسجد نماز عید خواند. به گفته مطری (م. 741) این مسجد را در مدینه به عنوان محل برپایی عید پیامبر(ص) می‌دانستند زیرا بعید است که علی(ع) یا خلفا در محلی نماز عید خوانده باشند که پیامبر در آن نماز عید نخوانده بود.<ref>التعریف بما انست الهجرة، ص 147</ref>
بنابر روایاتی، در زمانی که عثمان در خانه‌اش در محاصره مخالفان بود، [[امام علی(ع)]] در مکان این مسجد، نماز عید خواند. بنابر نظر برخی از تاریخ‌نگاران مدینه، همین گزارش، علت نام‌گذاری اين مسجد بوده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:وفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=121 وفاء الوفاء، ج3، ص 121]</ref> آنان تاکید کرده‌اند که امام علی(ع) و خلفا، تنها در نمازگاه‌های پیامبر(ص) نماز عيد می‌خواندند؛ بنابراين مسجد علی بن ابیطالب نیز یکی از مصلاهای پیامبر بوده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالتعریف_بما_انست_الهجرة.pdf&page=147 التعریف بما انست الهجرة، ص 147]</ref>
 
==تاریخ بنای مسجد==
بنابر دیدگاه سمهودی، این مسجد نخستین بار در زمان عمر بن عبدالعزیز (حک:87-93ق.) ساخته شد؛ اما بعدها از میان رفت و مکان آن، محل دفن برخی  حاجیانی شد که در [[ایام الحج|موسم حج]] وفات می‌کردند. در سال 881ق زین‌الدین ضیغم منصوری، امیر مدینه، آن را بازسازی کرد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=123 وفاء الوفاء، ج3، ص 123]</ref>


==بنای  مسجد==
علی بن موسی در 1303ق/ 1885م از اين مسجد، به عنوان مسجدى که یک مناره دارد، یاد کرده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوصف_المدینه_المنوره.pdf&page=1 وصف المدینه المنوره، ص 17]</ref> ابراهیم رفعت پاشا نیز در سفرش در سال 1318ق به اين مسجد، اشاره کرده است.<ref>[https://wikihaj.com/images/9/9e/مرآة_الحرمین_ابراهیم_رفعت_پاشا_ج1.pdf مراة الحرمین، ج1، ص 422]</ref>
سمهودی (م.911ق.)، تاریخ‌نگاری مدینه، برآن بود که این مسجد نخستین بار در زمان عمر بن عبدالعزیز (حک:87-93ق.) ساخته شد. اما بعدها از میان رفت و مکان آن محل دفن حاجیانی شد که در موسم حج وفات می‌کردند. تا اینکه در سال 881 زین الدین ضیغم منصوری، امیر مدینه، آن مسجد را بازسازی کرد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=123 وفاء الوفاء، ج3، ص 123]</ref>


ابوسالم عیاشی سفرنامه نویس مغربی در سال 1073 قمری از مساجد مصلی سخن گفته و اشاره می‌کند که یکی از این مساجد مسجد امام علی است. علی بن موسی از این مسجد در کنار کوچه طیار سخن گفته و ابراهیم رفعت از مسجد علی(ع) در سفرش در سال 1318 قمری از این مسجد یاد کرده است.<ref>[https://wikihaj.com/images/9/9e/%D9%85%D8%B1%D8%A2%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85_%D8%B1%D9%81%D8%B9%D8%AA_%D9%BE%D8%A7%D8%B4%D8%A7_%D8%AC1.pdf مراة الحرمین، ج1، ص 422]</ref>
===بازسازی مسجد در سده سیزدهم قمری===
===بازسازی مسجد در سده سیزدهم===
در کتیبه‌ای که بنابر گزارشی تا سال‌های ابتدای قرن بیستم میلادی بر دیوار مسجد بود، اشعاری درج شده بود که نشان می‌داد این مسجد در تاریخ 1269ق/1852م (دوران حکومت سلطان عبدالمجید اول عثمانی) بازسازی شده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدینه_المنوره_تطورها_العمرانی.pdf&page=158 المدینه المنوره، ص 158]؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:معالم_المدینه_المنوره_بین_العمارة_و_التاریخ_جزء4_المجلد1.pdf&page=489 معالم المدینه المنوره، جزء4، مجلد1، ص 489]
در کتیبه‌ای که بنابر گزارشی تا سال‌های ابتدای قرن بیستم میلادی بر دیوار مسجد باقی مانده بود، اشعاری درج شده بود که نشان می‌داد مسجد در زمان سلطان عبدالمجید اول عثمانی و در تاریخ 1269 بازسازی شده است.<ref>[https://wikihaj.com/images/a/aa/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf المدینه المنوره، ص 158]؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%AC%D8%B2%D8%A14_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%AF1.pdf&page=489 معالم المدینه المنوره، جزء4، مجلد1، ص 489]
</ref> این بنا تا پیش از بازسازی آن در۱۴۱۱ق/ 1991م، به این شکل بود:  
</ref> این بنا تا پیش از بازسازی مسجد در 1991 میلادی برقرار بود.  


