اقحوانه محصب: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی حج
دیداریویکی‌متن
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{جا:ویرایش}} اُقْحُوانه مُحَصَّب: تفرجگاه دائمی و شبانه اهل مکه بوده است. ا...» ایجاد کرد)
 
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{در دست ویرایش|ماه=[[فروردین]]|روز=[[۲۹]]|سال=[[۱۳۹۷]]|کاربر=M-mohammad  }}
'''اُقْحُوانه مُحَصَّب''' نام مکانی است که تفرجگاه دائمی و شبانه [[اهل مکه]] بوده است. این مکان در جنوب [[مکه]] و در منطقه‌ای به نام [[لیط]] واقع شده است، که یکی از مشهورترین تفرجگاه‌های اهل مکه بوده که شب‌ها در آن‌جا به گفت‌وگو می‌پرداختد. به استحباب استراحت در این محل به هنگام کوچ کردن از [[منا]] و ورود به مکه در منابع فقهی اشاره شده است. از مکان‌هایی دیگر نیز در مکه و بیرون از آن با نام اقحوانه در منابع تاریخی ذکر شده است.


[[رده:مقاله‌های در دست ویرایش]]
==معنای واژه==
اُقْحُوانه مُحَصَّب: تفرجگاه دائمی و شبانه [[اهل مکه]] بوده است. اقحوانه محصب از دو واژه ترکیب شده است که اقحوانه به معنای گیاه بهاری سفید رنگ و خوشبو است که در فارسی به آن بابونه گفته می شود؛ و مصحب هم به معنای ریگزار است. این مکان در جنوب [[مکه]] و در منطقه‌ای به نام [[لیط]] واقع شده است، که یکی از مشهورترین تفرجگاه‌های اهل مکه بوده که شب‌ها در آن‌جا به گفت‌وگو می‌پرداختد، و چون مکیان در این انجمن از لباس‌های رنگانگ و معطر استفاده می‌کردند این محل به گل بابونه تشبیه شده است. به استحباب استراحت در این محل به هنگام کوچ کردن از [[منا]] و ورود به مکه در منابع فقهی اشاره شده است. البته از مکان‌هایی دیگر نیز در مکه و بیرون از آن با نام اقحوانه در منابع تاریخی ذکر شده است.
اقحوانه محصب ترکیبی از دو واژه است. اُقْحُوانه به معنای گیاه بهاری سفید رنگ و خوشبویی است<ref>العین، ج3، ص255، «قحو.</ref> که در فارسی آن را بابونه می‌نامند<ref>المصباح، ص491، «اقحوان.</ref> و برای اشاره به لطافت، از آن استفاده می‌شود.<ref>بحار الانوار، ج52، ص12.</ref> مُحَصَّب نیز به معنای ریگزار است.<ref>مجمع البحرین، ج1، ص521، «حصب.</ref> این محل که گاه محصب مکه و گاه محصب منا خوانده می‌شود، به [[منا]] نزدیک‌تر است<ref>الخلاف، ج6، ص196.</ref> و در برخی منابع نیز با نام ابطح از آن یاد می‌شود.<ref>مجمع البحرین، ج1، ص521.</ref>


==معنای اقحوانه محصب==
==موقعیت مکانی==
اقحوانه محصب در جنوب [[مکه]] و در منطقه‌ای به نام «[[لیط]]» قرار دارد.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص279.</ref> [[خالد بن ولید]] هنگام [[فتح مکه]]، از همین‌جا وارد آن شهر شد.<ref>السیرة النبویه، ج2، ص407.</ref> این محل که بر اثر قرار گرفتن در گذرگاه سیل به ریگزار تبدیل شده،<ref>تحریر الاحکام، ج2، ص14.</ref> نزدیک منا و میان [[چاه میمون]] و [[چاه ابن هشام]] بوده<ref>معجم ما استعجم، ج1، ص179؛ معجم البلدان، ج1، ص234.</ref> و میان [[عقبه]] و [[قبرستان معلی]] قرار داشته است.<ref>السرائر، ج1، ص592؛ تحریر الاحکام، ج2، ص14؛ قاموس الحرمین، ص199.</ref>


