مستحب: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| (۱۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
یکی از [[احکام پنجگانه تکلیفی]] | '''مُستَحَب'''، یکی از [[احکام پنجگانه تکلیفی]] است. در [[فقه]]، عملی که انجامش [[ثواب]] داشته و ترک آن عذاب نداشته باشد و [[گناه]] نباشد مستحب نامیده می‌شود که دارای اقسام و درجاتی است. [[حج]] و [[زیارت]] دارای مستحباتی است که در بخش حج در کتاب‌های فقهی به آن اشاره کرده‌اند. | ||
== مفهوم شناسی == | == مفهوم شناسی == | ||
" | "مُستَحَب" از مصدر "استحباب" به معنای دوست داشته شده، پسندیده شده، نیکو و پسندیده است.<ref>لغت نامه دهخدا، مدخل "مستحب"؛ فرهنگ فارسی عمید، مدخل "مستحب</ref> واژگانی همچون: سنت، مسنون، مندوب، مُستَحسَن، نافله (نفل)، تَطَوُّع و فضیلت هم‌معنا با استحباب است<ref>رک: لغت نامه دهخدا، مدخل "مستحب"؛ مترادف ها و متضاد ها، مدخل "مستحب"، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم السلام، ج1، ص425؛ ا الأصول من علم الأصول، ص11؛ تيسير علم أصول الفقه، ص29.</ref> و [[واجب]] در مقابل آن قرار دارد.<ref>لغت نامه دهخدا، مدخل "مستحب"</ref> | ||
=== معنای اصطلاحی === | === معنای اصطلاحی === | ||
در فقه [[شیعه]]، استحباب یکی از [[احکام تکلیفی|احكام پنج‌گانۀ تكليفى]] است و به معنای کاری است که انجام دادن آن خوب و پسندیده | در فقه [[شیعه]]، استحباب یکی از [[احکام تکلیفی|احكام پنج‌گانۀ تكليفى]] است و به معنای کاری است که انجام دادن آن خوب و پسندیده است؛ اما اجباری نیست و انجام ندادن آن اشکالی ندارد.<ref>رک: لغت نامه دهخدا، مدخل "مستحب"؛ فرهنگ فارسی عمید، مدخل "مستحب"؛ فرهنگ معین، مدخل "مستحب"؛ فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم السلام، ج1، صص 424-425.</ref> در منابع فقه [[اهل سنت]] معمولاً به جای "مستحب" کلمه "مندوب" به کار می‌رود.<ref>رک: تیسیر علم اصول الفقه، ص28، الأصول من علم الأصول، ص11.</ref> | ||
برخی از دانشمندان علم اصول فقه | برخی از دانشمندان علم اصول فقه می گویند حکم دینی به خواسته و اراده خداوند وابسته است؛ اگر این خواسته خیلی قوی باشد، حکم به صورت واجب درمی‌آید؛ اما اگر خواسته ضعیف باشد، حکم به صورت مستحب خواهد بود.<ref>فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم السلام، ج1، صص 424-425.</ref> | ||
== اقسام مستحب == | == اقسام مستحب == | ||
مستحب را به گونه‌هایی تقسیم کرده‌اند از جمله: | |||
* '''مستحب نفسى(ذاتى):''' عملی است که خودش مستحب | * '''مستحب نفسى(ذاتى):''' عملی است که خودش مستحب است؛ مثل: نافله‌های روزانه و روزه عید غدیر. | ||
* '''مستحب غيرى''': خودش مستحب نیست اما به خاطر عمل دیگری مستحب | * '''مستحب غيرى''': خودش مستحب نیست اما به خاطر عمل دیگری مستحب است؛ مثلا غسل که برای زیارت، مستحب است.<ref>فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم السلام، ج1، ص 425.</ref> | ||
* '''مستحب عينى''': | * '''مستحب عينى''': عملی که بر هر شخص مسلمان مستحب است، مثل نمازهای مستحب. | ||
* '''مستحب كِفايى''': عملى كه با انجام دادن آن توسّط ديگران، استحبابش از عهده فرد برداشته مى‌شود؛ مانند: اذان | * '''مستحب كِفايى''': عملى كه با انجام دادن آن توسّط ديگران، استحبابش از عهده فرد برداشته مى‌شود؛ مانند: اذان و امر به [[مستحب]] و نهى از [[مکروه]][[مكروه|.]]<ref>فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم السلام، ج1، ص 425.</ref> | ||
* '''مستحب تعبُّدی:''' این نوع اعمال مستحب، اعمال عبادی هستند که فقط وقتی صحیح هستند که قصد قربت (نیت نزدیک شدن به خدا) | * '''مستحب تعبُّدی:''' این نوع اعمال مستحب، اعمال عبادی هستند که فقط وقتی صحیح هستند که با قصد قربت (به نیت نزدیک شدن به خدا) باشد مانند وضو، غسل و نمازهاِی مستحب.<ref>فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم السلام، ج7، ص685. </ref> | ||
* '''مستحب توصُّلی:''' این اعمال مستحب، اعمال عادی هستند | * '''مستحب توصُّلی:''' این اعمال مستحب، اعمال عادی هستند که نیازی به قصد قربت ندارند، اما اگر با قصد قربت انجام شوند، ثواب دارند. مانند ازدواج و نِیابت در حج.<ref>فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم السلام، ج7، ص686. </ref> | ||
