پرش به محتوا

مسجد بلال بن رباح (مناخه): تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی حج
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر
دیداریویکی‌متن
Kamran (بحث | مشارکت‌ها)
Automoderated users، دیوان‌سالاران، checkuser، csmoderator، developer، Moderators، مدیران
۱۱٬۳۶۸ ویرایش‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
Heidar (بحث | مشارکت‌ها)
Automoderated users
۱٬۷۵۱ ویرایش‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۵۳: خط ۵۳:
| طول جغرافیایی = 39.606488
| طول جغرافیایی = 39.606488
| ‌ توضیح نقشه =  
| ‌ توضیح نقشه =  
}}'''مسجد بِلال بن رَباح''' در محله مُناخه [[مدینه]] با فاصله 350متر در جنوب غربی [[مسجد النبی]] قرار داشته. مسجد بعد از سال 850 قمری در محدوده [[مصلای پیامبر(ص)|مصلای نماز عید]] پیامبر(ص) ساخته شده است. بلال بن رباح از اولین ایمان آورندگان به اسلام و موذن [[حضرت محمد (ص)|حضرت محمد(ص)]] بود و بر اساس برخی گزارش‌ها در مکان این مسجد نماز نافله می‌خوانده و اینجا خانه‌ای برای سکونت بلال و خانواده‌اش بود. از قرن دهم تا چهاردهم مسجد در ذیل ساختمان دارالحکومه به حیات خود ادامه داده و در قرن 15 قمری تخریب شده است.
}}'''مسجد بِلال بن رَباح''' در محله مُناخه [[مدینه]] با فاصله 350متر در جنوب غربی [[مسجد النبی]] قرار داشته. مسجد بعد از سال 850 قمری در محدوده [[مصلای پیامبر(ص)|مصلای نماز عید]] پیامبر(ص) ساخته شده است. [[بلال بن رباح|بلال حبشی]] از اولین ایمان آورندگان به اسلام و موذن [[حضرت محمد (ص)|حضرت محمد(ص)]] بود و بر اساس برخی گزارش‌ها در مکان این مسجد نماز نافله می‌خوانده و اینجا خانه‌ای برای سکونت بلال و خانواده‌اش بود. از قرن دهم تا چهاردهم مسجد در ذیل ساختمان دارالحکومه به حیات خود ادامه داده و در قرن 15 قمری تخریب شده است.


== نام ==
== نام ==
برخی معتقدند که نام بلال بر این مسجد به این علت است که [[بلال بن رباح]]، از نخستین مسلمانان مکه و موذن پیامبر(ص)،<ref>اسد الغابة، ج1، ص206 و 207.</ref> در این مکان نماز نافله می‌خوانده و اینجا خانه‌ای برای سکونت بلال و خانواده‌اش بوده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85%D8%A7_%D9%88_%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB%D8%A7.pdf&page=148 تاریخ معالم المدینه المنوره قدیما و حدیثا، ص148.]</ref>
برخی معتقدند که نام بلال بر مسجد به این علت است که [[بلال بن رباح]]، از نخستین مسلمانان [[مکه]] و موذن پیامبر(ص)،<ref>اسد الغابة، ج1، ص206 و 207.</ref> در این مکان نماز نافله می‌خوانده و اینجا خانه‌ای برای سکونت بلال و خانواده‌اش بوده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85%D8%A7_%D9%88_%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB%D8%A7.pdf&page=148 تاریخ معالم المدینه المنوره قدیما و حدیثا، ص148.]</ref>
 
== مکان و تاریخچه ==
== مکان و تاریخچه ==
'''مسجد بِلال بن رَباح''' با فاصله 350متر در جنوب غربی [[مسجد النبی]]<ref name=":1">[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%AC%D8%B2%D8%A14_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%AF1.pdf&page=574 معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، ج1، ص573 و 574.]</ref> در محدوده [[مصلای پیامبر(ص)|مصلای نماز عید]] پیامبر(ص) و در نزدیکی شمال [[مسجد عمر در مناخه|مسجد عمر]] قرار داشت.<ref>آثار اسلامى مكه و مدينه، ص294.</ref>  
مسجد بِلال بن رَباح با فاصله 350متر در جنوب غربی [[مسجد النبی]]<ref name=":1">[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%AC%D8%B2%D8%A14_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%AF1.pdf&page=574 معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، ج1، ص573 و 574.]</ref> در محدوده [[مصلای پیامبر(ص)|مصلای نماز عید]] پیامبر(ص) و در نزدیکی شمال [[مسجد عمر در مناخه|مسجد عمر]] قرار داشت.<ref>آثار اسلامى مكه و مدينه، ص294.</ref>  


