ام هانی: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی حج
دیداریویکی‌متن
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۲۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱۳: خط ۱۳:
| تاریخ و مکان درگذشت/شهادت = مدینه
| تاریخ و مکان درگذشت/شهادت = مدینه
| نحوه درگذشت/شهادت =  
| نحوه درگذشت/شهادت =  
| مدفن = مدینه یا '''قبرستان بقیع'''
| مدفن = مدینه یا [[قبرستان بقیع]]
| زمان اسلام آوردن = پیش از '''فتح مکه'''
| زمان اسلام آوردن = پیش از [[فتح مکه]]
| نحوه اسلام آوردن =  
| نحوه اسلام آوردن =  
| حضور در جنگ‌ها =  
| حضور در جنگ‌ها =  
خط ۲۳: خط ۲۳:
| آثار            =  
| آثار            =  
}}
}}
'''ام هانی'''، خواهر [[امام علی(ع)]] است و یکی از درهای [[مسجدالحرام]] نیز [[باب‌ ام‌هانی|باب ام‌هانی]] نامیده شده است. وی دختر [[ابوطالب]] و [[فاطمه بنت اسد]] است. زمان اسلام آوردن وی را هنگام [[فتح مکه]] همراه زنان قریش گزارش داده‌اند؛ ولی بنابر شواهدی قبل از فتح مکه بوده است.  
'''اُمِّ هانی'''، خواهر [[امام علی(ع)]] است و یکی از درهای [[مسجدالحرام]] نیز [[باب‌ ام‌هانی|باب ام‌هانی]] نامیده شده است. وی دختر [[ابوطالب]] و [[فاطمه بنت اسد]] است. زمان اسلام آوردن وی را هنگام [[فتح مکه]] همراه زنان قریش گزارش داده‌اند؛ ولی بنابر شواهدی قبل از فتح مکه بوده است.  


از نکات برجسته زندگی وی حضور پیاپی پیامبر(ص) در خانه ام‌هانی، آغاز [[معراج پیامبر]] از خانه او، همچنین اقامت پیامبر(ص) در خانه ام‌هانی در [[لیلة المبیت]] را می‌توان اشاره کرد. وی در [[حجة الوداع]] همراه پیامبر(ص) بود و از نخستین راویان [[غدیر خم]] می‌باشد. همچنین ام‌هانی از راویان سخنان [[حضرت فاطمه(س)]] با [[ابوبکر]] در موضوع [[فدک]] و [[حدیث ثقلین]] بوده است. ‌در ‌گزارشی، سخن از دیدار او با [[امام حسین(ع)]] ساعاتی پیش از بیرون آمدن از [[مدینه]] به میان آمده است.  
بنا به گفته برخی از مورخین، آغاز [[معراج پیامبر]] از خانه ام‌هانی، همچنین اقامت [[حضرت محمد (ص)|حضرت محمد(ص)]] در لیلة المبیت در خانه وی بوده است. ام‌هانی در [[حجة الوداع]] همراه پیامبر(ص) بود و از نخستین راویان [[غدیر خم]] می‌باشد. همچنین ام‌هانی از راویان سخنان [[حضرت فاطمه(س)]] با [[ابوبکر]] در موضوع [[فدک]] و حدیث ثقلین بوده است.  


== معرفی ==
==معرفی==
ام هانی دختر ابوطالب و فاطمه بنت اسد و خواهر [[امام علی(ع)]] است<ref>الطبقات، ج8، ص38-39، 178.</ref> که یکی از درهای [[مسجدالحرام]] نیز به خاطر مجاورت با خانه وی، [[باب‌ ام‌هانی|باب ام‌هانی]] نامیده شده است.<ref>اخبار مکه، فاکهی، ج2، ص194؛ منائح الکرم، ج3، ص481، «پاورقی؛ موسوعة مرآة الحرمین، ج2، ص751.</ref> وی خواهر تنی [[طالب بن ابوطالب|طالب]]، [[عقیل بن ابوطالب|عقیل]]، [[جعفر بن ابوطالب|جعفر]] و امام علی(ع) است.<ref>الطبقات، ج8، ص178؛الاستیعاب، ج4، ص1889، 1963.</ref> از ام‌هانی با نام‌هایی چون فاخته،<ref>الطبقات، ج8، ص120؛مسند احمد، ج6، ص340.</ref> فاطمه<ref>اسد الغابه، ج6، ص228، 404.</ref> و عاتکه<ref>الاصابه، ج8، ص346.</ref> و بنا بر قولی هند<ref>المغازی، ج2، ص848؛السیرة النبویه، ج2، ص876.</ref> یاد شده است.
ام هانی دختر [[ابوطالب]] و [[فاطمه بنت اسد]] و خواهر [[امام علی(ع)]] است<ref>الطبقات، ج8، ص38-39، 178.</ref> که یکی از درهای [[مسجدالحرام]] نیز به خاطر مجاورت با خانه وی، [[باب‌ ام‌هانی|باب ام‌هانی]] نامیده شده است.<ref>اخبار مکه، فاکهی، ج2، ص194؛ منائح الکرم، ج3، ص481، «پاورقی؛ موسوعة مرآة الحرمین، ج2، ص751.</ref> وی خواهر تنی طالب، عقیل، جعفر و امام علی(ع) است.<ref>الطبقات، ج8، ص178؛الاستیعاب، ج4، ص1889، 1963.</ref> از ام‌هانی با نام‌هایی چون فاخته،<ref>الطبقات، ج8، ص120؛مسند احمد، ج6، ص340.</ref> فاطمه<ref>اسد الغابه، ج6، ص228، 404.</ref> و عاتکه<ref>الاصابه، ج8، ص346.</ref> و بنا بر قولی هند<ref>المغازی، ج2، ص848؛السیرة النبویه، ج2، ص876.</ref> یاد شده است.


همسر ام‌هانی، [[هبیرة بن ابی‌‌وهب مخزومی]]، بنا بر گفته مورخان از آزاردهندگان [[پیامبر(ص)]] دانسته شده است.<ref>انساب الاشراف، ج10، ص242.</ref> ام‌هانی دارای چهار فرزند به نام‌های‌ هانی، عمر، یوسف و جعده بوده است.<ref>الاستیعاب، ج4، ص1964.</ref>
همسر ام‌هانی، هبیرة بن ابی‌‌وهب مخزومی، بنا بر گفته مورخان از آزاردهندگان [[پیامبر(ص)]] دانسته شده است.<ref>انساب الاشراف، ج10، ص242.</ref> ام‌هانی دارای چهار فرزند به نام‌های‌ هانی، عمر، یوسف و جَعده بوده است.<ref>الاستیعاب، ج4، ص1964.</ref>


از میان چهار فرزند‌ ام‌هانی، جعده جایگاهی مهم‌تر دارد. وی از شرکت کنندگان در [[نبرد صفین]] بود<ref>وقعة صفین، ص465.</ref>و از سوی امام علی(ع) به حکومت خراسان منصوب شد.<ref>انساب الاشراف، ج10، ص242؛الاخبار الطوال، ص173.</ref> خاندان جعده از خاندان‌های شیعی در [[کوفه]] و از دعوت‌کنندگان [[امام حسین (ع)|امام حسین(ع)]] به کوفه دانسته شده‌اند.<ref>انساب الاشراف، ج3، ص366.</ref>
از میان چهار فرزند‌ ام‌هانی، جعدة بن هبیره جایگاه مهم‌تری دارد. وی از شرکت کنندگان در جنگ صفین بود<ref>وقعة صفین، ص465.</ref> و از سوی امام علی(ع) به حکومت خراسان منصوب شد.<ref>انساب الاشراف، ج10، ص242؛الاخبار الطوال، ص173.</ref> خاندان جعده از خاندان‌های شیعی در [[کوفه]] و از دعوت‌کنندگان [[امام حسین (ع)|امام حسین(ع)]] به کوفه دانسته شده‌اند.<ref>انساب الاشراف، ج3، ص366.</ref>


