مسجد عمر بن خطاب (مدینه): تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی حج
دیداریویکی‌متن
بدون خلاصۀ ویرایش
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه ویرایشگر دیداری
جز (جایگزینی متن - 'تاسیس' به 'تأسیس')
 
(۱۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
'''مسجد عمر''' به نام [[عمر بن‌خطاب|عمر بن‌ خطاب]] در قرن نهم هجری، در محدوده [[مصلای پیامبر(ص)]] ساخته شد.
'''مسجد عُمَر''' به نام [[عمر بن‌خطاب|عمر بن‌ خطاب]] در قرن نهم هجری، در محدوده [[مصلای پیامبر(ص)]] ساخته شد. شواهدی درباره علت نامگزاری این مسجد به اسم عمربن خطاب وجود ندارد. چند قرن پس از تأسیس اولیه، در دوران عثمانی در مکانی دیگر و نزدیک همان محدوده، ساختمان جدید مسجد بنا شد که ارتفاع گنبد آن از داخل به حدود دوازده متر می‌رسد. شکل اصلی و ساختمان امروزی مسجد مطابق همانی است که در عصر عثمانی در سال 1266 هجری/ 1849 ميلادی ساخته شده.


{{جعبه اطلاعات بنا
{{جعبه اطلاعات بنا
| عنوان = مسجد عمر بن الخطاب
| عنوان = مسجد عمر بن الخطاب
| تصویر =  
| تصویر = مسجد_عمر.jpg
| پیوند تصویر =  
| پیوند تصویر =  
| توضیح تصویر =  
| توضیح تصویر =  
خط ۲۸: خط ۲۸:
}}
}}


== موقعيت جفرافیایی ==
== مکان ==
مسجد عمر در جهت جنوب غربی [[مسجد النبی]] و جنوب [[مسجد غمامه|مسجد مصلا]] (مسجد غمامه) واقع شده است و 133 متر از آن فاصله دارد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=247 مساجد الاثریه، ص247]</ref> این مسجد در ناحیه شمالی خیابان حسن بن علی(ع) قرار دارد.<ref>[https://www.google.com/maps/place/Masjid+Umar+bin+Khattab/@24.4641164,39.6064631,19z/data=!4m6!3m5!1s0x15bdbf063df0e2e7:0xcda3da8b89334334!8m2!3d24.464284!4d39.606668!16s%2Fg%2F11c5t0hw1z?hl=fa&entry=ttu تصاویر ماهواره ای، گوگل مپ]</ref>
مسجد عمر در جهت جنوب غربی [[مسجد النبی]] و جنوب [[مسجد غمامه|مسجد مصلا]] (مسجد غمامه) واقع شده است و 133 متر از آن فاصله دارد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=247 مساجد الاثریه، ص247]</ref> این مسجد در ناحیه شمالی خیابان حسن بن علی(ع) قرار دارد.<ref>[https://www.google.com/maps/place/Masjid+Umar+bin+Khattab/@24.4641164,39.6064631,19z/data=!4m6!3m5!1s0x15bdbf063df0e2e7:0xcda3da8b89334334!8m2!3d24.464284!4d39.606668!16s%2Fg%2F11c5t0hw1z?hl=fa&entry=ttu تصاویر ماهواره ای، گوگل مپ]</ref>  