=== نماز پیامبر(ص) ===
=== نماز پیامبر(ص) ===
خط ۶۴: خط ۶۵:


=== تاریخچه بنای مسجد ===
=== تاریخچه بنای مسجد ===
ساختمان مسجد توسط [[محمد بن احمد سلاوی|شمس الدین محمد سلاوی]] بعد از سال 850 قمری ساخته شد و در قرن دهم قمری داخل مدرسه خاسکیه (متعلق به دارالحکومه و امور دولتی و نظامی) قرار گرفت.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%B9%D9%85%D8%AF%D9%87_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D9%81%DB%8C_%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1.pdf&page=169 عمده الاخبار فی مدینه المختار، ص169 و 170]</ref> تا سال 1303 قمری / 1885 میلادی مسجد همچنان با یک مناره درون ساختمان خاسکیه قرار داشت.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D8%B5%D9%81_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87.pdf&page=40 وصف المدینه المنوره، ص40.]</ref> همچنین گزارش شده که بنای مسجد در دوره ای پیش از تخریب بخشی از ساختمان دارالحکومه (که مجموعه ای از ادارات دولتی بود) به حساب می آمد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85%D8%A7_%D9%88_%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB%D8%A7.pdf&page=147 تاریخ معالم المدینه المنوره قدیما و حدیثا، ص147.]</ref> در قرن 15قمری ساختمان مذکور به همراه مسجد برای توسعه راه تخریب شد و در بخش کوچکی از محدوده بنای پیشین، ساختمان ارتباطات بنا شده است.<ref name=":0">[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=263 مساجد الاثریه فی المدینة النبویة، ص263 و 264.] /  [https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%AC%D8%B2%D8%A14_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%AF1.pdf&page=571 معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، ج1، ص571.]</ref>
ساختمان مسجد توسط [[محمد بن احمد سلاوی|شمس الدین محمد سلاوی]] بعد از سال 850 قمری ساخته شد و در قرن دهم قمری داخل مدرسه خاسکیه (متعلق به دارالحکومه و امور دولتی و نظامی) قرار گرفت.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%B9%D9%85%D8%AF%D9%87_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D9%81%DB%8C_%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1.pdf&page=169 عمده الاخبار فی مدینه المختار، ص169 و 170]</ref> تا سال 1303 قمری / 1885 میلادی مسجد همچنان با یک مناره درون ساختمان خاسکیه قرار داشت.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D8%B5%D9%81_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87.pdf&page=40 وصف المدینه المنوره، ص40.]</ref> همچنین گزارش شده که بنای مسجد در دوره ای پیش از تخریب بخشی از ساختمان دارالحکومه (که مجموعه ای از ادارات دولتی بود) به حساب می‌آمد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85%D8%A7_%D9%88_%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB%D8%A7.pdf&page=147 تاریخ معالم المدینه المنوره قدیما و حدیثا، ص147.]</ref> در قرن 15قمری ساختمان مذکور به همراه مسجد برای توسعه راه تخریب شد و در بخش کوچکی از محدوده بنای پیشین، ساختمان ارتباطات بنا شده است.<ref name=":0">[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=263 مساجد الاثریه فی المدینة النبویة، ص263 و 264.] /  [https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%AC%D8%B2%D8%A14_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%AF1.pdf&page=571 معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، ج1، ص571.]</ref>