==خواستگاری پیامبر==
===اسلام آوردن===
برخی صحابه‌نگاران، هنگام اسلام آوردن ام‌هانی را سال هشتم هجری و در پی [[فتح مکه]] دانسته‌اند.<ref>الاستیعاب، ج4، ص1889، 1963.</ref> شواهدی در دست است که [[اسلام]] او را در موارد گوناگون پیش از فتح مکه ثابت می‌کند.<ref>الطبقات، ج8، ص47؛المغازی، ج2، ص649.</ref> برخی از مورخان، پیشینه هرگونه شرک را برای او منتفی دانسته‌اند.<ref>شرح الاخبار، ج1، ص120؛ج2، ص375.</ref>


شماری از منابع از وجود دلبستگی متقابل میان او و [[حضرت محمد (ص)|پیامبر(ص)]] در دوران پیش از [[بعثت]] و حتی خواستگاری پیامبر(ص) از او سخن به میان آورده‌اند.<ref>انساب الاشراف، ج10، ص242؛المحبر، ص396.</ref>به سبب مناسبات خانوادگی ابوطالب با [[بنی‌مخزوم]]، ابوطالب ناچار به پذیرش خواستگاری هبیرة بن ابی وهب مخزومی از‌ ام‌هانی شد.<ref>المحبر، ص97-98؛الطبقات، ج8، ص120.</ref>در پی [[فتح مکه]] نیز پیامبر(ص) بار دیگر از او خواستگاری کرد که وی از پذیرش خواسته پیامبر(ص) به دو دلیل عذر آورد: یکم: آیه 50 سوره [[سوره احزاب|احزاب]]، خود را در زمره مصداق‌های یاد شده در این آیه نمی‌دید.<ref>الطبقات، ج8، ص121؛تاریخ طبری، ج16، ص619.</ref> دوم: به سبب ضرورت نگهداری از فرزندان خردسالش، احتمال می‌داد که نتواند وظیفه همراهی و همسری پیامبر(ص) را به خوبی ادا کند.<ref>الطبقات، ج8، ص120؛وسائل الشیعه، ج20، ص37.</ref> البته پیامبر(ص) این دغدغه او را خصلت ممتاز زنان قریش دانسته، او را به این ویژگی ستود.<ref>انساب الاشراف، ج2، ص97؛الکافی، ج5، ص326.</ref> با وجود این ‌گزارش‌ها، برخی وی را در شمار [[همسران پیامبر(ص)]] دانسته‌اند.<ref>نهایة الارب، ج18، ص8.</ref>
===خواستگاری پیامبر===
شماری از منابع از وجود دلبستگی متقابل میان ام‌هانی و [[حضرت محمد (ص)|پیامبر(ص)]] در دوران پیش از [[بعثت]] و حتی خواستگاری حضرت محمد(ص) از او سخن به میان آورده‌اند.<ref>انساب الاشراف، ج10، ص242؛المحبر، ص396.</ref> به سبب مناسبات قبیله‌ای [[ابوطالب]] با [[بنی‌مخزوم]]، ابوطالب ناچار به پذیرش خواستگاری هبیرة بن ابی وهب مخزومی از‌ ام‌هانی شد.<ref>المحبر، ص97-98؛الطبقات، ج8، ص120.</ref> در پی [[فتح مکه]] نیز پیامبر(ص) بار دیگر از او خواستگاری کرد که ام‌هانی از پذیرش خواسته ایشان با توجه به ملاحظاتی عذر آورد؛<ref>الطبقات، ج8، ص121؛تاریخ طبری، ج16، ص619؛ الطبقات، ج8، ص120؛وسائل الشیعه، ج20، ص37؛ انساب الاشراف، ج2، ص97؛الکافی، ج5، ص326.</ref> با وجود این ‌گزارش‌ها، برخی ام‌هانی را در شمار [[همسران پیامبر(ص)]] دانسته‌اند.<ref>نهایة الارب، ج18، ص8.</ref>


==اسلام آوردن==
== باب ام هانی ==
برخی صحابه‌نگاران، هنگام اسلام آوردن اُم ‌هانی را سال هشتم ق. و در پی فتح مکه دانسته‌اند.<ref>الاستیعاب، ج4، ص1889، 1963.</ref> شواهدی در دست است که [[اسلام]] او را در موارد گوناگون پیش از فتح مکه ثابت می‌کند. از جمله آن‌ها، تعیین سهمی از غنیمت‌های خیبر برای او پیش از فتح مکه است.<ref>الطبقات، ج8، ص47؛المغازی، ج2، ص649.</ref>برخی نویسندگان سده‌های نخستین، پیشینه هرگونه [[شرک]] را برای او منتفی دانسته‌اند.<ref>شرح الاخبار، ج1، ص120؛ج2، ص375.</ref>
{{بیشتر|باب‌ ام‌هانی}}
[[پرونده:باب ام‌هانی.jpg|بندانگشتی|نمایی از باب اجیاد یا همان باب ام‌هانی در سال 1366قمری]]
[[پرونده:نمایی از خانه و باب ام‌هانی.jpg|بندانگشتی|نمایی از مسجدالحرام و موقعیت خانه و باب ام‌هانی]]
یکی از درهای بیست و سه‌گانه [[مسجد الحرام|مسجدالحرام]] به نام [[باب ام‌هانی]] بوده است.<ref>شرف النبی، ص406.</ref> باب‌ ام‌هانی در قسمت ضلع جنوبی مسجدالحرام قرار داشته است و به علت مجاورت با خانه‌ [[ام‌هانی]] دختر [[ابوطالب]]، به این نام خوانده می‌شد.<ref>اخبار مکه، فاکهی، ج2، ص194؛ منائح الکرم، ج3، ص481، «پاورقی؛ موسوعة مرآة الحرمین، ج2، ص751؛ شرف النبی، ص406.</ref>  


==نکات برجسته زندگی‌==
این باب در دوره‌های گوناگون با نام‌های متفاوت یاد شده است؛ از جمله:
از نکات برجسته زندگی‌ ام‌هانی، می‌توان این موارد را برشمرد: 1. پیامبر(ص) پیاپی در خانه او حضور می‌یافت.<ref>المستدرک، ج4، ص54.</ref> 2. آغاز [[اسراء]] و [[معراج]] از خانه ام‌هانی،<ref>السیرة النبویه، ج1، ص402؛الطبقات، ج1، ص167.</ref>پیامبر(ص) در پی اقامه نماز عشا همراه‌ ام‌هانی و در خانه او، <ref>السیرة النبویه، ج1، ص402.</ref> سفر اسراء را آغاز کرد. خانه‌ ام‌هانی نزدیک مسجدالحرام قرار داشت و نام یکی از درهای بیست ‌و سه‌گانه مسجدالحرام، [[باب‌ ام‌هانی]] است.<ref>شرف النبی، ص406.</ref>