اقحوانه محصب ترکیبی از دو واژه است. اُقْحُوانه به معنای گیاه بهاری سفید رنگ و خوشبویی است<ref>العین، ج3، ص255، «قحو. </ref>که در فارسی آن را بابونه می‌نامند<ref>المصباح، ص491، «اقحوان. </ref>و برای اشاره به لطافت، از آن استفاده می‌شود.<ref>بحار الانوار، ج52، ص12.</ref>مُحَصَّب نیز به معنای ریگزار است.<ref>مجمع البحرین، ج1، ص521، «حصب. </ref>این محل که گاه محصب مکه و گاه محصب منا خوانده می‌شود، به [[منا]] نزدیک‌تر است<ref>الخلاف، ج6، ص196.</ref>و در برخی منابع نیز با نام ابطح از آن یاد می‌شود.<ref>مجمع البحرین، ج1، ص521.</ref>
== تفرجگاه اهل مکه==
این محل از مشهورترین تفرجگاه‌های اهل مکه بوده که پس از آغاز شب در آن جمع میشدند و به گفت‌وگو می‌پرداخته‌اند.<ref>تاریخ مکه، ج1، ص45؛ منائح الکرم، ج2، ص49.</ref> به سبب استفاده مکیان از لباس‌های رنگانگ و معطر در این انجمن، این محل به گل بابونه تشبیه شده است.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص279.</ref> این تفرجگاه دائمی<ref>تاریخ مکه، ج1، ص46.</ref> بر تپه‌ای قرار داشته و بر بستان‌ها و باغ‌هایی مشرف بوده است که در دره‌ای تا منا امتداد داشته‌اند.<ref>تاریخ مکه، ج1، ص46.</ref> ازرقی [[خانه‌های بنی‌هاشم]] را در دامنه این تپه دانسته و گزارش کرده است که سیل منا از میان آن و وادی ثبیر می‌گذشته است.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص279.</ref> از این تپه کم ارتفاع (ثبیر) با نام «[[النخیل]]» نیز یاد شده است.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص279.</ref> از آن‌جا که برخی این مکان را با نام «دَکّه» یاد کرده‌اند،<ref>تاریخ مکه، ج1، ص46.</ref> مشخص بودن محل برگزاری انجمن‌ها دور از انتظار نخواهد بود.


==مکان اقحوانه==
خاطره‌انگیز بودن این مکان برای اهل مکه را می‌توان در سروده‌های مکیان ساکن در دیگر شهرها مشاهده کرد.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص279.</ref> از نام‌آوران ساکن در این محل، [[حارث بن خالد مخزومی]] است.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص279؛ وفیات الاعیان، ج2، ص488.</ref> برخی منابع از آبگاهی در همین مکان با نام اقحوانه خبر داده‌اند.<ref>الجبال و الامکنة و المیاه، ج1، ص262؛ خزانة الادب، ج1، ص432.</ref>  
 
اقحوانه محصب در جنوب [[مکه]] و در منطقه‌ای به نام «[[لیط]]» قرار دارد.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص279.</ref>[[خالد بن ولید]] هنگام [[فتح مکه]]، از همین‌جا وارد آن شهر شد.<ref>السیرة النبویه، ج2، ص407.</ref>این محل که بر اثر قرار گرفتن در گذرگاه سیل به ریگزار تبدیل شده، <ref>تحریر الاحکام، ج2، ص14.</ref> نزدیک منا و میان [[چاه میمون]] و [[چاه ابن هشام]] بوده<ref>معجم ما استعجم، ج1، ص179؛معجم البلدان، ج1، ص234.</ref>و میان [[عقبه]] و [[قبرستان معلی]] قرار داشته است.<ref>السرائر، ج1، ص592؛تحریر الاحکام، ج2، ص14؛قاموس الحرمین، ص199.</ref>
 