== ويژگی‌های بنا ==
== ويژگی‌های بنا ==
ساختمان کنونی اين مسجد، مربوط به دوران سلطان عبدالمجيد اول عثمانی در سال 1266 هجری/ 1849 ميلادی است. بنای مسجد حدودا مربعی شکل است و ارتفاع گنبد آن از داخل به حدود دوازده متر می‌رسد.<ref name=":0">[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=248 مساجد الاثریه، ص248]</ref> بنای مسجد شبیه [[مسجد ابوبکر(مدینه)|مسجد ابوبکر]] است که سلطان محمود عثمانی در سال 1254 هجری بنا کرده.<ref>فصول من تاریخ المدینة المنورة، ص152</ref>
ساختمان جدید اين مسجد در مکان کنونی، در سال 1266 هجری/ 1849 ميلادی، در دوران عثمانی ساخته شد و تا امروز به همین شکل باقی مانده. بنای مسجد حدودا مربعی شکل است و ارتفاع گنبد آن از داخل به حدود دوازده متر می‌رسد.<ref name=":0">[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=248 مساجد الاثریه، ص248]</ref> ساختار معماری مسجد شبیه [[مسجد ابوبکر(مدینه)|مسجد ابوبکر]] است که آن‌را سلطان محمود عثمانی در سال 1254 هجری بنا کرده است.<ref>فصول من تاریخ المدینة المنورة، ص152</ref>


ديوار بيرونی‌ مسجد با کنگره‌های فلزی ساده تزئين شده و دیوار داخلی به ارتفاع یک و نیم متر دارای سنگ بازالت (سیاه‌رنگ) می‌باشد. مناره آن در گوشه ديوار شمال غربی قرار دارد. مساحت کلی مسجد 335 متر مربع است و ورودی‌اش در جهت شمالی قرار دارد. ترميم اين مسجد در سال 1411 هجری در زمان ملک فهد بن عبدالعزيز صورت گرفت.<ref name=":0" />
ديوار بيرونی‌ مسجد با کنگره‌های فلزی ساده تزئين شده و دیوار داخلی به ارتفاع یک و نیم متر دارای سنگ بازالت (سیاه‌رنگ) است. مناره آن در گوشه ديوار شمال غربی قرار دارد. مساحت کلی مسجد 335 متر مربع است و ورودی‌اش در جهت شمالی قرار دارد.<ref name=":0" />
 
== پیشینه مکان ==
مسجد عمر یکی از مسجدهایی است که در [[مصلای پیامبر(ص)]] قرار دارد. مصلا مکان باز و بدون ساختمانی در غرب [[مسجد النبی|مسجدالنبی]] بود<ref name=":1">[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=122 وفاء الوفاء، ج3، ص 122]</ref> که [[حضرت محمد (ص)|رسول‌الله]] نمازهای عید را در آنجا برپا می‌کرد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=224 مساجد الاثریه، ص 224-225]</ref>بعدها در محل نماز پیامبر در چند نقطه از این زمین مسجدهایی ساخته شد. مسجدهای کهنی که در منطقه مصلا ساخته‌ شدند شامل سه [[مسجد غمامه]]، [[مسجد امام علی (مناخه)|مسجد علی بن ابی‌طالب]] و [[مسجد ابوبکر(مناخه)|مسجد ابوبکر]] اند.<ref name=":1" /> در قرن نهم نیز در همان محدوده، مسجدی به نام عمر بن خطاب ساخته شد.<ref name=":3">[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=223 مساجد الاثریه، ص 223]</ref>


== مسجد عمر در گذر تاريخ ==
== مسجد عمر در گذر تاريخ ==
[[سمهودی]] (متوفی911ه) از این مسجد بدون ذکر نام آن به اجمال یاد کرده و آن را در کنار [[مسجد بنی زریق]] ذکر کرده است؛ او گزارش داده که شيخ‌شمس‌الدين محمد بن احمد سلاوی پس از سال 850 هجری آن را احداث کرده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=220 وفاء الوفاء، ص220]</ref>


در سال 1266ه/1850م سلطان عبدالمجید اول دست به ترمیم این مسجد زده است.<ref>معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، ج2، ص185</ref> علی بن موسی مسجد را در 1303 هجری مشاهده کرده و آن را در کنار آبراهه ابی‌جيده و دارای يک مناره توصیف می‌کند.<ref>''[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D8%B5%D9%81_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87.pdf&page=10 وصف المدينة، ص10]''</ref>
محمدامین شنیطی زمان تأسیس مسجد را در قرن ششم هجری می‌داند که البته به خاطر عملیات راهسازی از بین رفته است<ref name=":2" />
 