از‌ ام‌هانی در واقعه [[لیلة المبیت]] نیز سخن رفته است. پیامبر(ص) در پی بیرون آمدن شبانه از خانه خود، به خانه‌ ام‌هانی رفت و پس از درنگی کوتاه، از مکه بیرون شد.<ref>کنز الفوائد، ص206.</ref>
* اجیاد کبیر به علت نزدیکی آن به کوچه‌ای که به منطقه اجیاد کبیر.<ref>تاریخ عمارة و اسماء ابواب المسجد الحرام، ص112.</ref>
* باب ابوجهل به سبب نزدیکی به خانه وی.<ref>تاریخ مکة المشرفه، ج1، ص158؛ تحصیل المرام، ج1، ص383؛ تاریخ عمارة و اسماء ابواب المسجد الحرام، ص112.</ref>
* باب المُلاعَبه در سده نهم قمری به علت نزدیکی به خانه فرمانده نیروهای شریف مکه که ملاعبه نام داشت.<ref>شفاء الغرام، ج1، ص315.</ref>
* باب الشریف از سده 11قمری به سبب بیرون آمدن شرفای [[مکه]] از این در.<ref>تحصیل المرام، ج1، ص383.</ref>
* باب الحَمیدیه در سده 14قمری به علت روبه‌رو بودن با ‌دارالحکومه عثمانی که به دستور عبدالحمید دوم عثمانی (حک: 1293-1327قمری) ساخته شد.<ref>مرآة الحرمین، ج1، ص232-233.</ref>
* باب الفَرَج.<ref>شفاء الغرام، ج1، ص315.</ref>
* باب المُعامل.<ref>سفرنامه ناصر خسرو، ص128.</ref>
* این باب در گسترش اول دوران سعودی (1369-1375ق.) برداشته شد.<ref>تاریخ عمارة و اسماء ابواب المسجد الحرام، ص114.</ref>


بر پایه گزارشی، پیامبر در روزه فتح مکه در خانه ام‌هانی منزل گزید.<ref>المصنف، ج4، ص361.</ref> همچنین دو تن از مشرکان را که‌ ام‌هانی به آن‌ها امان داده بود، بخشود.<ref>الطبقات، ج2، ص110؛المغازی، ج2، ص829-830.</ref> این واقعه مستندی برای جواز امان دادن زنان در اسلام دانسته شده است.<ref>المجموع، ج19، ص303.</ref> ‌ام‌هانی در پی فتح مکه، همراه دیگر زنان مسلمان با پیامبر(ص) بیعت و سپس به مدینه هجرت کرد.<ref>تذکرة الخواص، ص22.</ref> ‌ام‌هانی نه تنها نزد رسول خدا(ص) و دیگر مسلمانان محترم بود، بلکه اهل بیت(ع) نیز به انتسابشان به او مباهات می‌کردند. در روایتی که از پیامبر نقل شده ام‌هانی را بهترین مردم<ref>شرح الاخبار، ج1، ص120؛کفایة الاثر، ص98.</ref> و اهل بهشت<ref>شرف النبی، ص264؛المناقب، ص289.</ref> دانسته است.
== موقعیت ام‌هانی نزد پیامبر(ص) ==
*حضور مکرر پیامبر(ص) در خانه ام‌هانی.<ref>المستدرک، ج4، ص54.</ref>
*آغاز [[معراج]] از خانه ام‌هانی،<ref>السیرة النبویه، ج1، ص402؛الطبقات، ج1، ص167.</ref> در پی اقامه نماز عشا همراه‌ ام‌هانی در خانه او.<ref>السیرة النبویه، ج1، ص402.</ref>
 
*حضور ام‌هانی در واقعه لیلة المبیت؛ پیامبر(ص) پس از بیرون آمدن شبانه از خانه خود، به خانه‌ ام‌هانی رفت و پس از توقفی کوتاه در آنجا، از [[مکه]] بیرون شد.<ref>کنز الفوائد، ص206.</ref>
*اقامت پیامبر(ص) در روز فتح مکه در خانه ام‌هانی.<ref>المصنف، ج4، ص361.</ref>
*امان دادن پیامبر(ص) به دو تن از مشرکان که‌ ام‌هانی به آن‌ها امان داده بود.<ref>الطبقات، ج2، ص110؛المغازی، ج2، ص829-830.</ref>
*بیعت با پیامبر(ص) و هجرت ام‌هانی به همراه دیگر زنان مسلمان به مدینه در پی [[فتح مکه]].<ref>تذکرة الخواص، ص22.</ref> ‌
*مقام و منزلت خاص ام‌هانی نه نزد رسول خدا(ص) و دیگر مسلمانان، همچنین مباحات [[اهل‌بیت(ع)|اهل بیت(ع)]] به سبب انتسابشان به وی.
*معرفی ام‌هانی به عنوان بهترین مردم<ref>شرح الاخبار، ج1، ص120؛کفایة الاثر، ص98.</ref> و از اهل بهشت<ref>شرف النبی، ص264؛المناقب، ص289.</ref>؛ در روایتی از پیامبر(ص).


==جایگاه روایی==
==جایگاه روایی==
ام‌هانی در سال دهم ق. و در [[حجة الوداع]] همراه پیامبر(ص) بود و از نخستین راویان [[غدیر خم]] دانسته شده است.<ref>الطرائف، ص140-141؛الغدیر، ج1، ص18.</ref>
ام‌هانی در سال دهم هجری و در [[حجة الوداع]] همراه پیامبر(ص) بود و از نخستین راویان [[غدیر خم]] دانسته شده است.<ref>الطرائف، ص140-141؛الغدیر، ج1، ص18.</ref> به گفته مورخان؛ او از راویان سخنان [[حضرت فاطمه(س)]] با [[ابوبکر]] در موضوع [[فدک]]<ref>الطبقات، ج2، ص240؛فتوح البلدان، ج1، ص36.</ref> و حدیث ثقلین<ref>مسند الرضا7، ص209؛خلاصة عبقات الانوار، ج1، ص31.</ref> به‌شمار می‌رود.
 
پس از رحلت [[رسول خدا(ص)]] ‌ام‌هانی نقشی ویژه کنار [[اهل بیت(ع)]] و برادرش امام علی(ع) در دوران حکومتش ایفا کرد. او از مهم‌‌ترین راویان سخنان [[حضرت فاطمه(س)]] با [[ابوبکر]] در موضوع [[فدک]]<ref>الطبقات، ج2، ص240؛فتوح البلدان، ج1، ص36.</ref>و [[حدیث ثقلین]]<ref>مسند الرضا7، ص209؛خلاصة عبقات الانوار، ج1، ص31.</ref>به‌شمار می‌رود. همچنین نامه امام علی(ع) به‌ ام‌هانی در موضوع [[جنگ جمل|نبرد جمل]]، <ref>الجمل، ص212.</ref> موضع‌گیری وی در برابر [[ناکثین]]<ref>الایضاح، ص82.</ref>و ‌گزارش او از عهدشکنی و توطئه [[طلحه]] و [[زبیر]] (م. 36ق.) <ref>الجمل، ص233؛شرح الاخبار، ج1، ص396.</ref>از نکات برجسته زندگانی سیاسی و اجتماعی‌ ام‌هانی در مدینه‌ هستند.
 