==جزء تفرجگاه‌های مشهور اهل مکه==
 
این محل از مشهورترین تفرجگاه‌های اهل مکه بوده که پس از آغاز شب در آن به گفت‌وگو می‌پرداخته‌اند.<ref>تاریخ مکه، ج1، ص45؛منائح الکرم، ج2، ص49.</ref>به سبب استفاده مکیان از لباس‌های رنگانگ و معطر در این انجمن، این محل به گل بابونه تشبیه شده است.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص279.</ref>این تفرجگاه دائمی<ref>تاریخ مکه، ج1، ص46.</ref>بر تپه‌ای قرار داشته و بر بستان‌ها و باغ‌هایی مشرف بوده است که در دره‌ای تا منا امتداد داشته‌اند.<ref>تاریخ مکه، ج1، ص46.</ref>ازرقی [[خانه‌های بنی‌هاشم]] را در دامنه این تپه دانسته و گزارش کرده است که سیل منا از میان آن و وادی ثبیر می‌گذشته است.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص279.</ref>از این تپه کم ارتفاع (ثبیر) با نام «[[النخیل]]» نیز یاد شده است.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص279.</ref>از آن‌جا که برخی این مکان را با نام «دَکّه» یاد کرده‌اند، <ref>تاریخ مکه، ج1، ص46.</ref> مشخص بودن محل برگزاری انجمن‌ها دور از انتظار نخواهد بود.
 
خاطره‌انگیز بودن این مکان برای اهل مکه را می‌توان در سروده‌های مکیان ساکن در دیگر شهرها مشاهده کرد.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص279.</ref>از نام‌آوران ساکن در این محل، [[حارث بن خالد مخزومی]] است.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص279؛وفیات الاعیان، ج2، ص488.</ref>برخی منابع از آب‌گاهی در همین مکان با نام اقحوانه خبر داده‌اند.<ref>الجبال و الامکنة و المیاه، ج1، ص262؛خزانة الادب، ج1، ص432.</ref>


==استحباب استراحت در اقحوانه==
==استحباب استراحت در اقحوانه==
 
در منابع فقهی به استحباب استراحت در این محل به هنگام کوچ کردن از منا و ورود به مکه اشاره شده است.<ref>السرائر، ج1، ص592؛ تحریر الاحکام، ج2، ص14.</ref> اقحوانه محصب بعدها به «دوار الشمس»<ref>تاریخ مکه، ج1، ص45، «پانوشت.</ref> و «الروضه»<ref>تاریخ مکه، ج1، ص46، «پانوشت.</ref> شهرت یافته است.
در منابع فقهی به استحباب استراحت در این محل به هنگام کوچ کردن از منا و ورود به مکه اشاره شده است.<ref>السرائر، ج1، ص592؛تحریر الاحکام، ج2، ص14.</ref>اقحوانه محصب بعدها به «دوار الشمس»<ref>تاریخ مکه، ج1، ص45، «پانوشت. </ref>و «الروضه»<ref>تاریخ مکه، ج1، ص46، «پانوشت. </ref>شهرت یافته است.