=== توصیف بنا پیش از تخریب ===
=== توصیف بنا پیش از تخریب ===
براساس گزارش‌ها، مسجد پیش از ساخت دارالحکومه، گنبدی کوچک و بنایی از جنس سنگ داشته. مسجد پیش از تخریب به همراه دارالحکومه، 130 متر مساحت و بنایی مستطیل شکل(10در13متر) و یک مناره داشته است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%AC%D8%B2%D8%A14_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%AF1.pdf&page=576 معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، ج1، ص576 و 577.]</ref>  
براساس گزارش‌ها، مسجد مناخه پیش از ساخت دارالحکومه، گنبدی کوچک و بنایی از جنس سنگ داشت. مسجد پیش از تخریب به همراه دارالحکومه، 130 متر مساحت و بنایی مستطیل شکل(10در13متر) و یک مناره داشته است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%AC%D8%B2%D8%A14_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%AF1.pdf&page=576 معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، ج1، ص576 و 577.]</ref>


== نگارخانه ==
== نگارخانه ==
<gallery>
<gallery mode="packed" heights="150px">
پرونده:مسجد بلال قدیمی 1.png|تصویر قدیمی از جهت شمالی ساختمان دارالحکومه. ورودی مسجد و مناره آن دیده می‌شود.
پرونده:مسجد بلال قدیمی 1.png|تصویر قدیمی از جهت شمالی ساختمان دارالحکومه. ورودی مسجد و مناره آن دیده می‌شود.
پرونده:مسجد بلال قدیمی 2.png|نقشه هوایی محدوده مسجد
پرونده:مسجد بلال قدیمی 2.png|نقشه هوایی محدوده مسجد
خط ۱۰۶: خط ۱۰۷:
[[رده:مقاله‌های آماده ترجمه]]
[[رده:مقاله‌های آماده ترجمه]]
[[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[ar:مسجد بلال بن رباح (مناخة)]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۶ اوت ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۵۰

مسجد بلال در محدوده مصلای پیامبر
اطلاعات اوليه
مکانمدینه
کاربریمسجد
جنبه دینی
بزرگداشت نزدمسلمانان
تاریخ بنا
زمان پایه‌گذاری850 قمری
وضعیت فعلی
مساحت130متر
طول13
عرض10
وضعیت بنانا موجود

مسیریابی

در حال بارگیری نقشه...

مسجد بِلال بن رَباح در محله مُناخه مدینه با فاصله 350متر در جنوب غربی مسجد النبی قرار داشته. مسجد بعد از سال 850 قمری در محدوده مصلای نماز عید پیامبر(ص) ساخته شده است. بلال حبشی از اولین ایمان آورندگان به اسلام و موذن حضرت محمد(ص) بود و بر اساس برخی گزارش‌ها در مکان این مسجد نماز نافله می‌خوانده و اینجا خانه‌ای برای سکونت بلال و خانواده‌اش بود. از قرن دهم تا چهاردهم مسجد در ذیل ساختمان دارالحکومه به حیات خود ادامه داده و در قرن 15 قمری تخریب شده است.

نام[ویرایش | ویرایش مبدأ]

برخی معتقدند که نام بلال بر مسجد به این علت است که بلال بن رباح، از نخستین مسلمانان مکه و موذن پیامبر(ص)،[۱] در این مکان نماز نافله می‌خوانده و اینجا خانه‌ای برای سکونت بلال و خانواده‌اش بوده است.[۲]

مکان و تاریخچه[ویرایش | ویرایش مبدأ]

مسجد بِلال بن رَباح با فاصله 350متر در جنوب غربی مسجد النبی[۳] در محدوده مصلای نماز عید پیامبر(ص) و در نزدیکی شمال مسجد عمر قرار داشت.[۴]

نماز پیامبر(ص)[ویرایش | ویرایش مبدأ]

مطابق نقلی پیامبر(ص) یکی از نمازهای عید را در حالی خواند که قلعه بنی زُریق در طرف چپ او بود.[۵] برخی از محققان معاصر بر این باور اند که این مکان مطابق با مکان مسجد بلال است.[۶]

تاریخچه بنای مسجد[ویرایش | ویرایش مبدأ]