از ام‌هانی 48 حدیث<ref>اسد الغابه، ج5، ص624.</ref>درحوزه‌های گوناگون فقهی، اعتقادی، نقل شده است. ‌
 
==وفات‌==
از زمان وفات‌ و محل دفن ام‌هانی به‌گونه دقیق در منابع ‌گزارش نشده است. در منابع متاخر به دیدار امام حسین(ع) با یکی از عمه‌هایش در سال 60ق پیش از بیرون آمدن از مدینه نام اشاره شده است.<ref>بحار الانوار، ج45، ص88.</ref>برپایه این ‌گزارش، زنان بنی‌هاشم با آگاهی از تصمیم امام حسین(ع) برای بیرون آمدن از مدینه، ‌ام‌هانی را آگاه ساختند و او با چشمانی اشکبار، امام را با خواندن سروده‌هایی از ابوطالب بدرقه کرد:
 
وابیض یستسقی الغمام بوجهه ***** ثمال الیتامی عصمة للارامل
 
تطوف به الهلاک من آل‌هاشم ***** فهم عنده فی نعمة و فواضل<ref>موسوعة کلمات الامام الحسین، ص359-360.</ref>
 
پس از این‌که امام حسین(ع) او را به صبر و پذیرش تقدیر خداوند فراخواند، خود چنین سرود:
 
و ما اَم‌هانی وحدها ساء حالها ***** خروج الحسین عن مدینة جده
 
و لکنما القبر الشریف و من به ***** ومنبره یبکون من اجل فقده<ref>موسوعة کلمات الامام الحسین، ص359-360.</ref>
 
 


روایات نقل شده از ام‌هانی بنا گفته ابن‌اثیر، ۴۸ حدیث<ref>اسد الغابه، ج5، ص624.</ref> است اما برخی دیگر احادیث نقل شده از ام‌هانی در کتب [[شیعه]] و [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] را ۱۱۲ حدیث دانسته‌اند.<ref>محدثات شیعه، غروی نائینی، ص۳۳۹.</ref>
==پانویس==
==پانویس==
   
   
خط ۷۶: خط ۷۸:
   
   


==منابع ==
==منابع==


{{منابع}}
{{منابع}}


{{دانشنامه
* '''الاخبار الطوال''': ابن داود الدینوری (م. ۲۸۲ق.) ، به کوشش عبدالمنعم، قم، الرضی، ۱۴۱۲ق.


|آدرس=http://hzrc.ac.ir/post/8162|عنوان=ام هانی|نویسنده=حامد قرائتی}}
* '''اخبار مکه''': الفاکهی (م. ۲۷۹ق.)، به کوشش ابن دهیش، بیروت، دار خضر، ۱۴۱۴ق؛


* '''الاخبار الطوال''': ابن داود الدینوری (م. 282ق.) ، به کوشش عبدالمنعم، قم، الرضی، 1412ق.
* '''الاستیعاب''': ابن عبدالبر (م. ۴۶۳ق.) ، به کوشش البجاوی، بیروت، دار الجیل، ۱۴۱۲ق.


* '''اخبار مکه''': الفاکهی (م. 279ق.)، به کوشش ابن دهیش، بیروت، دار خضر، 1414ق؛
* '''اسد الغابه''': ابن اثیر (م. ۶۳۰ق.) ، بیروت، دار الکتاب العربی.


* '''الارشاد''': المفید (م. 413ق.) ، بیروت، دار المفید، 1414ق.
* '''الاصابه''': ابن حجر العسقلانی (م. ۸۵۲ق.) ، به کوشش علی معوض و عادل عبدالموجود، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۵ق.


* '''الاستیعاب''': ابن عبدالبر (م. 463ق.) ، به کوشش البجاوی، بیروت، دار الجیل، 1412ق.
* '''انساب الاشراف''': البلاذری (م. ۲۷۹ق.) ، به کوشش زکار و زرکلی، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۷ق.


* '''اسد الغابه''': ابن اثیر (م. 630ق.) ، بیروت، دار الکتاب العربی.
* '''الایضاح''': الفضل بن شاذان (م. ۲۶۰ق.) ، به کوشش الحسینی الارموی، دانشگاه تهران، ۱۳۶۳ش.


* '''الاصابه''': ابن حجر العسقلانی (م. 852ق.) ، به کوشش علی معوض و عادل عبدالموجود، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1415ق.
* '''تاریخ طبری (تاریخ الامم و الملوک)''': الطبری (م. ۳۱۰ق.) ، به کوشش محمد ابوالفضل، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
* '''تاریخ عمارة و اسماء ابواب المسجدالحرام''': طه عبدالقادر، مکه، جامعة‌ام القری.


* '''انساب الاشراف''': البلاذری (م. 279ق.) ، به کوشش زکار و زرکلی، بیروت، دار الفکر، 1417ق.
* '''تاریخ مکة المشرفه''': محمد ابن الضیاء (م. 854ق.)، به کوشش علاء و ایمن، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1424ق؛


* '''الایضاح''': الفضل بن شاذان (م. 260ق.) ، به کوشش الحسینی الارموی، دانشگاه تهران، 1363ش.
* '''تحصیل المرام''': محمد بن احمد الصباغ (م. 1321ق.)، به کوشش ابن دهیش، 1424ق.


* '''بحار الانوار''': المجلسی (م. 1110ق.) ، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1403ق.
* '''تذکرة الخواص''': سبط بن الجوزی (م. ۶۵۴ق.) ، قم، الرضی، ۱۴۱۸ق.


* '''التاریخ الصغیر''': البخاری (م. 256ق.) ، به کوشش محمود ابراهیم، بیروت، دار المعرفه، 1406ق.
* '''الجمل و النصرة لسید العتره''': المفید (م. ۴۱۳ق.) ، قم، مکتبة الداوری.


* '''تاریخ طبری (تاریخ الامم و الملوک)''': الطبری (م. 310ق.) ، به کوشش محمد ابوالفضل، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
* '''خلاصة عبقات الانوار''': علی الحسینی المیلانی، تهران، بعثت، ۱۴۰۵ق.


* '''تاریخ الیعقوبی''': احمد بن یعقوب (م. 292ق.) ، بیروت، دار صادر، 1415ق.
* '''سفرنامه ناصر خسرو''': ناصر خسرو (م. 481ق.)، تهران، زوّار، 1381ش.


* '''التبیان''': الطوسی (م. 460ق.) ، به کوشش العاملی، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
* '''السیرة النبویه''': ابن‌هشام (م. ۸-۲۱۳ق.) ، به کوشش السقاء و دیگران، بیروت، دار المعرفه.


* '''تذکرة الخواص''': سبط بن الجوزی (م. 654ق.) ، قم، الرضی، 1418ق.
* '''شرح الاخبار فی فضائل الائمة الاطهار''': النعمان المغربی (م. ۳۶۳ق.) ، به کوشش جلالی، قم، نشر اسلامی، ۱۴۱۴ق.


* '''تفسیر ثعلبی (الکشف و البیان)''': الثعلبی (م. 427ق.) ، به کوشش ابن عاشور، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1422ق.
* '''شرف النبی (شرف المصطفی)''': ابوسعید خرگوشی (م. ۴۰۶ق.) ، به کوشش محمد روشن، تهران، بابک، ۱۳۶۱ش.


* '''تفسیر سمعانی (تفسیر القرآن)''': السمعانی (م. 489ق.) ، به کوشش مصطفی مسلم، عربستان، الرشد، 1410ق.
* '''شفاء الغرام''': محمد الفاسی (م. 832ق.)، به کوشش گروهی از علما، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1421ق.


* '''تفسیر مقاتل بن سلیمان''': مقاتل بن سلیمان (م. 150ق.) ، به کوشش احمد فرید، دار الکتب العلمیه، 1424ق.
* '''الطبقات الکبری''': ابن سعد (م. ۲۳۰ق.) ، به کوشش محمد عبدالقادر، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۸ق.


