|
|
| (۴۵۰ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| '''عُمَر بن عَبدالعَزیز''' (درگذشت: ۱۰۱ق) هشتمین خلیفه اموی است که از سال ۹۹ تا ۱۰۱ هجری خلافت کرد. وی پیش از خلافت، ولایت مدینه را در زمان [[ولید بن عبدالملک]] بر عهده داشت. از عمر بن عبدالعزیز به عنوان خلیفه‌ای عادل و درستکار یاد می‌شود که بر خلاف دیگر خلفای [[بنی‌امیه]] حکومت می‌کرد. عمر بن عبدالعزیز در دوران خلافت رفتار خوبی با شیعیان و خاندانِ [[اهل بیت|اهل‌بیت(ع)]] داشت. او [[فدک]] را به فرزندان فاطمه بازگرداند و دشنام به علی(ع) بر منابر را منع کرد.
| |
|
| |
|
| در زمانی که عمر از سوی ولید بن عبدالملک حاکم مدینه بود، به دستور ولید امر توسعه مسجدالنبی را برعهده گرفت و مسجد را توسعه داد. توسعه جدید در سمت شرق، غرب و شمال صورت گرفت و خانه های پیامبر در جوار مسجد خراب و به مسجد النبی اضافه شد. گفته شده او بیش از دو هزار متر به مسجد اضافه کرد. همچنین در دوران ولایت او بر مدینه تمامی مساجدی که پیامبر در آن نماز خوانده بود به دستور وی بازسازی شد.
| |
|
| |
| == زندگی و خلافت ==
| |
| عمر بن عبدالعزیز در مدینه به دنیا آمد و جوانی را در بین تابعین صحابه گذرانید.<ref>بامداد اسلام، ص۱۴۹.</ref> او در زمان خلافت ولید بن عبدالملک (خلافت: ۸۶ تا ۹۶ق)، در سال ۸۷ق بر ولایت مدینه منصوب شد؛<ref>تاریخ الأمم و الملوک، ج۶، ص۴۲۷؛ الطبقات الکبری، ج۵، ص۲۵۵.</ref> اما در سال ۹۳ قمری بنا به درخواست [[حجاج بن یوسف]] از حکومت مدینه برکنار شد.<ref>سيرة و مناقب عمر بن عبدالعزيز، ص۴۱؛ تاریخ الأمم و الملوک، طبری، ج۶، ص۴۸۱؛ تاريخ الخلفاء، ص۲۷۱.</ref>
| |
|
| |
| عمر بن عبدالعزیز که از سوی [[سلیمان بن عبدالملک]] به جانشینی منصوب شده بود<ref>تاریخ تحلیلی اسلام، ص۲۳۰.</ref> در سال ۹۹ق به خلافت رسید.<ref>تاریخ خلفا از رحلت پیامبر تا زوال امویان، ص۶۵۳.</ref>
| |
|
| |
| وی را فردی دین‌دار و پرهیزگار توصیف کرده‌اند که می‌خواسته در خلافت شیوه خلفای راشدین را احیا کند.<ref>بامداد اسلام، ص۱۴۹.</ref> از عمر همواره به نیکی یاد می‌شود.<ref>تاريخ الخلفاء، ص۲۷۰ و ص۲۷۴.</ref> .<ref>تاریخ خلفا از رحلت پیامبر تا زوال امویان، ص۶۵۳.</ref>. و او متفاوت با سایر خلفای اموی دانسته‌اند.<ref>«اصلاحات عمربن عبدالعزیز و تأثیر آن بر وضعیت شیعیان»، ص۲۳۷.</ref> او را حاکمی عادل دانسته‌اند<ref>سيرة و مناقب عمر بن عبدالعزيز، ص۸۷.</ref> که سعی می‌کرد به ارزش‌های جامعه اسلامی توجه کند و از ظلم و استبداد پرهیز کند. <ref>تاریخ خلفا از رحلت پیامبر تا زوال امویان، ص۶۵۴. ص۶۵۸.</ref> عدالت ورزی.<ref>بامداد اسلام، ص۱۴۹.</ref> وی پس از دو سال و پنج ماه خلافت دز رجب ۱۰۱ق درگذشت.<ref>تاریخ تحلیلی اسلام، ص۲۳۳.</ref> و در منطقه حمص در سوریه دفن شد.<ref>تاریخ الامم و الملوک، ج۶، ص۵۶۶.</ref>
| |
|
| |
| '''رفتار با شیعیان'''
| |
|
| |
| عمر بن عبدالعزیز در دوران خلافت خود رفتار خوبی با شیعیان داشت.<ref>تاریخ خلفا از رحلت پیامبر تا زوال امویان، ص۶۵۶.</ref><ref>بامداد اسلام، ص۱۴۹.</ref> از جمله اقدامات عمر این بود که سنت دشنام دادن به حضرت علی در خطبه‌ها که معاویه آن را ترویج کرده بود حذف کرد..<ref>مروج الذهب و معادن الجوهر، ج۳، ص۱۸۴.</ref><ref>تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۳۰۵.</ref> عمر همچنین مزرعه فدک را که از آن فاطمیان بود به آنان بازگرداند.<ref>تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۳۰۵.</ref><ref>فتوح البلدان، ص۴۱.</ref>. امام باقر او را نجیب بنی امیه توصیف کرده است.<ref>تاریخ خلفا از رحلت پیامبر تا زوال امویان، ص۶۵۳.</ref>