محققان دیگر تأسیس ساختمان مسجد را در قرن نهم دانسته<ref name=":3" /> و مدعی هستند: «شيخ‌شمس‌الدين محمد بن احمد سلاوی پس از سال 850 هجری آن را احداث کرده است.» [[سمهودی]](متوفی911ق) نیز از ساخت دو مسجد در جنوب مصلی در سال 850 خبر داده<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=220 وفاء الوفاء، ص220]</ref> که برخی از پژوهشگران یکی از آنها را همان مسجد عمر دانسته اند<ref name=":0" />


مجموع هزینه بازسازی این مسجد (به علاوه هزینه تجدید بنای مسجدمصلی) در میان سالهای 1391ه/1971م تا 1393ه/1973م بیش از 1.120.000 یک میلیون و صدوبیست هزار ریال عربستان بوده است.<ref>معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، ج2، ص243</ref>
ساختمان کنونی اين مسجد، در سال 1266 هجری/ 1849 ميلادی، در دوران سلطان عبدالمجيد اول عثمانی ساخته شد.<ref name=":0" /> در همین زمان بود که مسجد دارای قبه و یک مناره در شمال غربی ساختمان به شکل امروزی شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%AC%D8%B2%D8%A14_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%AF1.pdf&page=449 معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، مجلد1، جزء 4، ص449]</ref> علی بن موسی مسجد را در 1303 هجری مشاهده کرده و آن را در کنار آبراهه ابی‌جيده و دارای يک مناره توصیف می‌کند.<ref>''[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D8%B5%D9%81_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87.pdf&page=10 وصف المدينة، ص10]''</ref>


== علت نام مسجد و اقوال تاریخی ==
یکی از مراحل ترميم اين مسجد در سال 1411ه/1999م در زمان ملک فهد بن عبدالعزيز صورت گرفت.<ref name=":0" /> کعکی نیز از بازسازی‌های دیگری در سالهای 1980 و 2008 میلادی سخن به میان آورده.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%AC%D8%B2%D8%A14_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%AF1.pdf&page=450 معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، مجلد1، جزء 4، ص450]</ref>
بعضی دانشمندان، معتقدند احتمال دارد اين مسجد در مکان خانه های آل دره (دار عبدالله بن درة المزنی) بنا شده باشد<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85%D8%A7_%D9%88_%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB%D8%A7.pdf&page=138 تاریخ معالم المدینه المنوره قدیما و حدیثا، ص138]</ref>، این همان مکانی است که [[رسول خدا(ص)]] در آن نماز عيد را خواند، احتمال دارد عمر بن خطاب در آن مکان، در زمان خلافتش نماز خوانده باشد؛ ازاين‌رو آنجا به او نسبت داده شده باشد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=249 مساجد الاثریه، ص249]</ref> البته شنقيطی (متوفی1409ه) احتمال نماز عید پیامبر و خلفای دیگر در این مکان را رد می‌کند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AB%D9%85%DB%8C%D9%86_%D9%81%DB%8C_%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%86.pdf&page=230 ''الدر الثمین فی معالم دار الرسول الامین''، ص230]</ref>


علي حافظ مي‌گويد: «گمان نمي‌کنم مسجدي به اين بزرگي با وجود نزديکي‌اش به مسجد مصلا ساخته شده باشد، بدون آنکه اين مسجد تاريخي باشد».
== نام مسجد و اقوال تاریخی ==
برخی دانشمندان، مکان این مسجد را در محدوده خانه‌های آل دره (دار عبدالله بن درة المزنی) دانسته‌اند<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85%D8%A7_%D9%88_%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB%D8%A7.pdf&page=138 تاریخ معالم المدینه المنوره قدیما و حدیثا، ص138]</ref> و این مکان را مطابق با مکانی می‌دانند که [[رسول خدا(ص)]] در آن نماز عيد را خوانده<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%AC%D8%B2%D8%A14_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%AF1.pdf&page=444 معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، مجلد1، جزء 4، ص444]</ref> و احتمال دارد عمر بن خطاب  نیز در همین مکان، در زمان خلافتش نماز خوانده باشد؛ ازاين‌رو آنجا به او نسبت داده شده باشد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=249 مساجد الاثریه، ص249]</ref> در واقع شاهدی بر این موضوع وجود ندارد و شنقيطی (متوفی1409ه) احتمال نماز عید پیامبر و خلفای دیگر در این مکان را رد می‌کند.<ref name=":2">[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AB%D9%85%DB%8C%D9%86_%D9%81%DB%8C_%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%86.pdf&page=230 ''الدر الثمین فی معالم دار الرسول الامین''، ص230]</ref>