* '''الجمل و النصرة لسید العتره''': المفید (م. 413ق.) ، قم، مکتبة الداوری.
* '''الطرائف''': ابن‌ طاوس (م. ۶۶۴ق.) ، قم، مطبعة الخیام، ۱۳۹۹ق.


* '''جوامع الجامع''': الطبرسی (م. 548ق.) ، قم، نشر اسلامی، 1418ق.
* '''الغدیر''': الامینی (م. ۱۳۹۰ق.) ، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۶۶ش.


* '''خلاصة عبقات الانوار''': علی الحسینی المیلانی، تهران، بعثت، 1405ق.
* '''فتوح البلدان''': البلاذری (م. ۲۷۹ق.) ، به کوشش صلاح الدین، قاهره، النهضة المصریه، ۱۹۵۶م.


* '''الدر المنثور''': السیوطی (م. 911ق.) ، بیروت، دار المعرفه، 1365ق.
* '''الکافی''': الکلینی (م. ۳۲۹ق.) ، به کوشش غفاری، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۷۵ش.


* '''رجال طوسی''': الطوسی (م. 460ق.) ، به کوشش القیومی، قم، نشر اسلامی، 1415ق.
* '''کفایة الاثر''': علی بن محمد خزاز قمی (م. ۴۰۰ق.) ، به کوشش کوه‌کمری، قم، بیدار، ۱۴۰۱ق.


* '''زین الاخبار''': گردیزی (م. 443ق.) ، به کوشش عبدالحی، تهران، دنیای کتاب، 1363ش.
* '''کنز الفوائد''': الکراجکی (م. ۴۴۹ق.) ، قم، مکتبة المصطفوی، ۱۴۱۰ق.


* '''السیرة النبویه''': ابن‌هشام (م. 8-213ق.) ، به کوشش السقاء و دیگران، بیروت، دار المعرفه.
* '''المحبّر''': ابن ‌حبیب (م. ۲۴۵ق.) ، به کوشش ایلزه لیختن شتیتر، بیروت، دار الآفاق الجدیده.


* '''شرح الاخبار فی فضائل الائمة الاطهار''': النعمان المغربی (م. 363ق.) ، به کوشش جلالی، قم، نشر اسلامی، 1414ق.
* '''محدثات شیعه''': غروی نائینی، نهله، تهران، دانشگاه تربیت مدرس، ۱۳۷۵ش.


* '''شرف النبی (شرف المصطفی)''': ابوسعید خرگوشی (م. 406ق.) ، به کوشش محمد روشن، تهران، بابک، 1361ش.
* '''مرآة الحرمین''': ابراهیم رفعت پاشا (م. 1353ق.)، قم، المطبعة العلمیه، 1344ق.


* '''صحیح البخاری''': البخاری (م. 256ق.) ، بیروت، دار الفکر، 1401ق.
* '''المستدرک علی الصحیحین''': الحاکم النیشابوری (م. ۴۰۵ق.) ، به کوشش مرعشلی، بیروت، دار المعرفه، ۱۴۰۶ق.


* '''صحیح مسلم بشرح النووی''': النووی (م. 676ق.) ، بیروت، دار الکتاب العربی، 1407ق.
* '''مسند احمد''': احمد بن حنبل (م. ۲۴۱ق.) ، بیروت، دار صادر.


* '''صحیح مسلم''': مسلم (م. 261ق.) ، بیروت، دار الفکر.
* '''مسند الرضا(ع)''': داود بن سلیمان الغازی (م. ۲۰۳ق.) ، به کوشش حسینی، قم، دفتر تبلیغات، ۱۴۱۸ق.


* '''الطبقات الکبری''': ابن سعد (م. 230ق.) ، به کوشش محمد عبدالقادر، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1418ق.
* '''المصنّف''': ابن ابی شیبه (م. ۲۳۵ق.) ، به کوشش سعید محمد، دار الفکر، ۱۴۰۹ق.


* '''الطرائف''': ابن‌ طاوس (م. 664ق.) ، قم، مطبعة الخیام، 1399ق.
* '''المغازی''': الواقدی (م. ۲۰۷ق.) ، به کوشش مارسدن جونس، بیروت، اعلمی، ۱۴۰۹ق.


* '''عقیل ابن ابی طالب''': احمدی میانجی، به کوشش مجتبی فرجی، دار الحدیث، 1425ق.
* '''منائح الکرم''': علی بن تاج الدین السنجاری (م. ۱۱۲۵ق.)، به کوشش المصری، مکه، جامعة ام‏ القری، ۱۴۱۹ق؛


* '''الغدیر''': الامینی (م. 1390ق.) ، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1366ش.
* '''المناقب''': الخوارزمی (م. ۵۶۸ق.) ، به کوشش مالک محمودی، قم، نشر اسلامی، ۱۴۱۱ق.


* '''فتوح البلدان''': البلاذری (م. 279ق.) ، به کوشش صلاح الدین، قاهره، النهضة المصریه، 1956م.
* '''موسوعة کلمات الامام الحسین(ع)''': به کوشش جمعی از محققان، دار المعروف، ۱۴۱۶ق.


* '''الکافی''': الکلینی (م. 329ق.) ، به کوشش غفاری، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1375ش.
* '''موسوعة مرآة الحرمین الشریفین''': ایوب صبری پاشا (م. ۱۲۹۰ق.)، قاهره، دار الآفاق العربیه، ۱۴۲۴ق.


* '''الکامل فی التاریخ''': ابن اثیر (م. 630ق.) ، بیروت، دار صادر، 1385ق.
* '''المیزان''': الطباطبائی (م. ۱۴۰۲ق.) ، بیروت، اعلمی، ۱۳۹۳ق.


* '''کفایة الاثر''': علی بن محمد خزاز قمی (م. 400ق.) ، به کوشش کوه‌کمری، قم، بیدار، 1401ق.
* '''نهایة الارب''': احمد بن عبدالوهاب النویری (م. ۷۳۳ق.) ، قاهره، دار الکتب و الوثائق، ۱۴۲۳ق.


* '''کنز الفوائد''': الکراجکی (م. 449ق.) ، قم، مکتبة المصطفوی، 1410ق.
* '''وسائل الشیعه''': الحر العاملی (م. ۱۱۰۴ق.) ، قم، آل البیت:، ۱۴۱۲ق.


* '''مجمع الزوائد''': الهیثمی (م. 807ق.) ، بیروت، دار الکتاب العربی، 1402ق.
* '''وقعة صفین''': ابن مزاحم المنقری (م. ۲۱۲ق.) ، به کوشش عبدالسلام، قم، مکتبة النجفی، ۱۴۰۴ق.
 
* '''المجموع شرح المهذب''': النووی (م. 676ق.) ، دار الفکر.
 
* '''المحاسن''': ابن‌ خالد البرقی (م. 274ق.) ، به کوشش حسینی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1326ش.
 
* '''المحبّر''': ابن ‌حبیب (م. 245ق.) ، به کوشش ایلزه لیختن شتیتر، بیروت، دار الآفاق الجدیده.
 
* '''مستدرکات علم رجال الحدیث''': علی النمازی (م. 1405ق.) ، تهران، حیدری، 1414ق.
 
* '''المستدرک علی الصحیحین''': الحاکم النیشابوری (م. 405ق.) ، به کوشش مرعشلی، بیروت، دار المعرفه، 1406ق.
 
* '''مسند احمد''': احمد بن حنبل (م. 241ق.) ، بیروت، دار صادر.
 