| |
|
| |
| == بازسازی مسجدالنبی ==
| |
| {{اصلی|بازسازی مسجدالنبی (ولیدبن عبدالملک)}}
| |
| در زمان خلافت ولید بن عبد الملک و آنگاه که عمر بن عبد العزیز از طرف وی حکومت مدینه را داشت، توسعه نسبتاً زیادی در مساحت مسجد النبی و بنای آن داده شد.<ref>تاریخ الامم و الملوک، ج۶، ص۴۳۶؛ تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۲۸۴.</ref> توسعه جدید در سمت شرق، غرب و شمال صورت گرفت. وی بقایای خانه‌های همسران پیامبر(ص) و خانهٔ فاطمه و سایر خانه‌های چسبیده به مسجد را خرید و بر مسجد افزود. مجموع افزوده‌های او ۲۳۷۰ متر مربع بود که مساحت مسجد را به۶۹۵۰ مترمربع رسانید.<ref>تاریخ و آثار اسلامی مکه مکرمه و مدینه منوره، ص۲۲۱.</ref> مسجد دارای یک صحن میانی در وسط و رواق‌هایی در اطراف بود که با ستون‌های زیادی سرِ پا نگاه داشته می‌شد.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، جعفریان، ص۲۴۵.</ref> در بنای جدید، افزون بر مستحکم ساختن دیوارها، سقف را نیز تا ۱۲ متر بالا بردند و دو سقف با فاصله بنا کردند تا در صورت آمدن باران و نفوذ آن از سقف اول، سقف دوم مانع از رسیدن آب به مسجد باشد.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص۲۴۶.</ref>
| |
|
| |
| == بازسازی مساجد مدینه ==
| |
| عمر بن عبدالعزیز به دستور [[ولید بن عبدالملک]] تصمیم گرفت تمامی مساجدی را که پیامبر در آن نماز خوانده بود بازسازی کند.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص۳۳۴.</ref> از جمله این مساجد، [[مسجد قبا]] بود که وی دستور داد بنای اولیه خراب شود و ساختمانی نو ساخت.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص۲۸۷.</ref> [[مسجد بنی قریظه]]، [[مسجد غمامه]]، [[مسجد امام علی (مدینه)|مسجد امام علی]]، [[مسجد قبلتین]] و [[مسجد ذباب مدینه|مسجد ذباب]] برخی از مساجدی است که در دوره ولایت عمر بن عبدالعزیز بر مدینه بازسازی شد.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص۳۰۲، ص۳۱۷، ص۳۲۰، ص۳۳۴، ص۳۳۵.</ref>
| |
|
| |
| == پانویس ==
| |
| {{پانویس}}
| |
|
| |
| == منابع ==
| |
|
| |
| * آثار اسلامی مکه و مدینه، جعفریان، رسول، مشعر - تهران، ۱۳۹۰ش.
| |
| * «اصلاحات عمربن عبدالعزیز و تأثیر آن بر وضعیت شیعیان»، فاطمه امینی، سجاد دادفر، شیعه پژوهی، شماره ۲۳، ۱۴۰۱ش
| |
| * بامداد اسلام، زرینکوب، عبدالحسین، تهران، امیرکبیر، ۱۳۹۲ش.
| |
| * تاریخ الأمم و الملوک، طبری، محمد بن جریر، بیروت، مطبعة المرتضویة، بیتا.
| |
| * تاریخ و آثار اسلامی مکه مکرمه و مدینه منوره، قائدان، اصغر، تهران، مشعر، ۱۳۸۶ش.
| |
| * تاریخ تحلیلی اسلام، شهیدی، سیدجعفر، تهران، علمی و فرهنگی و مرکز نشر دانشگاهی، ۱۳۹۲ش.
| |
| * تاريخ الخلفاء، سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌‌بکر، بیروت، دار صادر، ۱۴۱۷ق.
| |
| * تاریخ خلفا از رحلت پیامبر تا زوال امویان، جعفریان، رسول، قم، دلیل ما، ۱۳۹۴ش.
| |
| * تاریخ الیعقوبی، یعقوبی، احمد بن اسحاق، دار صادر - بیروت، بیتا،
| |
| * سيرة و مناقب عمر بن عبدالعزيز، ابن‌جوزی، عبدالرحمن بن علی، بیروت، دارالکتب العلمية، ۱۴۰۴ق.
| |
| * «شخصیت و عملکرد عمربن عبدالعزیز و دیدگاه امام باقر علیه السلام درباره او»، دیلمی، احمد، تاریخ اسلام، شماره ۳، ۱۳۸۶ش
| |
| * الطبقات الکبری، ابن سعد، محمد بن سعد، بیروت، دار الکتب العلمیة، ۱۴۱۰ق.
| |
| * فتوح البلدان، بلاذری، احمد بن یحیی، مؤسسة المعارف - بیروت، ۱۴۰۷ق.
| |
| * مروج الذهب و معادن الجوهر، مسعودی، علی بن حسین، مؤسسة دار الهجرة، قم، ۱۴۰۹ق.
| |
| {{منابع}}
| |
| {{پایان}}
| |