[[پرونده:نمای مسجد امام علی پیش از بازسازی 1991.png|وسط|بی‌قاب|593x593px|جایگزین=نمایی از بنای سال 1269 قمری]]
[[پرونده:نمای مسجد امام علی پیش از بازسازی 1991.png|وسط|بی‌قاب|593x593px|جایگزین=نمایی از بنای سال 1269 قمری]]
===بازسازی سال 1991 میلادی===
===بازسازی سال 1991 میلادی===
مسجد امام علی در مناخه در سال 1411 قمری (1991م.) به دلیل فرسودگی پس از تخریب کامل دوباره بازسازی شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=243 مساجد الاثریه، ص 243]؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%AC%D8%B2%D8%A14_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%AF1.pdf&page=490 معالم المدینه المنوره، جزء4، مجلد1، ص 490]</ref> مسجد در این بازسازی به همان شکل و معماری قبلی‌اش بازسازی شد جز اینکه محل نماز زنان و سرویس بهداشتی به آن اضافه شد.<ref name=":0">[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%AC%D8%B2%D8%A14_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%AF1.pdf&page=490 معالم المدینه المنوره، جزء4، مجلد1، ص 490]</ref> در سال 1429ق/2009م. نیز تعمیراتی بر روی مسجد انجام شد.<ref name=":0" />
مسجد امام علی در مناخه در سال 1411ق (1991م) به دلیل فرسودگی، پس از تخریب کامل، به همان شکل و معمارى قبلى‌اش، بازسازی شده<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aمساجد_الاثریه.pdf&page=243 مساجد الاثریه، ص 243]؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:معالم_المدینه_المنوره_بین_العمارة_و_التاریخ_جزء4_المجلد1.pdf&page=490 معالم المدینه المنوره، جزء4، مجلد1، ص 490]</ref> و محل نماز زنان و سرویس بهداشتی به آن اضافه شد.<ref name=":0">[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:معالم_المدینه_المنوره_بین_العمارة_و_التاریخ_جزء4_المجلد1.pdf&page=490 معالم المدینه المنوره، جزء4، مجلد1، ص 490]</ref> در سال 1429ق/2009م نیز تعمیراتی در اين مسجد انجام شد.<ref name=":0" />
[[پرونده:نمای مسجد علی بن ابیطالب بعد از بازسازی 1991.tif|وسط|بی‌قاب|400x400px|نمایی از مسجد بعد از بازسازی 1991|جایگزین=]]
[[پرونده:نمای مسجد علی بن ابیطالب بعد از بازسازی 1991.tif|وسط|بی‌قاب|500px|نمای مسجد علی بن ابی‌طالب بعد از بازسازی ۱۹۹۱م.]]
 