==مکان‌های دیگر به نام اقحوانه==
==مکان‌های دیگر به نام اقحوانه==
 
در منابع تاریخی، از مکان‌هایی دیگر نیز در مکه و بیرون از آن با نام اقحوانه یاد شده و آن را محلی نزدیک اسطوانه و زردیانه<ref>اخبار مکه، فاکهی، ج4، ص164.</ref> در جنوب مکه، منطقه‌ای در فاصله دو روز و نیمی [[دمشق]]،<ref>معجم ما استعجم، ج1، ص178.</ref> از توابع [[اردن]]<ref>فتوح البلدان، ص141؛ معجم البلدان، ج1، ص234.</ref> یا [[فلسطین]]<ref>وفیات الاعیان، ج2، ص488.</ref> و محل شعله‌ور شدن نبردهای خونین میان جنگاوران [[مسلمان]] و مسیحی<ref>الکامل، ج10، ص496.</ref> یا مدفن صحابه‌ای چون [[معاذ بن جبل]]<ref>فتوح البلدان، ص141.</ref> دانسته‌اند. گمان می‌رود به دلیل تکرار شدن اوصافی چون قرار گرفتن این مکان در ساحل دریاچه طبریه در بیشتر این گزارش‌ها<ref>معجم البلدان، ج1، ص234؛ مراصد الاطلاع، ج1، ص103؛ شذرات الذهب، ج5، ص99.</ref> مقصود از مکان‌های اخیر، تنها یک منطقه باشد. البته در مناطقی دیگر چون [[بصره]]<ref>معجم البلدان، ج1، ص234؛ مراصد الاطلاع، ج1، ص103.</ref> و سرزمین‌های [[بنی‌تمیم]]<ref>مراصد الاطلاع، ج1، ص103.</ref> نیز از مکان‌هایی با عنوان اقحوانه یاد شده است. برخی نیز آن را آبگاهی برای [[قبیله بنی‌یربوع]]<ref>مراصد الاطلاع، ج1، ص103.</ref> دانسته‌اند.
در منابع تاریخی، از مکان‌هایی دیگر نیز در مکه و بیرون از آن با نام اقحوانه یاد کرده‌ و آن را محلی نزدیک اسطوانه و زردیانه<ref>اخبار مکه، فاکهی، ج4، ص164.</ref>در جنوب مکه، منطقه‌ای در فاصله دو روز و نیمی [[دمشق]]، <ref>معجم ما استعجم، ج1، ص178.</ref> از توابع [[اردن]]<ref>فتوح البلدان، ص141؛معجم البلدان، ج1، ص234.</ref>یا [[فلسطین]]<ref>وفیات الاعیان، ج2، ص488.</ref>و محل شعله‌ور شدن نبردهای خونین میان جنگاوران [[مسلمان]] و مسیحی<ref>الکامل، ج10، ص496.</ref>یا مدفن صحابه‌ای چون [[معاذ بن جبل]]<ref>فتوح البلدان، ص141.</ref>دانسته‌اند. گمان می‌رود به دلیل تکرار شدن اوصافی چون قرار گرفتن این مکان در ساحل دریاچه طبریه در بیشتر این گزارش‌ها<ref>معجم البلدان، ج1، ص234؛مراصد الاطلاع، ج1، ص103؛شذرات الذهب، ج5، ص99.</ref>مقصود از مکان‌های اخیر، تنها یک منطقه باشد. البته در مناطقی دیگر چون [[بصره]]<ref>معجم البلدان، ج1، ص234؛مراصد الاطلاع، ج1، ص103.</ref>و سرزمین‌های [[بنی‌تمیم]]<ref>مراصد الاطلاع، ج1، ص103.</ref>نیز از مکان‌هایی با عنوان اقحوانه یاد شده است. برخی نیز آن را آبگاهی برای [[قبیله بنی‌یربوع]]<ref>مراصد الاطلاع، ج1، ص103.</ref>دانسته‌اند.
 
==پیوند به بیرون==
[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/937876/ فرهنگ آثار تاریخی مکه؛پایگاه تخصصی مجلات نور]


==پانویس==
==پانویس==
{{پانویس}}
{{پانویس}}
==منابع ==
==منابع ==
{{منابع}}
{{منابع}}
خط ۳۹: خط ۲۹:
}}
}}


* '''اخبار مکه''': الازرقی (م. 248ق.)، به کوشش رشدی الصالح، مکه، مکتبة الثقافه، 1415ق؛
* '''اخبار مکه''': الازرقی (م. 248ق.)، به کوشش رشدی الصالح، مکه، مکتبة الثقافه، 1415ق؛  


* '''اخبار مکه''': الفاکهی (م. 279ق.)، به کوشش ابن دهیش، بیروت، دار خضر، 1414ق؛
* '''اخبار مکه''': الفاکهی (م. 279ق.)، به کوشش ابن دهیش، بیروت، دار خضر، 1414ق؛  


* '''بحار الانوار''': المجلسی (م. 1110ق.)، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1403ق؛
* '''بحار الانوار''': المجلسی (م. 1110ق.)، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1403ق؛  


* '''تاریخ مکه''': احمد السباعی (م. 1404ق.)، السعودیه، قلم، 1419ق؛
* '''تاریخ مکه''': احمد السباعی (م. 1404ق.)، السعودیه، قلم، 1419ق؛  


* '''تحریر الاحکام الشرعیه''': العلامة الحلی (م. 726ق.)، به کوشش بهادری، قم، مؤسسة الامام الصادق (علیه‌السّلام)، 1420ق؛
* '''تحریر الاحکام الشرعیه''': العلامة الحلی (م. 726ق.)، به کوشش بهادری، قم، مؤسسة الامام الصادق (علیه‌السّلام)، 1420ق؛  