[5]. حافظ، ''فصول من تاريخ المدينة المنورة''، ص140.
علي حافظ در ضمن تایید نماز پیامبر و دیگر خلفا در این مکان، می‌گويد: «گمان نمی‌کنم مسجدی به اين بزرگی با وجود نزديکی‌اش به مسجد مصلا ساخته شده باشد، بدون آنکه پیشینه تاريخی داشته باشد».<ref>''فصول من تاريخ المدينة المنورة، ص152.''</ref>


== پانویس ==
== پانویس ==
خط ۵۸: خط ۶۲:
*'''وفاء الوفاء باخبار دار المصطفی'''، علی بن عبدالله السمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، لندن، موسسه الفرقان للتراث الاسلامی، ۲۰۰۱م.
*'''وفاء الوفاء باخبار دار المصطفی'''، علی بن عبدالله السمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، لندن، موسسه الفرقان للتراث الاسلامی، ۲۰۰۱م.
*'''وصف المدینه المنوره'''، علی بن موسی، مطبعة نهضة مصر.
*'''وصف المدینه المنوره'''، علی بن موسی، مطبعة نهضة مصر.
*'''معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ'''، عبدالعزیز کعکی، بیروت، دار و مکتبة الهلال، 1419ه.
*'''معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ'''، عبدالعزیز کعکی، مدینه، ناشر:مولف، ۲۰۱۱م.
*'''الدر الثمین فی معالم دار الرسول الامین'''، غالی محمدامین الشنقیطی، جده، دارالقبلة، ١٩٩٢.
*'''الدر الثمین فی معالم دار الرسول الامین'''، غالی محمدامین الشنقیطی، جده، دارالقبلة، ١٩٩٢.
*'''تاریخ معالم المدینة المنورة قدیما و حدیثا'''، خیاری، احمد یاسین احمد. ۱۴۱۹. ۱ج. ریاض  عربستان: المملکة العربیة السعودیة. الأمانة العامة للإحتفال بمرور مائة عام علی تأسیس المملکة.
*'''تاریخ معالم المدینة المنورة قدیما و حدیثا'''، خیاری، احمد یاسین احمد. ۱۴۱۹. ۱ج. ریاض  عربستان: المملکة العربیة السعودیة. الأمانة العامة للإحتفال بمرور مائة عام علی تأسیس المملکة.
*'''آثار المدینة المنورة'''، عبدالقدوس الانصاری، المکتبة السلفیة بالمدینة المنورة، الطبعة الثالثة، 1393هجری.{{پایان}}{{مساجد}}
*'''فصول من تاریخ المدینة المنورة'''، علی حافظ، ناشر:مؤلف. الطبعة الثالثة 1417ه-1996م.{{پایان}}{{مساجد}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۰ ژوئیهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۰۱:۱۰

مسجد عُمَر به نام عمر بن‌ خطاب در قرن نهم هجری، در محدوده مصلای پیامبر(ص) ساخته شد. شواهدی درباره علت نامگزاری این مسجد به اسم عمربن خطاب وجود ندارد. چند قرن پس از تأسیس اولیه، در دوران عثمانی در مکانی دیگر و نزدیک همان محدوده، ساختمان جدید مسجد بنا شد که ارتفاع گنبد آن از داخل به حدود دوازده متر می‌رسد. شکل اصلی و ساختمان امروزی مسجد مطابق همانی است که در عصر عثمانی در سال 1266 هجری/ 1849 ميلادی ساخته شده.