* '''مسند الرضا(ع)''': داود بن سلیمان الغازی (م. 203ق.) ، به کوشش حسینی، قم، دفتر تبلیغات، 1418ق.
 
* '''المصنّف''': ابن ابی شیبه (م. 235ق.) ، به کوشش سعید محمد، دار الفکر، 1409ق.
 
* '''المعارف''': ابن قتیبه (م. 276ق.) ، به کوشش ثروت عکاشه، قم، الرضی، 1373ش.
 
* '''معجم البلدان''': یاقوت الحموی (م. 626ق.) ، بیروت، دار صادر، 1995م.
 
* '''المعجم الکبیر''': الطبرانی (م. 360ق.) ، به کوشش حمدی عبدالمجید، دار احیاء التراث العربی، 1405ق.
 
* '''معجم رجال الحدیث''': الخوئی (م. 1413ق.) ، بیروت، 1409ق.
 
* '''المغازی''': الواقدی (م. 207ق.) ، به کوشش مارسدن جونس، بیروت، اعلمی، 1409ق.
 
* '''منائح الکرم''': علی بن تاج الدین السنجاری (م. 1125ق.)، به کوشش المصری، مکه، جامعة ام‏ القری، 1419ق؛
 
* '''مناقب آل‌ ابی‌ طالب''': ابن شهرآشوب (م. 588ق.) ، به کوشش گروهی از اساتید، نجف، المکتبة الحیدریه، 1376ق.
 
* '''المناقب''': الخوارزمی (م. 568ق.) ، به کوشش مالک محمودی، قم، نشر اسلامی، 1411ق.
 
* '''موسوعة کلمات الامام الحسین(ع)''':  به کوشش جمعی از محققان، دار المعروف، 1416ق.
 
* '''موسوعة مرآة الحرمین الشریفین''': ایوب صبری پاشا (م. 1290ق.)، قاهره، دار الآفاق العربیه، 1424ق.
 
* '''المیزان''': الطباطبائی (م. 1402ق.) ، بیروت، اعلمی، 1393ق.
 
* '''نهایة الارب''': احمد بن عبدالوهاب النویری (م. 733ق.) ، قاهره، دار الکتب و الوثائق، 1423ق.
 
* '''وسائل الشیعه''': الحر العاملی (م. 1104ق.) ، قم، آل البیت:، 1412ق.
 
* '''وقعة صفین''': ابن مزاحم المنقری (م. 212ق.) ، به کوشش عبدالسلام، قم، مکتبة النجفی، 1404ق.
{{پایان}}
{{پایان}}
{{صحابه}}
{{صحابه}}
{{زنان صحابی}}
{{زنان صحابی}}
 
[[رده:زنان صحابی]]
<link rel="mw:PageProp/Category" href="./رده:زنان_صحابی" />
[[رده:صحابه]]
<link rel="mw:PageProp/Category" href="./رده:صحابه" />
[[رده:زنان مهم در اسلام]]
<link rel="mw:PageProp/Category" href="./رده:زنان_مهم_در_اسلام" />
[[رده:مدفونان در بقیع]]
<link rel="mw:PageProp/Category" href="./رده:مدفونان_در_بقیع" />
[[رده:مدفونان در مدینه]]
[[رده:مدفونان در مدینه]]
[[رده:راویان زن]]
[[رده:راویان زن]]
[[رده:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]
[[رده:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۹ اکتبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۲:۰۲

ام هانی
مشخصات فردی
نام کامل فاخته، فاطمه، عاتکه و هند بنت ابوطالب
کنیه ام‌هانی
محل زندگی مکه و مدینه
مهاجر/انصار مهاجر
نسب/قبیله قبیله قریش
خویشان
سرشناس		 ابوطالب، حضرت محمد(ص)، حضرت علی(ع)،
درگذشت/شهادت مدینه
مدفن مدینه یا قبرستان بقیع
مشخصات دینی
زمان اسلام آوردن پیش از فتح مکه
هجرت به مدینه
دلیل شهرت خواهر تنی امام علی(ع)، معراج پیامبر(ص) از خانه ام‌هانی،
نقش‌های برجسته حضور در فتح مکه، نقش داشتن در واقعه لیلة المبیت، احکام و فرمان‌هایی در خانه‌ ام‌هانی از جانب پیامبر(ص)، علی بن ابی‌طالب(ع) و عبدالله بن عباس
دیگر فعالیت‌ها راوی حدیث اهل بیت(ع)، آزادی بردگان

اُمِّ هانی، خواهر امام علی(ع) است و یکی از درهای مسجدالحرام نیز باب ام‌هانی نامیده شده است. وی دختر ابوطالب و فاطمه بنت اسد است. زمان اسلام آوردن وی را هنگام فتح مکه همراه زنان قریش گزارش داده‌اند؛ ولی بنابر شواهدی قبل از فتح مکه بوده است.

بنا به گفته برخی از مورخین، آغاز معراج پیامبر از خانه ام‌هانی، همچنین اقامت حضرت محمد(ص) در لیلة المبیت در خانه وی بوده است. ام‌هانی در حجة الوداع همراه پیامبر(ص) بود و از نخستین راویان غدیر خم می‌باشد. همچنین ام‌هانی از راویان سخنان حضرت فاطمه(س) با ابوبکر در موضوع فدک و حدیث ثقلین بوده است.

معرفی[ویرایش | ویرایش مبدأ]

ام هانی دختر ابوطالب و فاطمه بنت اسد و خواهر امام علی(ع) است[۱] که یکی از درهای مسجدالحرام نیز به خاطر مجاورت با خانه وی، باب ام‌هانی نامیده شده است.[۲] وی خواهر تنی طالب، عقیل، جعفر و امام علی(ع) است.[۳] از ام‌هانی با نام‌هایی چون فاخته،[۴] فاطمه[۵] و عاتکه[۶] و بنا بر قولی هند[۷] یاد شده است.

همسر ام‌هانی، هبیرة بن ابی‌‌وهب مخزومی، بنا بر گفته مورخان از آزاردهندگان پیامبر(ص) دانسته شده است.[۸] ام‌هانی دارای چهار فرزند به نام‌های‌ هانی، عمر، یوسف و جَعده بوده است.[۹]

از میان چهار فرزند‌ ام‌هانی، جعدة بن هبیره جایگاه مهم‌تری دارد. وی از شرکت کنندگان در جنگ صفین بود[۱۰] و از سوی امام علی(ع) به حکومت خراسان منصوب شد.[۱۱] خاندان جعده از خاندان‌های شیعی در کوفه و از دعوت‌کنندگان امام حسین(ع) به کوفه دانسته شده‌اند.[۱۲]

اسلام آوردن[ویرایش | ویرایش مبدأ]

برخی صحابه‌نگاران، هنگام اسلام آوردن ام‌هانی را سال هشتم هجری و در پی فتح مکه دانسته‌اند.[۱۳] شواهدی در دست است که اسلام او را در موارد گوناگون پیش از فتح مکه ثابت می‌کند.[۱۴] برخی از مورخان، پیشینه هرگونه شرک را برای او منتفی دانسته‌اند.[۱۵]

خواستگاری پیامبر[ویرایش | ویرایش مبدأ]