* '''الجبال و الامکنة و المیاه''': الزمخشری (م. 538ق.)، به کوشش عبدالتواب، قاهره، دار الفضیله، 1319ق؛
* '''الجبال و الامکنة و المیاه''': الزمخشری (م. 538ق.)، به کوشش عبدالتواب، قاهره، دار الفضیله، 1319ق؛  


* '''خزانة الادب''': عبدالقادر البغدادی (م. 1093ق.)، به کوشش طریفی و الیعقوبی، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1998م؛
* '''خزانة الادب''': عبدالقادر البغدادی (م. 1093ق.)، به کوشش طریفی و الیعقوبی، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1998م؛  


* '''الخلاف''': الطوسی (م. 460ق.)، به کوشش خراسانی و دیگران، قم، نشر اسلامی، 1418ق؛
* '''الخلاف''': الطوسی (م. 460ق.)، به کوشش خراسانی و دیگران، قم، نشر اسلامی، 1418ق؛  


* '''السرائر''': ابن ادریس (م. 598ق.)، قم، نشر اسلامی، 1411ق؛
* '''السرائر''': ابن ادریس (م. 598ق.)، قم، نشر اسلامی، 1411ق؛  


* '''السیرة النبویه''': ابن هشام (م. 213/218ق.)، به کوشش السقاء و دیگران، بیروت، دار المعرفه؛
* '''السیرة النبویه''': ابن هشام (م. 213/218ق.)، به کوشش السقاء و دیگران، بیروت، دار المعرفه؛  


* '''شذرات الذهب''': عبدالحی بن العماد (م. 1089ق.)، به کوشش الارنؤوط، بیروت، دار ابن کثیر، 1406ق؛
* '''شذرات الذهب''': عبدالحی بن العماد (م. 1089ق.)، به کوشش الارنؤوط، بیروت، دار ابن کثیر، 1406ق؛  


* '''العین''': خلیل (م. 175ق.)، به کوشش المخزومی و السامرائی، دار الهجره، 1409ق؛
* '''العین''': خلیل (م. 175ق.)، به کوشش المخزومی و السامرائی، دار الهجره، 1409ق؛  


* '''فتوح البلدان''': البلاذری (م. 279ق.)، بیروت، دار الهلال، 1988م؛
* '''فتوح البلدان''': البلاذری (م. 279ق.)، بیروت، دار الهلال، 1988م؛  


* '''قاموس الحرمین''': محمدرضا النعمتی، قم، مشعر، 1418ق؛
* '''قاموس الحرمین''': محمدرضا النعمتی، قم، مشعر، 1418ق؛  


* '''الکامل فی التاریخ''': ابن اثیر (م. 630ق.)، بیروت، دار صادر، 1385ق؛
* '''الکامل فی التاریخ''': ابن اثیر (م. 630ق.)، بیروت، دار صادر، 1385ق؛  


* '''مجمع البحرین''': الطریحی (م. 1085ق.)، به کوشش الحسینی، تهران، فرهنگ اسلامی، 1408ق؛
* '''مجمع البحرین''': الطریحی (م. 1085ق.)، به کوشش الحسینی، تهران، فرهنگ اسلامی، 1408ق؛  


* '''مراصد الاطلاع''': صفی الدین عبدالمؤمن بغدادی (م. 739ق.)، بیروت، دار الجیل، 1412ق؛
* '''مراصد الاطلاع''': صفی الدین عبدالمؤمن بغدادی (م. 739ق.)، بیروت، دار الجیل، 1412ق؛  


* '''المصباح المنیر''': الفیومی (م. 770ق.)، قم، دار الهجره، 1405ق؛
* '''المصباح المنیر''': الفیومی (م. 770ق.)، قم، دار الهجره، 1405ق؛  


* '''معجم البلدان''': یاقوت الحموی (م. 626ق.)، بیروت، دار صادر، 1995م؛
* '''معجم البلدان''': یاقوت الحموی (م. 626ق.)، بیروت، دار صادر، 1995م؛  