==ویژگی‌های ساختمان مسجد==
شکل بنای مسجد امام علی(ع) مستطیل است. در سمت شمال، یک صحن روباز و در سمت جنوبی، رواقی (بخش سقف‌دار) با  هفت گنبد قرار دارد که بزرگترین آنها گنبد محراب است. این رواق 30 متر طول و 6 متر عرض داشته و درهای آن به صحن مسجد باز می‌شود. این مسجد یک گلدسته نیز دارد که در گوشه جنوب شرقی آن قرار گرفته است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aمعالم_المدینه_المنوره_بین_العمارة_و_التاریخ_جزء4_المجلد1.pdf&page=490 معالم المدینه المنوره بین العماره والتاریخ جلد1 ص490]</ref>


==ویژگی های ساختمان مسجد==
== نگارخانه ==
مسجد به صورت مستطیل شکل می باشد و دارای رواقی به نام [[قبله]] که نماز خانه باشد است . مسجد با سنگ های سیاه و با اندازه هاو شکل های منظمی تراشیده شده که دارای زیبای خاصی می باشد. این مسجد دارای دری است با دو طاق نما که یکی از این طاق ها به عرض 50/1 یک متر و پنجاه سانتیمتر و ارتفاع 50/3 سه مترو پنجاه سانتیمتر می باشد و طاق دوم کوچکتر از طاق اولی است به عرض1 متر و ارتفاع 2 متر می باشد گفته شد که این مسجد دارای رواقی به نام قبله هست که دارای هفت گنبد که بزرگترین آنها گنبد [[محراب]] می باشد. ستون ها وطاق های مسجد هم با سنگی مشکی بسیار زیبا پوشیده شده است اما دیگرجاهای مسجد با گچ و آهک سفید رنگ آمیزی شده به گفته مورخان مسجد جدیدکه به نام امام علی (ع) ساخته شده است بسیار شبیه به ساختمان مسجد قدیم آن می باشد. <ref>معالم المدینه المنوره بین العماره والتاریخ جلد1 ص490</ref>
==گالری==
<gallery mode="packed" heights="200px">
<gallery mode="packed" heights="200px">
پرونده:مسجد امام علی (ع).jpg
پرونده:مسجد امام علی (ع).jpg
پرونده:مسجد امام علی (ع)2.jpg
پرونده:مسجد امام علی (ع)2.jpg
</gallery>
پرونده:کتیبه مسجد امام علی.webp
پرونده:مسجد امام علی در ورودی.webp
</gallery>تصویر زیر، فاصله مسجدهای مصلی را تا یکی از گوشه‌های ساختمان فعلی مسجدالنبی نشان می‌دهد.
[[پرونده:نقشه_مسجدهای_مصلا.png|جایگزین=مسجدهای مصلا در مناخه|وسط|بی‌قاب|593x593پیکسل]]


==پانویس==
==پانویس==
خط ۹۳: خط ۹۶:
==منابع ==
==منابع ==
{{منابع}}
{{منابع}}
*'''آثار اسلامی مکه و مدینه'''، رسول جعفریان، تهران، مشعر،1390 ش.
*'''تاریخ مدینه المنوره'''، ابن شبه النمیری، قم، دارالفکر ، 1410ق.
*'''معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ'''،عبدالعزیز کعکی،بیروت، دار مکتبه الهلال، 2007.  
*'''معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ'''،عبدالعزیز کعکی،بیروت، دار مکتبه الهلال، 2007.  
*'''خلاصه الوفاء بأخبار دار المصطفي'''، السمهودي، تحقيق: علي عمر، القاهرة، مكتبة الثقافة الدينية، ١۴٢٧ه. ق.
* '''وفاء الوفاء‌ باخبار دار المصطفی'''، علی بن عبدالله سمهودی، تصحیح قاسم السامرائی، لندن، الفرقان، 2001م
*'''التعريف بما آنست الهجرة،''' جمال الدین محمد بن احمد المطری، ریاض، اداره الملک عبد العزیز، 1426ه ق.
*'''التعريف بما آنست الهجرة،''' جمال الدین محمد بن احمد المطری، تصحیح سلیمان الرحیلی، ریاض، اداره الملک عبد العزیز، 1426ه ق.
*'''مساجد الاثریه فی المدینه النبویه'''، محمد الیاس عبدالغنی، مدینه، ناشر: مولف.
* '''وصف المدینه المنوره'''
* '''المدینه المنوره تطورها العمرانی و تراثها المعماری'''، صالح لمعی مصطفی، بیروت، دار النهضة العربیة، 1981
* '''مراة الحرمین'''، ابراهیم رفعت پاشا،