=== مراتب مستحب === | === مراتب مستحب === | ||
اعمال مستحب مراتبی دارند؛ بر انجام پاره‌اى اعمال مستحب | اعمال مستحب مراتبی دارند؛ بر انجام پاره‌اى اعمال مستحب تأکید شده كه از آن به «مستحب مؤكّد» تعبير مى‌شود.<ref>فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم السلام، ج1، ص426.</ref> از جمله روزه در روزهای [[دحو الارض]] (25ذى‌قعده)؛ 1تا9 [[ذى حجه]]؛ روز عرفه؛ [[عید غدیر خم|روز غدير]](18 ذى حجه)؛ روز مباهله (24ذى حجه).<ref>تحریر الوسیله، ج1، صص553-554.</ref> | ||
== مستحبات حج و زیارت == | == مستحبات حج و زیارت == | ||
در منابع دینی اسلامی در هر مرحله از سفر حج یا | در منابع دینی اسلامی در هر مرحله از سفر حج یا زیارت، رعایت برخی مستحبات سفارش شده است. | ||
پیش از شروع سفر انجام کارهایی مانند | پیش از شروع سفر انجام کارهایی مانند [[غسل]]، اعلام سفر به برادران دینی، وصیت کردن، صدقه و خواندن حمد و آیة الکرسی سفارش شده است.<ref>فرهنگ فقه مطابق با مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج4، ص482.</ref><ref>مناسك عمره مفرده، صص278-279؛ مناسك جامع حج، صص405-406؛ مناسك حج و عمره، ص215.</ref> همچنین در طول سفر همراه داشتن مقدارى [[تربت|تربت امام حسين(ع)]]، همراه داشتن وسايل مورد نياز؛ خوش‌رفتارى با هم‌سفران و دادن توشه سفر به آنان؛ برگزيدن رفيق؛<ref>فرهنگ فقه مطابق با مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج4، ص482.</ref> و مشورت کردن با هم‌سفران در کارها<ref>فرهنگ فقه مطابق با مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج8، ص56.</ref> توصیه شده است.{{بیشتر|عمره|حج}} | ||
=== مستحبات زیارت مکه و مدینه === | === مستحبات زیارت مکه و مدینه === | ||
{{اصلی|آداب الحرمین}} | {{اصلی|آداب الحرمین}} | ||
زیارت خانه خدا در مکه و زیارت [[حضرت محمد (ص)|پیامبر اکرم (ص)]] و ائمه بقیع (علیهم السلام) در [[مدینه]] دارای آداب مستحبی است که فقها به آن اشاره کرده اند. | زیارت خانه خدا در مکه و زیارت [[حضرت محمد (ص)|پیامبر اکرم (ص)]] و [[بارگاه امامان(ع) در بقیع|ائمه بقیع]] (علیهم السلام) در [[مدینه]] دارای آداب مستحبی است که فقها به آن اشاره کرده اند. | ||
در شهر مکه و مدینه رعایت احترام و فروتنی، [[غسل زیارت]] در هنگام ورود به شهر و هنگام زیارت خانه خدا و [[مسجدالنبی]]، خواندن نمازهای واجب در [[مسجدالحرام]] و مسجدالنبی و خواندن دعاها و نمازهای خاص سفارش شده است. همچنین زیارت هر یک از شهرهای مدینه و مکه و اماکن مقدس آن دارای مستحباب خاصی است. {{بیشتر|آداب الحرمین#آداب اختصاصی مدینه و زیارت پیامبر(ص)|آداب الحرمین#آداب اختصاصی مکه}} | در شهر مکه و مدینه رعایت احترام و فروتنی، [[غسل زیارت]] در هنگام ورود به شهر و هنگام زیارت خانه خدا و [[مسجدالنبی]]، خواندن نمازهای واجب در [[مسجدالحرام]] و مسجدالنبی و خواندن دعاها و نمازهای خاص سفارش شده است. همچنین زیارت هر یک از شهرهای مدینه و مکه و اماکن مقدس آن دارای مستحباب خاصی است. {{بیشتر|آداب الحرمین#آداب اختصاصی مدینه و زیارت پیامبر(ص)|آداب الحرمین#آداب اختصاصی مکه}} | ||
=== مستحبات عمره و حج === | === مستحبات اعمال عمره و حج === | ||
هر کدام از اعمال عمره و حج نیز دارای مستحباتی است: | هر کدام از [[اعمال عمره مفرده]] و [[اعمال عمره تمتع]] و [[اعمال حج تمتع|حج]] نیز دارای مستحباتی است که بخشی از آنها در پیوندهای زیر در دسترس است: | ||
{{ستون-شروع|۲}} | |||
* [[مستحبات احرام]] | * [[مستحبات احرام]] | ||
* [[سعی#مستحبات پیش از آغاز سعی|مستحاب پیش از آغاز سعی]] | * [[سعی#مستحبات پیش از آغاز سعی|مستحاب پیش از آغاز سعی]] | ||
| خط ۴۵: | خط ۴۵: | ||
* [[رمی#مستحبات|مستحبات رمی]] | * [[رمی#مستحبات|مستحبات رمی]] | ||
* [[قربانی#مستحبات قربانی|مستحبات قربانی]] | * [[قربانی#مستحبات قربانی|مستحبات قربانی]] | ||
{{پایان}} | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| خط ۶۳: | خط ۶۴: | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
---- | ---- | ||
==مقاله‌های مرتبط== | |||
*[[حرام]] | |||
*[[مکروه]] | |||
*[[واجب]] | |||
{{اصطلاحات فقهی}} | |||