* '''معجم ما استعجم''': عبدالله البکری (م. 487ق.)، به کوشش السقاء، بیروت، عالم الکتب، 1403ق؛
* '''معجم ما استعجم''': عبدالله البکری (م. 487ق.)، به کوشش السقاء، بیروت، عالم الکتب، 1403ق؛  


* '''منائح الکرم''': علی بن تاج الدین السنجاری (م. 1125ق.)، به کوشش المصری، مکه، جامعة‌ام القری، 1419ق؛
* '''منائح الکرم''': علی بن تاج الدین السنجاری (م. 1125ق.)، به کوشش المصری، مکه، جامعة‌ام القری، 1419ق؛  


* '''وفیات الاعیان''': ابن خلکان (م. 681ق.)، به کوشش احسان عباس، بیروت، دار صادر.
* '''وفیات الاعیان''': ابن خلکان (م. 681ق.)، به کوشش احسان عباس، بیروت، دار صادر.
{{پایان}}
{{اماکن مکه}}
{{تکمیل مقاله
| شناسه = شد
| جعبه اطلاعات =
| عنوان‌بندی = شد
| ویرایش = شد
| لینک‌دهی = شد
| عکس =
| جعبه نقل قول =
| پیوند به بیرون = شد<!--شد، - -->
| مطالعه بیشتر = شد <!--شد، - -->
| پانویس و منابع = شد
| ناوبری =
| رده = شد
| تغییر مسیر =
}}


{{پایان}}
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
[[Category:مکان‌های دارای احکام]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:مکان‌‌های تاریخی مکه]]


[[رده:اماکن مکه]]
[[رده:مکان‌های دارای احکام]]
[[رده:احکام]]
[[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[رده:مناطق تاریخی عربستان]]
[[رده:مکان‌‌های تاریخی مکه]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱ ژوئن ۲۰۱۹، ساعت ۱۴:۰۴

اُقْحُوانه مُحَصَّب نام مکانی است که تفرجگاه دائمی و شبانه اهل مکه بوده است. این مکان در جنوب مکه و در منطقه‌ای به نام لیط واقع شده است، که یکی از مشهورترین تفرجگاه‌های اهل مکه بوده که شب‌ها در آن‌جا به گفت‌وگو می‌پرداختد. به استحباب استراحت در این محل به هنگام کوچ کردن از منا و ورود به مکه در منابع فقهی اشاره شده است. از مکان‌هایی دیگر نیز در مکه و بیرون از آن با نام اقحوانه در منابع تاریخی ذکر شده است.

معنای واژه[ویرایش | ویرایش مبدأ]

اقحوانه محصب ترکیبی از دو واژه است. اُقْحُوانه به معنای گیاه بهاری سفید رنگ و خوشبویی است[۱] که در فارسی آن را بابونه می‌نامند[۲] و برای اشاره به لطافت، از آن استفاده می‌شود.[۳] مُحَصَّب نیز به معنای ریگزار است.[۴] این محل که گاه محصب مکه و گاه محصب منا خوانده می‌شود، به منا نزدیک‌تر است[۵] و در برخی منابع نیز با نام ابطح از آن یاد می‌شود.[۶]

موقعیت مکانی[ویرایش | ویرایش مبدأ]

اقحوانه محصب در جنوب مکه و در منطقه‌ای به نام «لیط» قرار دارد.[۷] خالد بن ولید هنگام فتح مکه، از همین‌جا وارد آن شهر شد.[۸] این محل که بر اثر قرار گرفتن در گذرگاه سیل به ریگزار تبدیل شده،[۹] نزدیک منا و میان چاه میمون و چاه ابن هشام بوده[۱۰] و میان عقبه و قبرستان معلی قرار داشته است.[۱۱]

تفرجگاه اهل مکه[ویرایش | ویرایش مبدأ]

این محل از مشهورترین تفرجگاه‌های اهل مکه بوده که پس از آغاز شب در آن جمع میشدند و به گفت‌وگو می‌پرداخته‌اند.[۱۲] به سبب استفاده مکیان از لباس‌های رنگانگ و معطر در این انجمن، این محل به گل بابونه تشبیه شده است.[۱۳] این تفرجگاه دائمی[۱۴] بر تپه‌ای قرار داشته و بر بستان‌ها و باغ‌هایی مشرف بوده است که در دره‌ای تا منا امتداد داشته‌اند.[۱۵] ازرقی خانه‌های بنی‌هاشم را در دامنه این تپه دانسته و گزارش کرده است که سیل منا از میان آن و وادی ثبیر می‌گذشته است.[۱۶] از این تپه کم ارتفاع (ثبیر) با نام «النخیل» نیز یاد شده است.[۱۷] از آن‌جا که برخی این مکان را با نام «دَکّه» یاد کرده‌اند،[۱۸] مشخص بودن محل برگزاری انجمن‌ها دور از انتظار نخواهد بود.