ساختمان مسجد توسط شمس الدین محمد سلاوی بعد از سال 850 قمری ساخته شد و در قرن دهم قمری داخل مدرسه خاسکیه (متعلق به دارالحکومه و امور دولتی و نظامی) قرار گرفت.[۷] تا سال 1303 قمری / 1885 میلادی مسجد همچنان با یک مناره درون ساختمان خاسکیه قرار داشت.[۸] همچنین گزارش شده که بنای مسجد در دوره ای پیش از تخریب بخشی از ساختمان دارالحکومه (که مجموعه ای از ادارات دولتی بود) به حساب می‌آمد.[۹] در قرن 15قمری ساختمان مذکور به همراه مسجد برای توسعه راه تخریب شد و در بخش کوچکی از محدوده بنای پیشین، ساختمان ارتباطات بنا شده است.[۱۰]

توصیف بنا پیش از تخریب[ویرایش | ویرایش مبدأ]

براساس گزارش‌ها، مسجد مناخه پیش از ساخت دارالحکومه، گنبدی کوچک و بنایی از جنس سنگ داشت. مسجد پیش از تخریب به همراه دارالحکومه، 130 متر مساحت و بنایی مستطیل شکل(10در13متر) و یک مناره داشته است.[۱۱]

نگارخانه[ویرایش | ویرایش مبدأ]

  • تصویر قدیمی از جهت شمالی ساختمان دارالحکومه. ورودی مسجد و مناره آن دیده می‌شود.
    تصویر قدیمی از جهت شمالی ساختمان دارالحکومه. ورودی مسجد و مناره آن دیده می‌شود.
  • نقشه هوایی محدوده مسجد
    نقشه هوایی محدوده مسجد
  • تصویر هوایی
    تصویر هوایی
  • ساختمان جدید ارتباطات که در محل مسجد ساخته شد.
    ساختمان جدید ارتباطات که در محل مسجد ساخته شد.
  • وضعیت کنونی محدوده مسجد در شمال مسجد عمر
    وضعیت کنونی محدوده مسجد در شمال مسجد عمر

جستارهای وابسته[ویرایش | ویرایش مبدأ]

پانویس[ویرایش | ویرایش مبدأ]

  1. ↑ اسد الغابة، ج1، ص206 و 207.
  2. ↑ تاریخ معالم المدینه المنوره قدیما و حدیثا، ص148.
  3. ↑ معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، ج1، ص573 و 574.
  4. ↑ آثار اسلامى مكه و مدينه، ص294.
  5. ↑ وفاء الوفاء باخبار دارالمصطفی، ج۳، ص117.
  6. ↑ تاریخ معالم المدینه المنوره قدیما و حدیثا، ص139و140.
  7. ↑ عمده الاخبار فی مدینه المختار، ص169 و 170
  8. ↑ وصف المدینه المنوره، ص40.
  9. ↑ تاریخ معالم المدینه المنوره قدیما و حدیثا، ص147.
  10. ↑ مساجد الاثریه فی المدینة النبویة، ص263 و 264. / معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، ج1، ص571.
  11. ↑ معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، ج1، ص576 و 577.

منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]

  • آثار اسلامی مکه و مدینه، رسول جعفریان، تهران، مشعر، ۱۳۹۱ش.
  • عمدة الاخبار فی مدینة المختار، احمد عباسی، قاهره، اسعد طرابزونی، بی‌تا.
  • المساجد الاثریة فی المدینة المنورة، محمد الیاس عبدالغنی، مدینه، مطابع الرشید، ۱۴۱۹ق، ۱۹۹۹م.
  • وفاء الوفا باخبار دار المصطفی، علی بن عبدالله سمهودی، لندن، موسسه التراث، ۲۰۰۱م.
  • المعالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، عبدالعزیز بن عبدالرحمن کعکی، جزء الرابع، بیروت، ۲۰۱۱.
  • وصف المدینه المنوره، علی بن موسی الافندی، مطبعة نهضة مصر.
  • أسد الغابة، ابن اثیر، بیروت، درالکتاب العربی، بی‌تا.
برگرفته از «https://wikihaj.com/index.php?title=مسجد_بلال_بن_رباح_(مناخه)&oldid=63969»