مسجد عمر بن الخطاب
اطلاعات اوليه
مکان عربستان * مدینه *
کاربری مسجد
جنبه دینی
بزرگداشت نزد مسلمانان
وابسته به دین/مذهب اسلام
آیین‌ها اقامه نماز جماعت
تاریخ بنا
زمان پایه‌گذاری قرن نهم هجری
وضعیت فعلی
وضعیت بنا موجود

مسیریابی

در حال بارگیری نقشه...

مکان[ویرایش | ویرایش مبدأ]

مسجد عمر در جهت جنوب غربی مسجد النبی و جنوب مسجد مصلا (مسجد غمامه) واقع شده است و 133 متر از آن فاصله دارد.[۱] این مسجد در ناحیه شمالی خیابان حسن بن علی(ع) قرار دارد.[۲]

ويژگی‌های بنا[ویرایش | ویرایش مبدأ]

ساختمان جدید اين مسجد در مکان کنونی، در سال 1266 هجری/ 1849 ميلادی، در دوران عثمانی ساخته شد و تا امروز به همین شکل باقی مانده. بنای مسجد حدودا مربعی شکل است و ارتفاع گنبد آن از داخل به حدود دوازده متر می‌رسد.[۳] ساختار معماری مسجد شبیه مسجد ابوبکر است که آن‌را سلطان محمود عثمانی در سال 1254 هجری بنا کرده است.[۴]

ديوار بيرونی‌ مسجد با کنگره‌های فلزی ساده تزئين شده و دیوار داخلی به ارتفاع یک و نیم متر دارای سنگ بازالت (سیاه‌رنگ) است. مناره آن در گوشه ديوار شمال غربی قرار دارد. مساحت کلی مسجد 335 متر مربع است و ورودی‌اش در جهت شمالی قرار دارد.[۳]

پیشینه مکان[ویرایش | ویرایش مبدأ]

مسجد عمر یکی از مسجدهایی است که در مصلای پیامبر(ص) قرار دارد. مصلا مکان باز و بدون ساختمانی در غرب مسجدالنبی بود[۵] که رسول‌الله نمازهای عید را در آنجا برپا می‌کرد.[۶]بعدها در محل نماز پیامبر در چند نقطه از این زمین مسجدهایی ساخته شد. مسجدهای کهنی که در منطقه مصلا ساخته‌ شدند شامل سه مسجد غمامه، مسجد علی بن ابی‌طالب و مسجد ابوبکر اند.[۵] در قرن نهم نیز در همان محدوده، مسجدی به نام عمر بن خطاب ساخته شد.[۷]

مسجد عمر در گذر تاريخ[ویرایش | ویرایش مبدأ]

محمدامین شنیطی زمان تأسیس مسجد را در قرن ششم هجری می‌داند که البته به خاطر عملیات راهسازی از بین رفته است[۸]

محققان دیگر تأسیس ساختمان مسجد را در قرن نهم دانسته[۷] و مدعی هستند: «شيخ‌شمس‌الدين محمد بن احمد سلاوی پس از سال 850 هجری آن را احداث کرده است.» سمهودی(متوفی911ق) نیز از ساخت دو مسجد در جنوب مصلی در سال 850 خبر داده[۹] که برخی از پژوهشگران یکی از آنها را همان مسجد عمر دانسته اند[۳]

ساختمان کنونی اين مسجد، در سال 1266 هجری/ 1849 ميلادی، در دوران سلطان عبدالمجيد اول عثمانی ساخته شد.[۳] در همین زمان بود که مسجد دارای قبه و یک مناره در شمال غربی ساختمان به شکل امروزی شد.[۱۰] علی بن موسی مسجد را در 1303 هجری مشاهده کرده و آن را در کنار آبراهه ابی‌جيده و دارای يک مناره توصیف می‌کند.[۱۱]