{{پایان}}
{{پایان}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۲ نوامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۳:۲۱

با مسجد امام علی در تنعیم یا مسجد امام علی در خندق اشتباه نشود.
مسجد امام علی (از مسجدهای مصلی)
اطلاعات اوليه
مکان مناخه در غرب مسجدالنبی در شهر مدینه
کاربری مسجد
تاریخ بنا
ویژگی‌های تاریخی محل نماز عید پیامبر و امام علی

مسیریابی

در حال بارگیری نقشه...

مسجد امام علی (ع) یکی از مساجد تاریخی مدینه است که در محل مصلای پیامبر(ص)، ساخته شده است. مصلی، مکانی باز بود که پیامبر و مردم مدينه در آن نماز عید قربان و فطر را می‌خواندند. این مسجد در محله مناخه، در غرب مسجد النبی قرار دارد. بنابر گزارش‌هایی، امام علی(ع) در زمانی که عثمان در حصر مخالفانش بود، در این مکان نماز عید را برپا کرد.

موقعیت جغرافیایی[ویرایش | ویرایش مبدأ]

مسجد علی بن ابی‌ طالب(ع) و مسجد مصلی و مسجد ابوبکر، سه مسجدی است که به عنوان مسجدهای مصلای پیامبر در محله مناخه شناخته می‌شوند. این مسجدها در نزدیکی هم، در غرب مسجدالنبی قرار دارند.[۱] مسجد امام علی در شمال مسجد مصلی و مسجد ابوبکر قرار گرفته و با مسجد مصلی 122، با مسجد ابوبکر 80 و با مسجدالنبی 290 متر فاصله دارد. [۲]

به نوشته سمهودی (درگذشت: 911ق)، تاریخ‌نگار مدینه، این مسجدها در جايى ساخته شده‌اند که پیامبر در آنها، نماز عید برپا مى‌کرده است. اين اماکن در ابتدا مسجد نبوده؛ بلکه فضایى باز یا صحرا بوده و بعدها به مسجد تبدیل شده است.[۳]

وجه تسمیه[ویرایش | ویرایش مبدأ]

بنابر روایاتی، در زمانی که عثمان در خانه‌اش در محاصره مخالفان بود، امام علی(ع) در مکان این مسجد، نماز عید خواند. بنابر نظر برخی از تاریخ‌نگاران مدینه، همین گزارش، علت نام‌گذاری اين مسجد بوده است.[۴] آنان تاکید کرده‌اند که امام علی(ع) و خلفا، تنها در نمازگاه‌های پیامبر(ص) نماز عيد می‌خواندند؛ بنابراين مسجد علی بن ابیطالب نیز یکی از مصلاهای پیامبر بوده است.[۵]

تاریخ بنای مسجد[ویرایش | ویرایش مبدأ]

بنابر دیدگاه سمهودی، این مسجد نخستین بار در زمان عمر بن عبدالعزیز (حک:87-93ق.) ساخته شد؛ اما بعدها از میان رفت و مکان آن، محل دفن برخی حاجیانی شد که در موسم حج وفات می‌کردند. در سال 881ق زین‌الدین ضیغم منصوری، امیر مدینه، آن را بازسازی کرد.[۶]

علی بن موسی در 1303ق/ 1885م از اين مسجد، به عنوان مسجدى که یک مناره دارد، یاد کرده است.[۷] ابراهیم رفعت پاشا نیز در سفرش در سال 1318ق به اين مسجد، اشاره کرده است.[۸]