شماری از منابع از وجود دلبستگی متقابل میان ام‌هانی و پیامبر(ص) در دوران پیش از بعثت و حتی خواستگاری حضرت محمد(ص) از او سخن به میان آورده‌اند.[۱۶] به سبب مناسبات قبیله‌ای ابوطالب با بنی‌مخزوم، ابوطالب ناچار به پذیرش خواستگاری هبیرة بن ابی وهب مخزومی از‌ ام‌هانی شد.[۱۷] در پی فتح مکه نیز پیامبر(ص) بار دیگر از او خواستگاری کرد که ام‌هانی از پذیرش خواسته ایشان با توجه به ملاحظاتی عذر آورد؛[۱۸] با وجود این ‌گزارش‌ها، برخی ام‌هانی را در شمار همسران پیامبر(ص) دانسته‌اند.[۱۹]

باب ام هانی[ویرایش | ویرایش مبدأ]

اطلاعات بیشتر: باب‌ ام‌هانی
نمایی از باب اجیاد یا همان باب ام‌هانی در سال 1366قمری
نمایی از مسجدالحرام و موقعیت خانه و باب ام‌هانی

یکی از درهای بیست و سه‌گانه مسجدالحرام به نام باب ام‌هانی بوده است.[۲۰] باب‌ ام‌هانی در قسمت ضلع جنوبی مسجدالحرام قرار داشته است و به علت مجاورت با خانه‌ ام‌هانی دختر ابوطالب، به این نام خوانده می‌شد.[۲۱]

این باب در دوره‌های گوناگون با نام‌های متفاوت یاد شده است؛ از جمله:

  • اجیاد کبیر به علت نزدیکی آن به کوچه‌ای که به منطقه اجیاد کبیر.[۲۲]
  • باب ابوجهل به سبب نزدیکی به خانه وی.[۲۳]
  • باب المُلاعَبه در سده نهم قمری به علت نزدیکی به خانه فرمانده نیروهای شریف مکه که ملاعبه نام داشت.[۲۴]
  • باب الشریف از سده 11قمری به سبب بیرون آمدن شرفای مکه از این در.[۲۵]
  • باب الحَمیدیه در سده 14قمری به علت روبه‌رو بودن با ‌دارالحکومه عثمانی که به دستور عبدالحمید دوم عثمانی (حک: 1293-1327قمری) ساخته شد.[۲۶]
  • باب الفَرَج.[۲۷]
  • باب المُعامل.[۲۸]
  • این باب در گسترش اول دوران سعودی (1369-1375ق.) برداشته شد.[۲۹]

موقعیت ام‌هانی نزد پیامبر(ص)[ویرایش | ویرایش مبدأ]

  • حضور مکرر پیامبر(ص) در خانه ام‌هانی.[۳۰]
  • آغاز معراج از خانه ام‌هانی،[۳۱] در پی اقامه نماز عشا همراه‌ ام‌هانی در خانه او.[۳۲]
  • حضور ام‌هانی در واقعه لیلة المبیت؛ پیامبر(ص) پس از بیرون آمدن شبانه از خانه خود، به خانه‌ ام‌هانی رفت و پس از توقفی کوتاه در آنجا، از مکه بیرون شد.[۳۳]
  • اقامت پیامبر(ص) در روز فتح مکه در خانه ام‌هانی.[۳۴]
  • امان دادن پیامبر(ص) به دو تن از مشرکان که‌ ام‌هانی به آن‌ها امان داده بود.[۳۵]
  • بیعت با پیامبر(ص) و هجرت ام‌هانی به همراه دیگر زنان مسلمان به مدینه در پی فتح مکه.[۳۶] ‌
  • مقام و منزلت خاص ام‌هانی نه نزد رسول خدا(ص) و دیگر مسلمانان، همچنین مباحات اهل بیت(ع) به سبب انتسابشان به وی.
  • معرفی ام‌هانی به عنوان بهترین مردم[۳۷] و از اهل بهشت[۳۸]؛ در روایتی از پیامبر(ص).

جایگاه روایی[ویرایش | ویرایش مبدأ]

ام‌هانی در سال دهم هجری و در حجة الوداع همراه پیامبر(ص) بود و از نخستین راویان غدیر خم دانسته شده است.[۳۹] به گفته مورخان؛ او از راویان سخنان حضرت فاطمه(س) با ابوبکر در موضوع فدک[۴۰] و حدیث ثقلین[۴۱] به‌شمار می‌رود.

روایات نقل شده از ام‌هانی بنا گفته ابن‌اثیر، ۴۸ حدیث[۴۲] است اما برخی دیگر احادیث نقل شده از ام‌هانی در کتب شیعه و اهل‌سنت را ۱۱۲ حدیث دانسته‌اند.[۴۳]

پانویس[ویرایش | ویرایش مبدأ]

  1. ↑ الطبقات، ج8، ص38-39، 178.
  2. ↑ اخبار مکه، فاکهی، ج2، ص194؛ منائح الکرم، ج3، ص481، «پاورقی؛ موسوعة مرآة الحرمین، ج2، ص751.
  3. ↑ الطبقات، ج8، ص178؛الاستیعاب، ج4، ص1889، 1963.
  4. ↑ الطبقات، ج8، ص120؛مسند احمد، ج6، ص340.
  5. ↑ اسد الغابه، ج6، ص228، 404.
  6. ↑ الاصابه، ج8، ص346.
  7. ↑ المغازی، ج2، ص848؛السیرة النبویه، ج2، ص876.
  8. ↑ انساب الاشراف، ج10، ص242.
  9. ↑ الاستیعاب، ج4، ص1964.
  10. ↑ وقعة صفین، ص465.
  11. ↑ انساب الاشراف، ج10، ص242؛الاخبار الطوال، ص173.
  12. ↑ انساب الاشراف، ج3، ص366.
  13. ↑ الاستیعاب، ج4، ص1889، 1963.
  14. ↑ الطبقات، ج8، ص47؛المغازی، ج2، ص649.
  15. ↑ شرح الاخبار، ج1، ص120؛ج2، ص375.
  16. ↑ انساب الاشراف، ج10، ص242؛المحبر، ص396.
  17. ↑ المحبر، ص97-98؛الطبقات، ج8، ص120.
  18. ↑ الطبقات، ج8، ص121؛تاریخ طبری، ج16، ص619؛ الطبقات، ج8، ص120؛وسائل الشیعه، ج20، ص37؛ انساب الاشراف، ج2، ص97؛الکافی، ج5، ص326.
  19. ↑ نهایة الارب، ج18، ص8.
  20. ↑ شرف النبی، ص406.
  21. ↑ اخبار مکه، فاکهی، ج2، ص194؛ منائح الکرم، ج3، ص481، «پاورقی؛ موسوعة مرآة الحرمین، ج2، ص751؛ شرف النبی، ص406.
  22. ↑ تاریخ عمارة و اسماء ابواب المسجد الحرام، ص112.
  23. ↑ تاریخ مکة المشرفه، ج1، ص158؛ تحصیل المرام، ج1، ص383؛ تاریخ عمارة و اسماء ابواب المسجد الحرام، ص112.
  24. ↑ شفاء الغرام، ج1، ص315.
  25. ↑ تحصیل المرام، ج1، ص383.
  26. ↑ مرآة الحرمین، ج1، ص232-233.
  27. ↑ شفاء الغرام، ج1، ص315.
  28. ↑ سفرنامه ناصر خسرو، ص128.
  29. ↑ تاریخ عمارة و اسماء ابواب المسجد الحرام، ص114.
  30. ↑ المستدرک، ج4، ص54.
  31. ↑ السیرة النبویه، ج1، ص402؛الطبقات، ج1، ص167.
  32. ↑ السیرة النبویه، ج1، ص402.
  33. ↑ کنز الفوائد، ص206.
  34. ↑ المصنف، ج4، ص361.
  35. ↑ الطبقات، ج2، ص110؛المغازی، ج2، ص829-830.
  36. ↑ تذکرة الخواص، ص22.
  37. ↑ شرح الاخبار، ج1، ص120؛کفایة الاثر، ص98.
  38. ↑ شرف النبی، ص264؛المناقب، ص289.
  39. ↑ الطرائف، ص140-141؛الغدیر، ج1، ص18.
  40. ↑ الطبقات، ج2، ص240؛فتوح البلدان، ج1، ص36.
  41. ↑ مسند الرضا7، ص209؛خلاصة عبقات الانوار، ج1، ص31.
  42. ↑ اسد الغابه، ج5، ص624.
  43. ↑ محدثات شیعه، غروی نائینی، ص۳۳۹.


منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]

  • الاخبار الطوال: ابن داود الدینوری (م. ۲۸۲ق.) ، به کوشش عبدالمنعم، قم، الرضی، ۱۴۱۲ق.
  • اخبار مکه: الفاکهی (م. ۲۷۹ق.)، به کوشش ابن دهیش، بیروت، دار خضر، ۱۴۱۴ق؛
  • الاستیعاب: ابن عبدالبر (م. ۴۶۳ق.) ، به کوشش البجاوی، بیروت، دار الجیل، ۱۴۱۲ق.
  • اسد الغابه: ابن اثیر (م. ۶۳۰ق.) ، بیروت، دار الکتاب العربی.
  • الاصابه: ابن حجر العسقلانی (م. ۸۵۲ق.) ، به کوشش علی معوض و عادل عبدالموجود، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۵ق.
  • انساب الاشراف: البلاذری (م. ۲۷۹ق.) ، به کوشش زکار و زرکلی، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۷ق.
  • الایضاح: الفضل بن شاذان (م. ۲۶۰ق.) ، به کوشش الحسینی الارموی، دانشگاه تهران، ۱۳۶۳ش.
  • تاریخ طبری (تاریخ الامم و الملوک): الطبری (م. ۳۱۰ق.) ، به کوشش محمد ابوالفضل، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
  • تاریخ عمارة و اسماء ابواب المسجدالحرام: طه عبدالقادر، مکه، جامعة‌ام القری.
  • تاریخ مکة المشرفه: محمد ابن الضیاء (م. 854ق.)، به کوشش علاء و ایمن، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1424ق؛
  • تحصیل المرام: محمد بن احمد الصباغ (م. 1321ق.)، به کوشش ابن دهیش، 1424ق.
  • تذکرة الخواص: سبط بن الجوزی (م. ۶۵۴ق.) ، قم، الرضی، ۱۴۱۸ق.
  • الجمل و النصرة لسید العتره: المفید (م. ۴۱۳ق.) ، قم، مکتبة الداوری.
  • خلاصة عبقات الانوار: علی الحسینی المیلانی، تهران، بعثت، ۱۴۰۵ق.
  • سفرنامه ناصر خسرو: ناصر خسرو (م. 481ق.)، تهران، زوّار، 1381ش.
  • السیرة النبویه: ابن‌هشام (م. ۸-۲۱۳ق.) ، به کوشش السقاء و دیگران، بیروت، دار المعرفه.
  • شرح الاخبار فی فضائل الائمة الاطهار: النعمان المغربی (م. ۳۶۳ق.) ، به کوشش جلالی، قم، نشر اسلامی، ۱۴۱۴ق.
  • شرف النبی (شرف المصطفی): ابوسعید خرگوشی (م. ۴۰۶ق.) ، به کوشش محمد روشن، تهران، بابک، ۱۳۶۱ش.
  • شفاء الغرام: محمد الفاسی (م. 832ق.)، به کوشش گروهی از علما، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1421ق.
  • الطبقات الکبری: ابن سعد (م. ۲۳۰ق.) ، به کوشش محمد عبدالقادر، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۸ق.
  • الطرائف: ابن‌ طاوس (م. ۶۶۴ق.) ، قم، مطبعة الخیام، ۱۳۹۹ق.
  • الغدیر: الامینی (م. ۱۳۹۰ق.) ، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۶۶ش.
  • فتوح البلدان: البلاذری (م. ۲۷۹ق.) ، به کوشش صلاح الدین، قاهره، النهضة المصریه، ۱۹۵۶م.
  • الکافی: الکلینی (م. ۳۲۹ق.) ، به کوشش غفاری، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۷۵ش.
  • کفایة الاثر: علی بن محمد خزاز قمی (م. ۴۰۰ق.) ، به کوشش کوه‌کمری، قم، بیدار، ۱۴۰۱ق.
  • کنز الفوائد: الکراجکی (م. ۴۴۹ق.) ، قم، مکتبة المصطفوی، ۱۴۱۰ق.
  • المحبّر: ابن ‌حبیب (م. ۲۴۵ق.) ، به کوشش ایلزه لیختن شتیتر، بیروت، دار الآفاق الجدیده.
  • محدثات شیعه: غروی نائینی، نهله، تهران، دانشگاه تربیت مدرس، ۱۳۷۵ش.
  • مرآة الحرمین: ابراهیم رفعت پاشا (م. 1353ق.)، قم، المطبعة العلمیه، 1344ق.
  • المستدرک علی الصحیحین: الحاکم النیشابوری (م. ۴۰۵ق.) ، به کوشش مرعشلی، بیروت، دار المعرفه، ۱۴۰۶ق.
  • مسند احمد: احمد بن حنبل (م. ۲۴۱ق.) ، بیروت، دار صادر.
  • مسند الرضا(ع): داود بن سلیمان الغازی (م. ۲۰۳ق.) ، به کوشش حسینی، قم، دفتر تبلیغات، ۱۴۱۸ق.
  • المصنّف: ابن ابی شیبه (م. ۲۳۵ق.) ، به کوشش سعید محمد، دار الفکر، ۱۴۰۹ق.
  • المغازی: الواقدی (م. ۲۰۷ق.) ، به کوشش مارسدن جونس، بیروت، اعلمی، ۱۴۰۹ق.
  • منائح الکرم: علی بن تاج الدین السنجاری (م. ۱۱۲۵ق.)، به کوشش المصری، مکه، جامعة ام‏ القری، ۱۴۱۹ق؛
  • المناقب: الخوارزمی (م. ۵۶۸ق.) ، به کوشش مالک محمودی، قم، نشر اسلامی، ۱۴۱۱ق.
  • موسوعة کلمات الامام الحسین(ع): به کوشش جمعی از محققان، دار المعروف، ۱۴۱۶ق.
  • موسوعة مرآة الحرمین الشریفین: ایوب صبری پاشا (م. ۱۲۹۰ق.)، قاهره، دار الآفاق العربیه، ۱۴۲۴ق.
  • المیزان: الطباطبائی (م. ۱۴۰۲ق.) ، بیروت، اعلمی، ۱۳۹۳ق.
  • نهایة الارب: احمد بن عبدالوهاب النویری (م. ۷۳۳ق.) ، قاهره، دار الکتب و الوثائق، ۱۴۲۳ق.
  • وسائل الشیعه: الحر العاملی (م. ۱۱۰۴ق.) ، قم، آل البیت:، ۱۴۱۲ق.
  • وقعة صفین: ابن مزاحم المنقری (م. ۲۱۲ق.) ، به کوشش عبدالسلام، قم، مکتبة النجفی، ۱۴۰۴ق.
برگرفته از «https://wikihaj.com/index.php?title=ام_هانی&oldid=58935»