خاطره‌انگیز بودن این مکان برای اهل مکه را می‌توان در سروده‌های مکیان ساکن در دیگر شهرها مشاهده کرد.[۱۹] از نام‌آوران ساکن در این محل، حارث بن خالد مخزومی است.[۲۰] برخی منابع از آبگاهی در همین مکان با نام اقحوانه خبر داده‌اند.[۲۱]

استحباب استراحت در اقحوانه[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در منابع فقهی به استحباب استراحت در این محل به هنگام کوچ کردن از منا و ورود به مکه اشاره شده است.[۲۲] اقحوانه محصب بعدها به «دوار الشمس»[۲۳] و «الروضه»[۲۴] شهرت یافته است.

مکان‌های دیگر به نام اقحوانه[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در منابع تاریخی، از مکان‌هایی دیگر نیز در مکه و بیرون از آن با نام اقحوانه یاد شده و آن را محلی نزدیک اسطوانه و زردیانه[۲۵] در جنوب مکه، منطقه‌ای در فاصله دو روز و نیمی دمشق،[۲۶] از توابع اردن[۲۷] یا فلسطین[۲۸] و محل شعله‌ور شدن نبردهای خونین میان جنگاوران مسلمان و مسیحی[۲۹] یا مدفن صحابه‌ای چون معاذ بن جبل[۳۰] دانسته‌اند. گمان می‌رود به دلیل تکرار شدن اوصافی چون قرار گرفتن این مکان در ساحل دریاچه طبریه در بیشتر این گزارش‌ها[۳۱] مقصود از مکان‌های اخیر، تنها یک منطقه باشد. البته در مناطقی دیگر چون بصره[۳۲] و سرزمین‌های بنی‌تمیم[۳۳] نیز از مکان‌هایی با عنوان اقحوانه یاد شده است. برخی نیز آن را آبگاهی برای قبیله بنی‌یربوع[۳۴] دانسته‌اند.

پانویس[ویرایش | ویرایش مبدأ]

  1. ↑ العین، ج3، ص255، «قحو.
  2. ↑ المصباح، ص491، «اقحوان.
  3. ↑ بحار الانوار، ج52، ص12.
  4. ↑ مجمع البحرین، ج1، ص521، «حصب.
  5. ↑ الخلاف، ج6، ص196.
  6. ↑ مجمع البحرین، ج1، ص521.
  7. ↑ اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص279.
  8. ↑ السیرة النبویه، ج2، ص407.
  9. ↑ تحریر الاحکام، ج2، ص14.
  10. ↑ معجم ما استعجم، ج1، ص179؛ معجم البلدان، ج1، ص234.
  11. ↑ السرائر، ج1، ص592؛ تحریر الاحکام، ج2، ص14؛ قاموس الحرمین، ص199.
  12. ↑ تاریخ مکه، ج1، ص45؛ منائح الکرم، ج2، ص49.
  13. ↑ اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص279.
  14. ↑ تاریخ مکه، ج1، ص46.
  15. ↑ تاریخ مکه، ج1، ص46.
  16. ↑ اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص279.
  17. ↑ اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص279.
  18. ↑ تاریخ مکه، ج1، ص46.
  19. ↑ اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص279.
  20. ↑ اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص279؛ وفیات الاعیان، ج2، ص488.
  21. ↑ الجبال و الامکنة و المیاه، ج1، ص262؛ خزانة الادب، ج1، ص432.
  22. ↑ السرائر، ج1، ص592؛ تحریر الاحکام، ج2، ص14.
  23. ↑ تاریخ مکه، ج1، ص45، «پانوشت.
  24. ↑ تاریخ مکه، ج1، ص46، «پانوشت.
  25. ↑ اخبار مکه، فاکهی، ج4، ص164.
  26. ↑ معجم ما استعجم، ج1، ص178.
  27. ↑ فتوح البلدان، ص141؛ معجم البلدان، ج1، ص234.
  28. ↑ وفیات الاعیان، ج2، ص488.
  29. ↑ الکامل، ج10، ص496.
  30. ↑ فتوح البلدان، ص141.
  31. ↑ معجم البلدان، ج1، ص234؛ مراصد الاطلاع، ج1، ص103؛ شذرات الذهب، ج5، ص99.
  32. ↑ معجم البلدان، ج1، ص234؛ مراصد الاطلاع، ج1، ص103.
  33. ↑ مراصد الاطلاع، ج1، ص103.
  34. ↑ مراصد الاطلاع، ج1، ص103.

منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]

محتوای این مقاله برگرفته شده از: دانشنامه حج و حرمین شریفین مدخل اقحوانه محصب.
  • اخبار مکه: الازرقی (م. 248ق.)، به کوشش رشدی الصالح، مکه، مکتبة الثقافه، 1415ق؛
  • اخبار مکه: الفاکهی (م. 279ق.)، به کوشش ابن دهیش، بیروت، دار خضر، 1414ق؛
  • بحار الانوار: المجلسی (م. 1110ق.)، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1403ق؛
  • تاریخ مکه: احمد السباعی (م. 1404ق.)، السعودیه، قلم، 1419ق؛
  • تحریر الاحکام الشرعیه: العلامة الحلی (م. 726ق.)، به کوشش بهادری، قم، مؤسسة الامام الصادق (علیه‌السّلام)، 1420ق؛
  • الجبال و الامکنة و المیاه: الزمخشری (م. 538ق.)، به کوشش عبدالتواب، قاهره، دار الفضیله، 1319ق؛
  • خزانة الادب: عبدالقادر البغدادی (م. 1093ق.)، به کوشش طریفی و الیعقوبی، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1998م؛
  • الخلاف: الطوسی (م. 460ق.)، به کوشش خراسانی و دیگران، قم، نشر اسلامی، 1418ق؛
  • السرائر: ابن ادریس (م. 598ق.)، قم، نشر اسلامی، 1411ق؛
  • السیرة النبویه: ابن هشام (م. 213/218ق.)، به کوشش السقاء و دیگران، بیروت، دار المعرفه؛
  • شذرات الذهب: عبدالحی بن العماد (م. 1089ق.)، به کوشش الارنؤوط، بیروت، دار ابن کثیر، 1406ق؛
  • العین: خلیل (م. 175ق.)، به کوشش المخزومی و السامرائی، دار الهجره، 1409ق؛
  • فتوح البلدان: البلاذری (م. 279ق.)، بیروت، دار الهلال، 1988م؛
  • قاموس الحرمین: محمدرضا النعمتی، قم، مشعر، 1418ق؛
  • الکامل فی التاریخ: ابن اثیر (م. 630ق.)، بیروت، دار صادر، 1385ق؛
  • مجمع البحرین: الطریحی (م. 1085ق.)، به کوشش الحسینی، تهران، فرهنگ اسلامی، 1408ق؛
  • مراصد الاطلاع: صفی الدین عبدالمؤمن بغدادی (م. 739ق.)، بیروت، دار الجیل، 1412ق؛
  • المصباح المنیر: الفیومی (م. 770ق.)، قم، دار الهجره، 1405ق؛
  • معجم البلدان: یاقوت الحموی (م. 626ق.)، بیروت، دار صادر، 1995م؛
  • معجم ما استعجم: عبدالله البکری (م. 487ق.)، به کوشش السقاء، بیروت، عالم الکتب، 1403ق؛
  • منائح الکرم: علی بن تاج الدین السنجاری (م. 1125ق.)، به کوشش المصری، مکه، جامعة‌ام القری، 1419ق؛
  • وفیات الاعیان: ابن خلکان (م. 681ق.)، به کوشش احسان عباس، بیروت، دار صادر.


برگرفته از «https://wikihaj.com/index.php?title=اقحوانه_محصب&oldid=16604»