یکی از مراحل ترميم اين مسجد در سال 1411ه/1999م در زمان ملک فهد بن عبدالعزيز صورت گرفت.[۳] کعکی نیز از بازسازی‌های دیگری در سالهای 1980 و 2008 میلادی سخن به میان آورده.[۱۲]

نام مسجد و اقوال تاریخی[ویرایش | ویرایش مبدأ]

برخی دانشمندان، مکان این مسجد را در محدوده خانه‌های آل دره (دار عبدالله بن درة المزنی) دانسته‌اند[۱۳] و این مکان را مطابق با مکانی می‌دانند که رسول خدا(ص) در آن نماز عيد را خوانده[۱۴] و احتمال دارد عمر بن خطاب نیز در همین مکان، در زمان خلافتش نماز خوانده باشد؛ ازاين‌رو آنجا به او نسبت داده شده باشد.[۱۵] در واقع شاهدی بر این موضوع وجود ندارد و شنقيطی (متوفی1409ه) احتمال نماز عید پیامبر و خلفای دیگر در این مکان را رد می‌کند.[۸]

علي حافظ در ضمن تایید نماز پیامبر و دیگر خلفا در این مکان، می‌گويد: «گمان نمی‌کنم مسجدی به اين بزرگی با وجود نزديکی‌اش به مسجد مصلا ساخته شده باشد، بدون آنکه پیشینه تاريخی داشته باشد».[۱۶]

پانویس[ویرایش | ویرایش مبدأ]

  1. ↑ مساجد الاثریه، ص247
  2. ↑ تصاویر ماهواره ای، گوگل مپ
  3. ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ ۳٫۳ ۳٫۴ مساجد الاثریه، ص248
  4. ↑ فصول من تاریخ المدینة المنورة، ص152
  5. ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ وفاء الوفاء، ج3، ص 122
  6. ↑ مساجد الاثریه، ص 224-225
  7. ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ مساجد الاثریه، ص 223
  8. ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ الدر الثمین فی معالم دار الرسول الامین، ص230
  9. ↑ وفاء الوفاء، ص220
  10. ↑ معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، مجلد1، جزء 4، ص449
  11. ↑ وصف المدينة، ص10
  12. ↑ معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، مجلد1، جزء 4، ص450
  13. ↑ تاریخ معالم المدینه المنوره قدیما و حدیثا، ص138
  14. ↑ معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، مجلد1، جزء 4، ص444
  15. ↑ مساجد الاثریه، ص249
  16. ↑ فصول من تاريخ المدينة المنورة، ص152.

منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]

  • مساجد الاثریه، محمد الیاس عبدالغنی1418ه، مطابع الرشید بالمدینة المنورة، الطبعة الثانیة، 1419ه.
  • وفاء الوفاء باخبار دار المصطفی، علی بن عبدالله السمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، لندن، موسسه الفرقان للتراث الاسلامی، ۲۰۰۱م.
  • وصف المدینه المنوره، علی بن موسی، مطبعة نهضة مصر.
  • معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، عبدالعزیز کعکی، مدینه، ناشر:مولف، ۲۰۱۱م.
  • الدر الثمین فی معالم دار الرسول الامین، غالی محمدامین الشنقیطی، جده، دارالقبلة، ١٩٩٢.
  • تاریخ معالم المدینة المنورة قدیما و حدیثا، خیاری، احمد یاسین احمد. ۱۴۱۹. ۱ج. ریاض  عربستان: المملکة العربیة السعودیة. الأمانة العامة للإحتفال بمرور مائة عام علی تأسیس المملکة.
  • فصول من تاریخ المدینة المنورة، علی حافظ، ناشر:مؤلف. الطبعة الثالثة 1417ه-1996م.
برگرفته از «https://wikihaj.com/index.php?title=مسجد_عمر_بن_خطاب_(مدینه)&oldid=58039»