بازسازی مسجد در سده سیزدهم قمری[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در کتیبه‌ای که بنابر گزارشی تا سال‌های ابتدای قرن بیستم میلادی بر دیوار مسجد بود، اشعاری درج شده بود که نشان می‌داد این مسجد در تاریخ 1269ق/1852م (دوران حکومت سلطان عبدالمجید اول عثمانی) بازسازی شده است.[۹] این بنا تا پیش از بازسازی آن در۱۴۱۱ق/ 1991م، به این شکل بود:

نمایی از بنای سال 1269 قمری

بازسازی سال 1991 میلادی[ویرایش | ویرایش مبدأ]

مسجد امام علی در مناخه در سال 1411ق (1991م) به دلیل فرسودگی، پس از تخریب کامل، به همان شکل و معمارى قبلى‌اش، بازسازی شده[۱۰] و محل نماز زنان و سرویس بهداشتی به آن اضافه شد.[۱۱] در سال 1429ق/2009م نیز تعمیراتی در اين مسجد انجام شد.[۱۱]

نمای مسجد علی بن ابی‌طالب بعد از بازسازی ۱۹۹۱م.
نمای مسجد علی بن ابی‌طالب بعد از بازسازی ۱۹۹۱م.

ویژگی‌های ساختمان مسجد[ویرایش | ویرایش مبدأ]

شکل بنای مسجد امام علی(ع) مستطیل است. در سمت شمال، یک صحن روباز و در سمت جنوبی، رواقی (بخش سقف‌دار) با هفت گنبد قرار دارد که بزرگترین آنها گنبد محراب است. این رواق 30 متر طول و 6 متر عرض داشته و درهای آن به صحن مسجد باز می‌شود. این مسجد یک گلدسته نیز دارد که در گوشه جنوب شرقی آن قرار گرفته است.[۱۲]

نگارخانه[ویرایش | ویرایش مبدأ]

تصویر زیر، فاصله مسجدهای مصلی را تا یکی از گوشه‌های ساختمان فعلی مسجدالنبی نشان می‌دهد.

مسجدهای مصلا در مناخه

پانویس[ویرایش | ویرایش مبدأ]

  1. ↑ مساجد الاثریه، ص 223
  2. ↑ مساجد الاثریه، ص 242ِ؛ معالم المدینه المنوره بین العماره والتاریخ، ج 1، ص486.
  3. ↑ وفاء الوفاء، ج3، ص 122
  4. ↑ وفاء الوفاء، ج3، ص 121
  5. ↑ التعریف بما انست الهجرة، ص 147
  6. ↑ وفاء الوفاء، ج3، ص 123
  7. ↑ وصف المدینه المنوره، ص 17
  8. ↑ مراة الحرمین، ج1، ص 422
  9. ↑ المدینه المنوره، ص 158؛ معالم المدینه المنوره، جزء4، مجلد1، ص 489
  10. ↑ مساجد الاثریه، ص 243؛ معالم المدینه المنوره، جزء4، مجلد1، ص 490
  11. ↑ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ معالم المدینه المنوره، جزء4، مجلد1، ص 490
  12. ↑ معالم المدینه المنوره بین العماره والتاریخ جلد1 ص490

منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]

  • معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ،عبدالعزیز کعکی،بیروت، دار مکتبه الهلال، 2007.
  • وفاء الوفاء‌ باخبار دار المصطفی، علی بن عبدالله سمهودی، تصحیح قاسم السامرائی، لندن، الفرقان، 2001م
  • التعريف بما آنست الهجرة، جمال الدین محمد بن احمد المطری، تصحیح سلیمان الرحیلی، ریاض، اداره الملک عبد العزیز، 1426ه ق.
  • مساجد الاثریه فی المدینه النبویه، محمد الیاس عبدالغنی، مدینه، ناشر: مولف.
  • وصف المدینه المنوره
  • المدینه المنوره تطورها العمرانی و تراثها المعماری، صالح لمعی مصطفی، بیروت، دار النهضة العربیة، 1981
  • مراة الحرمین، ابراهیم رفعت پاشا،
برگرفته از «https://wikihaj.com/index.php?title=مسجد_امام_علی_(مناخه)&oldid=59352»